Ebook Lịch sử những kẻ sát thủ - Phần 2

Chương 4. Sứ mạng tại Ba Tư
Cái chết của một Sultan dòng Seljuq đ~ l{m ngưng ngay mọi h{nh động tích cực,
v{ sau đó l{ một khoảng thời gian đầy những xung đột và bất trắc, là thời điểm mà
mọi kẻ thù bên trong, giặc bên ngo{i đều tìm cách nắm lấy cơ hội tốt. Chắc hẳn có
nhiều người mong mỏi rằng cứ địa Ismaili do Hasan-i Sabbah lập ra, nhờ cái chết của
Sultan, sẽ thích nghi được với c|i cung c|ch đầy thảm hại của một chính quyền Hồi
gi|o trong giai đoạn này.
V{o năm 1126, tức l{ hai năm sau khi Buzurgumid kế vị, Sultan Sanjar mở một
cuộc tấn công để kiểm tra vấn đề. Từ lúc tổ chức cuộc viễn chinh tấn công Tabas vào
năm 1103, Sanjar không đưa thêm h{nh động nào chống lại nhóm Ismaili, thậm chí
còn thoả hiệp với họ nữa. Trận tấn công năm 1126 chống lại nhóm Ismaili không có
lý do gây chiến rõ rệt. Có thể do Sultan cảm thấy đủ tự tin, và nhóm Ismaili bị coi là
suy yếu với thủ lãnh mới, có thể l{ lý do đủ mạnh để giải thích cho quyết định của
Sultan không thể nào tiếp tục chịu đựng cái thế lực độc lập đầy nguy hiểm này trong
cương thổ của mình và cả trong phạm vi của đế quốc. Mu’in al – Din Kashi, vizier của
Sultan, người có chủ trương h{nh động mạnh tay đóng vai trò quan trọng trong vụ
này.
Đợt tấn công đầu tiên dường như đến từ phương Đông. ” Năm đó, vị vizier… ra
lệnh gây chiến với nhóm Ismaili, cứ gặp là giết, cướp sạch tài sản và bắt vợ, con gái
của họ làm nô lệ. Vizier gởi một đạo quân tấn công Turaythith ( vùng Quhistan) hiện
đang nằm trong tay họ, và tấn công Bayhaq, ở tỉnh Nishapur… ông ta ph|i c|c toán
quân tấn công mọi vùng l~nh địa của họ, ra lệnh cứ gặp nhóm Ismaili là giết ‘. Hiểu
ngầm l{ không được xem nhóm Ismaili như tù binh v{ l{ d}n thường theo luật Hồi
giáo trong các cuộc xung đột giữa người Hồi giáo với nhau, mà phải coi như l{ những
kẻ vô đạo, chỉ có giết hoặc bắt làm nô lệ.
Nhà chép sử biên niên Ả-rập ghi nhận hai vụ thành công - vụ chiếm đóng l{ng
Tarz của người Ismaili, gần Bayhaq; trong vụ này, tất cả d}n l{ng đều bị giết, còn thủ
lãnh của họ thì tự sát bằng cách nhảy từ tháp chuông đền thờ xuống đất, và vụ đột
kích vào Turaythith, tại đ}y binh lính đ~ giết rất nhiều người, lấy đi nhiều tài sản, rồi
rút qu}n“. Rõ r{ng l{ c|c chiến dịch n{y đều mang lại kết quả hạn chế và không mấy
thuyết phục. Tại miền bắc, thế tấn công đem lại kết quả còn tệ hơn. Cuộc viễn chinh
v{o Rudbar, do người cháu của Shirgir chỉ huy, bị đ|nh trả, và quân phiến loạn dành
khá nhiều chiến lợi phẩm. Một cuộc viễn chinh kh|c, tuy có d}n địa phương giúp đỡ,
nhưng cũng bị đ|nh bật, và một trong các cấp chỉ huy bị bắt giữ.
Nhóm Ismaili chẳng hề chậm chân trong việc trả thù. hai tên fida’i len lõi v{o
nhóm gia nh}n dưới vỏ bọc người giữ ngựa cho vị vizier, chiếm được sự tin cậy của

ông này nhờ tài khéo léo và vẻ mộ đạo. Họ tìm được thời cơ khi vị vizier kêu họ đến
gặp để chọn ra hai con ngựa Ả-rập làm quà tặng cho Sultan xứ Ba - tư nh}n dịp năm
mới.
Vụ ám sát xảy ra v{o ng{y 16 th|ng 3 năm 1127. Ibn al-Athir nói:’ Ông ta đ~ l{m
nhiều việc tốt v{ có ý định tốt khi chống lại bọn họ, v{ Thượng đế sẽ coi ông ta là kẻ
tử đạo“. Cũng chính sử gia nay đ~ ghi lại cuộc chinh phạt do Sanjar cầm đầu tấn công
v{o l}u đ{i Alamut; trong trận n{y có đến trên 10. 000 người Ismaili bị tàn sát.
Nhưng điều n{y không được nhóm Ismaili hoặc các nguồn tư liệu khác nhắc tới, cho
nên có lẽ là một chuyện bịa đặt.
Khi các vụ xung đột chấm dứt người ta mới thấy l{ đ|m Ismaili mạnh hơn nhiều
so với trước đó. Tại Rudbar, họ đ~ cũng cố vị thế của mình bằng cách xây dựng một
ph|o đ{i mới, kiên cố hơn tên l{ Maymundiz, v{ mở mang lãnh thổ, cụ thể là chiếm
lấy Talaqan. Tại phía đông, c|c lực lượng Ismaili, đo|n chừng là từ Quhistan tới, đ~
đột kích Sistan v{o năm 1129. Cùng năm đó, Mahmud, l{ Sultan dòng Seljuq tại
Isfahan, thấy rằng tốt hơn nên nói đến hòa bình, và mời Alamut gởi đến một sứ giả.
Rủi thay sứ giả này cùng với đồng nghiệp, lại bị dân chúng tại Isfahan bắt đem
treo cổ sau khi được gặp Sultan. Sultan đưa ra lời xin lỗi và không nhận trách nhiệm
nhưng lại từ chối yêu cầu của Buzurgumid là phải trừng trị đ|m giết người. Nhóm
Ismaili trả đủa bằng cách tấn công Qazvin, tại đ}y, theo sử biên niên của họ, họ đ~
giết được 400 người v{ cướp được nhiều chiến lợi phẩm. Người Qazvin tìm cách
giáng trả, nhưng theo lời người chép biên niên Ismaili, khi c|c đồng đảng Ismaili giết
được một tiểu vương người Thổ, thì cả bọn đều bỏ chạy. Một đợt tấn công l}u đ{i
Alamut do đích th}n Mahmud ra tay v{o lúc đó, đ~ không mang lại kết quả gì.
V{o năm 1131, Sultan Mahmud chết, và cảnh xâu xé giữa các anh em và con ông
ta lại xuất hịện. Một vài tiểu vương tìm c|ch kết thân với vị Caliph ở Baghdad là alUstarshid, liên kết để chống lại Sultan Mas’ud, v{ v{o năm 1139, vị Caliph cùng với
viên vizier và một số quan lại, bị Mas’ud bắt giữ gần Hamadan. Sultan giải người tù
nổi tiếng này về Maragha, đối xử tử tế – nhưng không ngăn chặn được một đ|m
đông nhóm Ismaili xông v{o doanh trại và ám sát ông này. Một vị Caliph dòng
Abbasid - tức là thủ l~nh danh nghĩa của Hồi giáo dòng Sunni - là mục tiêu đương
nhiên phải sát hại của các sát thủ nếu gặp cơ hội, nhưng có lời đồn đại cho rằng
Mas’ud đ~ c}u kết hoặc cố tình xao nhãng, và thậm chí giao cho Sanjar, lúc này vẫn là
thủ l~nh danh nghĩa của dòng Seljuq, là kẻ thủ ác.
Yuvayni cố gắng giải tội cho cả hai người n{y:’ Một số người đầu óc thiển cận và
ác ý với nh{ Sanjar đ~ g|n cho họ phải chịu trách nhiệm về h{nh động n{y. Nhưng
“c|c nh{ chiêm tinh đ~ lừa dối, lạy đấng Ka’ba!” Lòng h{o hiệp và bản chất thanh
khiết Sultan Sanjar đ~ được chúng minh qua tấm lòng tuân phục và thêm sức vào

đức tin Hanafite và Luật th|nh Shari’a, Sultan luôn kính trọng những gì liên quan
đến chức vụ của Caliph cũng như lòng nh}n từ v{ thương cảm đều rất thẳng thắn và
bộc bạch cho nên những lời tố cáo giả trá và phỉ báng không thể nào nhắm được vào
cá nhân của ngài, vốn là cội nguồn của đức khoan dung và lòng trắc ẩn”.
Tại Alamut, tin tức về cái chết của Caliph được đón nhận hết sức hồ hởi. Họ ăn
mừng trong 7 ng{y đêm, ca tụng c|c đồng đảng và không tiếc lời xỉ vả tên họ v{ tước
hiệu của dòng Abbasid.
Danh sách các vụ ám sát tại Ba-tư trong thời gian cầm quyền của Buzurgumid
tương đối ngắn, mặc dù không phải là không nổi bật. Ngoài vị Caliph ra,còn có các
nạn nhân khác là quận trưởng Isfahan, thủ hiến Maragha, đều bị ám sát không lâu
trước khi Caliph đến thành phố này, quận trưởng Tabriz và một vị Mufti của Qazvin.
Nhịp độ |m s|t lơi đi không phải là sự thay đổi duy nhất về đặc điểm của một
l~nh điạ Ismaili. Khác với Hasan-i Sabbah, Buzurgumid không phải l{ người ngoài
mà vốn l{ d}n địa phương tại Rudbar, ông này không có kinh nghiệm của một tay
khuấy động bí mật như Hasan, nên đ~ d{nh nhiều thời gian để lo việc cai trị hành
chánh.
Việc ông ta chấp nhận vai trò của một nhà cai trị trên l~nh địa, và thiên hạ cũng
thừa nhận như vậy, đ~ được chứng minh rõ nét khi tiểu vương Yarankush, vốn là kẻ
cựu thù đ|ng gờm của nhóm Ismaili, cùng với bộ hạ chạy trốn v{o l}u đ{i Alamut,
khi bị thế lực đang lên của vua Shah xứ Khorazm lật đổ. Vua Shah buộc ông này phải
ra đầu hàng, cho rằng ông này là bạn của nhóm Ismaili, trong khi đó Yarankush vốn
là kẻ thù của họ - nhưng Buzurgumid từ chối giao trả, và nói rằng: “ta không thể coi
ai là kẻ thù khi người đó đến xin ta che chở ‘. Sử gia chép biên niên dưới trướng
Buzurgumid quả là phấn khởi khi kể lại những câu chuyện về lòng quảng đại - những
câu chuyện phản ánh vai trò của một chúa công m~ thượng hơn l{ một thủ lãnh cách
mạng.
Các thủ l~nh Ismaili đ~ l{m tròn nhiệm vụ của mình đến mức đ{n |p dị giáo. Vào
năm 1131, theo lời một sử gia biên niên Ismaili, có một gi|o đồ Shi’ite tên l{ Abu
Hashim xuất hiện tại Daylam, và gởi nhiều thư đến tận Khurasan. ‘ Buzurgumid gởi
cho ông ta một bức thư khuyên nhủ, nhắc ông ta chú ý đến bằng chứng của Thượng
đế ‘. Abu Hashim đ|p lời:’ Những gì nh{ ngươi nói đều là tà giáo và trái với tín
ngưỡng. Nếu ngươi tới đ}y chúng ta sẽ tranh luận, ta sẽ bóc trần những điều mà
ngươi tin đều là giả dối ‘. Nhóm Ismaili gởi đến một đội qu}n v{ đ|nh bại ông này.
Họ bắt được Abu Hashim, đưa ra nhiều bằng chứng, rồi đem ông ta ra thiêu sống.
Buzurgumid cai trị trong một thời gian d{i cho đến lúc chết vào ngày 9 tháng hai
năm 1138. Juvayni đ~ diễn tả một cách hoa mỹ như sau:’ Buzurgmid đ~ b|m víu v{o

Dốt n|t để cai trị bằng sự Lầm lạc cho đến ng{y 26 th|ng Jumda I, năm 522 (nhằm
ng{y 9 th|ng 2, năm 1138), l{ lúc ông ta bị ách Trầm lu}n đè bẹp v{ Địa ngục sẽ
được sưởi ấm khi cái thây của ông ta được quăng v{o lửa. Điều đ|ng nói l{ khi thay
đổi l~nh đạo, không có sự cố nào xảy ra khi người con l{ Muhammad được ông ta chỉ
định làm thừa kế trước khi chết có 3 ngày. Một sử gia biên niên Ismaili cho biết, khi
Buzurgumid chết, “đ|m kẻ thù của họ lộ vẻ vui mừng và lên mặt, nhưng họ cũng mau
chóng nhận ra rằng mọi hy vọng của họ đều vô ích”.
Nạn nh}n đầu tiên của triều đại mới là một người của dòng Abbasid al-Rashid, vị
cựu Caliph, l{ con v{ người thừa kế người cha là al-Mustarshid đ~ bị |m s|t. Cũng
giống như cha mình, ông n{y bị lôi vào những chuyện tranh dành của dòng Seljuq,
cho nên bị một hội đồng các luật gia và quan tòa do Sultan triệu tập chính thức cách
chức. Sau đó al – Rashid rời Iraq đi Ba-tư để gặp c|c đồng minh, và chính tại Isfahan,
sau khi ốm dậy, ông ta bị các sát thủ tìm giết vào ngày 5 hoặc ng{y 6 th|ng 6 năm
1138. Thích kh|ch chính l{ đ|m d}n Khurasani đang phục vụ cho ông ta. Tại Alamut,
người ta ăn mừng cái chết của vị Caliph trong một tuần lễ, để tỏ lòng trân trọng với”
chiến thắng” đầu tiên của triều đại mới.
Bảng vinh danh (roll of honor) dưới thời Muhammad có ghi ra 14 vụ ám sát.
Ngoài tên vị Caliph ra, nạn nhân nổi danh nhất l{ Sultan dòng Seljuq tên l{ Da’ud, bị
4 sát thủ người Syria giết tại Tabriz v{o năm 1143. Người ta cho rằng các sát thủ này
do chính Zangi cử đến. Là thủ lãnh tại Mossul, ông ta sợ rằng Da’ud có thể cử người
kh|c đến hất chỗ của mình vì lý do đ~ mở rộng l~nh địa sang Syria. Có điều khá kỳ lạ
là một vụ ám sát tại miền Tây bắc Ba-tư lại được sắp xếp từ Syria chứ không phải từ
l}u đ{i Alamut gần đó.
Những nạn nhân khác có gồm một tiểu vương trong triều của Sanjar và một
trong những cộng sự của ông này, một vương gia thuộc dòng họ của vua Shah tại
Khorazm, các thủ lãnh tại xứ Gruzia (?) và Mazandaran, một vizier, các vị Qadi xứ
Quhistan, Tiflis và Hamadan là những người đ~ phê chuẩn hoặc xúi dục việc tàn sát
nhóm Ismaili.
Đ}y quả là một mẻ lưới nghèo nàn so với những ngày huy hoàng khi Hasan-i
Sabbah còn sống, v{ điều này phản ánh mối lo ngại ng{y c{ng tăng của nhóm Ismaili
đối với các vấn đề tại chỗ. Trong biên niên sử của nhóm Ismaili những việc n{y được
coi trọng. Những vụ việc lớn của đế quốc hầu như không được nhắc tới; thay v{o đó,
là những ghi chép chi tiết về các cuộc xung đột với các thủ lãnh láng giềng, được tô
điểm thêm bằng danh sách các bò, cừu, lừa và những chiến lợi phẩm kh|c đoạt được.
Ngo{i ra nhóm Ismaili còn đưa một loạt các cuộc đột kích và phản kích vào
Rudbar v{ Qazvin, v{ v{o năm 1143, đ~ đẩy lùi được một cuộc tấn công do Sultan
Mahmud đ|nh v{o l}u đ{i Alamut. Họ cố đ|nh chiếm hoặc xây dựng một số ph|o đ{i

mới tại các thị trấn bên bờ Lý hải, và thậm chí còn cho biết l{ đ~ mở rộng hoạt động
sang hai khu vực mới - tại Gruzia, họ tổ chức đột kích và tuyên truyền, và tại xứ
Afghanistan ngày nay, họ được thủ l~nh địa phương, vì lý do riêng, đ~ yêu cầu họ gởi
đến một đo{n truyền đạo. Khi thủ lãnh này chết v{o năm 1161, cả c|c gi|o sĩ truyền
đạo lẫn c|c tín đồ cải gi|o đều bị người kế nhiệm đem ra giết sạch.
Vẫn còn hai kẻ thù đặc biệt dai dẵng - thủ lãnh thành Mazandaran, và Abbas, thủ
hiến người Seljuq tại th{nh Rayy, đ~ ra tay t{n s|t nhóm Ismaili tại thành phố này và
tấn công vào lãnh thổ của họ. Có người nói là cả hai kẻ thù n{y đ~ lấy xương sọ của
người Ismaili để xây tháp canh. V{o năm 1146, Abbas bị Sultan Mas’ud giết khi đến
thăm Baghdad m{ theo sử gia chép biên niên Ismaili” thì đó l{ do lệnh của Sultan
Sanjar ‘. Đầu của ông n{y được gởi đến Khurasan.
Có rất nhiều dấu hiệu tương tự cho thấy Sanjar v{ nhóm Ismaili đứng cùng một
phía, mặc dù có lúc họ xung đột, chẳng hạn như khi Sanjar ủng hộ }m mưu phục hồi
giáo lý phái Sunni tại một trong những trung tâm Ismaili tại Quhistan. Còn ở những
nơi kh|c, chuyện tranh chấp thường liên quan đến vấn đề đất đai v{ cục bộ. Điều
đ|ng chú ý là tại những l}u đ{i v{ th|i ấp khác của nhóm Ismaili, ngoài Alamut ra,
quyền l~nh đạo được truyền từ cha xuống con, và lắm khi những cuộc xung đột chỉ
có tính ho{n to{n liên quan đến dòng dõi cai trị.
Gi|o lý Ismaili dường như đ~ mất sức lôi cuốn. Trong tình thế hầu như bế tắc và
thỏa thuận ngầm giữa c|c l~nh địa Ismaili v{ c|c vương triều dòng Sunni, cuộc chiến
đấu cao cả để lật đổ cái trật tự cũ v{ x}y dựng một kỷ nguyên mới, nhân danh vị
Imam ẩn th}n, đ~ bị đẩy xuống thành những vụ cải vả vặt vãnh về biên giới v{ đột
kích để bắt trộm ngựa. C|c l}u đ{i cứ địa, ban đầu vốn được coi l{ mũi xung kích để
tấn công ào ạt v{o đế quốc Sunni, giờ đ}y lại trở thành lỵ sở của các thủ lãnh phe
nhóm địa phương,vốn là cảnh thường gặp trong lịch sử đạo Hồi. Nhóm Ismaili thậm
chí còn có c|c cơ sở đúc tiền riêng nữa. Thật vậy, c|c tay fida’i vẫn còn đi |m s|t,
nhưng không còn chuyên chú, v{ trong nhiều trường hợp, chưa đủ sức để khơi lên
ngọn lửa hy vọng của tín đồ.
Vẫn có người trong bọn họ muốn quay về những ngày vẻ vang của Hasan – i
Sabbah - quay lại với tinh thần tận tụy v{ phiêu lưu khi ông ta mới tham gia chiến
đấu, và quay lại với niềm tin tôn gi|o đ~ truyền cảm hứng cho họ. Họ tìm thấy hình
ảnh l~nh đạo của Hasan qua người con v{ người kế nghiệp hợp pháp của l chủ lâu
đ{i Alamut, l{ Muhammad.
Ông này sớm quan t}m đến công việc. ” Lúc nhỏ, ông ta hun đúc ý muốn học hỏi
và nghiên cứu những lời dạy của Hasan-i Sabbah và tổ tiên của mình, v{… ông ta đ~
giải thích những tín lý của họ một cách xuất sắc… Với lời lẽ hùng hồn ông ta lấy lòng
được nhiều người. Trong lúc người cha hầu như không khéo mấy về nghệ thuật này,