Xem mẫu
D án Qu n lý b n v ng
ngu n tài nguyên thiên nhiên mi n Trung
Báo cáo
Đánh giá Ch t lư ng và
Th trư ng H tiêu t i Vi t Nam
Tôn N
Tu n Nam
Tháng 2, 2008
TÌNH HÌNH S N XU T, TIÊU TH ,
CH BI N VÀ XU T KH U H TIÊU C A VI T NAM
1. TÌNH HÌNH S
N XU
1.1 Tình hình s
gi i
n xu
T VÀ TIÊU TH
t và tiêu th
h
H
TIÊU
tiêu trên th
H tiêu là m t trong nh ng lo i cây công nghi p có giá tr kinh t và giá tr
xu t kh u cao. Trên th trư ng th gi i, các s n ph m h tiêu đư c giao d ch
b i các d ng sau: tiêu đen, tiêu tr ng (tiêu s ), tiêu xanh và d u nh a tiêu.
H tiêu b t đ u đư c s n xu t nhi u t
đ u th k XX. Nhu c u tiêu th
h tiêu trên th gi i không ng ng gia tăng, trong khi đó cây h tiêu ch canh tác
thích h p
vùng nhi t đ i, do đó h tiêu là m t nông s n xu t kh u quan tr ng
c a m t s nư c Châu Á và Châu Phi.
Trư c đây,
n Đ , Malaysia, Indonesia, Brazil là nh ng nư c s n xu t
nhi u h tiêu hàng đ u th gi i, vư t h n các nư c khác. Năm 1990, Vi t Nam
b t đ u tham gia vào th trư ng xu t kh u h tiêu th gi i v i th ph n 6% và
liên t c có bư c gia tăng m nh. Đ n nay thì Vi t Nam đã tr
thành nư c xu t
kh u h tiêu l n nh t th gi i. Năm 2006 Vi t Nam xu t kh u đư c 118.618
t n, chi m 60% lư ng xu t kh u h tiêu th gi i (ngu n IPC).
1000 t n
250
200
Vi t Nam
Th gi i
150
100
50
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
*
0
Biểu đồ 1: Lượng xuất kh u hồ tiêu thế giới và Việt nam qua các
năm
Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t Nam, 2006
2007*: là s li u ư c tính
Năm
T
năm 2004 t ng lư ng h
tiêu xu t kh u trên th
hư ng gi m do sâu b nh hoành hành
gi i có chi u
nhi u vùng tr ng h tiêu chính trên
th gi i và cũng do giá h tiêu sút gi m tr m tr ng vào năm 2002. Do t ng
lư ng xu t kh u trên th trư ng th gi i gi m nên cung không đáp
ng đ
c u, h tiêu l i tăng giá. Năm 2006 h tiêu tăng giá đ t bi n và đ t đ nh cao
nh t trong vòng 5 năm t
2001 2006, có th i đi m vư t qua ngư ng
3000US$ m t t n tiêu đen và 4000US$ m t t n tiêu tr ng. Có nh ng lúc giá
tiêu đen
nư c ta tăng lên đ n 60.000đ/kg.
B ng 1: Di n tích và s n lư ng các nư c s n xu t h tiêu chính
2004
2005
2006
Nư c
Di n tích
(ha)
S n
lư ng
(t n)
nĐ
Brazil
Indonesia
Malaysia
Sri Lanca
Vi t Nam
231.880
45.000
13.000
32.436
50.000
62.000
45.000
31.000
20.000
12.820
100.000
Di n tích
(ha)
40.000
87.545
12.700
24.739
50.000
(Ngu
S n
lư ng
(t n)
Di n tích
(ha)
70.000
44.500
35.000
35.000
19.000
12.800
14.000
24.874
95.000
50.105
n: Hi p h i h tiêu Vi
S n
lư ng
(t n)
50.000
42.000
20.000
19.000
13.000
105.000
t Nam, 2006)
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
-
Năm 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005a
Brazil
nĐ
Indonesia
Malaysia
Vi t Nam
Sri Lanka
Khác
Biểu đồ 2: Sản lượng hồ tiêu của các nước sản xuất chính qua các năm
* Nguồn: Hiệp hội Hồ tiêu Việt nam, 2005
2
Trong giai đo n t
v n còn đ ng sau
n Đ
1993 đ n 2002 thì s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam
và Indonesia, nhưng t
năm 2003 Vi t Nam đã
vư t lên d n đ u th gi i v s n lư ng h tiêu.
Di n tích h tiêu Vi t Nam hi n nay đ t hơn 50.000 ha. Năng su t h tiêu
c a chúng ta đ t cao nh t th gi i và b xa các nư c khác.
Caù c nöôù c khaù c
4%
Brazil
17%
Aá n Ñoä
6%
Vieä t Nam
43%
Indonesia
16%
Sri Lanka Malaysia
4%
9%
Hình 1: Thị phần xuất khNu tiêu đen của các nước xuất khNu chính trong năm 2004
Caùc nöôùc khaùc
15%
Malaysia
7%
Vieät Nam
23%
Indonesia
40%
Brazil
10%
Hình 2: Thị phần xuất khNu tiêu trắng của các nước xuất khNu chính trong năm 2004
Tiêu h t đư c xu t kh u ch y u dư i 2 d ng: tiêu đen và tiêu tr ng
(chi m t i 85% lư ng xu t kh u). Ngoài ra còn đư c xu t kh u dư i d ng
tiêu xanh và d u nh a tiêu.
n Đ , Malaysia và Madagascar là ba nư c xu t
kh u nhi u tiêu xanh. Trong năm 2004,
n Đ
xu t 1540 t n tiêu xanh,
Malaysia xu t 150 t n, và Madagascar kho ng 600-700 t n.
n Đ
cũng là
nư c s n xu t và xu t kh u nhi u d u tiêu và oleoresin. Theo ư c tính c a gi i
3
chuyên môn, trong năm 2004 n Đ xu t kh u kho ng 64 t n d u tiêu và 1200
t n oleoresin, Sri Lanka xu t 1,5-2 t n d u tiêu và oleoresin.
Lư ng h tiêu nh p kh u hàng năm trên th gi i vào kho ng 120.000 130.000 t n tiêu h t, 2000 t n tiêu xanh và 400 t n d u nh a tiêu. Có trên 40
nư c nh p kh u tiêu, đ ng đ u là M , Đ c, Pháp. Trong năm 2004 th ph n
nh p kh u c a các nư c Châu Âu cao nh t, chi m 34%, ti p sau đó là các
nư c Châu Á và Châu Đ i Dương. G n đây m c tiêu th h t tiêu
các nư c
Trung Đông và B c Phi gia tăng m nh và th trư ng Trung Đông là nơi thu hút
s lư ng nh p kh u h tiêu ngày càng nhi u.
Nam Myõ
1%
Khaù c
8%
Chaâ u Phi
2%
Baé c Myõ
26%
Chaâ u AÙ vaø Chaâ u
Ñaï i Döông
29%
Chaâ u Aâ u
34%
Hình 3: Thị phần của các thị trường nhập khNu hồ tiêu năm 2004
Tóm l i: H t tiêu là m t lo i gia v có giá tr thương m i và xu t kh u cao.
M c c u hàng năm đư c tăng thêm t
4-5% m i năm. Tuy di n tích và s n
lư ng h tiêu có xu hư ng tăng nhưng s gia tăng này không đ u và ph thu c
r t nhi u vào s
bi n đ ng giá c , tình hình sâu b nh h i. D
báo trong th i
gian dài s p t i, cung v n chưa đáp ng đ c u và h tiêu v n là cây cho hi u
qu kinh t cao so v i các lo i nông s n khác.
1.2. Tình hình s
n xu
t h
tiêu
nư
c ta
Năng su t và s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam có nh ng bư c ti n nh y
v t k t năm 1975. Năm 1975, Vi t Nam ch m i có 500ha tiêu đ t s n lư ng là
4
nguon tai.lieu . vn
ngu n tài nguyên thiên nhiên mi n Trung
Báo cáo
Đánh giá Ch t lư ng và
Th trư ng H tiêu t i Vi t Nam
Tôn N
Tu n Nam
Tháng 2, 2008
TÌNH HÌNH S N XU T, TIÊU TH ,
CH BI N VÀ XU T KH U H TIÊU C A VI T NAM
1. TÌNH HÌNH S
N XU
1.1 Tình hình s
gi i
n xu
T VÀ TIÊU TH
t và tiêu th
h
H
TIÊU
tiêu trên th
H tiêu là m t trong nh ng lo i cây công nghi p có giá tr kinh t và giá tr
xu t kh u cao. Trên th trư ng th gi i, các s n ph m h tiêu đư c giao d ch
b i các d ng sau: tiêu đen, tiêu tr ng (tiêu s ), tiêu xanh và d u nh a tiêu.
H tiêu b t đ u đư c s n xu t nhi u t
đ u th k XX. Nhu c u tiêu th
h tiêu trên th gi i không ng ng gia tăng, trong khi đó cây h tiêu ch canh tác
thích h p
vùng nhi t đ i, do đó h tiêu là m t nông s n xu t kh u quan tr ng
c a m t s nư c Châu Á và Châu Phi.
Trư c đây,
n Đ , Malaysia, Indonesia, Brazil là nh ng nư c s n xu t
nhi u h tiêu hàng đ u th gi i, vư t h n các nư c khác. Năm 1990, Vi t Nam
b t đ u tham gia vào th trư ng xu t kh u h tiêu th gi i v i th ph n 6% và
liên t c có bư c gia tăng m nh. Đ n nay thì Vi t Nam đã tr
thành nư c xu t
kh u h tiêu l n nh t th gi i. Năm 2006 Vi t Nam xu t kh u đư c 118.618
t n, chi m 60% lư ng xu t kh u h tiêu th gi i (ngu n IPC).
1000 t n
250
200
Vi t Nam
Th gi i
150
100
50
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
*
0
Biểu đồ 1: Lượng xuất kh u hồ tiêu thế giới và Việt nam qua các
năm
Ngu n: Hi p h i H tiêu Vi t Nam, 2006
2007*: là s li u ư c tính
Năm
T
năm 2004 t ng lư ng h
tiêu xu t kh u trên th
hư ng gi m do sâu b nh hoành hành
gi i có chi u
nhi u vùng tr ng h tiêu chính trên
th gi i và cũng do giá h tiêu sút gi m tr m tr ng vào năm 2002. Do t ng
lư ng xu t kh u trên th trư ng th gi i gi m nên cung không đáp
ng đ
c u, h tiêu l i tăng giá. Năm 2006 h tiêu tăng giá đ t bi n và đ t đ nh cao
nh t trong vòng 5 năm t
2001 2006, có th i đi m vư t qua ngư ng
3000US$ m t t n tiêu đen và 4000US$ m t t n tiêu tr ng. Có nh ng lúc giá
tiêu đen
nư c ta tăng lên đ n 60.000đ/kg.
B ng 1: Di n tích và s n lư ng các nư c s n xu t h tiêu chính
2004
2005
2006
Nư c
Di n tích
(ha)
S n
lư ng
(t n)
nĐ
Brazil
Indonesia
Malaysia
Sri Lanca
Vi t Nam
231.880
45.000
13.000
32.436
50.000
62.000
45.000
31.000
20.000
12.820
100.000
Di n tích
(ha)
40.000
87.545
12.700
24.739
50.000
(Ngu
S n
lư ng
(t n)
Di n tích
(ha)
70.000
44.500
35.000
35.000
19.000
12.800
14.000
24.874
95.000
50.105
n: Hi p h i h tiêu Vi
S n
lư ng
(t n)
50.000
42.000
20.000
19.000
13.000
105.000
t Nam, 2006)
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
-
Năm 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005a
Brazil
nĐ
Indonesia
Malaysia
Vi t Nam
Sri Lanka
Khác
Biểu đồ 2: Sản lượng hồ tiêu của các nước sản xuất chính qua các năm
* Nguồn: Hiệp hội Hồ tiêu Việt nam, 2005
2
Trong giai đo n t
v n còn đ ng sau
n Đ
1993 đ n 2002 thì s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam
và Indonesia, nhưng t
năm 2003 Vi t Nam đã
vư t lên d n đ u th gi i v s n lư ng h tiêu.
Di n tích h tiêu Vi t Nam hi n nay đ t hơn 50.000 ha. Năng su t h tiêu
c a chúng ta đ t cao nh t th gi i và b xa các nư c khác.
Caù c nöôù c khaù c
4%
Brazil
17%
Aá n Ñoä
6%
Vieä t Nam
43%
Indonesia
16%
Sri Lanka Malaysia
4%
9%
Hình 1: Thị phần xuất khNu tiêu đen của các nước xuất khNu chính trong năm 2004
Caùc nöôùc khaùc
15%
Malaysia
7%
Vieät Nam
23%
Indonesia
40%
Brazil
10%
Hình 2: Thị phần xuất khNu tiêu trắng của các nước xuất khNu chính trong năm 2004
Tiêu h t đư c xu t kh u ch y u dư i 2 d ng: tiêu đen và tiêu tr ng
(chi m t i 85% lư ng xu t kh u). Ngoài ra còn đư c xu t kh u dư i d ng
tiêu xanh và d u nh a tiêu.
n Đ , Malaysia và Madagascar là ba nư c xu t
kh u nhi u tiêu xanh. Trong năm 2004,
n Đ
xu t 1540 t n tiêu xanh,
Malaysia xu t 150 t n, và Madagascar kho ng 600-700 t n.
n Đ
cũng là
nư c s n xu t và xu t kh u nhi u d u tiêu và oleoresin. Theo ư c tính c a gi i
3
chuyên môn, trong năm 2004 n Đ xu t kh u kho ng 64 t n d u tiêu và 1200
t n oleoresin, Sri Lanka xu t 1,5-2 t n d u tiêu và oleoresin.
Lư ng h tiêu nh p kh u hàng năm trên th gi i vào kho ng 120.000 130.000 t n tiêu h t, 2000 t n tiêu xanh và 400 t n d u nh a tiêu. Có trên 40
nư c nh p kh u tiêu, đ ng đ u là M , Đ c, Pháp. Trong năm 2004 th ph n
nh p kh u c a các nư c Châu Âu cao nh t, chi m 34%, ti p sau đó là các
nư c Châu Á và Châu Đ i Dương. G n đây m c tiêu th h t tiêu
các nư c
Trung Đông và B c Phi gia tăng m nh và th trư ng Trung Đông là nơi thu hút
s lư ng nh p kh u h tiêu ngày càng nhi u.
Nam Myõ
1%
Khaù c
8%
Chaâ u Phi
2%
Baé c Myõ
26%
Chaâ u AÙ vaø Chaâ u
Ñaï i Döông
29%
Chaâ u Aâ u
34%
Hình 3: Thị phần của các thị trường nhập khNu hồ tiêu năm 2004
Tóm l i: H t tiêu là m t lo i gia v có giá tr thương m i và xu t kh u cao.
M c c u hàng năm đư c tăng thêm t
4-5% m i năm. Tuy di n tích và s n
lư ng h tiêu có xu hư ng tăng nhưng s gia tăng này không đ u và ph thu c
r t nhi u vào s
bi n đ ng giá c , tình hình sâu b nh h i. D
báo trong th i
gian dài s p t i, cung v n chưa đáp ng đ c u và h tiêu v n là cây cho hi u
qu kinh t cao so v i các lo i nông s n khác.
1.2. Tình hình s
n xu
t h
tiêu
nư
c ta
Năng su t và s n lư ng h tiêu c a Vi t Nam có nh ng bư c ti n nh y
v t k t năm 1975. Năm 1975, Vi t Nam ch m i có 500ha tiêu đ t s n lư ng là
4