Xem mẫu
- Ban D án Hà N i Tôi Yêu www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng ® HDINVESTMENT.JSC Đ i L 1000 năm Thăng Long T p1 Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng | Biên t p: Tr n Th Hư ng | Hi u ñính: Bùi Quang Tú 2010 1 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án 2 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng M cL c Thư ng ................................................................................................................................2 Làng làm bún Phú Đô ..........................................................................................................4 Làng l a La khê ...................................................................................................................5 Làng d t thao Tri u Khúc ....................................................................................................9 Làng ngh ch m kh c g - Thi t Úng ...............................................................................12 Ngh làm ñàn làng Đào Xá................................................................................................14 Làng ngh thêu ren Qu t Đ ng .........................................................................................16 H Thái - Làng ngh sơn mài truy n th ng.......................................................................19 Nón Làng Chuông..............................................................................................................22 Làng ñúc ñ ng Ngũ Xã ......................................................................................................23 Ngh làm gi y làng Bư i ...................................................................................................28 Làng ñiêu kh c Sơn Đ ng .................................................................................................30 Làng g m Giang Cao.........................................................................................................33 Làng Qu t K Vác..............................................................................................................36 3 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng làm bún Phú Đô Bún Phú Đô - th bún có s i tròn, tr ng m m, thơm ngon ñ c bi t là m t trong nh ng tinh hoa m th c c a ñ t kinh kỳ ngàn năm văn hi n. Làng làm bún Phú Đô là m t ngôi làng n i ti ng xã M Trì, huy n T Liêm, Hà N i. Đ làm ra ñư c nh ng m bún ngon, ngư i th ph i tr i qua r t nhi u khâu ph c t p. Ngay t khâu ñ u, vi c ch n l a ch t li u làm bún ñã r t kh t khe, ph i l a th g ot d o cơm, ñem vo, ñãi s ch r i ngâm nư c. Mùa hè thì ngâm già n a bu i. Mùa ñông thì ngâm non m t ngày. Quy trình làm bún ph i tuân th ch t ch r t nhi u khâu như ñưa g o vào xay nhuy n v i nư c ñ t o thành th b t g o d o, nh , m n; b t và ch t b nư c chua r i ñưa lên bàn ép x t qu b t; nhào b t, ñánh thành dung d ch l ng r i ñưa qua màn l c s n, b i t m ñ t o ra tinh b t. Sau ñó, b t ñư c ñưa vào khuôn v t thành s i và ñưa vào n i lu c vài ba phút thì v t bún ra, tráng qua nư c l c cho kh i b t dính. Cu i cùng là v t bún trong n i nư c tráng và dùng tay v t thành con bún, lá bún, ho c bún r i. Bún thành ph m ñư c ñ t trên các thúng tre có lót s n lá chu i, hong khô và trư c khi ñem ra ch bán. Có th t nhi u món ăn kèm v i bún: nào bún riêu, bún c, bún thang, bún m c, bún ngan, bún v t, bún ñ u ch m m m tôm…. M i món ăn l i có m t v riêng, nhưng ch c r ng v i nh ng ngư i sành ăn bún thì không th nào quên ñư c nh ng s i bún m m, tr ng trong và mát m n c a bún Phú Đô - món quà ñ i di n cho tinh hoa m th c c a ñ t kinh kỳ. 4 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng l a La khê Ngh d t the l a làng La Khê nay là phư ng La Khê (qu n Hà Ðông) phát tri n r c r vào th k 17, ñư c ca t ng trong dân gian: "The La, l a V n, ch i Phùng". Sau nhi u năm b mai m t, ñ n nay, ngh d t the La Khê ñã ñư c h i sinh. S n ph m l a tơ t m La Khê Làng La Khê t xa xưa ñã n i ti ng là vùng ñ t t m tơ, d t l a. Làng ñư c hình thành t th k th 5, lúc ñ u có tên là La Ninh, "La" là l a, "Ninh" là s th nh vư ng, lâu b n. Ð t làng do phù sa sông H ng, sông Ðáy, sông Nhu b i ñ p nên, vì v y r t màu m , thích h p cho ngh tr ng dâu, nuôi t m, ươm tơ. Sang th k 15, làng La Ninh ñ i thành La Khê (làng d t l a bên dòng sông nh ). Nhưng các s n ph m d t c a làng v n còn thô sơ, ch y u là s i, ñũi, ph c v cư dân ch n kinh kỳ Thăng Long xưa. Ð n ñ u th k 17, ngư i Hán vùng Lư ng Qu ng (Trung Qu c) sang Vi t Nam mang theo ngh d t th công. Trong s ñó, có mư i gia ñình ngư i Hoa ñã ñ n l p nghi p ñ t La Khê, ñem ngh d t the, sa nhu m ñen và công ngh d t tiên ti n d y l i cho dân làng. Th i ñó, h u h t dân làng La Khê ñ u s ng b ng ngh canh c i. Các s n ph m the, sa, vân, ñ a, qu , g m vóc c a La Khê v i nh ng h a ti t, hoa văn tinh x o. So v i s i, ñũi, lo i hàng the, sa m ng, nh hơn, nhưng l i r t b n và ñ p, ñư c l a ch n ñ may trang ph c cho các t ng l p quý t c trong xã h i phong ki n xưa...Năm 1823, tri u ñình nhà Nguy n cho phép l p La Khê thành m t xư ng d t cho kinh thành Hu , c làng ñư c mi n ñi lính ñ ph c v cho vi c phát tri n ngh . 5 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ch C u Ðơ, m t tháng sáu phiên là nơi ngư i dân trong làng bán buôn, ñ t ñó th s n ph m cao c p này ñi kh p d c dài ñ t nư c. Ngh d t the La Khê phát tri n m nh, không nh ng cung c p cho th trư ng trong nư c mà còn xu t kh u sang châu Âu. Vào ñ u th k 20, các ngh nhân làng ngh còn ñư c phong c u ph m, bá h và the làng La ñư c mang tri n lãm Pa-ri... Sau năm 1954, ñ d n s c cho công cu c c i t o, xây d ng XHCN và chi vi n cho chi n trư ng mi n nam, ngh d t the t m l ng, c làng La Khê quay sang d t v i bông, khăn m t, th m ñay... ph c v sinh ho t trong th i chi n. Ð t nư c th ng nh t, nhưng trư c nh p s ng hi n ñ i, ñòi h i s ti n l i thì các lo i trang ph c cũng thay ñ i cho thích ng, ngh d t the c a làng mai m t d n, tư ng ch ng như rơi vào quên lãng... Cho ñ n năm 2002, nh có chính sách c a Nhà nư c khuy n khích khôi ph c làng ngh truy n th ng, cùng v i quy t tâm ph c h i ngh T , Ban ch nhi m HTX nông nghi p La Khê ñã tìm cách khôi ph c ngh d t the truy n th ng. Cái khó lúc này là ph n l n ngư i dân La Khê, qua m y th h không làm ngh , quên h t cách d t the, khung d t ñã phá h t r i, làm sao ph c d ng l i ñư c.Vi c ph c d ng ngh trông c y ph n l n các ngh nhân lúc này ñ u ñã trên dư i tu i "th t th p" trong làng, tâm huy t v i ngh , quy t truy n ngh truy n th ng cho l p con cháu. Các c Nguy n Công Toàn, Nguy n H c Bi u... nh l i t ng chi ti t c u t o khung c i, r i ph c ch khung d t, trên tinh th n v a th a k , v a c i ti n ñ tr thành c máy v a d v n hành, v a cho năng su t cao. Sau khi l p ñ t thành công và s n xu t ñư c nh ng t m the ñ t ch t lư ng t t, HTX ñã ñ u tư hơn 200 tri u ñ ng, l p ñ t 11 máy d t và m l p d y ngh cho lao ñ ng trong làng. 6 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ngh nhân Nguy n Công Toàn - ngư i t ng là ch nhi m HTX th công ph trách 200 khung d t c a làng t năm 1960, tr c ti p ñào t o cách d t the cho g n 30 thanh niên trong làng. Nh ng ngư i th tr t ch chưa bao gi s tay vào khung d t, sau vài tháng ñư c các ngh nhân ch b o, truy n ngh , ñã bi t d t thành th o các m u hoa văn. Trong l p h u du La Khê, ñã có nh ng ngư i th tr yêu ngh như anh Lê Ðăng To n, ngư i dư ng như có "duyên" v i the La Khê ñã ti p thu r t nhanh k thu t d t the. T ch ch vì tò mò mà h c, gi ñây anh To n ñã s n sàng "s ng ch t" v i ngh . T ng công ño n c a ngh t go s i, lên máy, d ng máy ñ n thăm go, sô nan và ñ c bìa (v hoa ñ d t) t ng m u hàng như: the, sa, vân, xuy n, băng, là... ñư c anh To n thu c làu làu. Anh To n cho bi t: "V hoa ñ d t ñư c coi là m t trong nh ng công ño n khó nh t c a ngh b i không ch như v m t b c tranh, ngư i v m u ñ d t ph i tính toán t ng ñư ng nét sao cho cân ñ i, lúc d t lên t m the không b xô, b d t". Ngh d t the nhi u công phu, có m u hàng d t t i n a năm, nhanh nh t cũng ph i hai tháng. Ði n hình như m u áo Th y Ba do m t Vi t ki u t i M ñ t làm ph i m t b n tháng ñ c bìa d t và hai tháng dâng máy cho m t t m the dài 2,5 m. Nh ng ngư i th d t the La Khê ph i vào t n c ñô Hu xem các m u d t ñ v khôi ph c l i. Công s c không ph lòng ngư i, ñ n nay, nh ng ngư i th d t the La Khê ñã sáng t o ra hơn 20 m u hoa văn ñ d t thành nh ng t m v i the hoa, trong ñó có không ít nh ng m u hoa văn c u kỳ, v i h a ti t cách ñi u nh ng hình tư ng văn hóa dân gian như "t linh" (long, ly, quy, phư ng), "t quý" (tùng, cúc, trúc, mai) hay hình song h c, mây tr i, hoa sen, ch th ... Năm 2007, s n ph m the La Khê ñư c trao Cúp vàng thương hi u Vi t t i Tri n lãm Hàng th công m ngh Vi t Nam. Ðây là m t s ghi nh n s h i sinh c a làng ngh truy n th ng. Dù ngh d t the c truy n c a La Khê ñã h i ph c, nhưng ñ ngh d t the phát tri n, ti p c n ñư c th trư ng, v n là bài toán khó mà chính quy n phư ng, Ban ch nhi m HTX d t La Khê "loay hoay" bao lâu nay mà v n chưa tìm ñư c gi i pháp. Hi n t i the La Khê ñang r t "bí" th trư ng "ñ u ra". Phó Ch nhi m HTX d t La Khê B ch H ng Ân cho bi t: H ng năm, HTX ký h p ñ ng v i Ban t ch c các l h i s n xu t hơn 1.000 m v i cao c p ñ may các b l ph c và kho ng t 5.000 ñ n 7.000 m v i ñ may qu n áo thư ng ngày. M c dù s n ph m the l a có nhi u ưu ñi m như m m m i, thoáng mát, ñi u hòa thân nhi t t t, không b nhăn, b xô, r n, nhưng rõ ràng chưa c nh tranh ñư c v i các s n ph m s i t ng h p, may công nghi p. The l a La Khê ñư c s n xu t t s i tơ t m ch t lư ng cao, d t th công, cho nên giá thành tương ñ i cao. 7 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Trung bình m t mét s n ph m có giá 90 nghìn ñ ng. M t chi c áo sơ-mi có giá t 200 nghìn ñ n 300 nghìn ñ ng, khá cao so v i s n ph m may công nghi p. Các thành viên trong Ban ch nhi m HTX ñã t ng nhi u l n chào hàng, ñưa s n ph m ký g i t i các c a hàng tơ l a th i trang trên tuy n ph Hàng Gai, Hàng Bông, nhưng s n ph m tiêu th ch m. Th trư ng ñ u ra chưa n ñ nh, tác ñ ng ngư c l i s n xu t, khi n s n xu t c m ch ng. C a hàng bán và gi i thi u s n ph m c a HTX d t La Khê n m ngay bên c nh Khu di tích l ch s Bia Bà, r t thưa v ng khách xem và mua hàng. Nhân viên bán hàng cho bi t: Ngày r m, m ng m t, khách ñi l ñông, c a hàng bán ñư c vài chi c áo, nhưng ngày thư ng ch bán ñư c m t, hai s n ph m. M i l n ñ n thăm khu xư ng d t r ng hơn 300 m2 v i hơn ch c máy d t, ch b t g p m t, hai khung d t ho t ñ ng. Ho t ñ ng c m ch ng, s n ph m không bán ñư c ñ i trà, thu nh p c a công nhân d t khá khiêm t n, ch dư i 1 tri u ñ ng/tháng. B i v y, cho dù r t t hào v ngh c truy n và mong ư c ngh ñư c khôi ph c, phát tri n nhưng nh ng ngư i th ñây v n chưa th m n mà v i khung d t. Trư c nhu c u cu c s ng, h ñành ph i bươn ch i v i nhi u ngh khác ñ có thu nh p cao hơn... Hơn 20 th d t tr ñư c các ngh nhân truy n ngh , nay ch còn kho ng mư i ngư i làm vi c HTX. Nhi u l n HTX thông báo tuy n công nhân nhưng ch ng nh n ñư c thông tin h i âm t ngư i dân. Bà Ân cho bi t: Có nh ng h p ñ ng l n ñ t chúng tôi làm ba, b n nghìn mét v i trong th i gian ng n mà HTX không dám nh n vì bi t không th hoàn thành h p ñ ng. Gi gìn và ph c h i nh ng ngh th công truy n th ng như ngh d t the l a La Khê là nh ng vi c làm r t ñáng trân tr ng. Càng có giá tr hơn trong th i ñi m c nư c ñang hư ng t i Ð i l k ni m 1000 năm Thăng Long-Hà N i. Nh ng ngư i tâm huy t v i ngh d t the l a La Khê r t mong mu n ñư c s quan tâm, h tr t nhi u phía c a các c p, các ngành, các t ch c kinh t v xây d ng chi n lư c ti p th s n ph m, ti p c n th trư ng, h p tác ñ u tư m r ng s n xu t... ñ ngh d t the l a phát tri n m nh hơn, ñư c c th trư ng trong và ngoài nư c ghi nh n. 8 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng d t thao Tri u Khúc N m trên con ñư ng Hà N i- Hà Đông, cách trung tâm thành ph ch ng 8km, làng Tri u Khúc, xã Tân Tri u, huy n Thanh Trì- Hà N i trư c ñây có tên nôm là Đơ Thao. Cùng 36 ph phư ng, các làng ngh vàng b c Đ nh Công, g m s Bát Tràng..., làng Tri u Khúc v i ngh d t thao truy n th ng t lâu ñã có m t v trí không nh , góp ph n t o nên nét ñ c s c, nét văn hoá riêng cho ch n kinh kỳ ph n hoa ñô h i Thăng Long- Đông Đô- Hà N i. Có th nói, ch c ch n không ph i ng u nhiên khi s n ph m c a làng ngh Tri u Khúc ñư c in d u trong câu ca dân gian: Làng tôi công ngh ñâu b ng Là làng Tri u Khúc g n Thanh Xuân Quai thao d t khéo vô ng n Là ngh c a Vũ S Th n d y cho Tương truy n, vào kho ng th k 18, có m t kỳ nhân, t c danh là Vũ S Th n ñã du ngo n qua ñây, th y m nh ñ t t t tươi, ñ p ñ , hi n hoà, cư dân c n cù chăm ch bèn l i truy n d y ngh cho làng r i m i ra ñi. T ñó Tri u Khúc có ngh d t thao. Tr i qua hơn 300 năm, ti p n i ngh ngư i xưa truy n l i, ngư i dân làng Tri u Khúc ñã không ng ng ñ y m nh, phát tri n ngh c a làng, ñưa s n ph m bao gômg nh ng chi c quai thao nón thúng, tua c , chân ch qui môn... ñi kh p m i mi n ñ t nư c và không nh ng th còn vư t ra ngoài biên gi i xu t kh u sang m t s qu c gia khác như nư c b n Lào. 9 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Các c l n tu i trong làng k r ng, ngày xưa, ngh d t thao c a làng phát ñ t l m, c làng như m t công xư ng l n, cha m cùng các b c tôn trư ng trong làng s n xu t ra s n ph m không ñ tiêu th . Cu c s ng c a làng nh th tr nên sung túc. Nhưng r i, th i gian "bãi b nương dâu", khi khoa h c k thu t phát tri n, nhu c u c a ngư i dân thay ñ i, nh ng khung d t th công ñư c thay ñ i b ng máy d t, nhưng chi c nón quai thao duyên dáng là th c a ngư i con gái x B c ñư c thay b ng nón Hu , nón chuông và các lo i mũ th i trang khác... ngh d t thao cũng d n chìm xu ng. Ông Nguy n Duy Trương- nguyên Ch t ch xã Tân Tri u cho bi t: t năm 1954 khi các s n ph m truy n th ng không còn ñư c chu ng n a, cùng v i hoàn c nh l ch s lúc y, khi c nư c ñang sôi s c trong không khí cách m ng ñ u tranh, th ng nh t ñ t nư c, ngư i làm ngh d t Tri u Khúc ñã theo ti ng g i c a non sông, thành l p HTX Tân Tri u chuyên s n xu t các m t hàng khăn m t, dây súng, dây giày, băng huân chương... ph c v ngành an ninh, qu c phòng. Nh ng tư ng v i bư c ngo t này, Tri u Khúc s êm ñ m trôi theo nghi p m i. V y mà, sau th i ph n th nh: năm 1992-1993, giai ño n 1994-1995, do không c nh tranh ñư c v i các m t hàng Trung Qu c, HTX ñ ng trư c b v c gi i th , khó khăn ch ng ch t, thu nh p t s n xu t không ñ trang tr i cu c s ng càn b xã viên. Nhi u ngư i ñã ph i r i b ngh chuy n sang buôn bán ph li u, chuy n sang các cơ s d t khác... Không cu n theo cơn l c th trư ng, m t lòng gìn gi "ngh c a làng", m t s gia ñình các ngh nhân, trong ñó có c Trí ñ ng, c V n Th ... v n duy trì ngh truy n th ng c a cha ông. Các c cùng con cháu v n xu t nh ng m t hàng ñ n tóc, con cù, chân ch qui môn... V i tâm ni m, c g ng gìn gi l i ngh quí cha ông cho ñ i sau, m c cho thu nh p ch ng ñáng là bao, kho ng 3000 ñ ng/s n ph m. 10 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng M t ngư i cháu, có th nói là truy n nhân duy nh t c a c ngh nhân Trí ñ ng cho bi t, mu n làm thông th o ngh này, t các qui trình: se, d t ñ n nhu m và t t ra m t chi c quai thao nón thúng hay con cù, chân chì h t b t... ngư i th cũng ph i t n 2-3 năm h c ngh . V l i, không ph i ai cùng h c ngh này, b i c n ph i th c s yêu ngh và có tính c n cù nh n n i m i có th thành công. Trong khi ñó, lúc thành ngh thì thu nh p r t th p l i khá "ph p phù". Đơn c như m t hàng này ch s n xu t theo th i v mà thôi, thông thư ng kho ng tháng 8 ñ tiêu th d p cu i năm và cho các l h i dân t c ñ u năm, chưa tính ñ n vi c thương lái ép giá trong nh ng th i ñi m hàng. T ng bư c, nh mô hình s n xu t m i, c ng thêm s năng ñ ng, sáng t o c a m i ngư i dân, ngư i th trong làng, ngh d t Tri u Khúc nói riêng và Tân Tri u nói chung ñã tr l i qũi ñ o, làm ăn ngày càng phát ñ t. Thu nh p c a ngư i th s n xu t ngh d t, ngh se s i tăng lên ñáng k , trung bình t 500-600 ngàn ñ ng/ngư i; s h giàu v n có t 500 tri u tr lên chi m t i g n 10% trong s 500 h , gia ñình t i Tri u Khúc. Tuy nhiên, ñ n v i Tri u Khúc, ñi u ñáng m ng là dù các ngh m i như buôn bán ph li u, d t, se s i... ñang trên ñà t n t i, ñi lên nhưng ngh d t thao c a làng dư ng như không "g c ngã" và ñang còn ch a trong mình m t s c s ng âm như nh ng m m cây ch ñ i mùa xuân t i ñ này l c ñâm ch i. Hy v ng cùng v i chính sách gi gìn, phát huy làng ngh và di s n văn hoá, Nhà nư c s có nh ng gi i pháp thích h p ñ khuy n khích phát tri n ngh d t thao Tri u Khúc nói riêng và ngh truy n th ng c a các làng trong toàn qu c. 11 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng ngh ch m kh c g - Thi t Úng Ngày 26/2/2010, thôn Thi t Úng, xã Vân Hà, huy n Đông Anh (TP. Hà N i) ñã t ch c l ñón nh n và rư c B ng công nh n Làng ngh ñiêu kh c g m ngh truy n th ng Hà N i. Đư c bi t, ngh ch m kh c g m ngh hình thành Thi t Úng t th k XVII, ñã ñư c tri u ñình phong ki n hai l n ban s c phong, ca ng i tay ngh ch m kh c trên các ch t li u g và ngà voi do các ngh nhân th c hi n. Nh ng năm g n ñây, ngh ch m kh c g m ngh phát tri n m nh và tr thành ngh ch y u c a ñ a phương. Thu nh p bình quân ñ u ngư i ñ t 8.400.000 ñ ng ñ n 14.400.000 ñ ng/ngư i/năm. T ng giá tr s n xu t g m ngh ư c ñ t hơn 20 t ñ ng/năm. G n ñây, làng ngh áp d ng công ngh , thi t b m i vào s n xu t giúp gi m 30% ñ n 50% s c lao ñ ng th công, kinh t làng ngh phát tri n ñ m b o vi c làm cho lao ñ ng trong làng, xã và lao ñ ng ph thông cho các vùng lân c n. Năm 2009, m c dù ch u nh hư ng c a cu c kh ng ho ng kinh t toàn c u, giá c v t tư, nhân công bi n ñ ng m nh, s n xu t g p nhi u khó khăn song v i n l c c a nhân dân làng ngh , vi c s n xu t v n ñư c duy trì và phát tri n, kinh t làng ngh v n ñ m b o m c tăng trư ng cao hơn năm 2008. 12 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hi n nay c thôn có kho ng 85% các h gia ñình theo ngh , s n ph m c a làng có nhi u thay ñ i, không ch d ng l i vi c ch tác các m u tư ng mà ñang phát tri n dòng s n ph m g tiêu dùng như giư ng t , bàn gh n i th t ph c v trong nư c và xu t kh u. Làng ñã có 9 ngh nhân ñư c phong t ng danh hi u Ngh nhân Hà N i. Tuy nhiên, cũng như nhi u làng ngh khác, làng ngh truy n th ng g m ngh Thi t Úng cũng ñang g p nhi u khó khăn v v n, m t b ng s n xu t, gi i quy t ô nhi m môi trư ng, thi t k m u mã và tìm ñ u ra cho s n ph m. Đ làng ngh ti p t c phát huy th m nh kinh t , chính tr , văn hóa, ngư i dân Thi t Úng r t mong TP. Hà N i ti p t c quan tâm h tr , giúp ñ làng ngh trong vi c xác ñ nh v trí quy ho ch khu trung tâm làng ngh (bao g m khu s n xu t t p trung, khu trưng bày s n ph m ph c v du l ch làng ngh …), khu ch a nguyên v t li u s n xu t; nghiên c u l p d án x lý ô nhi m môi trư ng làng ngh ñ m b o s c kh e, ñ i s ng c a nhân dân; t o ñi u ki n cho các h , cơ s s n xu t vay v n v i lãi su t ưu ñãi ñ ñ u tư m r ng s n xu t; h tr kinh phí khuy n công ñào t o ngh , hư ng d n áp d ng khoa h c k thu t vào s n xu t, ph bi n ki n th c qu n lý kinh doanh, marketing… 13 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ngh làm ñàn làng Đào Xá Vào th i Nguy n, làng này thu c huy n Sơn Minh ph ng Thiên tr n Sơn Nam Thư ng (sau là ph ng Hòa, t nh Hà N i). Đây là làng ngh n i ti ng v i các s n ph m nh c c dân t c Vi t Nam. Các lo i ñàn ñư c s n xu t ñây g m: ñàn b u, ñàn tam th p l c, ñàn ñáy, ñàn nguy t, ñàn tì bà... cho ñ n nh ng cây ñàn nh , ñàn h , ñàn líu. Cách ñây g n 200 năm, làng có c Đào Xuân Lan v n có máu ngh sĩ, l i ham h c h i ñã hành hương sang x B c r i mang ngh v làng. Ban ñ u cũng ch d y cho ngư i trong h , ñ trong lúc nông nhàn có thêm vi c và cũng là h p v i hoàn c nh lúc b y gi , các ñám hát, phư ng h i r t c n nh ng ñàn tam, ñàn t , tì bà... R i ngh phát tri n kh p làng, vi c buôn bán th nh vư ng c a hàng trên thành ph . T ñó ngh làm nh c c tr thành ngh truy n th ng c a Đào Xá. Ngôi nhà th c t ngh Đào Xuân Lan ñư c con cháu xây c t trong khuôn viên c a ngôi nhà xưa. Hàng năm vào ngày gi c , ngư i trong làng theo ngh v n ñ n ñây hương ñèn m cúng. Ngh nhân làng Đào Xá C làng hi n ch có kho ng 20 h theo ngh . Đàn c a Đào Xá làm ra ñã n i ti ng trong Nam, ngoài B c. Không cu c thi hay bu i bi u di n âm nh c dân t c nào mà l i v ng m t nh c c do làng Đào Xá làm ra. Ti ng lành ñ n xa nên các b n bè qu c t ñ n Vi t Nam cũng c t công ñ n Đào Xá ñ ñ t mua cho mình m t cây ñàn làm quà. Nh ng thành qu ñó không ph i ng u nhiên mà có, nó xu t phát t chính con tim kh i óc c a nh ng ngư i th yêu gh vì ngh làm nh c c truy n th ng cũng l m công phu. 14 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Đ ra ñư c m t cây ñàn như ý ph i tr i qua r t nhi u công ño n cùng v i s t m n và tài hoa c a nh ng ngư i th lành ngh . Ngư i th ph i th o, hay ít ra là bi t ngh m c, chưa k ngh ñàn tr ng cái tai, cái m t. B i cái chu n c a s n ph m không ph i ch nhìn th y ñ p mà còn ph i nghe th y hay. G làm ñàn thư ng là g tr c và g vông. Qua các công ño n x lý, g ñư c pha ñúng ñ dày m ng, to bé. Ngư i th chu n b khuôn làm h p ñàn cho phù h p, sau ñó ñ n công ño n ghép c n và h p. N u h p ñàn có thành là g tr c, m t g vông thì c n ñàn l i là lo i g tr c ñư c ti n g t trang trí kĩ lư ng. Đ theo ñư c cái ngh l m công phu này thì ngư i th cũng ph i m t 2-3 năm và ph i có tâm v i ngh . T khâu ch n g , ra g , phơi g cho ñ n công ño n ch p, ghép, b t da trăn, ñánh bóng, trau chu t, kh m trai và hoàn thi n... t t c ñ u ñư c làm theo phương pháp th công ñúng v i kĩ thu t c a ngày xưa ñ l i. Nh ng ai ñã theo ngh này thì ñ u có th làm ñư c t t c các lo i ñàn dân t c m t cách thu n th c. Nhưng qua n tr ng hơn c là ngư i làm ngh này ñ u ph i có ki n th c v âm nh c. Cùng m t lo i ñàn nhưng mang nh ng âm hư ng khác nhau như âm th , kim thì nh ng ngư i th ñ u làm r t chính xác, ít khi b khách hàng tr v . T xưa ñ n nay, nh ng ngư i làm ngh ch bi t d a vào nh ng ki n th c c a cha ông truy n l i ñ làm ra nh ng lo i ñàn mang nh ng âm s c khác nhau ch không m t ngư i nào làm ngh làng ñư c ñào t o qua trư ng nh c mà bi t nh c lí hay ñánh ñàn c . Đ xác ñ nh xem làm ñàn mang âm s c nào thì ch d a vào kinh nghi m ñ tìm lo i v t li u làm cho phù h p, không h có m t công th c hay sách v nào ñ d a vào làm theo. Gi ñây Đào Xá ñã thành ñ t Th ñô, nhưng n p quê và cách sinh ho t c a ngư i dân thôn thì v n v y. Ph i chăng, chính khung c nh này ñã nuôi dư ng nh ng con ngư i h n h u ñ h ng ngày h chăm chút t o nên nh ng s n ph m tinh th n quí giá cho ngư i ñ i. Đàn Đào Xá ñã qua ñ kh n khó, ph n nào n m b t ñư c cơ ch th trư ng, ñáp ng ñư c nhu c u c a ngư i s d ng nên ñã có v trí x ng ñáng cùng v i s tr v c a âm nh c truy n th ng. Nhìn th y ni m vui t ñôi m t c a nh ng ngư i th lâu năm khi con cháu mình ñang ngày ngày c n m n ti p thu l i nh ng nét tinh túy c a ngh mà th t c m ñ ng. Ni m vui ñó không ch vì m t ngh truy n th ng ñư c k th a mà trên t t c ñó là ngư i dân Đào Xá ñã mang ñư c cái tinh túy c a quê hương góp m t cho Hà Thành m t ngh ñ c bi t, góp ph n b o t n các giá tr văn hóa tinh th n c a n n âm nh c qu c gia Vi t Nam. 15 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng ngh thêu ren Qu t Đ ng Ngh thêu có nhi u ñ a phương, nhưng ñ t ñ n trình ñ tinh x o và k thu t ñiêu luy n thì không ñâu b ng ngư i làng Qu t Đ ng, xã Qu t Đ ng, huy n Thư ng Tín (Hà N i). Theo gia ph còn lưu gi , ngư i có công truy n d y ngh cho dân làng là ông Lê Công Hành, s ng vào kho ng th k XVII. T ñó, ông ñư c tôn là t ngh thêu và c vào ngày m t c a ông (12/6 hàng năm), dâng làng Qu t Đ ng l i t ch c t l r t trang tr ng ñ tư ng nh công ơn v t ñã truy n d y ngh thêu cho dân làng. Xưa kia, th thêu Qu t Đ ng cũng như th thêu các nơi ch làm các lo i nghi môn, trư ng, câu ñ i treo ñình, chùa và các lo i khăn ch u, áo ng c a vua chúa. K thu t thêu cũng ñơn gi n, màu s c cũng chưa phong phú như ngày nay (dùng 5 màu ch : Vàng, ñ , tím, xanh, l c). Đ u th k XX, ngh thêu phát tri n và k thu t thêu ngày càng tinh t , khéo léo hơn g m thêu tr ng, thêu màu n i, thêu cu n, thêu kim tuy n… Đ n nay, các ngh nhân c a làng có th thêu ñư c r t nhi u s n ph m khác nhau, ñáp ng ñư c nhu c u ña d ng c a th trư ng; t thêu chăn, ga, g i, ñ m, khăn tr i bàn, khăn ăn… ñ n các s n ph m cao c p như: Áo thêu, tranh thêu… Nh ng s n ph m c a Qu t Đ ng r t tinh vi và hi n ñ i, thu hút r t nhi u khách hàng g n xa, nh t là th trư ng các nư c châu Âu. Ngh nhân thêu làng Qu t Đ ng 16 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ng i th thêu ph i có ñôi tay khéo léo Thêu là m t ngh th công ñòi h i ngư i th ph i có ñôi bàn tay khéo léo, tài hoa, ñôi m t tinh tư ng c ng v i b óc tinh t và ñ c tính c n th n, c n m n. Nhìn nh ng ngư i th làm vi c, chúng ta có c m tư ng h r t nhàn nhã, nhưng th c ra ñó là m t ngh ñòi h i s b n b và siêng năng. Nh ng ñ c tính, năng khi u là yêu c u cơ b n ñ i v i m i th thêu, nh m t o ra s n ph m h p màu s c và hoa văn trên n n l a, v i. Ông T Văn Thư ng, Ch t ch UBND xã Qu t Đ ng cho bi t: Đ i v i ngh thêu, công phu nh t v n là thêu các ñư ng lư n, ñư ng vi n, các kh i hình, thêu n i gân lá, ñài hoa, m t phư ng… Ngư i thêu ph i khéo léo làm cho nh ng s i ch hòa quy n, m n màng như m t th th ng nh t, không m t l i chân ch hay trái canh. Đư ng ch càng ñiêu luy n, m n màng, chân ch càng l n bao nhiêu, s n ph m càng có giá tr cao, ngh thu t th m m càng ñ n ñ tuy t v i. B c tranh thêu tay c a các ngh nhân làng Qu t Đ ng Lao ñ ng c a ngư i th thêu không khác gì lao ñ ng c a m t ngh sĩ dân gian, m t h a s tài năng. Ch b ng d ng c ñơn gi n, tay kim, s i ch màu, hình m u, nh ng tác ph m hoàn ch nh t t hi n lên m m m i, s ng ñ ng, tươi t n và ki u di m như th t. M t s ngh nhân còn thêu ñư c nh ng tác ph m ngh thu t, các b c thêu truy n th n và sáng t o nh ng tác ph m theo m u m i. Các tranh thêu: Chân dung Lê Nin trên di n ñàn, Nhà Bác H Kim Liên, Chùa M t C t, chân dung Bác H … th hi n ñư ng kim, mũi ch ñiêu luy n, v i nh ng ñư ng nét h i h a hi n ñ i ñã ñ l i cho ñ i nh ng tác ph m vĩnh h ng. S c n cù và khéo léo c a ngư i dân Qu t Đ ng là r t ñáng khâm ph c. 17 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng V t v l m m i có ñ c b c thêu ñ p! Ông T Văn S , Phó Ch t ch Hi p h i thêu ren Hà N i và cũng là ngư i tr c ti p thi t k các m u thêu tâm s : Hàng thêu c a Qu t Đ ng ñã xu t hi n kh p nơi trên th gi i như: Liên minh châu Âu, H ng Công, Nh t B n, Hàn Qu c, Singapore, M … Tuy nhiên, v i ngày công t 20.000 – 30.000 ñ ng/ngư i/ngày như hi n nay, n u không ñư c Nhà nư c quan tâm, h tr thì ngh s b mai m t d n. Có nh ng b c thêu ph i ñ u tư m t vài ba ch c, th m chí hàng trăm ngày công, th nhưng cu i cùng cũng ch bán ñư c 500.000 – 600.000 ñ ng. Thêu ren là lao ñ ng ngh thu t; khi kinh t phát tri n thì ngh thêu cũng phát tri n và ngư c l i. Tranh thêu ngh thu t truy n th ng c a dân t c ñã làm nên s c s ng trong lòng ngư i yêu tranh, v i nh ng b c tranh mang ñ m h n quê v i cây ña, gi ng nư c, sân ñình thơ m ng và hi n hòa. Trong n n kinh t th trư ng hi n nay, m t làng ngh thêu tranh như Qu t Đ ng phát tri n ñư c không ph i là chuy n d dàng. Đ làm ñư c ñi u ñó, Qu t Đ ng ñã bi t cách k t h p nhu n nhuy n gi a y u t truy n th ng v i hơi th th i ñ i, làm h i sinh m t dòng tranh n i ti ng, m t làng ngh tư ng ch ng như ch còn trong nh ng câu chuy n huy n tho i. Công lao là th , gian truân là th và h nh phúc cũng là th . H n ngư i th thêu Qu t Đ ng nào cũng r t t hào khi tranh thêu Qu t Đ ng ñã tr thành nét văn hóa, là món quà cao quý mang h n s c c a quê hương. M c dù, ñ i s ng c a ngư i th thêu v n còn nhi u khó khăn, nhưng h v n ñang t ng ngày v lên nh ng khúc nh c thơ tuy t m , làm s ng d y m t ngh truy n th ng lâu ñ i: Ngh thêu tay. 18 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng H Thái – Làng ngh sơn mài truy n th ng Làng ngh sơn son, th p vàng và sơn mài H Thái là m t trong nh ng làng ngh truy n th ng n i ti ng c a Hà N i. Cùng v i s phát tri n c a k thu t, nhu c u c a xã h i, làng ngh ñang có nh ng bi n ñ i l n. K thu t truy n th ng d n mai m t Sơn son, th p vàng và sơn mài là ngh truy n th ng c a làng H Thái, xã Duyên Thái, Thư ng Tín, Hà N i. V i l ch s 200 năm, t lâu, H Thái ñư c bi t t i là nơi s n xu t các lo i s n ph m như ñ th cúng, tư ng Ph t, ñ dùng trang trí n i th t, tranh sơn mài, sơn kh c... Bên c nh các s n ph m truy n th ng, các s n ph m sơn mài H Thái ngày càng ña d ng, ñáp ng ñư c nhu c u c a th trư ng. Sơn mài H Thái không ch ñư c tiêu th th trư ng trong nư c, mà còn xu t kh u ra nhi u nư c trên th gi i như: Anh, Nh t, Pháp, Italy, Hàn Qu c, M ... S dĩ s n ph m c a làng ngh H Thái ñư c nhi u ngư i ưa chu ng do ngư i dân nơi ñây s d ng sơn ta, pha theo kinh nghi m truy n th ng, t o nên nh ng s n ph m sơn mài m n, có ñ bóng sâu, ñ b n cao, có th gi ñư c kho ng 300-400 năm. Tuy v y, làng ngh H Thái ñang có nh ng thay ñ i l n. Ngh nhân Đ Tr ng Tu t, 78 tu i, cho bi t, n u trư c ñây, s n ph m c a làng hoàn toàn ñư c làm th công, th hi n tay ngh khéo léo c a ngư i th , thì hi n nay, v i nh ng ng d ng c a công ngh , máy móc, cho phép t o ra nh ng s n ph m hàng lo t, làm gi m giá tr c a s n ph m và khi n môi trư ng b ô nhi m. 19 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
- www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ch t li u sơn s d ng cũng khác xưa. Vi c dùng sơn Nh t như hi n t i không mang l i m t s n ph m ñ p v i ñ bóng sâu. Tuy nhiên, lư ng tiêu th s n ph m lo i này l i cao hơn nhi u l n so v i ch t li u cũ b i s n ph m nhanh khô, d x lý và có giá thành th p hơn 3-4 l n so v i s n ph m làm b ng sơn ta. Vì th , các s n ph m sơn mài truy n th ng không có th trư ng tiêu th . Ít th có tay ngh cao Theo Phó ch t ch Hi p h i Làng ngh sơn mài H Thái Đ H u Sáng, hi n làng có kho ng 80% ngư i dân làm ngh , v i 190 h gia ñình. Trong làng v n còn nh ng h gia ñình làm theo phương pháp truy n th ng, có bí quy t riêng nên v n gi ñư c ngh cha truy n con n i như: ngh nhân Đ Tr ng Tu t chuyên v nh ng s n ph m sơn son th p vàng; ngh nhân Tr n Thanh Đ t v i tranh sơn mài và sơn kh c... Tuy nhiên, nh ng ngư i th có tay ngh cao ngày càng ít. Đa s thanh niên hi n nay ch ch y theo ngh , không tâm huy t v i ngh . Cũng có nhi u ngư i theo h c m thu t nhưng l i ch n nh ng ngành h c không chuyên v sơn mài... Trư c ñây, trong th i kỳ bao c p, các ngu n hàng, h p ñ ng xu t kh u ñ u t B Công thương phân ñ n các t ng công ty, r i t các công ty phân ñ n các xí nghi p và các xí nghi p giao cho t ng h p tác xã, nên có tr t t và t ch c cao. Nhưng ñ n nay, do không có s ch ñ o th ng nh t, c nh tranh v giá c khi n ch t lư ng s n ph m gi m. V n ñ b n quy n trong vi c sáng t o m u ít ñư c quan tâm. Các s n ph m trong các h gia ñình thư ng trùng nhau, do sao chép l i nên ch mang tính hàng lo t... Nh m gi i phóng môi trư ng làng ngh và phát tri n b n v ng, B Công thương, S Công nghi p Hà Tây (cũ) cùng v i t ch c phi chính ph JICA c a Nh t B n ñã ñ u tư ñ quy ho ch và xây d ng khu công nghi p làng ngh sơn mài H Thái trên di n tích r ng, t o cơ h i t p trung s n xu t, phát huy hi u qu và cũng là m t ñi m tham quan, du l ch h p d n. 20 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học