Xem mẫu
- Ngày soạn: 7.3.10 Tuần 27
Ngày giảng: 9.3.10 Tiết 101
Hoán dụ
A. Mục tiêu
Giúp học sinh
- Nắm được khái niệm hoán dụ, các kiểu hoán dụ
- Bước đầu biết phân tích tác dụng của hoán dụ
- Phân biệt hoán dụ với ẩn dụ
- Tích hợp với phần văn trong văn bản Lượm, Cô Tô với phần TLV ở thể thơ 4 chữ
- Phân tích được giá trị biểu cảm của phép hoán dụ
- Bước đầu vận dụng hoán dụ và bài làm văn khi nói
B. Chuẩn bị
- GV: Nghiên cứu SGK, SGV, soạn bài
- HS: Soạn bài, xem SGK
C. Phương Pháp
Quy nạp, phân tích, giảng – bình
D. Tiến trình
I. ổn định: (1’)
II. Kiểm tra bài cũ: (5’)
? Thế nào là ẩn dụ? Các kiểu ẩn dụ?
Đáp án
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét
tương đồng để tăng sức gợi hình, gợi cảm
- 4 kiểu :
+ Ẩn dụ hình thức
+ Ẩn dụ cách thức
+ Ẩn dụ phẩm chất
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
III. Bài mới:
1
- Hoạt động của GV – HS Ghi bảng
Hoạt động 1:Tìm hiểu hoán dụ là gì? I. Hoán dụ là gì? (15’)
G: Treo bảng phụ ghi VD 1. Khái niệm hoán dụ
Áo nâu liền với áo xanh a. xét ví dụ
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên + Áo nâu : ngưòi nông dân
? Em hãy đọc VD? Xuất xứ? Nội dung? Áo xanh :ngưòi công nhân
H: Đây là hai câu thơ của Tố Hữu nói về tinh thần mối quan hệ gần gũi
đoàn kết + Nông thôn : người dân sống ở nông thôn.
G: Em hãy chỉ ra các sự vật được gọi tên Thị thành : người dân sống ở thành thị.
H: áo nâu, áo xanh, nông thôn, thị thành mối quan hệ giữa vật chứa đựng và vật
G: Theo em từ áo nâu, áo xanh gợi cho em liên tưởng bị chứa đựng.
đến ai? (Chỉ ai)
H: áo nâu: Chỉ người nông dân
áo xanh: Chỉ người công nhân
G: Tương tự nông thôn, thị thành gợi cho em liên
tưởng gì?
H: Nông thôn: Chỉ những người sống ở vùng nông
thôn
Thị thành: Chỉ những người sống ở vùng thành thị
G: Vì sao em lại có sự liên tưởng đó? Sự liên tưởng
đó dựa trên cơ sở nào? (Quan hệ nào?)
H: áo nâu → người nông dân
→ người công nhân thành thị
áo xanh
↓ ↓
(sự vật được gọi tên) (sự vật được biểu thị)
→ quan hệ gần gũi (tương cận)
→ quan hệ giữa vật chứa đựng (nông thông, thành
thị) với vật bị chứa đựng (những người sống ở nông
thôn và thành thị)
G: Từ áo nâu và áo xanh mà ta có thể liên tưởng đến
những người nông dân và công nhân. Vì nông dân
thường mặc áo nhuộm màu nâu, công nhân đi làm
thường hay mặc quần áo bảo hộ màu xanh. Hay nói
cách khác nói như vậy dựa vào quan hệ giữa đặc
điểm, tính chất với sự vật có đặc điểm tính chất đó. b. Nhận xét :
? Vậy để gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự -Hoán dụ là cách gọi tên sự vật hiện tượng
vật hiện tượng khác dựa trên quan hệ gần gũi ta gọi này bằng tên sự vật hiện tượng khác dựa
là hoán dụ. Em hiểu hoán dụ là gì?
2
- H: Trả lời trên quan hệ gần gũi.
Hoán dụ là cách gọi tên sự vật hiện tượng này bằng
tên sự vật hiện tượng khác có quan hệ gần gũi.
2. Tác dụng
Làm cho câu văn ngắn gọn
Làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn
đạt.
G: Em hãy so sánh với các diễn đạt sau?
Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở các
thành phố đều đứng lên
H: → Cách diễn đạt của câu văn xuôi chỉ thông báo sư
kiện, không có giá trị biểu cảm
→ Cách diễn đạt của Tố Hữu ngắn gọn hơn, súc
tích hơn, làm cho câu văn tăng tính gợi hình gợi cảm.
G: Khi nói như Tố Hữu, nhờ vào văn cảnh ta vẫn
hiểu được ý thức của tác giả. Mặt khác câu thơ lại
thêm phần hình ảnh bởi vì khi nói đến áo nâu ta nghĩ
ngay đến những người nông dân, áo xanh là những
người sống ở thành thị. Mối quan hệ đi đôi này còn
gọi là mối quan hệ khách quan (tất yếu) đây là điểm
khác biệt với mối quan hệ của phép ẩn dụ bởi trong
ẩn dụ là mối quan hệ chủ quan dựa trên sự tương
đồng, không tất yêu
? Qua phân tích VD em hãy nêu tác dụng của phép
hoán dụ?
? Hãy lấy VD về phép hoán dụ
H: Đầu xanh – tuổi trẻ
Đầu bạc – tuổi già
Mày râu - đàn ông
Má hồng – con gái
G: Hoán dụ thuộc lớp từ nào?
H: Từ muợn Hán Việt
G: Yêu cầu hs đọc ghi nhớ
H: Đọc ghi nhớ
3
nguon tai.lieu . vn