Xem mẫu
- 1
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
TRƯ NG Đ I H C NHA TRANG
KHOA NUÔI TR NG TH Y S N
PH M PHÚC L I
TÌM HI U K THU T NUÔI THƯƠNG PH M TÔM HE CHÂN TR NG
(Penaeus vannamei Boone, 1931) T I XÃ PHƯ C TH , HUY N TUY
PHONG, T NH BÌNH THU N
Đ án t t nghi p Đ i h c
Chuyên ngành Nuôi tr ng Th y s n, khóa 2004 – 2009
Nha Trang, năm 2009
- 2
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
TRƯ NG Đ I H C NHA TRANG
KHOA NUÔI TR NG TH Y S N
PH M PHÚC L I
TÌM HI U K THU T NUÔI THƯƠNG PH M TÔM HE CHÂN TR NG
(Penaeus vannamei Boone, 1931) T I XÃ PHƯ C TH , HUY N TUY
PHONG, T NH BÌNH THU N
Đ án t t nghi p Đ i h c
Chuyên ngành Nuôi tr ng Th y s n, khóa 2004 – 2009
Giáo viên hư ng d n
TS. Hoàng Th Bích Đào
Nha Trang, năm 2009
- i
L I C M ƠN
Trong quá trình th c hi n đ tài: “Tìm hi u k thu t nuôi thương ph m
tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone, 1931) t i xã Phư c Th , huy n
Tuy Phong, t nh Bình Thu n”. Cùng v i s n l c c a b n thân, tôi còn nh n
đư c s giúp đ quý báu c a các th y cô trong khoa Nuôi tr ng th y s n - trư ng
Đ i h c Nha Trang, s quan tâm đ ng viên c a gia đình và b n bè.
Tôi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c đ n Ts. Hoàng Th Bích Đào, đã t n tình
hư ng d n tôi trong su t quá trình th c hi n đ tài.
B môn Cơ S Sinh H c – Ngh Cá thu c khoa Nuôi tr ng th y s n, các
th y cô trong khoa Nuôi tr ng th y s n.
Qua đây tôi cũng xin g i l i c m ơn t i anh Nguy n Văn Dương – ch cơ s
nuôi tôm he chân tr ng thương ph m t i Phư c Th - Tuy Phong – Bình Thu n đã
t o đi u ki n thu n l i và t n tình giúp đ trong su t th i gian t i cơ s .
Gia đình đã t o đi u ki n v t ch t cũng như tinh th n giúp tôi hoàn thành
xu t s c đ tài.
Xin c m ơn b n bè đã giúp đ , đóng góp cho tôi trong su t th i gian qua.
Nha Trang, tháng 06 năm 2009
Sinh viên th c hi n
Ph m Phúc L i
- ii
M CL C
L I C M ƠN .........................................................................................................i
M C L C ..............................................................................................................ii
DANH M C CÁC B NG .................................................................................... iv
DANH M C CÁC HÌNH ...................................................................................... v
CÁC KÝ HI U VÀ CH VI T T T .................................................................. vi
M Đ U................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1. T NG LU N ................................................................................... 3
1.1. M t s đ c đi m sinh h c c a tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone,
1931)..................................................................................................................... 3
1.1.1. H th ng phân lo i .................................................................................... 3
1.1.2. Đ c đi m phân b ..................................................................................... 3
1.1.3. Đ c đi m hình thái .................................................................................... 4
1.1.4. T p tính s ng ............................................................................................ 4
1.1.5. Đ c đi m dinh dư ng................................................................................ 4
1.1.6. Đ c đi m sinh trư ng, sinh s n ................................................................. 5
1.2. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng trên th gi i và Vi t Nam........................... 6
1.2.1. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng trên th gi i .......................................... 6
1.2.2. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng Vi t Nam........................................... 8
1.2.3. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng Tuy Phong – Bình Thu n ................ 10
1.3. Các y u t môi trư ng trong ao nuôi tôm...................................................... 12
1.3.1. Y u t h u sinh (t o) .............................................................................. 12
1.3.2. Y u t vô sinh (th y lý, th y hóa) ........................................................... 12
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ................................................. 15
2.1. Đ a đi m, th i gian, đ i tư ng nghiên c u .................................................... 15
2.2. Sơ đ kh i n i dung nghiên c u ................................................................... 15
2.3. Phương pháp nghiên c u .............................................................................. 16
2.3.1. Phương pháp thu th p s li u .................................................................. 16
- iii
2.3.2. Các công th c tính toán........................................................................... 17
2.3.3. Phương pháp x lý s li u ....................................................................... 19
CHƯƠNG 3. K T QU NGHIÊN C U ............................................................ 20
3.1. Đi u ki n t nhiên vùng nuôi và h th ng công trình ao nuôi ....................... 20
3.1.1. Đi u ki n t nhiên t nh Bình Thu n ........................................................ 20
3.1.2. H th ng công trình ao nuôi .................................................................... 21
3.2. K thu t nuôi tôm he chân tr ng thương ph m ............................................. 25
3.2.1. Các bư c c i t o, chu n b ao nuôi .......................................................... 25
3.2.2. K thu t tuy n ch n, v n chuy n và th gi ng ........................................ 27
3.2.3. K thu t chăm sóc và qu n lý ao nuôi ..................................................... 28
3.2.3.1. Th c ăn và cho ăn ............................................................................. 28
3.2.3.2. Qu n lý môi trư ng ao nuôi............................................................... 32
3.2.3.3. T c đ tăng trư ng và t l s ng ....................................................... 43
3.2.4. Nh ng b nh thư ng g p và các phương pháp phòng và tr b nh.............. 45
3.2.5. Thu ho ch và h ch toán kinh t ............................................................... 47
3.2.5.1. Thu ho ch ......................................................................................... 47
3.2.5.2. H ch toán kinh t .............................................................................. 48
CHƯƠNG 4. K T LU N VÀ Đ XU T Ý KI N............................................. 50
4.1. K t lu n ........................................................................................................ 50
4.2. Đ xu t ý ki n .............................................................................................. 51
TÀI LI U THAM KH O
- iv
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1. Phương pháp thu th p s li u các y u t môi trư ng ao nuôi .................. 17
B ng 3.1. M t đ th gi ng t i cơ s ...................................................................... 27
B ng 3.2. B ng theo dõi lư ng th c ăn ao E1 ......................................................... 30
B ng 3.3. Các thông s môi trư ng ao nuôi t i cơ s .............................................. 32
B ng 3.4. Các lo i hóa ch t đư c s d ng trong quá trình nuôi .............................. 42
B ng 3.5. K t qu theo dõi s tăng trư ng c a tôm theo th i gian nuôi .................. 43
B ng 3.6. K t qu nuôi........................................................................................... 47
B ng 3.7. Chi phí s n xu t trung bình cho m t ao nuôi .......................................... 48
B ng 3.8. T ng thu t hai ao .................................................................................. 48
- v
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đ kh i n i dung nghiên c u. ............................................................ 15
Hình 3.1. Sơ đ h th ng công trình ao nuôi t i cơ s ........................................... 22
Hình 3.2. Sơ đ tr i nuôi tôm he chân tr ng thương ph m ..................................... 23
Hình 3.3. Qu t nư c ............................................................................................... 24
Hình 3.4. Đ p nư c ................................................................................................ 24
Hình 3.5. ng c p nư c ......................................................................................... 24
Hình 3.6. C u nhá .................................................................................................. 24
Hình 3.7. Máy n , mô tơ ........................................................................................ 24
Hình 3.8. C ng x , thuy n thúng............................................................................ 24
Hình 3.9. Lót b t b ao .......................................................................................... 25
Hình 3.10. Sơ đ các bư c c i t o ao ..................................................................... 26
Hình 3.11. Cho ăn .................................................................................................. 31
Hình 3.12. Di n bi n nhi t đ ao E1 ....................................................................... 33
Hình 3.13. Di n bi n nhi t đ ao E2 ....................................................................... 33
Hình 3.14. Di n bi n pH ao E1 ............................................................................... 34
Hình 3.15. Di n bi n pH ao E2 ............................................................................... 35
Hình 3.16. Di n bi n đ m n (S‰) ao E1, E2 ......................................................... 36
Hình 3.17. Di n bi n đ ki m ao E1 ....................................................................... 37
Hình 3.18. Di n bi n đ ki m ao E2 ....................................................................... 37
Hình 3.19. Di n bi n hàm lư ng oxy hòa tan trong nư c ao E1 .............................. 38
Hình 3.20. Di n bi n hàm lư ng oxy hòa tan trong nư c ao E2 .............................. 39
Hình 3.21. V t b t ................................................................................................. 40
Hình 3.22. T c đ tăng trư ng tuy t đ i v chi u dài tôm ao E1 và E2.................... 44
Hình 3.23. T c đ tăng trư ng tuy t đ i v kh i lư ng tôm ao E1 và E2 ................. 44
Hình 3.24. Tôm b đen mang.................................................................................. 46
Hình 3.25. Tôm b ch m đen .................................................................................. 46
- vi
CÁC KÝ HI U VÀ CH VI T T T
DO (mg/l): Hàm lư ng oxy hòa tan trong nư c
h: gi (hour)
TNHH: Trách nhi m h u h n
NN & PTNT: Nông nghi p và phát tri n nông thôn
FAO: Food and Agriculture Organization
PL: Postlarvae
FCR: H s chuy n đ i th c ăn
- 1
M ĐU
Nh ng năm g n đây, ngh nuôi tôm trên th gi i, đ c bi t là các nư c Châu
Á phát tri n r t m nh và đ t đ n trình đ k thu t cao. Ngh nuôi tôm đã thu hút
đư c các thành ph n kinh t và m i l c lư ng tham gia, di n tích m t nư c đưa vào
nuôi th y s n ngày càng tăng, đ i tư ng nuôi ngày càng đa d ng hóa và k thu t
nuôi không ng ng đư c c i ti n.
Vi t Nam có 3260 km b bi n, v i hơn 3000 hòn đ o l n nh , vùng ven b
v i 10 v n ha đ m phá, eo v nh kín, kho ng 25 ha r ng ng p m n, 29 ha bãi tri u,
có nhi u đi u ki n thu n l i cho phát tri n nuôi tr ng th y s n, đ c bi t là nuôi tôm.
V i đi u ki n t nhiên thu n l i, ngu n lao đ ng d i dào, l i nhu n thu đư c cao là
nh ng nhân t cơ b n làm cho ngh nuôi tôm c a nư c ta phát tri n m nh m trong
nh ng năm g n đây.
Bình Thu n là m t t nh duyên h i Nam Trung B , có di n tích ven sông ven
bi n l n r t thu n l i đ phát tri n ngh nuôi tôm. V i thu n l i v đi u ki n t
nhiên cùng v i vi c phát tri n nuôi tôm trên cát đã t o cho ngư i nuôi hư ng đi
m i. V n đ đ t ra là ph i tìm đư c đ i tư ng nuôi phù h p nh m h n ch r i ro và
đem l i hi u qu kinh t là r t c n thi t.
Trong nh ng năm g n đây, tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone,
1931) là m t đ i tư ng m i đang đư c chú ý, có tri n v ng phát tri n r ng rãi
nhi u nư c Châu Á. Đây là lo i có nhi u ưu đi m như: th t thơm ngon và ch c, có
giá tr dinh dư ng cao, l n nhanh, có th nuôi 1 – 3 v trong năm, có kh năng
thích nghi v i biên đ dao đ ng nhi t đ và đ m n r ng, s c kháng b nh khá t t.
Chính vì v y, tôm he chân tr ng đang đư c th trư ng th gi i ưa chu ng. Trong
nh ng năm g n đây m t s nư c như Trung Qu c, Thái Lan… cơ c u tôm nuôi
đã chuy n theo hư ng tăng nhanh s n lư ng tôm he chân tr ng.
nư c ta, tôm he chân tr ng m i đư c nuôi ph bi n trong nh ng năm g n
đây, do đó trình đ k thu t còn nhi u h n ch . V n đ đ t ra cho các nhà nghiên
- 2
c u và các cán b k thu t là t ng bư c chuy n giao quy trình, k thu t nuôi t i
t ng vùng nuôi, đ n t ng ngư i nuôi.
Xu t phát t nhu c u th c ti n, đư c s đ ng ý c a khoa Nuôi tr ng Th y
s n trư ng Đ i h c Nha Trang, tôi th c hi n đ tài: “Tìm hi u k thu t nuôi
thương ph m tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone, 1931) t i xã
Phư c Th , huy n Tuy Phong, t nh Bình Thu n”.
Đ tài đư c th c hi n v i nh ng n i dung chính sau:
- Tìm hi u đi u ki n t nhiên và h th ng công trình ao nuôi t i cơ s .
- Tìm hi u quy trình nuôi tôm he chân tr ng thương ph m.
- Nh n xét và đánh giá v hi u qu kinh t .
Do còn h n ch v kinh nghi m và ki n th c chuyên môn cho nên không th
tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong nh n đư c s đóng góp c a quý th y cô và
các b n đ lu n văn đư c hoàn thi n hơn.
Nha Trang, tháng 06 năm 2009
Sinh viên th c hi n
Ph m Phúc L i
- 3
CHƯƠNG 1
T NG LU N
1.1. M t s đ c đi m sinh h c c a tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei
Boone, 1931)
1.1.1. H th ng phân lo i
H th ng phân lo i c a tôm he chân tr ng như sau:
Ngành chân kh p: Arthropoda
Ngành ph có mang: Branchiata
L p giáp xác: Crustacea
B mư i chân: Decapoda
B ph bơi l i: Natantia
H tôm he: Penaeidae
Gi ng tôm he: Penaeus
Loài: Penaeus vannamei (Boone, 1931)
Tên khoa h c: Litopenaeus vannamei
Tên ti ng Anh: Whiteleg shrimp
Tên FAO: Camaron patiplanco
Tên Vi t Nam: Tôm chân tr ng, tôm he chân tr ng, tôm th chân tr ng, tôm
b c Thái Bình Dương.
Đ c đi m phân lo i: Dư i ch y có 2 – 4 răng cưa dài v a ph i, vư t cu ng
râu ( con non) đôi khi dài t i đ t râu th 2. V giáp có nh ng gai gân và gai râu
r t rõ, không có gai m t và gai đuôi, g sau ch y dài, g và rãnh bên ch y ng n,
thân màu tr ng đ c.
1.1.2. Đ c đi m phân b
Tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone, 1931) phân b ch y u ven
bi n Tây B c Thái Bình Dương, Châu M , t ven bi n Mehico đ n mi n trung
Peru, nhi u nh t vùng bi n g n Ecuado [4].
- 4
1.1.3. Đ c đi m hình thái
Tôm có màu tr ng đ c, trên thân không có đ m v n, v tôm tr ng m ng,
nhìn vào cơ th có th th y rõ đư ng ru t và các đ m nh dày đ c t lưng xu n g
b ng. Các chân bò có màu tr ng ngà, chân bơi có màu vàng nh t. Các vành chân
đuôi có màu đ nh t và xanh. Râu tôm có màu đ và chi u dài g p 1,5 l n chi u dài
thân. Tôm cái có Thelycum d ng h . Chi u dài c a nh ng cá th l n có th đ t t i
23cm [4].
1.1.4. T p tính s ng
Tôm he chân tr ng s ng vùng bi n t nhiên có các đ c đi m:
Đáy cát, đ sâu 0 – 72m, nhi t đ nư c n đ nh t 25 – 32oC, đ m n t 28 –
34‰, pH t 7,7 – 8,3.
Tôm trư ng thành ph n l n s ng ven bi n g n b , tôm con ưa s ng các
khu v c c a sông giàu sinh v t làm th c ăn. Ban ngày tôm vùi mình trong bùn, ban
đêm m i bò đi ki m ăn. Tôm l t xác vào ban đêm, kho ng 20 ngày l t xác m t l n.
Nuôi trong phòng thí nghi m r t ít khi th y chúng ăn th t l n nhau [4].
Tôm he chân tr ng thích bơi thành hàng, d c theo b ao ho c gi a ao. V
đêm n u có đ ng m nh chúng s đ ng lo t búng lên kh i m t nư c. Ngoài ra còn
hay khui đáy ao và b ao đ tìm m i, làm cho nư c thư ng hay b đ c [6].
1.1.5. Đ c đi m dinh dư ng
Tôm he chân tr ng là loài ăn t p. Gi ng như các loài tôm he khác, th c ăn
c a nó cũng c n các thành ph n: protid, lipid, glucid, vitamin và mu i khoáng…
Thi u hay không cân đ i đ u nh hư ng đ n s c kh e và t c đ l n c a tôm. Kh
năng chuy n hóa c a tôm he chân tr ng r t cao, trong đi u ki n nuôi l n bình
thư ng. Lư ng cho ăn ch c n b ng 5% th tr ng tôm. Trong th i kỳ tôm sinh s n
và đ c bi t là cu i giai đo n phát d c c a bu ng tr ng thì nhu c u v lư ng th c ăn
hàng ngày tăng lên g p 3 – 5 l n.
Th c ăn c n hàm lư ng đ m (protein) 35% là thích h p [4].
- 5
1.1.6. Đ c đi m sinh trư ng, sinh s n
w Đ c đi m sinh trư ng
Tôm he chân tr ng là loài có t c đ tăng trư ng tương đ i nhanh, kho ng 1,5
- 2 g/tu n t i c 20g tôm l n ch m d n. Tùy theo th i gian nuôi, kho ng 75 - 85
ngày tôm có th đ t c 10 – 12 g/con. Tôm he chân tr ng sinh trư ng thông qua
quá trình l t xác, chu kỳ l t xác ph thu c vào t ng giai đo n phát tri n. Cũng như
các lo i tôm khác, giai đo n nh tôm he chân tr ng có chu kỳ l t xác ng n và chu
kỳ l t xác kéo dài d n theo th i gian phát tri n. Tôm nh sau khi l t xác ch c n vài
gi v c ng l i, khi tôm l n c n kho ng 1 – 2 ngày.
w Đ c đi m sinh s n
* Mùa v sinh s n: bi n, trong phân b t nhiên đ u b t đư c tôm m p
tr ng. B c Ecuado mùa đ r vào tháng 4 – 5. Peru mùa tôm đ ch y u t
tháng 12 đ n tháng 4.
Tôm he chân tr ng thu c lo i có túi ch a tinh m (open thelycum) khác v i
lo i hình túi ch a tinh kín (closed thelycum) như c a tôm sú và tôm he Nh t B n.
Trình t c a lo i hình có túi ch a tinh m là: (tôm m ) l t xác " thành th c " giao
ph i (th tinh) " đ tr ng " p n [4].
* Giao ph i: tôm đ c và tôm cái tìm nhau giao ph i, sau khi m t tr i l n.
Tôm đ c phóng các chùm tinh t cơ quan giao c u petesma, cho dính vào chân bò
th 3, th năm c a con cái, có khi dính lên c thân con cái. Trong đi u ki n nuôi t
l tôm giao ph i t nhiên có k t qu r t th p [4].
* S c sinh s n và đ tr ng: Bu ng tr ng tôm cái thành th c có màu h ng.
Tr ng sau khi đ có màu v đ u xanh. Tôm m dài c 14cm có s c sinh s n tuy t
đ i 10 – 15 v n tr ng. Sau m i l n đ tr ng, bu ng tr ng tôm l i phát d c ti p, th i
gian gi a hai l n đ cách nhau 2 – 3 ngày (đ u v ch kho ng 50 gi ). Con đ nhi u
nh t t i trên 10 l n/năm, thư ng sau khi đ 3 – 4 l n li n thì có m t l n l t xác.
Tôm cái đ tr ng ch y u vào th i gian t 1 – 3 gi sáng. Th i gian t lúc b t đ u
đ đ n lúc đ xong ch đ 1 – 2 phút. Các chùm tinh c a con đ c đư c dùng sinh
- 6
s n nhi u l n. Tôm cái tr ng đã thành th c nhưng không đư c th tinh, v n có th
đ tr ng bình thư ng nhưng p không n [4].
1.2. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng trên th gi i và Vi t Nam
1.2.1. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng trên th gi i
Trong nh ng năm g n đây nhu c u v m t hàng th y s n không ng ng tăng,
tôm th t cũng th , chính đi u đó làm cho con tôm tr thành m t m t hàng có giá tr
h p d n và ngành công nghi p nuôi tôm có đư c đ u ra n đ nh. T đó đã thúc đ y
nh ng nghiên c u v tôm, tìm ra nh ng đ i tư ng, mô hình nuôi có năng su t, hi u
qu kinh t cao.
Tôm he chân tr ng (Penaeus vannamei Boone, 1931) đư c nuôi ph bi n
Tây Bán C u và đư c nuôi nhân t o đ ng hàng th 2 th gi i, sau tôm sú. S n
lư ng chi m hơn 70% s n lư ng c a các loài tôm he nuôi Nam M và chi m
10% s n lư ng tôm trên th gi i. châu M tôm he chân tr ng đ ng hàng đ u
(tôm nuôi châu M 86.000 t n (năm 1990), 132.000 t n (năm 1992), 191.000 t n
(năm 1998), 140.000 t n (năm 1999)). Các năm 1999 - 2000 d ch b nh đ m tr ng
tàn phá n ng n tôm nuôi châu M (ch y u là tôm chân tr ng). Ch sau 2 năm
s n lư ng gi m quá m t n a. Như v y là sau m t th p k s n lư ng tôm chân tr ng
c a châu M l i quay v v trí ban đ u. Năm 2000 theo th ng kê sơ b s n lư ng
tôm chân tr ng ch còn chi m 11% s n lư ng tôm nuôi th gi i [4].
Ecuado nuôi tôm he chân tr ng là ngành s n xu t l n, s n lư ng chi m
kho ng 95%, năm 1991 là 103.000 t n. Phương th c nuôi ch y u là bán thâm
canh, năng su t trung bình kho ng 700 – 800 kg/ha. Năm 1993 khu v c Nam M
nuôi tôm he chân tr ng b nhi m d ch b nh Taura Syndrome Virus (TSV), làm t n
th t m i năm kho ng 500 – 600 tri u USD [4].
Mehico nhanh chóng tr thành nư c nuôi tôm he chân tr ng l n th hai châu
M , s n lư ng 2.000 t n (năm1990), 16.000 t n (năm 1994), 24.000 t n (năm
2000). Hi n nay tôm là đ i tư ng nuôi quan tr ng nh t Mehico, chi m kho n g
70% s n lư ng và 82% giá tr s n lư ng nuôi th y s n c nư c. Ph n l n các trang
- 7
tr i nuôi dư i hình th c bán thâm canh, đ i tư ng nuôi đ c nh t là tôm he chân
tr ng [4, 2].
Panama đ ng hàng th ba v nuôi tôm chân tr ng năm 1999 đ t 10.000 t n.
Sau khi đư c nhi u nư c châu M nuôi nhân t o thành công và có hi u qu
cao, tôm chân tr ng đư c di gi ng sang nuôi Hawaii và Hoholulu c a M . T đây
tôm chân tr ng lan sang Đông Á và Đông Nam Á.
Trung Qu c là nư c châu Á quan tâm t i tôm he chân tr ng s m nh t, t
năm 1998 đã công b nuôi thành công tôm này và s n sàng chuy n giao công ngh
cung c p con gi ng và k thu t nuôi cho nư c khác. T nh Qu ng Đông – Trung
Qu c tôm he chân tr ng tr thành đ i tư ng nuôi s m t, đư c nuôi r ng rãi nư c
bi n và nư c ng t v i năng su t 7,5 t n/ha/v , có cơ s đ t 10 t n/ha/v . Năm
2001, Trung Qu c đã xu t kh u sang M 48.000 t n tôm đông l nh (ch y u là tôm
he chân tr ng). Theo s li u c a FAO, s n lư ng tôm c a Trung Qu c năm 2003
đ t 390.000 t n, có kho ng 60% là tôm he chân tr ng. Năm 2004, Trung Qu c tăng
s n lư ng nuôi tôm lên 400.000 t n, ch y u là tôm he chân tr ng, đ n nay con s
này còn cao hơn nhi u. Năm 2007, Trung Qu c tôm chân tr ng chi m g n 80%
trong t ng s n lư ng 1 tri u t n c a nư c này.
Hi n nay tôm he chân tr ng là đ i tư ng nuôi chính trên th gi i trong vùng
nư c l , m n. Theo FAO, d ki n s n lư ng nuôi năm 2007 chi m 80% t ng s n
lư ng tôm nuôi, 85% s n lư ng t p trung các nư c Đông Nam Á. Các nư c nuôi
nhi u tôm he chân tr ng là Thái Lan, Trung Qu c, Indonexia, Malaysia, Philippin,
Ecuado, Mehico, Panama, Colombia, Hondurat, Brazil, M .
Thái Lan đã ng d ng công ngh m t cách hi u qu m i v trí trong các
công đo n s n xu t tôm he chân tr ng. T năm 2001 đã di n ra quá trình chuy n
đ i m nh m sang đ i tư ng nuôi m i là tôm he chân tr ng s ch b nh, đã làm tăng
l i nhu n c a ngh nuôi tôm nư c này m t cách đáng k . Năm 2003 nư c này s n
xu t 140.000 – 150.000 t n tôm he chân tr ng, đ n năm 2006 s n lư ng tôm he
chân tr ng c a Thái Lan là 500.000 t n, chi m 95% s n lư ng tôm nuôi [7, 1].
- 8
Tôm he chân tr ng đang d n chi m m t v th cao trong ngh nuôi tôm.
Năm 2007 t ng s n lư ng nuôi tôm trên toàn th gi i ư c đ t 3,3 tri u t n, trong đó
s n lư ng tôm chân tr ng chi m 63%. Ngay t i châu Á “quê nhà” c a tôm sú, trong
t ng s n lư ng tôm năm 2007 ư c tính kho ng 2,65 tri u t n thì tôm he chân tr ng
cũng chi m t i 57% [5].
1.2.2. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng Vi t Nam
Tôm he chân tr ng du nh p vào Vi t Nam t năm 2001, đ u tiên đư c nuôi
t i công ty TNHH Duyên H i (B c Liêu) nhưng không hi u qu . Năm 2009 k
ho ch nuôi tôm nư c l c nư c là 400 nghìn t n. Đ i tư ng nuôi chính v n là tôm
sú. Hi n nay B NN & PTNT có ch trương phát tri n nuôi tôm he chân tr ng theo
quy ho ch các t nh Nam b . Tuy nhiên vùng nuôi ch y u v n là các t nh mi n
Trung và mi n B c, các t nh phía Nam còn đang d ng nuôi thăm dò. Đ c đi m
c a tôm he chân tr ng là s ng t ng nư c gi a không vùi mình trong bùn như tôm
sú nên thích h p v i ch t đáy cát. Nhi u ý ki n cho r ng nuôi tôm he vùng đ n g
b ng sông C u Long s kém hơn mi n Trung vì ch t đáy bùn sét nh hư ng t i
vi c l y th c ăn và ho t đ ng s ng, h n ch t i sinh trư ng c a chúng, nuôi d y s
d n đ n nhi u r i ro.Năm 2008 di n tích nuôi tôm nư c l c nư c trên 60.000 ha
đ t s n lư ng 380.000 t n, ch y u là tôm sú theo các phương th c thâm canh, bán
thâm canh và qu ng canh c i ti n, trong đó ph n l n là nuôi qu ng canh c i ti n.
Ngoài đ i tư ng tôm sú ra, các t nh ven bi n t mi n Trung tr ra phía B c đã
nuôi tôm he chân tr ng khá thành công trên nh ng di n tích nuôi tôm sú trư c đây
luôn b d ch b nh. Di n tích nuôi tôm he chân tr ng là hơn 14.000 ha đ t s n lư ng
41.000 t n.
Hi n nay nhi u cơ s s n xu t tôm gi ng đã chuy n hư ng sang tôm he chân
tr ng. Do nuôi tôm he chân tr ng th gi ng m t đ r t d y t 100-150 con/m2 nên
nhu c u tôm gi ng khá l n. K ho ch nuôi tôm he chân tr ng kho ng 20.000 ha,
nhu c u tôm gi ng c n 22 - 25 t con.
C c Nuôi tr ng Th y s n đã ki m tra công tác qu n lý và ho t đ ng s n xu t
tôm gi ng 3 t nh tr ng đi m v gi ng là Khánh Hoà, Ninh Thu n và Bình Thu n.
- 9
Hi n t nh Khánh Hòa có 372 cơ s tôm sú gi ng và 16 cơ s s n xu t tôm he chân
tr ng; t nh Ninh Thu n có hơn 700 cơ s gi ng, trong đó có 22 cơ s s n xu t tôm
he chân tr ng; t nh Bình Thu n có 168 cơ s s n xu t tôm gi ng, trong đó có 11 cơ
s s n xu t gi ng tôm he chân tr ng. Như v y trong t ng s hơn 1.240 cơ s trên,
ch có 49 cơ s s n xu t gi ng tôm he chân tr ng. Tuy nhiên t t c nh ng cơ s
gi ng tôm he chân tr ng l i là nh ng cơ s r t l n, công su t g p hàng ch c l n các
cơ s gi ng tôm sú. K ho ch s n xu t tôm gi ng c a 3 t nh đ t 10,5 t tôm sú và
9,0 t tôm he chân tr ng b ng kho ng 50% nhu c u gi ng c a c nư c. Các cơ s
gi ng tôm he chân tr ng đang bư c vào v s n xu t, đã nh p tôm b m có ngu n
g c xu t x t Hawaii. M i cơ s có t 500 đ n hơn 1.000 c p tôm b m và đang
ti p t c nh p thêm.
M t s công ty đã thuê khoán s n ph m cho chuyên gia ngư i Trung Qu c,
Philippin, Ecuquado tr c ti p làm k thu t đ nâng cao hi u qu s n xu t tôm
gi ng. Hi n nay có 2 lo i hình cơ s s n xu t gi ng tôm he chân tr ng. M t s cơ
s ch s n xu t Nauplius bán cho các cơ s ương Postlarvae và m t s cơ s s n
xu t Nauplius r i ương thành Postlarvae đ bán. Giá Nauplius kho ng 2,0
đ ng/con. Giá tôm Post t 20-35 đ ng/con g m c giá v n chuy n có khuy n m i
thêm s lư ng kho ng 10% [9].
Tôm chân tr ng đã và đang nuôi phát tri n theo chi u hư ng t t trên vùng
đ t th t, đ t cát t Qu ng Ninh đ n Bình Thu n, s n lư ng tôm chân tr ng chi m 5-
7% s n lư ng tôm nuôi trên ph m vi c nư c. Nhi u cơ s nuôi đ t năng su t cao
t 12-24 t n/ha, kh i lư ng tôm thu ho ch t 10 – 13 gram, đa s nuôi t 2 – 3
v /năm. Hi u qu kinh t khá, th trư ng th gi i có nhu c u l n, góp ph n an sinh
xã h i và ngày càng có nhi u nhà đ u tư mu n nuôi tôm chân tr ng. Tuy nhiên,
m t s đ a phương, nhi u h nuôi tôm chân tr ng v n b thua l là do vi c phát
tri n nuôi không theo quy ho ch, vi c ch p hành quy đ nh t m th i v nuôi tôm
chân tr ng nhi u h nuôi không nghiêm ch nh, đ c bi t khâu s d ng gi ng tuỳ
ti n, ch t lư ng kém, thi u nư c ng t, nư c ng m d n đ n nuôi tôm không hi u
qu , đ ng th i m t s đ a phương qu n lý không ch t ch .
- 10
V đ nh hư ng nuôi tôm he chân tr ng Vi t Nam trong th i gian t i là:
Phát tri n vùng nuôi ph i phù h p v i đi u ki n t nhiên và môi trư ng, c n có quy
ho ch thành vùng nuôi riêng c a t ng t nh, đ d qu n lý mùa v th nuôi, gi m
thi u d ch b nh. C n có ngu n tôm b m ch n gi ng b o đ m ch t lư ng, gi m
thi u giao ph i c n huy t, cung c p cho các tr i s n xu t gi ng, s n xu t con gi n g
có ch t lư ng t t, c i thi n s tăng trư ng tôm nuôi. L a ch n th i v nuôi thích
h p nh t cho t ng vùng sinh thái, ch nên nuôi 1 – 2 v /năm, m t đ nuôi v a ph i
(70 – 100 con/m2) đ tăng kh i lư ng cá th khi thu ho ch. H n ch t i đa s d n g
hóa ch t, s d ng các ch ph m sinh h c, nuôi b n v ng, cho s n ph m s ch và giá
thành th p, tăng tính c nh tranh th trư ng xu t kh u v i các nư c trong vùng.
Tăng cư ng công tác khuy n ngư, xây d ng các mô hình trình di n phù h p v i
t ng vùng nuôi, làm cơ s nhân r ng. T p hu n nâng cao trình đ k thu t cho
vùng nuôi, giúp cho ngư i nuôi làm ch k thu t, gi m thi u r i ro d ch b nh, nuôi
đ t hi u qu cao [5].
1.2.3. Tình hình nuôi tôm he chân tr ng Tuy Phong – Bình Thu n
Là m t huy n phía B c c a t nh Bình Thu n, giáp v i t nh Ninh Thu n, v i
10 xã và 2 th tr n. Tuy Phong có di n tích kho ng 795 km2 và dân s kho n g
123.000 ngư i (năm 2004). Thiên nhiên đã t o cho Tuy Phong m t môi trư n g
nuôi tôm công nghi p lý tư ng. V i đ a th m t nư c r ng và môi trư ng trong
s ch, có nhi u eo u n khúc theo b bi n t o nên nhi u bãi v nh là nơi tôm có th
sinh trư ng và phát tri n. Chính vì th nuôi tôm có bư c chuy n căn b n t nuôi
qu ng canh và bán thâm canh qua nuôi công nghi p
Trư c đây phong trào nuôi tôm t i Tuy Phong có hi u qu giai đo n đ u,
nhi u ngư i đã giàu lên. Th nhưng sau đó ngh này lâm vào c nh khó khăn do
b nh d ch, thua l th m chí nhi u ngư i phá s n, n n n. Trong nh ng năm 2004
tôm sú b nhi m b nh và gây thi t h i khá l n nên m t s h chuy n qua nuôi xen
canh tôm he chân tr ng trong th i gian trái v tôm sú, l y gi ng ch y u t i Công ty
TNHH Asia Hawaii Ventures. Lúc này B Th y S n chưa cho nuôi tôm he chân
tr ng ph bi n.
- 11
Nh ng tư ng, ngh nuôi tôm Tuy Phong s không đ ng đư c, song t
nh ng bài h c đ t giá đó, ngh nuôi tôm đây đang có chi u hư ng ph c h i. Đ n
năm 2006 t ng di n tích nuôi tôm toàn huy n là 406 ha, trong đó ch y u là nuôi
tôm sú. Di n tích nuôi tôm he chân tr ng huy n Tuy Phong tuy có nhưng không
đáng k , ch y u là ngư i dân nuôi t phát, chưa có quy ho ch c th cho đ i tư ng
này [10].
T i nh ng năm g n đây, nuôi tôm th chân tr ng m i đư c ph bi n r n g
rãi. So v i tôm sú, tôm he chân tr ng có nhi u ưu đi m hơn như: l n nhanh, phát
tri n tương đ i đ ng đ u, th i gian nuôi ng n (2,5 – 3 tháng), có th nuôi v i m t
đ cao (trên 100 con/m2), chi phí th p, s c kháng b nh t t, ch u đư c s thay đ i
đi u ki n môi trư ng hơn, năng su t cao.
Hi n t i nuôi tôm he chân tr ng Tuy Phong cũng g p khá nhi u khó khăn
gi ng như tình hình chung c a c nư c. Đ u tư ban đ u cao hơn nhi u so v i nuôi
tôm sú. Ch tính riêng con gi ng, n u nuôi 1 ha, m t đ th 100 con/m2 thì ph i b
ra 50 tri u đ ng ti n gi ng, cao g p 4 l n so v i tôm sú. Trư ng h p x y ra d ch
b nh, ngư i nuôi d b tr ng tay. Do giá tôm sú xu t kh u gi m, giá tôm he chân
tr ng cũng đã gi m m nh. Trư c đây 1 kg tôm he chân tr ng (c 80 con/kg) có giá
55.000 đ ng, nay ch còn 45.000 – 48.000 đ ng. Cùng v i giá xu ng th p, ngư i
nuôi tôm he chân tr ng đang ph i đ i m t khó khăn trong khâu tiêu th . H u h t
vi c tiêu th nguyên li u đ u qua tư thương nên x y ra tình tr ng ép c , ép giá.
Tôm he chân tr ng thư ng m c nh ng b nh c a tôm sú, mang h i ch ng Taura,
phát sinh d ch l n, cùng các b nh khác có th lây nhi m sang tôm nuôi b n đ a,
đ ng th i gây h u qu tiêu c c v môi trư ng sinh thái [11].
- 12
1.3. Các y u t môi trư ng trong ao nuôi tôm
1.3.1. Y u t h u sinh (t o)
T o có t m quan tr ng r t l n trong ao nuôi tôm, nó là thành ph n chính
trong h th ng s n xu t, là khâu đ u tiên trong chu i th c ăn t nhiên c a ao nuôi,
vì v y nó liên quan ch t ch đ n năng su t sinh h c c a ao. Ngoài ra, t o giúp cân
b ng h sinh thái trong ao nuôi, duy trì đư c s phát tri n n đ nh c a t o trong ao
nuôi theo hư ng tích c c s góp ph n làm cho v nuôi thành công. Vi c ki m soát
t o thông qua các bi n pháp k thu t như: bón phân, thay nư c, s d ng th c ăn
h p lý, s d ng hóa ch t…
1.3.2. Y u t vô sinh (th y lý, th y hóa)
• Y u t th y lý:
-Nhi t đ nư c: tôm he là lo i đ ng v t bi n nhi t, vì v y s thay đ i nhi t
đ trong ao đ u nh hư ng đ n đ c đi m sinh lý c a tôm. Nhi t đ n đ nh và thích
h p giúp tôm tăng trư ng và phát tri n nhanh. Đ i v i tôm he chân tr ng, nhi t đ
nuôi thích h p nh t đ i v i s phát tri n là 28 – 31oC. Trong ao nuôi nhi t đ ph
thu c r t nhi u vào mùa v , k t c u công trình ao nuôi, bi n pháp k thu t [8].
-Đ trong và màu nư c: đ trong và màu nư c ch u s chi ph i b i thành
ph n và s lư ng ch t cái trong nư c. Trong đó, t o là thành ph n h u sinh quan
tr ng nh t nh hư ng đ n đ trong và màu nư c c a ao nuôi. S tăng gi m c a m t
đ t o d n đ n s thay đ i c a đ trong cũng như màu nư c trong ao nuôi.Vì v y
qu n lý đ trong và màu nư c trong ao nuôi cũng chính là qu n lý t o.
• Y u t th y hóa:
- Đ m n: là y u t sinh thái có liên quan m t thi t đ n đ i s ng th y sinh
v t, m i sinh v t nói chung ch s ng gi i h n đ m n thích h p. Đ i v i tôm, m i
loài có kho ng đ m n thích h p khác nhau và kho ng đ m n thích ng còn thay
đ i theo các giai đo n phát tri n. Đ m n nh hư ng tr c ti p t i vi c đi u hòa áp
su t th m th u c a tôm, vi c thay đ i đ m n vư t ra ngoài gi i h n thích ng c a
tôm s gây s c và k t qu làm gi m s c kháng b nh c a tôm. Tôm he chân tr n g
nguon tai.lieu . vn
