Ebook Tìm hiểu các đế chế và một số vương quốc cổ đại trên thế giới: Phần 2

VUƠNG QUỐC CỦA NGƯỜI KYRGYZ Người Kyrgyz phát tích từ vùng phía tây Mồ Hovsgol của Mông Cổ (lức là ờ thượng lun sông Ẻnhixêy - con sông chày từ miền nam Sibcri về phía bắc và đổ vào Bẩc Băng Dưomg). Tuy làm nghề du mục chăn thà, nhưng họ cũng săn bẳt thú và đánh cá. Họ có nghề rèn sắt nổi tiếng, song do là một bộ tộc nhỏ nên từ thời kỳ đế chế Hungnô họ phái phụ thuộc vào các liên minh bộ tộc lớn. Từ sau năm 840, người Kyrgyz quật khởi chống lại nhũng cuộc tấn công cướp phá triền miên cùa người Duy Ngô Nhĩ rồi nhanh chóng mờ mang lãnh ihổ xuống phía tây nam (qua phần lãnh thổ phía tây Mông cổ ngày nay) cho dến dày núi Thiên Sơn ở Tân Cương và Đông Turkestan, nơi họ cai trị trong vòng 200 năm. Sau khi lật đổ được ách cai trị của người Duy Ngô Nhĩ. người Kyrgyz chi kiểm soát ưên danh nghĩa đe chế Duy Ngô Nhĩ, đặc biệt là vùng phía đông đế chế này. Quyền lực và ánh hường của họ rút cuộc bị đế chế Khiết Đan đè bẹp khi Khiết Dan từ miền Đông Mông cồ tiến về phía tây. Ngày nay, nhiều người Kyrgyz sống ờ nước Tuva, một nước cộng hòa tự trị cúa Liên bang Nga, giáp với biên giới tây bắc Mông cổ. Một bộ phận người Kyrg>`Z khác bị đế chế Mông cồ dồn đuối và phải di cư về phía tây nam, nơi họ tạo thành đa số dân cư Kyrgyz. 96 KHIÉT ĐAN(LIÊU) Trong giai đoạn hỗn loạn diễn ra sau khi quốc gia Duy Ngô Nhĩ sụp dồ. quyền lực được chuyển về chò những người được gọi là "Người tiền - Mông ờ các vùng phía đông Mông Cồ và Mân Châu ngày nay. Khiết Đan cùng là một dân tộc du mục ờ vùng này, vốn nam ưong nhà nước liên minh cùa người Tiên Ty vào thế kỳ II SCN. Người Khiết Đan có bàn sẳc văn hóa dân tộc đặc thù và có chữ viết riêng. Khi nhà nước Bắc Ngụy (một liên minh cùa các bộ tộc sống định cư và là láng giềng của người Khiết Đan) dược thành lập thì người Khiết Đan từ chối không theo Bắc Ngụy và vi thế họ đă phái trá giá đẳt trong nhiều thế kỳ tiếp theo. Người Khiết Dan phải hứng chịu các cuộc tấn công liên lục từ bèn ngoài vào và mọi nỗ lực giành độc lập của họ đều bị người Thồ Nhĩ Kỳ ờ phía tây và Trung Quốc ờ phía đông đè bẹp. Thậm chí cả người Koguryo ờ Triều tiên cũng muốn thống trị họ. Tuy người Khiết Dan tham gia vào các liên minh chính trị nhưng vẫn không tránh khỏi bị thống trị. Năm 696 SCN, khi người Đột Quyết bị nhà Đưòng tấn công thì người Khiết Đan cũng chịu những cuộc tấn công ciia quốc gia Duy Ngô Nhĩ đương thời là liên minh cùa nhà Dường. Vào đầu thế kỷ X, khi Duy Ngô Nhĩ suy yếu và nhà Dường sụp đồ, lập tức người Khiết Đan thành lập triều đại riêng cùa mình (tức nhà Liêu, thành lập năm 947) và khẳng dịnh quyền lực ở miền bắc Trung Quốc. Họ tiến vào vùng phía 97 CÁC DẾ CHỀ VÀ MỘT SÔ VlX>H6 QUÒC có Đ ẠI TRÊN THẺ GIỞ Ĩ đông và tmng tâm Mông cổ, írong đó có địa điểm chiến lược quan trọng là thung lũng Orhon và đóng đô ờ thung lũng này. Tiến về phía tây và phía nam, họ kiểm soát được Con đưòmg Tơ lụa và nắm được nguồn hàng hóa là muối vá các loại công cụ đồ sắt. Họ cũng mờ mang quan hệ thương mại và ngoại giao với cả Nhà nước Hồi Giáo và Đế chế Ba Tư. Sau khi tiếp xúc với người Trung Quốc, trong xã hội nguon tai.lieu . vn