Xem mẫu
- Giáo án điện dân dụng THPT - MỘT SỐ MẠCH
ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ ĐIỆN
XOAY CHIỀU MỘT PHA
I/ Mục tiêu bài học:
1. kiến thức:
- Hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điều
khiển đổi chiều quay của động cơ điện xoay chiều
một pha.
- Hiểu được nguyên lí làm việc của mạch điều
khiển tốc độ quay của quạt điện.
2. Kĩ năng:
- Vẽ được các sơ đồ đổi chiều quay ĐC một pha có
dây quấn phụ,sơ đồ quạt bàn chạy tụ...
3. Thái độ:
HS học tập nghiêm túc, có ý thức tìm tòi và liên
-
hệ thực tế.
II. chuẩn bị bài giảng
- - Nghiên cứu bài 16-SGK .
- Đọc tài liệu tham khảo liên quan đến bài giảng.
- Chuẩn bị một sơ đồ hình 16-1;16-2;16-3;16-4;16-
5 phóng to.
- Vật mẫu nếu có: Quạt bàn
III/ Quá trình thực hiện bài giảng:
1. ổn định lớp: 2 phút
2. Kiểm tra bài cũ: 3 phút
Câu hỏi: Em hãy nêu cấu tạo và nguyên lý làm việc
của động cơ điện một pha có vòng ngắn mạch?
3. Nội dung bài giảng : 80’
Hoạt động của thầy
Tg Nội dung bài giảng
và trò
Hoạt động 1: Tìm 20’ I/ Đổi chiều quay của động
hiểu nlý đổi chiều cơ điện xoay chiều một pha
- - Muốn đổi chiều quay của
quay của ĐC
động cơ người ta đổi chiều
* GV đặt câu hỏi :
của mô men quay.
+ Muốn đổi chiều
- Đổi chiều quay của động cơ
quay ĐCĐ,ta phải
một pha có dây quấn phụ thực
đổi chiều quay của
hiện bằng cách đảo đầu nối
đại lượng nào ?
dây của một trong hai dây
HS trả lời
quấn chính hoặc dây quấn
+ Muốn đổi chiều
phụ
quay từ trường, ta
phải đổi chiều quay
Hình 16-1. Đổi chiều quay
của đại lượng nào ?
động cơ một pha
HS trả lời
có dây quấn phụ
+ Muốn đổi chiều mô
men quay, ta phải đổi D
1
chiều của đại lượng
D
nào? 2
C
D
HS trả lời a) Sơ đồ động cơ
- D1 ;D2 là các đầu dây quấn chính
- D3 ;D4 là các đầu dây quấn phụ
- (Lực điện từ)
+ Muốn đổi chiều lực
điện từ, ta phải đổi
chiều đại lượng nào ?
HS trả lời
(Dòng điện)
* GV giải thích sơ đồ
hình 16-1a,b,c để HS
hiểu rõ cách đổi
chiều quay của động
cơ điện một pha.
Hoạt động 2: Tìm 20’ II/ Điều chỉnh tốc độ quay
hiểu cách điểu chỉnh của động cơ một pha quạt
tốc độ quay của điện
- quạt 1. Dùng cuộn điện kháng để
điện bằng
dùng cuộn kháng điều chỉnh tốc độ.
Quạt bàn
VD: Diamond
(Trung Quốc) trên hình 16.2
* GV diễn giải: ở
sử dụng
trang 81-SGK
quạt điện, người ta
phương pháp dùng cuộn điện
điều chỉnh lượng gió
kháng để điều chỉnh tốc độ.
của quạt bằng cách
điều chỉnh tốc độ Đây là quạt bàn chạy tụ.Trên
quay của động cơ.Để sơ đồ: dây quấn stato gồm
điều chỉnh tốc độ dây quấn làm việc(LV), dây
người ta thường sử quấn khởi động(KĐ),tụ điện
dụng phương pháp C, cuộn điện kháng(ĐK) để
thay đổi điện áp đặt điều chỉnh tốc độ đặt dưới
vào dây quấn stato. chân quạt.Cuộn điện kháng có
Ta xét một số mạch 4 đầu 1,2,3,4 ứng với 4 số tốc
điều khiển thông độ.
dụng: - Khi ấn phím số 1, điện áp
* GV giới thiệu sơ đồ định mức của nguồn (220V)
- trực tiếp đưa vào dây quấn
hình 16.2 SGK
làm việc,quạt quay với tốc độ
HS chú ý quan sát
nhanh nhất.
- Muốn quạt quay chậm thì ấn
GV? Muốn quạt chạy
vào các phím 2,3,4 ; có sụt áp
với tốc độ nhỏ nhất ta
ở từng nấc của cuộn điện
làm thế nào?
kháng, nên điện áp đưa vào
HS trả lời
dây quấn stato giảm,tốc độ
động cơ giảm xuống. ở số 4
có sụt áp trên cả 3 nấc của
cuộn điện kháng, điện áp đưa
vào động cơ bị giảm
nhiều,nên tốc độ chậm nhất.
GV? Đèn tín hiệu có
Khi quạt làm việc, đèn tín
công dụng gì?
hiệu (Đ) sáng do điện áp cảm
HS trả lời
ứng ở cuộn dây K quấn cùng
lõi với cuộn điện kháng
Đ
K
Đ
3K
1 2
L
- GV giải thích sơ đồ
quạt bàn chạy tụ
HS chú ý theo dõi
Hình 16-2: Sơ đồ quạt bàn
chạy tụ(cuộn điều khiển đặt
ở chân quạt
Hoạt động 3: Tìm 20’ 2. Thay đổi số vòng dây stato
- hiểu cách điểu chỉnh để điều chỉnh tốc độ động cơ
tốc độ quay của quạt điện.
quạt điện bằng cách a) Quạt bàn vòng chập
thay đổi vòng dây
Quạt bàn vòng chập có 2 só,
Stato
việc quấn thêm cuộn dây số
rất đơn giản:
Ví dụ: Quạt bàn 30W-220V-
* GV: Điều chỉnh tốc 2cực từ.Trên m220 từ quấn
ỗi cực
V
độ quạt bằng cách cuộn 1160 vòng và cuộn 300
quấn thêm những vòng(Hình 16-3).
cuộn dây tốc độ(còn
300 1160 1160
gọi là cuộn dây C A
số)trực tiếp vào stato
Hình 16-3. Sơ đồ quạt bàn vòng chập
được áp dụng phổ
biến ở quạt
bàn.Chúng ta hãy xét
một số sơ đồ sau đây:
- Quạt bàn vòng
- chập.
- Quạt bàn chạy tụ
có cuộn dây số trong
stato
- Muốn quạt nhiều gió (tốc độ
cao) ta ấn công tắc về số 1,
điện áp định mức nguồn
(220V) đưa vào điểm A và
điểm B,trực tiếp đưa vào 2
cuộn dây1160 vòng mắc nối
* GV vẽ sơ đồ lên
tiếp, dòng điện định mức,
bảng,giải thích về
quạt sẽ quay nhanh.
nguyên lý của quạt
- Khi cần giảm gió (tốc độ
khi tăng và giảm tốc
chậm) thì bật công tắc về số
độ.
2,điện áp nguồn đưa vào 2
điểm C và D, 2 cuộn dây
1160 vòng và 2 cuộn dây 300
vòng mắc nối tiếp nên dòng
điện giảm xuống,quạt sẽ quay
- Muốn quạt chậm.
GV ?
nhiều gió ta phải làm b) Quạt bàn chạy tụ có cuộn
gì ? dây số trong stato
HS trả lời - Khi ấn phím1(tốc độ cao
nhất), điện áp định mức của
nguồn đưa tới điểm 1 và điểm
GV ? Khi cần giảm
A, điện áp định mức của
gió ta phải chuyển
nguồn được đặt trực tiếp vào
công tắc về vị trí
cuộn làm việc và điện áp
nào ?
nguồn cũng đặt lên cuộn số,
HS trả lời
cuộn khởi động và tụ
điệnC.Cuộn làm việc có điện
áp định mức, quạt quay với
tốc độ nhanh nhất.
- Khi ấn phím 2 (tốc độ trung
bình), điện áp định mức 220V
của nguồn đưa tới điểm 2 và
GV giải thích cho HS
điểm A, do có sụt áp trên
thấy rõ : Ngoài dây
- quấn làm việc và dây đoạn 1-2 của cuộn dây số nên
quấn khởi động nối điện áp đặt lên dây quấn làm
tiếp với tụ C, còn có việc bị giảm đi, do đó tốc độ
cuộn dây tốc độ động cơ giảm xuống mức
(cuộn dây số) đấu trung bình.
qua công tắc chuyển - Khi ấn phím 3 (tốc độ thấp
mạch 1,2,3 như sơ đồ nhất), điện áp định mức 220V
hình 16-4.Cách đấu của nguồn đưa tới điểm 3 và
dây này thường gặp ở điểm A, do có sụt áp trên
quạt bàn 3 số. đoạn 3-2 và đoạn 2-1 của
cuộn dây số nên điện áp đặt
lên dây quấn làm việc bị giảm
nhiều, do đó tốc độ động cơ
giảm xuống mức thấp nhất.
Hoạt động 4: Tìm 20’ 3. Dùng mạch điều khiển
hiểu cách điểu chỉnh bán dẫn và tiristo để điều
tốc độ quay của chỉnh tốc độ của động cơ
quạt quạt điện.
điện bằng
- dùng mạch điều T
K
C
khiển bán dẫn D
220 Q
V
R1
* GV: Người ta đã sử Hình 16-5.
Mạch điện tử điều khiển tốc độ quạt điện
dụng các phần tử bán
dẫn như
tranzito,tiristo, vi
mạch IC để thực hiện
việc điều chỉnh tốc
độ của quạt điện.
* GV cần giải thích
chức năng của các Khi đóng công tác K, điện áp
linh kiện trong sơ đồ: nguồn được cung cấp tới
T.Khi thay đổi điện trở R1,
khoảng thời gian dẫn dòng
GV? Để giảm điện
của T thay đổi.Điện áp và
trở R1 làm triristo dẫn
dòng điện đưa vào ĐC được
nhiều hơn ta phải làm
- đchỉnh
gì?
HS trả lời
IV. Tổng kết bài học: 5’
- Nhắc lại nội dung chính của bài học và công việc
chuẩn bị cho bài sau
V. Bài tập và hướng dẫn tự học
Câu hỏi 1: Giải thích nguyên lý làm việc của sơ đồ
quạt bàn vòng chập?
Câu hỏi 2: Giải thích nguyên lý làm việc của sơ đồ
quạt bàn chạy tụ?
VI. Tự đánh giá và rút kinh nghiệm
nguon tai.lieu . vn
