Xem mẫu

®¹i häc huÕ
trung t©m ®μo t¹o tõ xa

trÇn ®¨ng suyÒn (Chñ biªn)
lª l−u oanh − lª tr−êng ph¸t − l· nh©m th×n

gi¸o tr×nh

gi¶ng v¨n v¨n häc viÖt nam
trong ch−¬ng tr×nh thcs
(s¸ch dïng cho hÖ ®μo t¹o tõ xa)
T¸i b¶n lÇn thø hai

HuÕ - 2007

1

Môc lôc
Trang

Môc lôc ......................................................................................................................................2
Lêi nãi ®Çu..................................................................................................................................4
PhÇn I: V¨n häc d©n gian............................................................................................................5
§i san mÆt ®Êt..........................................................................................................................5
TruyÖn con rång ch¸u tiªn.......................................................................................................8
S¬n tinh thuû tinh ..................................................................................................................10
TruyÒn thuyÕt vÒ Hå G−¬m...................................................................................................12
Thμ chÕt cßn h¬n ...................................................................................................................14
Tôc ngõ vÒ thiªn nhiªn vμ lao ®éng s¶n xuÊt ........................................................................16
Tôc ng÷ vÒ quan hÖ gia ®×nh, thÇy trß, bÌ b¹n.......................................................................18
VÌ con dao.............................................................................................................................20
VÌ rau ....................................................................................................................................23
Nh÷ng bμi ca giao ©n t×nh, nghÜa t×nh....................................................................................26
I-T×nh c¶m gia ®×nh............................................................................................................26
II- T×nh c¶m gia ®×nh (TiÕp)...............................................................................................29
III- T×nh b¹n - T×nh ng−êi - T×nh c¶m g¾n bã víi c«ng viÖc lμm ¨n vμ nh÷ng vËt th©n
thuéc...................................................................................................................................32
IV- T×nh b¹n - T×nh ng−êi -T×nh c¶m g¾n bã víi c«ng viÖc lμm ¨n vμ nh÷ng vËt th©n thuéc
(TiÕp)..................................................................................................................................34
V- T×nh yªu quª h−¬ng ®Êt n−íc........................................................................................37
VI- T×nh yªu quª h−¬ng ®Êt n−íc (TiÕp) ...........................................................................39
VII- Th©n phËn ng−êi lao ®éng nghÌo khæ trong x· héi cò ...............................................41
VIII- Th©n phËn ng−êi lao ®éng nghÌo khæ trong x· héi cò (TiÕp)...................................44
IX- MÊy bμi ca dao c−êi cît...............................................................................................46
X- MÊy bμi ca dao c−êi cît (TiÕp) .....................................................................................48
PhÇn II: V¨n häc trung ®¹i........................................................................................................50
HÞch t−íng sÜ v¨n...................................................................................................................50
B×nh ng« ®¹i c¸o....................................................................................................................54
ThuËt høng XXIV..................................................................................................................62
B¹ch §»ng h¶i khÈu...............................................................................................................65
ChuyÖn ng−êi con g¸i nam x−¬ng.........................................................................................67
Vμo trÞnh phñ.........................................................................................................................69
Håi thø m−êi bèn ..................................................................................................................71
ChÞ em Thuý KiÒu .................................................................................................................74
KiÒu gÆp Kim Träng..............................................................................................................76
M· Gi¸m Sinh mua KiÒu .......................................................................................................78
KiÒu ë lÇu Ng−ng BÝch ..........................................................................................................80
KiÒu gÆp Tõ H¶i ....................................................................................................................83
Qua §Ìo Ngang.....................................................................................................................85
§i thi tù vÞnh..........................................................................................................................88
Ch¹y giÆc...............................................................................................................................91
Thu ®iÕu.................................................................................................................................93

2

B¹n ®Õn ch¬i nhμ ...................................................................................................................95
C©u c¸ mhïa thu ..................................................................................................................100
N¨m míi chóc nhau.............................................................................................................102
Th−¬ng vî............................................................................................................................105
PhÇn III: V¨n häc hiÖn ®¹i ......................................................................................................107
Ng¾m tr¨ng..........................................................................................................................107
Kk«ng ngñ ®−îc ..................................................................................................................110
§i ®−êng..............................................................................................................................113
LÊy cñi.................................................................................................................................114
Tõ Êy....................................................................................................................................117
DÕ MÌn phiªu l−u ký ...........................................................................................................120
Trong lßng mÑ .....................................................................................................................122
§ång hμo cã ma...................................................................................................................125
GÝo l¹nh ®Çu mïa ................................................................................................................127
¤ng §å ................................................................................................................................130
Nhí rõng..............................................................................................................................133
C¶nh khuya..........................................................................................................................135
Tøc c¶nh P¸C Bã .................................................................................................................137
L−îm ...................................................................................................................................140
§ªm nay B¸c kh«ng ngñ .....................................................................................................143
Cá non .................................................................................................................................146
¤ng l·o v−ên chim ..............................................................................................................148
Tõ CU-BA ...........................................................................................................................150
Ngμy c«ng ®Çu tiªn cña cu tý ..............................................................................................152
Nh÷ng c¸nh buåm ...............................................................................................................154
Lμng.....................................................................................................................................156
§ång chÝ ..............................................................................................................................158
MÑ c¾ng nhμ ........................................................................................................................161
C¸i tÕt cña mÌo con .............................................................................................................163
Bãp n¸t qu¶ cam ..................................................................................................................165
LuyÖn tËp.............................................................................................................................168
Lªn ®−êng............................................................................................................................171
LÆng lÏ SA PA.....................................................................................................................174
ChiÕc l−îc ngμ .....................................................................................................................178
Bøc tranh .............................................................................................................................182

3

Lêi Nãi §ÇU
TËp s¸ch nμy chän ph©n tÝch nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc trong ch−¬ng tr×nh phæ
th«ng Trung häc c¬ së (CCGD). §èi t−îng phôc vô lμ gi¸o viªn vμ häc sinh ë cÊp häc
nμy.
Gi¶ng d¹y t¸c phÈm v¨n häc lμ mét c«ng viÖc lý thó, hÊp dÉn nh−ng còng ®Çy khã
kh¨n, mét thö th¸ch lín ®èi víi ng−êi gi¸o viªn. Lμm thÕ nμo ®Ó kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn
chÝnh x¸c ý nghÜa t− t−ëng vμ ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n häc ? Vμ b»ng
c¸ch nμo h−íng dÉn cho häc sinh cã thÓ tù t×m thÊy c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n ch−¬ng ?
T¸c phÈm v¨n häc lμ mét hiÖn t−îng phong phó, phøc t¹p ; cho nªn, ph©n tÝch nã lμ
mét c«ng viÖc kh«ng ®¬n gi¶n, ®ßi hái c¸ch tiÕp cËn khoa häc, phï hîp víi tõng ®èi
t−îng cô thÓ.
Nh÷ng t¸c gi¶ cña tËp s¸ch nμy, mét mÆt cè g¾ng ph¸t huy kh¶ n¨ng vμ kinh
nghiÖm cña m×nh, mÆt kh¸c cè g¾ng viÕt sao cho dÔ hiÓu vμ thiÕt thùc. Chóng t«i hy
väng r»ng ®©y lμ mét tμi liÖu tham kh¶o tèt cho gi¸o viªn vμ häc sinh, vμ mong r»ng
nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó tËp s¸ch nμy ngμy cμng hoμn thiÖn h¬n.
Chñ biªn
GS. TS. TrÇn §¨ng suyÒn

4

PhÇn I: V¡N HäC D¢N GIAN
§I SAN MÆT §ÊT
(ThÇn tho¹i d©n téc L« L«)
LÞch sö "mÊy ngμn, mÊy v¹n n¨m" lao ®éng, chinh phôc tù nhiªn ®Ó s¸ng t¹o
nÒn v¨n minh ®· ®−îc c¸c thÕ hÖ tæ tiªn ng−êi L« L« nèi nhau ®óc kÕt thμnh c¶ mét
hÖ thèng bμi h¸t thÇn tho¹i, víi phÇn lêi lμ nh÷ng c©u th¬ thÓ n¨m tiÕng. Gäi lμ hÖ
thèng bëi nã gåm nhiÒu ch−¬ng khóc. Cã khóc h¸t vÒ thuë cßn hoang s¬, trêi − ®Êt −
con ng−êi tho¹t míi sinh ra, nhê cã «ng S¸ng lμ mét vÞ thÇn khæng lå lμm cét chèng
mμ trêi víi ®Êt míi ph©n t¸ch lμm ®«i, t¹o kho¶ng gi÷a ®Ó ng−êi cïng mu«n loμi cã
chç sinh tån. Cã khóc ngîi ca nh÷ng ng−êi cæ ®¹i, ®oμn kÕt chiÕn ®Êu, tiªu diÖt lò
thÇn ¸c (h×nh ¶nh thÇn tho¹i cña nh÷ng trë ng¹i do thiªn nhiªn g©y ra) ®Ó b¶o vÖ
mÇm mèng v¨n minh buæi ®Çu mμ con ng−êi g©y dùng ®−îc. Cã khóc kÓ l¹i nh÷ng
chiÕn c«ng chinh phôc h¹n h¸n, lôt léi vμ nh÷ng thμnh qu¶ vÜ ®¹i ph¸t hiÖn vμ −¬m
trång nh÷ng loμi c©y kh¸c nhau thμnh rõng phñ xanh mÆt ®Êt vèn hoang vu, v.v.
Nghe kÓ thÇn tho¹i L« L«, ta nh− sèng trong kh«ng khÝ võa thiªng liªng, huyÒn bÝ,
võa trμn ngËp niÒm hμo høng lao ®éng vμ s¸ng t¹o, kh¸c nμo nh− khi ta nghe kÓ
thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt cña ng−êi ViÖt (Kinh) thêi vua Hïng dùng n−íc. §o¹n
trÝch gi¶ng ®©y lμ mét ®o¶n khóc lÊy tõ bμi ca thÇn tho¹i L« L« ®å sé ®ã.
Ngμy x−a, tõ rÊt x−a...
Ng−êi giμ kh«ng nhí næi
MÊy tr¨m, mÊy ngh×n ®êi (1)
Ngμy x−a, tõ rÊt x−a...
Ng−êi trÎ kh«ng biÕt tíi
MÊy ngh×n, mÊy v¹n n¨m
Lêi më ®Çu bμi ca cña nghÖ nh©n h¸t − kÓ thÇn tho¹i ®· tõ tõ vÐn lªn bøc mμn
kh«ng gian − thêi gian tr−íc m¾t nh÷ng ng−êi nghe. Dßng thanh ©m ®Òu ®−a ng−êi
nghe mçi lóc rêi xa hiÖn t¹i, ®Ó ®¾m ch×m dÇn vμo qu¸ khø xa x¨m. Líp thÝnh gi¶ trÎ
tuæi l¾ng nghe vμ cè h×nh dung vÒ mét thuë hång hoang. Thuë Êy cã nhiÒu ®iÒu diÔn
ra kh«ng gièng b©y giê. Con ng−êi ngμy nay sèng thμnh tõng gia ®×nh nhá, víi nh÷ng
vui, buån, lo toan riªng t−. Cßn vμo "thuë Êy" ng−êi ta sèng quÇn tô theo bÇy ®μn :
Ng−êi mÆt ®Êt ¨n chung
Cïng ®i vμ cïng ë...
.... Ng−êi mÆt ®Êt sèng chung
Cïng ë vμ cïng ®i
Thuë Êy, c©y cèi cßn tù do mäc thμnh rõng ë bÊt cø chç nμo, ng−êi ta ®μnh "trång
b¾p trªn nói cao". Thuë Êy, con ng−êi cßn sèng trong hang vμ "uèng n−íc tõ bông ®¸"
ch¶y ra ch¼ng kh¸c loμi vËt lμ bao, nghÜa lμ cßn lÖ thuéc rÊt nhiÒu vμo nh÷ng g× s½n
cã trong tù nhiªn. Kh«ng gian sinh tån cña ng−êi nguyªn thuû Êy còng kh¸c víi
kh«ng gian x· héi thêi v¨n minh hiÖn ®¹i. §Êy lμ kh«ng gian cßn ®Ëm mμu s¾c thÇn
(1) C©u nμy, SGK in nhÇm thμnh "MÊy n¨m, mÊy ngh×n ®êi" lμm mÊt ®i vÎ ®Ñp ®¨ng ®èi, c©n xøng
víi c©u "MÊy ngh×n, mÊy v¹n n¨m" ë d−íi. Nh÷ng bμi ca thÇn tho¹i − sö thi thêi cæ th−êng sö dông
lèi lÆp mét c©u h¸t nμo ®ã, chØ thay ®æi mét, hai tiÕng.

5

nguon tai.lieu . vn