Ebook 99 khoảnh khắc đời người: Phần 2 - NXB Hà Nội

40. Khoảnh khắc bị những việc vụn vặt bao vây
* Bi kịch của đời người phần nhiều là do mình gây nên.
* Ðời người thành công thường thường không phải là do bạn làm nên cái gì, mà là do bạn
vứt đi cái gì.

Phàm những người hay làm? những việc vụn vặt rốt cuộc không làm nên việc gì.
Công việc không phân lớn nhỏ, không phân chủ yếu thứ yếu, không xét đến giới hạn của
thời gian, tinh lực và năng lực, việc gì cũng đều nắm lấy tất vào tay mình, việc gì cũng
phải tự mình đi làm, luôn luôn làm việc hăng say như thế, luôn luôn vất vả một phút
không dừng như thế. Anh ta nhiều nhất có thể giành được mức no ấm, không có thể làm
nên việc lớn, càng không thể có cuộc đời thực sự vui vẻ thoải mái.
Nhưng mong bạn không phải là như thế.
Thường thường vì một số việc linh tinh không có gì quan trọng mà tất tả ngược xuôi, suốt
ngày bị nhấn chìm vào trong hàng đống những việc vụn vặt hàng ngày, như thế thì thời
gian dùng vào sự nghiệp bạn theo đuổi, thời gian dùng vào những sự việc quan trọng to
lớn quan tâm đến thiết kế cuộc đời của bạn, tất nhiên sẽ giảm bớt rất nhiều. Nếu như bạn
là lãnh đạo của một đơn vị, một công ty nào đó, một khi bị những việc vụn vặt linh tinh
bao vây không thể tự bứt ra được, thậm chí bạn không thể bớt ra được bao nhiêu thời gian
dùng vào việc trù liệu những việc chính đáng. Tôi có quen biết một ông giám đốc một nhà
xuất bản thời gian chủ yếu và tinh lực của ông đều bị ràng buộc vào trong một mớ mâu
thuẫn nhân sự không rõ ràng, làm cho thân thể và tâm trí tiều tụy. Còn việc vạch kế hoạch
chọn đề tài, tổ chức xuất bản phát hành, thẩm tra bản thảo và sách, lại trở thành công việc
nghiệp dư của ông. Kết quả là ông giám đốc này không thể tiếp tục đảm nhận được nữa,
cuối cùng vẫn là do mâu thuẫn về phương diện nhân sự làm ông bị đổ.
Nếu như bạn suốt ngày bận rộn công việc vụn vặt rất ít nghỉ ngơi, rất ít vui chơi, rất ít đi
chơi đây đó, luôn luôn bận, luôn cho người ta cảm giác ứng tiếp không xuể, làm đến nỗi
mệt mỏi không thể chịu được nữa, như thế thì trí lực và tài năng của bạn sẽ bị hao mòn
dần, theo đó hiệu suất công việc cũng giảm đi nhiều.
Bạn làm việc 8 tiếng đồng hồ có thể không bằng người khác làm 4 tiếng đồng hồ.
Phàm những người suốt ngày bận với những việc lặt vặt đều có gánh nặng tâm lý rất nặng
nề, tinh thần mệt mỏi, khó có thể sản sinh ý thức sáng tạo cái mới, không có cách gì thực
hiện được những công tích dựng nên và sáng tạo độc đắc của mình. Bạn chỉ có thể bò ở
phía sau người khác, chỉ có thể theo nề nếp cũ, một đời của bạn tất sẽ bình thường mà
thôi.
Có thể bạn vốn không phải là lớp người bình thường, có tiềm năng sáng tạo to lớn và tài

trí thông minh xuất sắc, chỉ vì bạn không thể thoát khỏi vòng bao vây của công việc vụn
vặt, quanh năm suốt tháng ngổn ngang trăm mối trong lòng, bận bịu với một số việc vụn
vặt hàng ngày, thể xác và tâm hồn bạn suốt cả thời gian dài không được chăm sóc đầy đủ,
không thể giữ được tâm trạng nhẹ nhõm vui vẻ thoải mái, không thể giữ được tình cảm
mãnh liệt bột phát với công tác nữa. Như thế, tài trí thông minh của bạn tất sẽ bị mai một
đi một cách vô hình dẫn đến giảm sút gần hết, tiềm năng sáng tạo của bạn cũng sẽ vĩnh
viễn không được phát huy. Ðiều đó lại càng đáng tiếc đáng buồn hơn, mà tất cả những cái
đó bạn thường khó cảm nhận ra.
Lại có một loại người khác bị những công việc vụn vặt bao vây không thể tự rút ra được,
chỉ vì anh ta không thể phân biệt rõ ràng mình rút cuộc nên làm gì, trong lòng không có
chí lớn, không có mục tiêu, không có kế hoạch và sách lược, chỉ có thể làm “một ngày làm
hòa thượng một ngày đấm chuông”. Người như thế là tương đối nhiều trong quần thể
người, do tâm tính chí thú của họ đã quyết định họ chỉ có thể đem thời gian và tinh lực
dùng để ứng phó những việc vụn vặt hàng ngày, để phát ra sinh mệnh buồn chán, vô vị.
Ðến cuối cùng trống không chẳng có gì, không thu nhận được kết quả gì, đây đương nhiên
là một cuộc đời không làm nên một việc gì cả.
Chính vì thế, bạn cần phải bứt ra khỏi vòng vây của những việc vụn vặt, trước tiên phải có
mục tiêu phấn đấu của cuộc đời rõ ràng. Phải xác định rõ mình làm cái gì không làm cái
gì, theo đuổi cái gì vứt bỏ cái gì.
Mục tiêu phấn đấu của bạn có thể là trừu tượng, chứa đựng rất nhiều, rất nhiều nội dung,
còn trên mỗi một chặng trên đường đời, thế giới bên ngoài sẽ luôn luôn nổi lên những cám
dỗ mới mẻ đối với bạn, sẽ làm lung lay niềm tin và sự theo đuổi của bạn.
Lúc này, nhận sự cám dỗ hoặc không nhận cám dỗ có thể làm cho bạn sản sinh tự giải
thoát mãnh liệt. Nếu như bạn là một người có khả năng làm nên việc lớn, có phẩm cách
kiên cường bạn sẽ có thể có được sự lựa chọn hợp tình hợp lý. Vứt bỏ những cái bạn nên
vứt bỏ, theo đuổi những cái bạn nên theo đuổi. Chỉ có điều là có cái vứt bỏ mới có thể có
cái theo đuổi, có cái vứt bỏ mới có thể thực hiện được cái theo đuổi.
Nếu như bạn tầm thường không có năng lực, tâm tính dễ thay đổi, bạn sẽ đứng núi này
trông núi nọ, đem niềm tin và sự theo đuổi ban đầu quăng theo vứt bỏ những cái không
đáng vứt bỏ, theo đuổi những cái vốn không nên theo đuổi, thậm chí đắm đuối say mê sa
ngã trong mọi cám dỗ, không phân rõ trái phải phương hướng biến đổi mình đến nỗi
không nhận ra mình nữa.
Bi kịch của đời người phần nhiều là do mình tạo nên.
Dù cho có được mục tiêu rõ ràng và phẩm cách kiên cường, mà không có kỹ xảo điều
khiển cuộc đời đúng đắn, cũng không thể thoát ra khỏi vòng vây của những việc vụn vặt.

Bạn còn phải hiểu rằng con người ngoài làm việc ra, còn cần phải có vui chơi giải trí nữa.
Một người lớn tuổi thân thể và tâm hồn kiện toàn có đặc trưng tâm lý quan trọnglà: giữ
được tâm lý thời trẻ con ham thích vui chơi. Có được tâm lý này, ngoài công tác ra thường
thường tham gia vào các cuộc vui chơi bạn sẽ có thể xông ra khỏi vòng vây của công việc
vụn vặt.
Có người tưởng vui chơi chỉ là việc của trẻ con, đó sẽ là sai lầm vô cùng lớn. Thật ra tâm
trạng vui chơi mới là tâm trạng thực của con người, tâm trạng người ta cần phải có. Người
ta thường dùng tâm trạng thanh thản, thư thái để hưởng thụ cuộc đời, trên thực tế đây
chính là vui chơi. Vui chơi hoàn toàn không có ý niệm xấu mà có tính chân lý, hoàn toàn
nhẹ nhàng mà không phải là việc làm nhân tạo. Nó là việc chân thành nhất mà lại giàu đức
tính nhất, là quần chúng hóa lớn nhất mà lại rất có sức sống.
Lão Tử - ông thánh am hiểu đường đời nhất đã lớn tiếng hô hào mọi người:
- Hãy trở về thời trẻ con
Chính là muốn người ta không nên tự tìm kiếm khổ nào, không nên xem cuộc sống, xem
đời người nặng nề đến như thế, không nên vứt bỏ tâm hồn trẻ thơ, không nên xa rời tinh
thần vui chơi, cũng chính là muốn người ta tự bứt khỏi cái bận rộn của cuộc sống, tự cứu
thoát từ những điều phiền não của những việc vụn vặt.
Một cuộc đời chưa được thưởng thức mùi vị vui chơi thì được xem là cuộc đời gì?
Ðời người thành công, thường thường không phải là do bạn làm nên cái gì, mà là do bạn
vứt bỏ cái gì.
- Có cái không làm mới có thể có cái làm nên. Không làm mới dẫn đến có triển vọng.
“Vô vi nhi vi”, dùng thuật ngữ triết học đơn giản dễ hiểu để biểu diễn là “không” và “có”.
Sự vật mà thế giới mênh mông xem như là không, kỳ thực chính là lấy cái không của nó
để làm cái có. Lão Tử có nêu ra ví dụ để minh chứng, đại ý như sau:
Chỗ trống rỗng của những chỗ trung gian của vành xe và nan hoa, chỗ trống rỗng ở trong
các bình chứa, chỗ trống không trong không gian cửa sổ căn phòng đều xem như là không
(trống rỗng) mà tác dụng của chúng chính là dùng cái “không” để thực hiện.
Cho nên, trong toàn bộ quá trình tổ chức vận động của cuộc đời, cần phải vứt bỏ một số
cái, lưu lại một số cái ?trống không?, tức có cái không làm, những cái vứt bỏ kia, những
chỗ trống không kia, xem như là không (có), nhưng kỳ thực chính là dùng cái không có
của nó để thực hiện mục
đích của sinh mệnh, vứt bỏ là để có được, lưu lại chỗ trống không là để bổ khuyết thêm.

Cho nên các nhà hiền triết các đời trước khi mở mang trí tuệ của chúng ta luôn luôn ân cần
nhắc nhở mãi không chán: đừng nên mưu toan quá nhiều, đừng nên có ý nghĩ mờ ám quá
nặng, đừng nên ham muốn quá tham, đừng nên bị việc vụn vặt bao vây.
Bạn thoát ra khỏi vòng vây của việc vụn vặt, tự giác vứt bỏ một số, giữ lại một số chỗ
“trống rỗng”, chăm chú vào việc làm, đừng nên để ý đến điều mong cầu, thì tâm tình của
bạn sẽ luôn luôn nhẹ nhõm vui vẻ, cuộc đời của bạn sẽ càng thêm đầy đủ, càng thêm giàu
có.

41. Khoảnh khắc do dự không dám quyết định
* Cái hại của việc dùng binh, do dự là lớn nhất; tai họa của ba quân, không có gì
bằng hồ nghi.
* Ðiều đáng sợ là ở chỗ bạn sợ sai hỏng mà do dự lưỡng lự không quyết định. Sai hỏng
không đến lần bạn, thành công cũng không đến lần bạn.
Con người khi dấn thân vào hoạt động của xã hội, khi tiến hành một sự nghiệp nào đó,
tính cách tồi tệ nhất là tính do dự không dám quyết định, hồ nghi không quyết.
Trong thời đại nhịp độ cuộc sống ngày càng nhanh, thế giới đổi mới theo ngày tháng, mọi
sự vật mới mẻ nẩy sinh không ngừng, càng cần bạn phải phản ứng nhanh nhạy, làm việc
quyết đoán. Không cho phép bạn chần chừ trước ngã ba đường, không cho phép bạn do dự
không quyết.
Lục thao của Thái công Vọng có câu: “Cái hại của việc dùng binh, do dự là lớn nhất; tai
họa của ba quân không có gì bằng hoài nghi”.
Ðây là nói trong quân sự, trên chiến trường người chỉ huy chỉ hơi chút do dự hồ nghi thì
có thể làm lỡ thời cơ chiến đấu, gặp phải thất bại thảm hại. Ðem cái lý này dẫn vào mọi
mặt của đời người (đời người chưa hẳn không phải là một trận chiến đấu) cũng tương tự
có thể dùng được.
Cho dù bạn có chí hướng hùng vĩ, bản lĩnh xuất sắc, đức hạnh tốt, nhưng do bạn luôn luôn
gặp cơ hội không dám xông lên, lưỡng lự, do dự, thì bạn sẽ phí công có hoài bão đầy
ngực, phí công có bản lĩnh đầy người, thậm chí đến đức hạnh tốt đẹp của bạn cũng sẽ biến
thành số không.
- Người đứng không nhúc nhích ở bờ bên này sông, mãi mãi không thể đến được bờ bên
kia.
Bạn biết rằng thời cơ đối với một đời của con người vô cùng quan trọng, một đời người
khó gặp được mấy lần thời cơ lớn tốt. Người ta đều nói: cơ (dịp) không thể mất, thời
không đến nữa. Phàm là người do dự không quyết đoán chính luôn luôn là người để mất

không cơ hội.
Phàm là khi cơ hội bắt đầu luôn luôn xuất hiện dưới trạng thái tiềm ẩn, trong đó thậm chí
còn chứa đựng một ít nguy hiểm. Bạn nếu như có tính cách do dự không cả quyết lại
thường thường phán đoán không ra tốt xấu của kết cục, không phát hiện ra trước mắt là
một cơ hội khó gặp, mà không có ý thức mạo hiểm, không dám quả quyết xông vào. Ðợi
khi bạn còn do dự chần chừ, người ta đã thành công rồi, cơ hội đối với bạn đã tiêu tan.
Bạn chỉ có thể trố mắt để nhìn người điều kiện giống với bạn, chỉ vì không do dự không
quyết đoán bạn mà đã giành được thành công. Bạn chỉ còn hối hận mà thôi.
Nếu không thể rút ra bài học, không thể khắc phục tính cách do dự không cả quyết, bạn sẽ
lần lượt mất hết cơ hội, lần lượt tạo cho mình nỗi luyến tiếc, uổng phí tự hối hận.
Rất nhiều, rất nhiều cái gọi là suốt đời luyến tiếc đều do vậy.
Bi kịch của Hamlet chính là vì anh ta lần lữa lưỡng lự và sầu muộn, mãi không đưa ra
được chủ ý, lần lượt vứt bỏ cơ hội báo thù cực tốt tạo thành.
Tính cách hồ nghi cũng tất nhiên dẫn đến sự phá hoại đối với lòng tự tin, sự phá hoại
đối với năng lực phê phán. Như vậy, cũng theo đó phá hoại lòng tín nhiệm của người khác
đối với bạn. Nếu như bạn có tính cách không tốt này, khi xử lý vấn đề nhân sinh quan
trọng bạn có thể thiếu lòng tự tin, không dám tin tưởng mình có thể độc lập xử lý tốt
những sự việc trọng đại của mình. Bạn thậm chí đối với những việc nhỏ vặt vãnh trong
đời sống hàng ngày cũng không dám tin tưởng vào năng lực phê phán hàng ngày của
mình.
Có một bà do hồ nghi sự phát triển tính cách, biến thành hoàn toàn không phải là mình
nữa. Bà ta không thể xác định được kiểu tóc của mình. Một chốc nhìn thấy kiểu tóc của
người khác như thế này là đẹp, bà ta liền làm kiểu tóc của mình trở thành như thế, chốc
nữa nhìn thấy kiểu tóc như thế kia đẹp, bà lại đem làm kiểu tóc của mình trở thành như thế
kia. Rốt cuộc lại cảm thấy như thế này cũng không đẹp, như thế kia cũng không đẹp,
không biết như thế nào mới đẹp nữa, vì thế thường xuyên tự phiền não và sầu muộn.
Bà ta mua sắm quần áo cũng như vậy, một lát nhìn thấy kiểu này đẹp, lát nữa lại thấy
kiểu kia còn đẹp hơn, nhưng sau khi mặc vào, một chốc lát lại cảm thấy kiểu này không
hợp với mình, màu sắc này không khéo, chất liệu này hơi kém, giá tiền hơi cao, thử đi thử
lại, bà ta không biết nên mua chiếc nào. Kết quả đã chọn mất quá nửa ngày, phố lớn ngõ
nhỏ, thương trường quốc doanh, quầy sạp cá thể, đã xem không biết bao nhiêu là kiểu
mốt, không biết bao nhiêu màu sắc, không biết bao nhiêu kiểu hoa không biết bao nhiêu
loại vải, đã hỏi không biết bao nhiêu giá cả, cuối cùng không mua nổi một chiếc, tay
không về nhà.
Do gặp cơ hội thiếu quả đoán, lừng chừng do dự không quyết tất nhiên cũng thiếu nghị lực
và ý chí kiên nhẫn, thường xuyên lay động cách chọn lựa của mình, làm việc thường
thường giữa chừng bỏ dở, đầu voi đuôi chuột, cuối cùng đổ vỡ sự nghiệp, rơi vào dung