Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài:
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Môc lôc
Th¬ng m¹i ®iÖn tö
§Þnh nghÜa
Vai trß
Lîi Ých
Th¸ch thøc vµ nguy c¬
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam
C¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng cho ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam
Lîi Ých cña TM§T ®èi víi ViÖt Nam
§Þnh híng ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Sù ra ®êi cña Internet vµ ngay sau ®ã nã ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ theo
nghÜa ®é t¨ng phñ ra toµn cÇu (sè liÖu gÇn ®©y theo b¸o c¸o cña ITU n¨m
2001 cho thÊy sè ngêi sö dông Internet chiÕm 5% d©n sè thÕ giíi) vµ tÝnh
n¨ng phôc vô, ®ång thêi ngµy cµng trë nªn phæ biÕn, quen dïng ®èi víi mäi
céng ®ång d©n c, TM§T ®· thu hót sù quan t©m cña c¶ ngêi tiªu dïng c¸
thÓ vµ mäi doanh nghiÖp lín vµ nhá.
Internet ®· lµm thay ®æi nhÒu c¸ch thøc tæ chøc kinh doanh. Ngµy cµng cã
nhiÒu doanh nghiÖp sö dông Internet , ho¹t ®éng th¬ng m¹i gi÷a c¸c doanh
nghiÖp trªn Internet còng sÏ ra t¨ng, ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ®o¹n h¬n
®îc triÓn khai, vµ ®îc triÓn khai thêng nhËt trªn m¹ng.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö (TM§T) lµ h×nh th¸i ho¹t ®éng vµ trao ®æi th«ng tin
th¬ng m¹i gi÷a doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp, gi÷a doanh nghiÖp víi
kh¸ch hµng, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ níc vµ
gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ níc víi nhau b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ®iÖn tö,
diÔn ra trªn m¹ng Internet.
MÆc dï h×nh thøc ban ®Çu cña TM§T chØ gåm c¸c giao dÞch gi÷a c¸c
doanh nghiÖp lín, c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh víi nhau, viÖc
dïng Internet nh lµ ph¬ng thøc ®a TM§T ®Õn víi tõng kh¸ch hµng c¸ lÎ
®· kÐo theo viÖc thay ®æi quan niÖm vÒ nã. HiÖn nay kh¸ch hµng c¸ kÎ ®ang
kµ ®èi tîng híng tíi ®èi víi TM§T, cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn liªn quan vÒ
c«ng nghÖ, ph¸p lÝ... thuËn lîi nhÊt ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng c¸ thÓ
tham gia TM§T.
I. Vai trß cña TM§T
Sù ph¸t triÓn vµ phån vinh cña mét nÒn kinh tÕ kh«ng cßn chØ dùa vµo
nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån lao ®éng, mµ ë møc ®é lín ®îc
quyÕt ®Þnh bëi tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin vµ tri thøc s¸ng t¹o. Cïng víi
xu thÕ ®ã, TM§T xuÊt hiÖn ®· lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ thÕ giíi bëi
nh÷ng ¶nh hëng to lín cña m×nh:
Lµm thay ®æi tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ mçi quèc gia vµ nÒn kinh tÕ
toµn cÇu.
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lµm cho tÝnh tri thøc trong nÒn kinh tÕ ngµy cµng t¨ng lªn vµ tri rhøc
®· thùc sù trë thµnh nh©n tè vµ nguån lùc s¶n xuÊt quan träng nhÊt, lµ tµi
s¶n lín nhÊt cña mét doanh nghiÖp.
Më ra c¬ héi ph¸t huy u thÕ cña c¸c níc ph¸t triÓn sau ®Ó hä cã thÓ
®uæi kÞp, thËm chÝ vît c¸c níc ®· ®i tríc.
X©y dùng l¹i nÒn t¶ng, søc m¹nh kinh tÕ quèc gia vµ cã tiÒm n¨ng
lµm thay ®æi c¸n c©n tiÒm lùc toµn cÇu.
Rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é tri thøc gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn
víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
- C¸ch m¹ng ho¸ marketing b¸n lÎ vµ marketing trùc tuyÕn.
II. Lîi Ých cña TMDT :
Khi xem xÐt c¸c øng dông kh¸c nhau cã thÓ cã ®îc dïng ®Ó lµm viÖc víi
th«ng tin sè , chóng ta thÊy r»ng TMDT kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ ph©n phèi
th«ng tin vµ hµng ho¸ mµ nã cßn cã thÓ lµm thay ®æi mèi quan hÖ gi÷a
chóng.
1. Gióp kh¸ch hµng dÔ dµng h¬n trong viÖc chän lùa khi mua hµng
Qu¶ng c¸o ®iÖn tö cung cÊp cho kh¸ch hµng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ cöa
hµng gÇn nhÊt chøa mÆt hµng ®ã, thêi gian vµ c¸ch kinh doanh cña cöa
hµng th©m chÝ c¶ gîi ý c¸ch xem xÐt s¶n phÈm.NÕu kh¸ch hµng kh«ng
muèn tËn mÆt xem hµng tríc khi mua, c¸c ®¬n hµng cã thÓ ®îc ®Æt vµ
®îc thanh to¸n theo kiÓu ®iÖn tö.
TMDT t¹o ra nhiÒu c¬ héi míi cho c¶ ngêi tiªu dïng c¸ lÎ vµ c¸c doanh
nghiÖp. Khi TMDT hoan thiÖn vµ ngµy cµng nhiÒu doanh nghiÖp tæ chøc
kinh doanh trùc tuyÕn, kh¸ch hµng cã thÓ so s¸nh mua hµng dÔ dµng h¬n.
MÆt kh¸c TM§T cßn gióp kh¸ch hµng cã thÓ tiÕp cËn mÆt hµng dÔ dµng
h¬n vµ hëng nhiÒu dÞch vô h¬n.
2. Lùc lîng trung gian míi
C¸c doanh nghiÖp cã thÓ th«ng b¸o ®iÖn tö cho kh¸ch hµng tiÒm Èn vÒ c¸c
mÆt hµng mµ hä ®¨c biÖt quan t©m. MÆc dï tÊt c¶ ®Òu cã xu híng loai bá
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
trung gian, xu híng t¬ng t¸c trùc tiÕp gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ngµy
cµng t¨ng lµ xu thÕ bÊt lîi ®èi víi m«i giíi trung gian,TM§T vÉn sÏ më ra
c¸c lo¹i h×nh trung gian míi vÒ m«i giíi
VD:XÏ xuÊt hiÖn trung gian m«i giíi vÒ: T×m c¸c thÞ trêng ®Æc biÖt, th«ng
b¸o cho kh¸ch hµng c¸c c¬ héi kinh doanh tèt, thay ®æi ®iÒu kiÖn thÞ
trêng, c¸c mÆt hµng thùc sù khã t×m, thËm trÝ tæ chøc c¸c ®iÒu tra nghiªn
cøu ®Þnh k× vÒ mÆt hµng cô thÓ cho c¸c doanh nghiÖp.
3. C¬ héi gi¶m chi phÝ
Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, Internet ®· trë lªn ngµy cµng thu hót sù quan
t©m cña ngêi tiªu dïng. C¸c trang Web khiÕn ngêi tiªu dïng tù tin dïng
IntÓnt h¬n, nã cung cÊp cho c¶ ngêi dïng c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp nhiÒu
ph¬ng thøc míi ®Ó m« t¶ cµ t×m kiÕm th«ng tin.
Giao dÞch th¬ng m¹i trªn c¬ së dïng Internt cho EDI vµ c¸c giao dÞch
ng©n hµng Ýt tèn kÐm h¬n dïng c¸c m¹ng néi bé chuyªn dïng.Nã khong chØ
tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒm Èn cho c¸c doanh nghiÖp lín, mµ cßn t¹o ra c¬ héi
kinh doanh nghiÖp nhá cã thÓ dïng c¸c tiÕn tr×nh ®iÖn tö vµ qua ®ã c¾t gi¸m
bít c¸c kho¶n chi phÝ lín kh«ng ®¸ng cã nh trong qu¸ khø.
MÆt kh¸c, thêi gian giao dÞch trªn IntÓnt chØ b»ng 7% thêi gian giao dÞch
qua Fax, 0.05% thêi gian giao dÞch qua bu ®iÖn. Chi PhÝ giao dÞch qua
IntÓnt chØ b»ng kho¶ng 5% chi phÝ giao dÞch qua Fax hay qua bu ®iÖn hay
chuyÓn ph¸t nhanh, b»ng 10%-20% chi phÝ thanh to¸n th«ng thêng.
TM§T gióp gi¶m chi phÝ b¸n hµng vµ tiÕp thÞ.
Chi phÝ v¨n phßng cÊu thµnh trong chi phÝ s¶n phÈm, viÖc gi¶m chi phÝ v¨n
phßng theo nghÜa gi¶m thiÓu c¸c kh©u internet Ên giÊy tê, gi¶m thiÓu sè
nh©n viªn v¨n phßng...còng cã ý nghÜa lµ gi¶m chi phÝ s¶n phÈm.
ChÝnh nh÷ng yÕu t« nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty khæng lå xuÊt
hiÖn vµ c¸c doanh nghiÖp nhá cã thÎ cung cÊp nh÷ng dÞch vô víi chi phÝ
thÊp h¬n còng xuÊt hiÖn.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá xuÊt khÈu cã thÓ lËp c¸c cöa hµng ¶o mét
c¸ch rÎ tiÒn so víi c¸c cöa hµng thùc ë níc ngoµi.
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Qua ®ã ngêi tiªu dïng co thÓ mua ®îc hµng ho¸ víi gi¸ thÊp h¬n, c¸c nhµ
s¶n xuÊt ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ mua nh÷ng linh kiÖn, bé phËn
víi gi¸ rÎ h¬n.
4. N¾m ®îc th«ng tin phong phó.
V íi mét nguån th«ng tin khæng lå trªn Internetvµ víi nhiÒu c¸ch tiÕp cËn
kh¸c nhau tíi th«ng tin, thËm chÝ miÔn phÝ vµ tù nhiªn ®Õn ®· gióp cho c¸c
doanh cã c¬ v« cïng thuËn lîi ®Ó n¾m b¾t th«ng tin. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý
nghÜa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá - ®èi t¬ng ®îc xem lµ ®éng
lùc chÝnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hiÖn nay.
5. T¹o ®iÒu kiÖn sím tiÕp cËn kinh tÕ sè.
§èi víi mét quèc gia, TM§T ®îc xem lµ ®éng lùc kÝch thÝch ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin, mét nghµnh mòi nhän vµ ®îc xem lµ
®ãng gãp chñ yÕu vµo h×nh thµnh nÒn t¶ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
míi. §©y lµ c¬ héi cho viÖc héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu
6. §èi víi doanh nghiÖp
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ t¹o ra thªm ho¹t ®éng kinh doanh b»ng
®i vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö.
Hîp lÝ ho¸ kh©u cung cÊp nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm, b¶o hµnh.
Tù ®éng ho¸ mäi qu¸ tr×nh hîp t¸c, kinh doanh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶.
C¶i tiÕn trong quan hÖ trong c«ng ty víi ®ång nghiÖp, víi ®èi t¸c, b¹n hµng.
Gi¶m chi phÝ kinh doanh tiÕp thÞ
T¨ng n¨ng lùc phôc vô kh¸ch hµng
T¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
Më réng ph¹m vi kinh doanh, dung lîng vµ v¬t qua vung biªn giíi.
III. Th¸ch thøc vµ nguy c¬.
1. VÒ c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ.
TM§T võa lµ ®Ønh cao cña qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸ quy tr×nh TMTT võa lµ
hÖ qu¶ tÊt yÕu cña kü thuËt sè nãi chung vµ c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT)
nãi riªng.Do vËy, ®Ó cã thÓ triÓn khai TM§T vµ triÓn khai thµnh c«ng, cÇn
thiÕt ph¶i cã ®îc mét h¹ tÇng c¬ së CNTT v÷ng ch¾c.
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu ®ã, h¹ tÇng c¬ së CNTT ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu
kiÖn sau:
+ TÝnh tu©n theo chuÈn:HÖ thèng c¸c chuÈn cÇn thiÕt ph¶i ®îc xem nh
mét ph©n hÖ trong hÖ thèng CNTT vµ ®¹t tíi môc tiªu chung lµ mäi thµnh
viªn tham gia TN§T, kÓ c¶ ngêi tiªu dïng c¸ thÓ ph¶i tu©n theo.
+ §¹t tíi mét ®é æn ®Þnh cao: cho dï c¸c s¶n phÈm CNTT (Cøng, mÒm)
®îc s¶n xuÊt trong níc hay mua cña níc ngoµi, yÕu tè ph¶i tÝnh ®Õn
lµ æn ®Þnh phï hîp qu¸ tr×nh n©ng cÊp ph¸t triÓn s¶n phÈm, sù æn ®Þnh vÒ
møc chi phÝ phï hîp ngêi tiªu dïng...
H¹ tÇng CNTT liªn quan chÆt chÐ víi an toµn th«ng tin, mét vÊn ®Ò c«ng
nghÖ võa lµ cèt lâi, võa lµ th¸ch thøc khã vît qua cña phÇn cån l¹i cña thÕ
giíi tõ c¸c níc ph¸t triÓn.
2. VÒ h¹ tÇng c¬ së nh©n lùc.
TM§T liªn quan ®Õn tÊt c¶ mäi ngêibëi chÝnh ®Æc ®iÓm th¬ng m¹i vµ
®¨c ®iÓm nÒn t¶ng c«ng nghÖ cña nã. §Ó triÓn khai vµ thùc thi TM§T, v×
®©y lµ mét h×nh th¸i míi cã nÒn t¶ng lµ c«ng nghÖ cao nªn yªu cÇu mäi
ngêi tham gia th¬ng m¹i ph¶i cã ý thøc dÇn h×nh thµnh thãi quen sö dông
nã, ®iÒu nµy còng muèn nãi tíi vai trß cña gi¸o dôc ®µo t¹o.Yªu cÇu ®Çu
tiªn lµ mäi ngêi ph¶i cã thãi quen sö dông IntÓnt vÇ mua hµng qua m¹ng.
TiÕp ®ã cÇn thiÕt ph¶i cã mét ®éi ngò c¸c nhµ tin häc ®ñ kh¶ n¨ng vËn hµnh
®ång thêi n¾m b¾t vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ phôc vô chung.
3. B¶o mËt vµ an toµn
Giao dÞch th¬ng m¹i trªn c¸c ph¬ng tiªn ®iÖn tö ®Æt ra c¸c ®ßi hái rÊt
cao vÒ b¶o mËt vµ an toµn, ®Æc biÖt lµ trªn IntÓnt.
B¶n chÊt cña giao dÞch TM§T lµ gi¸n tiÕp, bªn mua vµ bªn b¸n Ýt biÕt,
thËm chÝ kh«ng biÕt vÒ nhau, giao dÞch hoµn toµn th«ng qua c¸c kªnh
truyÒn kh«ng x¸c ®Þnh ®îc. §iÒu nµy ®Én ®Õn nh÷ng lo ng¹i riªng cña c¶
ngêi mua vµ ngêi b¸n:
+Ngêi mua: lo sî sè thÎ tÝn dông cña hä khi truyÒn ®i trªn m¹ng cã
thÓ bÞ kÎ xÊu hoÆc bªn b¸n lîi dông vµ sö dông bÊt hîp ph¸p...
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+Ngêi b¸n: lo ng¹i vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ qu¸ tr×nh thanh to¸n cña
bªn mua ..
TÊt c¶ c¸c giao dÞch ®ã ®Òu liªn quan ®Õn c¸c th«ng tin díi d¹ng d÷ liÖu
tån t¹i vµ chuyÓn ®i trªn m¹ng.VÒ mÆt c«ng nghÖ, kü thuËt m· ho¸ lµ nÒn
t¶ng c¬ b¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Kü thuËt m· ho¸ vÒ c¬ b¶n bao gåm mét
thuËt to¸n m· ho¸ -gi¶i m· vµ mét kho¸ ®îc dïng ®Ó m· ho¸ - gi¶i m·.
Th¸ch thøc lµ kÜ thuËt nµy chØ cã hiÖu lùc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh,
viªc dß vµ gi¶i m· lµ hoµn toµn cã thÓ nÕu lo¹i bá yÕu tè thêi gian. H¬n
n÷a, ®èi víi c¸c níc cha ph¸t triÓn, n¨ng lùc CNTT vµ n¨ng lùc tù t¹o ra
c¸c s¶n phÈm riªng cha cã nªn hoµn toµn phô thuéc c«ng nghÖ vµo c¸c
níc ph¸t triÓn, ®©y lµ ®iÒu kh«ng mong muèn.
4. Thanh to¸n tù ®éng.
§Ó TM§T cã thÓ ho¹t ®éng cÇn ph¶i cã hÖ thèng thanh to¸n tù ®éng
(TTT§). Khi cha cã hÖ thèng TTT§, TM§T chØ sö dông ®îc phÇn trao
®æi th«ng tin, qu¶ng c¸o tiÕp thÞ...c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i vÉn chØ kÕt
thóc b»ng h×nh thøc thanh to¸n trùc tiÕp.
Cã mét ®Æc ®iÓm ®Æc trng cña hÖ thèng thanh to¸n, cho dï lµ truyÒn
thèng hay ®iÖn tö, lµ ®Òu ®ßi hái chÕ ®é b¶o mËt cao.ChÝnh v× vËy c¸c
nghiªn cøu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu nh»m vµo lÜnh vùc nµy ngµy cµng nhiÒu.
Ngoµi ra, hÖ thèng TM§T còng lu«n ®i kÒm hÖ thèng m· ho¸ s¶n phÈm
trªn ph¹m vi toµn cÇu.
5. B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ.
ChÊt lîng s¶n phÈm cµng cao hµm lîng chÊt x¸m cµng nhiÒu. Khi tham
gia vµo th¬ng m¹i ®iÖn tö, th«ng tin trë thµnh tµi s¶n, vµ b¶o vÖ tµi s¶n
cuèi cïng sÏ lµ b¶o vÖ th«ng tin.Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra lµ b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ
vµ b¶n quyÒn cña c¸c th«ng tin trªn Web ( C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, c¸c
nh·n hiÖu th¬ng m¹i, c¸c c¬ së d÷ liÖu, c¸c dung liÖu truyÒn göi qua
m¹ng...).
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§èi víi dung liÖu, vÊn ®Ò ®Ët ra lµ b¶n th©n viÖc sè ho¸ nhÞ ph©n c¸c d÷
liÖu v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ©m thanh ®Ó thµnh dung liÖu truyÒn göi ®· lµ hµnh
®éng sao chÐp, phiªn dÞch vµ ph¶i ®îc t¸c gi¶ ®ång ý, nhng v× ®a nªn
m¹ng, nªn sè b¶n Internet kh«ng thÓ biÕt lµ bao nhiªu( cã thÓ tíi v« h¹n),
nªn viÖc tho¶ thuËn vµ xö lÝ trë nªn hÕt søc khã kh¨n.
ë møc cao h¬n ngêi ta cßn tÝnh ®Õn khÝa c¹nh phøc t¹p h¬n n÷a cña vÊn
®Ò ph©n chia tµi s¶n trÝ tuÖ mua b¸n qua m¹ng. CÇn ph¶i ®a ra kh¸i niÖm
mang tÝnh ph¸p lÝ h¬n lµ “thÕ nµo lµ t¸c gi¶”,”thanh to¸n vi phÇn” mµ sÏ
ph¶i xö lÝ b»ng c¸c c«ng cô kü thuËt cao.
Nh÷ng ®iÒu nµy ®ßi hái cÇn ph¶i söa ®æi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ c¸c mèi
quan hÖ vÒ së h÷u trÝ tuÖ.
6. B¶o vÖ ngêi tiªu dïng.
Nh×n nhËn trªn c¬ së lÝ luËn th¬ng m¹i vµ lÝ thuyÕt th«ng tin, mét thÞ
trêng bÞ sôp ®æ bao giê còng b¾t nguån tõ nguyªn nh©n s©u xa lµ th«ng tin
kh«ng t¬ng xøng( nghÜa lµ ngêi b¸n biÕt kh¸c víi c¸i ngêi mua). Trong
TM§T th«ng tin vÒ hµng ho¸ ®Òu lµ th«ng tin sè( ngêi mua kh«ng cã ®iÒu
kiÖn “xem thö”, “nÕm thö” hµng tríc khi mua, kh¶ n¨ng mua ph¶i nh÷ng
s¶n phÈm chÊt lîng thÊp-mµ chØ ngêi b¸n míi biÕt, lµ rÊt lín, thËm chÝ
cßn cã kh¶ n¨ng bÞ nhÇm lÉn c¬ së d÷ liÖu, bÞ lõa g¹t bëi c¸c th«ng tin vµ
c¸c tæ chøc phi ph¸p cã mÆt trªn m¹ng. V× thÕ, ®ang xuÊt hiÖn nhu cÇu ph¶i
cã mét trung gian b¶o ®¶m chÊt lîng ho¹t ®éng h÷u hiÖu vµ Ýt tèn kÐm. C¬
chÕ ®¶m b¶o chÊt lîng ®Æt biªt cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c níc
®ang ph¸t triÓn-n¬i mµ d©n c cho tíi nay vÉn cã thãi quen tiÕp xóc trùc
tiÕp víi hµng ho¸ ®Ó kiÓm tra, ®Ó thö tríc khi mua.
7. H¹ tÇng c¬ së kinh tÕ vµ ph¸p lÝ.
Internetnt ngµy nay trë thµnh mét thÞ trêng kinh doanh ®Çy tiÒm n¨ng.
Tuy nhiªn thÞ trêng nµy cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng cßn tuú
thuéc vµo chÝnh s¸ch cña tõng quèc gia.
M«i trêng quèc gia: chÝnh phñ tõng níc ph¶i quyÕt ®Þnh xem x· héi
th«ng tin nãi chung vµ IntÓnt nãi riªng lµ mét hiÓm ho¹ hay lµ mét c¬ héi.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tõ kh¼ng ®Þnh mang tÝnh chiÕn lîc Êymíi thiÕt lËp m«i trêng kinh tÕ,
ph¸p lÝ vµ x· héi (kÓ c¶ gi¸o dôc, v¨n ho¸) cho nÒn kinh tÕ sè nãi chung vµ
cho TM§T nãi riªng (vÝ dô nh ®a vµo m¹ng c¸c dÞch vô hµnh chÝnh,c¸c
dÞch vô thu tr¶ thuÕ...), vµ ®a c¸c néi dung cña kinh tÕ sè vµo v¨n ho¸ vµ
gi¸o duc c¸c cÊp.
VÒ vÊn ®Ò ph¸p lÝ cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i xö lÝ:
- Thõa nhËn tÝnh ph¸p lÝ cña ch÷ lÝ ®iÖn tö vµ cã c¸c thiÕt chÕ ph¸p lÝ,
c¸c c¬ quan ph¸p lÝ thÝch hîp cho viÖc x¸c thùc, chøng nhËn ch÷ kÝ
®iÖn tö vµ ch÷ kÝ sè.
- B¶o vÖ ph¸p lÝ c¸c thanh to¸n ®iÖn tö( bao gåm c¶ viÖc ph¸p chÕ ho¸
c¸c c¬ quan ph¸t hµnh c¸c thÎ thanh to¸n).
- Quy ®Þnh ph¸p lÝ ®èi víi c¸c d÷ liÖu cã xuÊt xø tõ nhµ níc( c¸c c¬
quan ChÝnh phñ vµ Trung ¬ng), chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng doanh
nghiÖp nhµ níc( trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt nh: Nhµ
níc cã lµ chñ nh©n cña c¸c th«ng tin sè, cã quyÒn ®îc c«ng khai
ho¸ sè liÖu cña chÝnh quyÒn hay kh«ng, khi c«ng khai ho¸ th× viÖc
phæ biÕn c¸c sè liÖu ®ã cã ®îc xem lµ mét nguån thu cho ng©n s¸ch
hay kh«ng...)
- B¶o vÖ ph¸p lÝ ®èi víi së h÷u trÝ tuÖ( bao gåm c¶ b¶n quyÒn t¸c gi¶)
liªn quan ®Õn mäi h×nh thøc giao dÞch ®iÖn tö.
- B¶o vÖ bÝ mËt riªng t mét c¸ch thÝch ®¸ng( cÇn ph¶i ng¨n chÆn viÖc
tung tin sai sù thËt lµm tæn h¹i ®Õn ngêi kh¸c hay c¸c bÝ mËt vÒ ®êi
t...).
- B¶o vÖ ph¸p lÝ ®èi víi m¹ng th«ng tin, chèng téi ph¹m x©m nhËp víi
c¸c môc ®Ých bÊt hîp ph¸p nh thu thËp tin tøc mËt, thay ®æi th«ng tin
trªn c¸c trang Web, th©m nhËp vµo c¸c d÷ liÖu, sao chÎptém c¸c phÇn
mÒm, truyÒn virus ph¸ ho¹i...Tíi nay tõng níc rÊt cã thÓ cã c¸c ®¹o
luËt ®¬n ngµnh chèng lo¹i téi ph¹m nµy, vÊn ®Ò lµ ph¶i ®a vµo bé
luËt h×nh sù, mét khi kinh tÕ sè ®îc thõa nhËn trªn tÇm quèc gia.(
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
N¨m 2001 lÇn ®Çu tiªn MÜ ®a ra xÐt xö mét tªn téi ph¹m m¸y tÝnh v×
téi truyÒn vi rut lªn m¹ng).
TÊt c¶ nh÷ng viÖc trªn ®©y chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc trªn c¬ së mçi quèc
gia tríc hÕt ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng m· nguån cho tÊt c¶ c¸c th«ng tin
sè, b¾t ®Çu tõ ch÷ c¸i cña ng«n ng÷ níc ®ã trë ®i. TiÕp ®ã nhµ níc sÏ
ph¶i ®Þnh h×nh mét chiÕn lîc chung vÒ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét nÒn
kinh tÕ sè, tiÕp ®ã ®Õn c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ®¹o luËt, vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ
t¬ng øng, ®îc ph¶n ¸nh trong toµn bé chØnh thÓ cña hÖ thèng néi luËt.
M«i trêng quèc tÕ: C¸c vÊn ®Ò m«i trêng kinh tÕ, ph¸p lÝ vµ x· héi cña
quèc gia còng chÝnh lµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, ph¸p lÝ vµ x· héi cña quèc tÕ,
céng thªm c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p kh¸c cña kinh tÕ: th¬ng m¹i qua biªn giíi,
trong ®ã khÝa c¹nh quan träng nhÊt lµ TM§T kh«ng cã tÝnh biªn giíi, do ®ã
lµm mÊt tÝnh ranh giíi ®Þa lÝ vèn lµ ®Æc tinh cè h÷u cña ngo¹i th¬ng truyÒn
thèng, dÉn tíi nh÷ng khã kh¨n lín vÒ luËt ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh hîp ®ång,
vÒ thanh to¸n vµ ®Æc biÖt lµ vÒ thu thuÕ.
Ngoµi ra cßn nh÷ng khã kh¨n vÒ kiÓm to¸n c¸c c«ng ty bu«n b¸n b»ng
TM§T, vÊn ®Ò b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ, b¶o vÖ chÝnh trÞ... trong th«ng tin gi÷a
c¸c níc cã hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh trÞ kh¸c nhau, vÊn ®Ò ph¸p luËt
quèc tÕ vÒ sö dông kh«ng gian liªn quan ®Õn viªc phãng vµ khai th¸c c¸c vÖ
tinh viÔn th«ng...
Gi¶i ph¸p:CÇn ph¶i cã nh÷ng nç lùc tËp thÓ nh»m ®¹t tíi c¸c tho¶ thuËn
quèc tÕ lµm c¨n b¶n cho viÖc ph¸p triÓn TM§T trªn toan cÇu, vµ tríc hÕt
nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cßn ë tÇm thÊp vÒ
c«ng nghÖ th«ng tin, vÒ c¬ chÕ thuÕ kho¸, vµ vÒ b¶o mËt vµ an toµn.
8.VÊn ®Ò lÖ thuéc c«ng nghÖ.
HiÖn nay níc MÜ ®ang khèng chÕ toµn bé c«ng nghÖ th«ng tin quèc tÕ, c¶
vÒ phÇn cøng vµ phÇn mÒm( phÇn mÒm hÖ thèng vµ phÇn mÒm øng dông),
chuÈn c«ng nghÖ Internt chñ yÕu lµ chuÈn cña MÜ, c¸c phÇn mÒm duyÖt
Web chñ yÕu còng lµ cña MÜ, níc MÜ còng ®i ®Çu trong kinh tÕ sè vµ
TM§T(MÜ hiÖn chiÕm trªn mét nöa tæng doanh sè TM§T toµn cÇu).
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tõ nhiÒu n¨m gÇn ®©y, trong khi nhiÒu níc cßn ®ang vÊt v¶ trong nÒn
kinh tÕ vËt thÓ, th× MÜ ®· tiÕn nhanh trong nÒn kinh tÕ ¶o, lÊy kinh tÕ tri
thøc, së h÷u trÝ tuÖ, gi¸ trÞ chÊt x¸m lµm nÒn mãng, ®ã lµ sù kh¸c biÖt c¨n
b¶n gi÷a MÜ vµ c¸c níc kh¸c, sù kh¸c biÖt Êy béc lé ngµy cµng râ theo tiÕn
tr×nh nÒn kinh tÕ toµn cÇu chuyÓn sang kØ nguyªn sè nh ®i theo mét xu
híng tÊt yÕu kh¸ch quan.§iÒu nµy gi¶i thÝch v× sao trong c¸c ®µm ph¸m
th¬ng m¹i cña MÜ víi bÊt k× mét níc nµo kh¸c, vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ lu«n
®îc ®Æt nªn hµng ®Çu. §iÒu nµy còng gi¶i thÝch v× sao MÜ lµ níc biÖn hé,
cæ vò vµ thóc ®Èy m¹nh mÏ cho TM§T: mét khi th¬ng m¹i ®îc sè hoa th×
toµn thÕ giíi trªn thùc tÕ sÏ n»m trong tÇm khèng chÕ c«ng nghÖ cña MÜ,
MÜ sÏ gi÷ vai trß ngêi b¸n c«ng nghÖ th«ng tin cho toµn thÕ giíi, víi c«ng
nghÖ ®îc ®æi míi hµng ngµy, vµ thuÇn tuý ë nÒn kinh tÕ ¶o, kinh tÕ tri
thøc, c¸c níc kh¸c tiÕp tôc s¶n xuÊt c¸c cña c¶i vËt thÓ phôc vô cho MÜ.
HiÖn thc Êy kh¸ râ nÐt, vµ ®Ó thay ®æi nã ch¾c ch¾n ph¶i cÇn ®Õn nh÷ng nç
lùc chiÕn lîc lín lao tõ phÝa c¸c ®èi thñ cña MÜ trong nh÷ng qu·ng ®êng
thêi gian lÞch sö, mµ trong nh÷ng qu·ng thêi gian b¶n th©n níc MÜ còng
kh«ng lïi l¹i hay ®øng yªn. Nh÷ng níc Ýt ph¸t triÓn h¬n ®· chËm ch©n rÊt
cã thÓ m·i m·i ë tÇm thÊp, vµ phô thuéc hoµn toµn vÒ c«ng nghÖ v× ®iÒu
kiÖn thùc tÕ vÜnh viÔn kh«ng cho phÐp hä ®uæi kÞp n÷a. Sù phô thuéc Êy
kh«ng chØ thÓ hiÖn sù thiÖt thßi vÒ kinh tÕ mµ ë tÇm cao h¬n MÜ vµ c¸c níc
tiªn tiÕn gÇn MÜ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cã thÓ biÕt hÕt toµn bé th«ng tin tin
cña c¸c níc thuéc ®¼ng cÊp c«ng nghÖ thÊp h¬n. NhiÒu c¬ quan nghiªn
cøu ®¸nh gi¸ rÊt cã thÓ ®©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña trËt tù
thÕ giíi míi trong thÕ kØ 21, vµ ®· nªn tiÕng c¶nh b¸o c¸c níc cßn yÕu
kÐm vÒ c«ng nghÖ.
ChÝnh v× vËy TM§T ®ang ®îc c¸c níc xem xÐt mét c¸ch chiÕn lîc, sù
du nhËp vµo nã lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®îc, h¬n thÕ n÷a cßn lµ c¬ héi, nhng
nÕu chØ v× bÞ bøch b¸ch mµ tham gia hay chØ tham gia v× c¸c lîi Ých kinh
doanh vËt chÊt cô thÓ th× kh«ng ®ñ, mµ cßn ph¶i cã mét chiÕn lîc thÝch
hîp ®Ó khái trë thµnh quèc gia thø cÊp vÒ c«ng nghÖ.
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam
I. C¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng cho ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam.
1. C¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc vÒ viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin
vµ TM§T
Ngµy 5/6/2000, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP
vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm (CNPM) ë níc ta giai
®o¹n 2000-2005. Sau khi kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ,vai trß cña ngµnh CNPM; ®¸nh
gi¸ l¹i t×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ë níc ta trong nh÷ng n¨m
qua, theo tinh thÇn thùc hiÖn nghÞ quyÕt sè 49/CP ngµy 4/8/1993 cña ChÝnh
phñ; nªu lªn nh÷ng thuËn lîi còng nh nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc trong
ph¸t triÓn CNPM trong thêi gian tíi; NghÞ quyÕt ®· nªu lªn quan ®iÓm, môc
tiªu, néi dung, biÖn ph¸p vµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn x©y dùng vµ ph¸t triÓn
CNPM cña níc ta tõ nay ®Õn n¨m 2005. Xin ®îc tãm t¾t nh÷ng néi dung
c¬ b¶n sau:
VÒ quan ®iÓm, môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn CNPM: Nhµ níc
khuyÕn khÝch vµ u ®·i tèi ®a viÖc ph¸t triÓn CNPM ( chó träng xuÊt khÈu
gia c«ng vµ cung cÊp dÞch vô cho níc ngoµi). Më réng thÞ trêng trong
níc, thay thÕ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm nhËp khÈu. X©y dùng CNPM thµnh
mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän, ph¸t huy tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña ngêi ViÖt
Nam, chuÈn bÞ nguån nh©n lùc cã chÊt lîng cao cho nh÷ng thËp kû tíi.
VÒ néi dung, biÖn ph¸p x©y dùng vµ ph¸t triÓn CNPM: Ph¸t huy mäi
h×nh thøc ®µo t¹o ®Ó ®Õn 2005 cã kho¶ng 25000 chuyªn gia tr×nh ®é cao vµ
lËp tr×nh viªn chuyªn nghiÖp th«ng th¹o tiÕng Anh. KhuyÕn khÝch c¸c c¸
nh©n trong vµ ngoµi níc tham gia ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c«ng nghÖ
th«ng tin nãi chung vµ CNPM nãi riªng díi h×nh thøc doanh nghiÖp dÞch
vô phÇn mÒm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c.; ThiÕt lËp m«i trêng ®Çu t thuËn lîi.
Nhµ níc ¸p dông u ®·i ®Æc biÖt cho c¸c doanh nghiÖp lµm phÇn mÒm ,
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
miÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c¸c s¶n phÈm dÞch vô phÇn mÒm ®îc s¶n
xuÊt trong níc, nÕu xuÊt khÈu th× ®îc ¸p dông thuÕ suÊt 0%, Nhµ níc cã
chÝnh s¸ch tµi trî l¹i cho doanh nghiÖp lµm CNPM, u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp
c¸ nh©n cho ngêi lao ®éng chuyªn nghiÖp tham gia trùc tiÕp ph¸t triÓn
CNPM, c¸c donh nghiÖp ®îc hëng u ®·i cao nhÊt cÒ tÝn dông vµ viÖc sö
dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.; N©ng cao hiÖu lùc hiÖu qu¶ ph¸p
luËt: Bé t ph¸p, Bé KHCN & MT, Bé v¨n ho¸ th«ng tin vµ c¸c bé ngµnh
cã liªn quan triÓn khai rµ so¸t ®Ó söa ®æi , bæ xung c¸c v¨n b¶n quy ph¹m
ph¸p luËt liªn quan ®Õn s¶n xuÊt , kinh doanh vµ b¶n quyÒn t¸c gi¶ vÒ phÇn
mÒm, t¨ng cêng trong lÜnh vùc an ninh vµ an toµn th«ng tin, ®Èy m¹nh
c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn,gi¸o dôc, nghiªn cøu ban hµnh chÝnh s¸ch
phï hîp, c«ng bè c¸c sè liÖu thèng kª vÒ c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ
CNPM nãi riªng theo ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n.; Më réng thÞ trêng:
khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn
kinh tÕ ®Çu t øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, sö dông s¶n phÈm vµ dÞch vô
cña c¸c doanh nghiÖp lµm CNPM trong níc. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh
nghiÖp lµm CNPM níc ngoµi ®Çu t.
Nh vËy, Nhµ níc vµ ChÝnh phñ ®· vµ ®ang dÇn quan t©m ®Õn CNPM
vµ c«ng nghÖ th«ng tin, bíc ®Çu x©y dùng nÒn mãng c¬ b¶n cho ph¸t triÓn
TM§T.
Ban TM§T thuéc Bé t¬ng m¹i võa cho biÕt , hä ®ang xóc tiÕn mét dù
¸n quèc gia nh»m thóc ®Èy TM§T t¹i ViÖt Nam. Dù ¸n nµy bao gåm 14
tiÓu dù ¸n víi tæng trÞ gi¸ 1 tû ®ång, lÊy tõ ng©n s¸ch nhµ níc. Kinh phÝ
cho 14 tiÓu dù ¸n ®· ®îc ph©n bè cô thÓ. Dù ¸n n©ng cao nhËn thøc do
trung t©m th¬ng m¹i xóc tiÕn ®îc ph©n 60 triÖu ®ång; dù ¸n h¹ tÇng c¬ së
ph¸p lý do ViÖn nghiªn cøu ph¸p lý (Bé t ph¸p) xóc tiÕn : 50 triÖu ®ång;
dù ¸n h¹ tÇng c¬ së b¶o mËt do Ban c¬ yÕu ChÝnh phñ xóc tiÕn: 50 triÖu
®ång; dù ¸n h¹ tÇng c¬ së thanh to¸n ®iÖn tö do Ng©n hµng c«ng th¬ng
xóc tiÕn: 30 triÖu ®ång; dù ¸n h¹ tÇng c¬ së tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp
th¬ng m¹i do ViÖn nghiªn cøu ( Bé th¬ng m¹i) xóc tiÕn: 50 triÖu ®ång;
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
dù ¸n b¶o hé quyÒn trÝ tuÖ do Vô chÝnh s¸ch ®a biªn (Bé th¬ng m¹i) xóc
tiÕn: 30 triÖu ®ång; dù ¸n b¶o vÖ ngêi tiªu dïng do Côc qu¶n lý thÞ trêng
(Bé th¬ng m¹i): 30 triÖu ®ång; dù ¸n an ninh quèc gia vÒ TM§T (Bé c«ng
an) xóc tiÕn: 30 triÖu ®ång; dù ¸n c¸c khÝa c¹nh x· héi do Bé v¨n ho¸ th«ng
tin thùc hiÖn: 30 triÖu ®ång; dù ¸n x©y dùng kÕ ho¹ch khung vµ ¸p dông
TM§T do Vô kÕ ho¹ch, Bé th¬ng m¹i, xóc tiÕn: 40 triÖu ®ång; dù ¸n ®µo
t¹o do trung t©m tin häc Bé BKHCN & MT xóc tiÕn: 60 triÖu ®ång vµ dù ¸n
thö nghiÖm c¸c d¹ng thøc ho¹t ®éng cña TM§T do Héi tin häc ViÖt Nam
xóc tiÕn: 150 triÖu ®ång.
HiÖn dù ¸n ®ang cã tèc ®é xóc tiÕn nhanh nhÊt lµ tiÓu dù ¸n h¹ tÇng c¬ së
thanh to¸n ®iÖn tö do Ng©n hµng c«ng th¬ng xóc tiÕn. Dù ¸n nµy ngoµi
tiÒn ng©n s¸ch cÊp cßn cã kinh phÝ cña ngµnh ng©n hµng cho ph¸t triÓn
TM§T lµ 100000 USD vµ cßn ®îc sù hç trî thªm 100000 USD cña h·ng
Fujitsu (NhËt B¶n). TiÓu dù ¸n ®îc cÊp vèn lín nhÊt do Héi tin häc ViÖt
Nam xóc tiÕn sÏ cho phÐp trªn 40 doanh nghiÖp vÒ th¬ng m¹i, dÞch vô thö
nghiÖm ¸p dông TM§T. Nh÷ng doang nghiÖp nµy sÏ ®îc hç trî miÔn phÝ
x©y dùng website, qu¶ng c¸o trªn Internet trong vßng 46 th¸ng.
2. H¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin.
§iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó øng dông TM§T lµ ph¶i cã mét nÒn c«ng nghÖ th«ng
tin ®ñ m¹nh, ®ñ n¨ng lùc tÝnh to¸n, xö lý vµ truyÒn th«ng tin, d÷ liÖu. §iÒu
nµy cßn cã ý nghÜa lµ ®Ó øng dông TM§T, ViÖt Nam ph¶i cã mét nÒn c«ng
nghiÖp phÇn cøng vµ phÇn mÒm hiÖn ®¹i, mét nÒn bu chÝnh viÔn th«ng tiªn
tiÕn dùa trªn mét nÒn ®iªn lùc v÷ng m¹nh lµm nÒn t¶ng. Vµ tÊt c¶ c¸c vÊn
®Ò trªn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ, hiÖu qu¶ tøc lµ møc chi phÝ ph¶i phï hîp
®Ó nhiÒu ngêi tiªu dïng cã thÓ tiÕp cËn ®îc. §©y cã thÓ coi lµ ®iÒu kiÖn
quan träng nhÊt ®Ó øng dông TM§T.
C«ng nghÖ th«ng tin (CNTT) gåm 2 phÇn: c«ng nghÖ tÝnh to¸n vµ c«ng
nghÖ truyÒn th«ng.
C«ng nghÖ tÝnh to¸n:
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tõ cuèi nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû tríc, nh÷ng chiÕc m¸y tÝnh ®Çu tiªn
®· xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam, mét sè ë MiÒn B¾c do Liªn x« viÖn trî, mét sè
kh¸c do MÜ trang bÞ ë MiÒn Nam. §Õn cuèi nh÷ng n¨m 70 chóng ta cã
kho¶ng 40 dµn m¸y tÝnh lín ®Æt ë Hµ Néi vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh, bao
gåm c¸c m¸y MÝnk, EC vµ IBM. §©y cã thÓ ®îc xem lµ nh÷ng bíc khëi
®Çu ®¸nh dÊu s ra ®êi cña nganh c«ng nghiÖp tinh to¸n ë ViÖt Nam.
Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1980, m¸y vi tÝnh ra ®êi vµ b¾t ®Çu ®îc nhËp vµo ë
ViÖt Nam, më ®Çu thêi k× ph¸t triÓn nhanh chãng tin häc ë ViÖt Nam. Tõ
cuèi n¨m 1994, ®Çu n¨m 1995, ViÖt Nam b¾t ®Çu triÓn khai Ch¬ng Tr×nh
Quèc Gia VÒ C«ng NghÖ Th«ng Tin, c¸c c«ng ty tin häc hµng ®Çu thÕ giíi
nh IBM, Compag, Digital... b¾t ®Çu tham gia thÞ trêng ViÖt Nam, sè
lîng m¸y tÝnh PC nhËp khÈu t¨ng vät víi tèc ®é 50%/n¨m. Còng theo sè
lîng thèng kª, m¸y tÝnh l¾p r¾p trong níc ®ang cã xu híng t¨ng nhanh,
khoang 80-100 ngh×n chiÕc mét n¨m, chiÕm kho¶ng 70% thÞ phÇn.
Trong nhiÒu c¬ quan, doanh nghiÖp, d÷ liÖu ®· ®îc tæ chøc thµnh c¸c kho
th«ng tin cã cÊu tróc(C¬ së d÷ liÖu) vµ chuÈn ho¸ dùa trªn c¸c phÇn mÒm
qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu nÒn m¹ng nh Fox, Acces, Oracle, SQL server... C¸c
phÇn mÒm nhãm nh MS Office, Lotus Notes... ®· ®îc sö dông nhiÒu.
Chóng ta ®· x©y dùng ®îc 6 c¬ së d÷ liÖu quèc gia phôc vô cho môc tiªu
tin ho¸ qu¶n lÝ nhµ níc. NhiÒu m¹ng m¸y tÝnh d¹ng LAN, Intranet ch¹y
trªn c¸c hÖ ®iÒu hµnh m¹ng kh¸c nhau nh Unix, Windows NT Nowell
Netware... ®· ®îc triÓn khai nh m¹ng v¨n phßngChÝnh Phñ, M¹ng cña Bé
quèc phßng, M¹ng cña Bé Tµi chÝnh, M¹ng Ng©n Hµng, M¹ng Tæng côc
H¶i Quan...
Tíi n¨m 1993, gÇn 99% m¸y tÝnh ®îc trang bÞ lµ thuéc c¸c c¬ quan Nhµ
níc. T×nh tr¹ng nµy ngµy thay ®æi, theo sè liÖu n¨m 1998, tû lÖ lµ 75% ë
c¸c c¬ quan Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp, 10% thuéc c¸c c¬ quan nghiªn
cøu vµ quèc phßng, 10% ë c¸c c¬ së gi¸o dôc( trêng häc, trung t©m...) vµ
5% ë c¸c gia ®×nh. Xu híng chung ngµy cµng cã nhiÒu gia ®×nh trang bÞ
m¸y tÝnh t¹i nhµ phôc vô c«ng viÖc vµ häc tËp.
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
C«ng nghiÖp phÇn cøng míi chØ ë kh©u l¾p r¸p.PhÇn cøng thiÕt bÞ tin häc
chñ yÕu lµ nhËp khÈu. Tõ n¨m 1998, chóng ta ®· l¾p ®îc m¸y tÝnh m¹ng
th¬ng hiÖu ViÖt Nam ®Çu tiªn vµ ®Õn nay chñng lo¹i m¸y tÝnh ®îc l¾p r¸p
ë ViÖt Nam rÊt phong phó, tuy nhiªn tØ lÖ néi ®Þa ho¸ thÊp, phÇn lín linh
kiÖn ph¶i nhËp khÈu nªn gi¸ thµnh cao. Mèt sè doanh nghiÖp FDI ®· xuÊt
khÈu ®îc mét sè m¹ch internet cho thiÕt bÞ tin häc nhng nguyªn liÖu ph¶i
nhËp ngo¹i tíi 90%.
C«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¸t triÓn, tõ chç chñ yÕu lµ
c¸c dÞch vô cµi ®Æt vµ híng dÉn sö dông c¸c phÇn mÒm cã s½n, ®Õn nay ®·
cã nhiÒu c«ng ty cho ra ®êi(C¶ níc cã kho¶ng trªn 300 c«ng ty ®¨ng ký
trªn m¹ng vµ trªn 200 c«ng ty võa xuÊt khÈu phÇn mÒm võa kÕt hîp c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh) nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu c«ng viÖc cô thÓ
trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh tµi chÝnh kÕ to¸n, ®Þa chÝnh, qu¶n lÝ
nh©n sù, qu¶n lÝ v¨n th, ®iÒu tra thèng kª... §Æc biÖt, mét sè c«ng ty tin
häc hµng ®Çu nh FPT, L¹c ViÖt.. ®· cã nhiÒu s¶n phÈm xuÊt khÈu. Tuy
nhiªn, quy m« cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm lµ qu¸ nhá, chØ cã kho¶ng 10-20
nh©n viªn, chØ cã vµi c«ng tycã sè nh©n viªn trªn 100 ngêi.§éi ngò lµm
phÇn mÒm cha thËt sù lµnh nghÒ, cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong TM§T.
C¸c c«ng ty trong níc míi chØ ®¹t 10% thÞ phÇn thÞ trêng phÇn mÒn trong
níc. T×nh h×nh trªn do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu lµ:
- Kh¸ch hµng (c¶ c¬ quan vµ c¸ nh©n) cha thÊy ®îc vai trß quan
träng cña phÇn mÒm trong c¸c dù ¸n tin häc.
- T×nh tr¹ng sao chÐp bÊt híp ph¸p c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cã tÝnh
phæ biÕn( ViÖt Nam n»m trong nh÷ng níc ®øng ®Çu vÒ t×nh tr¹ng
sao chÐp ®Üa lËu- mçi phÇn mÒm cã gi¸ trÞ nh Window, Office cña
Microsoft, hay L¹c ViÖt ... gi¸ cña c¸c ®Üa nay chØ kho¶ng 7000-
8000/chiÕc trong khi c¸c ®Üa cã b¶n quyÒn gi¸ kho¶ng vµi tr¨m
®«la/chiÕc. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy chñ yÕu lµ do ®êi sèng
cña nh©n d©n cßn thÊp hä kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó mua ®Üa cã b¶n quyÒn.);
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
víi c¸c s¶n phÈm trong níc, ®©y lµ yÕu tè c¶n trë c¸c c«ng ty ®Çu
t vµo nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt phÇn mÒm øng dông.
ThÞ trêng c«ng nghÖ tin häc ViÖt Nam n¨m 1997 ®¹t tæng doanh thu
kho¶ng 450 triÖu USD(b»ng 1.7% GDP ViÖt Nam, 1.5% doanh sè thÞ
trêng c«ng nghÖ tin häc Ch©u ¸, vµ kho¶ng 0,2% doanh sè thÞ trêng tin
häc toµn cÇu), trong ®ã phÇn cøng chiÕm kho¶ng 80%, phÇn mÒm 5%,
truyÒn d÷ liÖu 5%, dÞch vô 10%. N¨m 1998, do ¶nh hëng cña khñng ho¶ng
kinh tÕ khu vùc, doanh sè gi¶m xuèng cßn kho¶ng 300 triÖu USD( trong ®ã
c¸c c«ng ty ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 100 triÖu USD phÇn cøng, 80 triÖu
USD phÇn mÒm; phÇn mÒm ViÖt Nam bao gåm c¸c v¨n b¶n ViÖt ho¸ c¸c
phÇn mÒm níc ngoµi, mét sè ch¬ng tr×nh qu¶n lÝ m¹ng m¸y tÝnh ng©n
hµng, tµi chÝnh, mét sè ch¬ng t×nh qu¶n lÝ , gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n võa vµ
nhá).
ViÖt Nam tham gia m¹ng toµn cÇu t¬ng ®èi chËm: th¸ng 11 n¨m 1997,
kÕt nèi Internet ; gi÷a n¨m 1999 míi cã kho¶ng 20 ngh×n thuª bao, chñ yÕu
lµ kh¸ch hµng cña c¸c nhµ cung cÊp dÞc vô lín lµ VDC ( C«ng ty dÞch vô ra
t¨ng vµ truyÒn sè liÖu), FPT( C«ng ty ph¸t triÓn vµ ®Çu t c«ng nghÖ ) vµ
NetNam (ViÖn c«ng nghÖ th«ng tin). LÜnh vùc nµy ®ang ph¸t triÓn nhanh
dÇn, sè thuª bao Internet ®ang t¨ng víi tèc ®é 600-700 thuª bao mét th¸ng.
DÞch vô Internet ®ang më réng, c¸c b¸o ®iÖn tö xuÊt hiÖn ngµy mét nhiÒu,
b¾t ®Çu lµ c¸c b¸o tiÕng nãi ViÖt Nam vµ truyÒn hinh ViÖt Nam. §Õn nay ®·
cã chî c«ng nghÖ VietNamNet trªn m¹ng- n¬i c¸c doanh nghiÖp cã thÓ
®¨ng kÝ ®Ó mua b¸n s¶n phÈm qua m¹ng hoÆc qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña
m×nh...
C«ng nghÖ truyÒn th«ng.
Ngµnh viÔn th«ng ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng trëng tíi 70%/
n¨m.N¨m 1992 cã 45 triÖu phót ®µm tho¹im n¨m 1996 t¨ng lªn 300 triÖu
phót. Liªn l¹c viÔn th«ng ®îc sö dông qua vÖ tinh thuª cña níc ngo¹i.
C¸c c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn tù ®éng t¨ng tiÕn ®· ®îc sö dông
trong nhiÒu ngµnh kh¸c nhau nh hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu trong ®Þa chÝnh(
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
GPS – Global Positioning System), thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn bay trong hµng
kh«ng...
M¹ng ®iÖn tho¹i c¬ b¶n ®· c¬ b¶n ®îc sè ho¸. §Õn th¸ng 3-2001, tæng
thuª bao ®iÖn tho¹i ®¹t 3.5 triÖu m¸y, sè thuª bao di ®éng c¸c lo¹i ®¹t trªn
700 ngµn m¸y. MËt ®é ®iÖn tho¹i trung b×nh ®¹t 5 m¸y /100 d©n, gÊp 2,5
lÇn so víi n¨m 1990, ®· cã 87% x· trong c¶ níc ®îc phôc vô dÞch vô
®iÖn tho¹i.
N¨m 1993, Tæng cuc bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®· thiÕt lËp m¹ng
truyÒn sè liÖu quèc gia dùa trªn c«ng nghÖ X.25, gäi lµ m¹ng VIETPAC ,
nèi 32 tØnh vµ thµnh phè( chiÕm mét nöa sè tØnh vµ thµnh phè c¶ níc). Sau
khi ®a vao sö dông, m¹ng nµy nhanh chãng tá ra kh«ng ®¸p øng ®îc nhu
cÇu truyÒn d÷ liÖu ngµy cµng t¨ng. §¸p øng nhu cÇu ®ã, Tæng cuc bu
chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn m¹ng toµn quèc VNN kÕt nèi
Internet vµ c¸c m¹ng néi bé cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµ c¸ nh©n. VNN lµ
mét m¹ng quèc gia ®êng dµi, cã 2 cæng kÕt nèi m¹ng trôc quèc tÕ, mét ë
TPHCM, mét ë Hµ Néi.
Cæng Hµ Néi cã 2 ®êng quèc tÕ, mét ®êng cã vËn tèc 256 Kb/sec nèi víi
óc b»ng vÖ tinh, mét víi vËn tèc 2 Mb/ sec nèi víi Hång K«ng b»ng c¸p
quang. Cæng TPHCM còng cã 2 ®êng quèc tÕ, mét ®êng cã vËn tèc
64Kb/sec nèi víi MÜ b»ng vÖ tinh, mét víi vËn tèc 2 Mb/ sec b»ng c¸p
quang. M¹ng trôc B¾c- Nam cã 2 ®êng truyÒn vËn tèc 2 Mb/sec vµ mét
®êng dù phßng 192 KB/sec nèi víi m¹ng X.25. VNN cã thÓ cung cÊp c¸c
dÞch vô nèi m¹ng trôc cho kho¶ng 30 m¹ng thiÕt lËp vµ c¸c dÞch vô nèi
m¹ng Internet víi vËn tèc64 Kb/sec.
Nhê c¸c m¹ng néi bé vµ c¸c m¹ng quèc gia, c«ng viÖc qu¶n lÝ mét sè
ngµnh ®· ®îc tin häc ho¸: Bé Tµi chÝnh cã thÓ nhËn ®îc th«ng tin hµng
ngµy tõ c¸c ®iÓm thu thuÕ cña 61 tØnh vµ thµnh phè trong c¶ níc, vµ th«ng
qua mét m¹ng kÕt nèi h¬n 10 ngh×n m¸y PC cã thÓ qu¶n lÝ thu chi hµng
ngµy c¶ níc,Tæng côc H¶i Quan ®· cã mang thu ®îc th«ng tin hµng ngµy
vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tõ 131 c¬ së, HÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam (
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ng©n hµng quèc gia vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i) ®· thiÕt lËp ®îc m¹ng
liªn kÕt kho¶ng 15 ngh×n m¸y víi trung t©m; Hµng kh«ng quèc gia ®· cã
m¹ng trªn 20 gnhin m¸y tÝnh liªn kÕt c¸c phßng vÐ, s©n bay vµ kho hµng
Tuy nhiªn vÉn cßn nh÷ng tån t¹i chÝnh ®èi víi ngµnh truyÒn th«ng hiÖn
nay:
- TÝnh tin cËy cña dÞch vô truyÒn th«ng cßn thÊp
- Chi phÝ qu¸ cao so víi thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi d©n vµ so víi
c¸c níc kh¸c.
- Cha khuyÕn khÝch mäi ngêi sö dông c¸c dÞch vô truyÒn th«ng
- MËt ®é vµ møc ®é phæ cËp m¹ng líi, c¸c dÞch vô viÔn th«ng vµ
Internet vÉn cßn nhá bÐ, thÊp h¬n nhiÒu so víi møc binh qu©n cña
thÕ giíi, cô thÓ lµ ë ViÖt Nam mËt ®é m¸y ®iÖn tho¹i lµ 5/100 d©n,
trong khi b×nh qu©n cña thÕ giíi lµ 20/100 d©n; sè ngêi sö dông
Internet lµ 0.2% so víi thÕ giíi lµ 7%.
- M¹ng truyÒn th«ng cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu truy cËp nhanh
Internet cña ngêi d©n vµ doanh nghiÖp.
- ChÊt lîng dÞch vô viÔn th«ng, dÞch vô Internet cha cao (Cã hiÖn
tîng nghÏn m¹ch vµo c¸c giê cao ®iÓm, khi tra cøu ®iÓm thi ®¹i
häc...).
- HÖ thèng m¸y chñ cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cßn cha ®ñ m¹nh
.....
3.H¹ tÇng c¬ së nh©n lùc vµ kÜ n¨ng nguån nh©n lùc.
Nguån nh©n lùc cho TM§T ®îc hiÓ lµ tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia vµo
ho¹t ®éng TM§T, bao gåm c¸c c«ng chøc chÝnh phñ, c¸c nhµ doanh nghiÖp
vµ ®«ng ®¶o ngêi tiªu dïng. §Ó ph¸t triÓn vµ øng dông TM§T ®ßi hái
nguån nh©n lùc kh«ng chØ cÇn cã ®ñ sè lîng vµ chÊt lîng c¸n bé chuyªn
m«n mµ quan träng h¬n lµ ph¶i c¸ ®îc ®a sè ngêi tiªu dïng biÕt c¸c kiÕn
thøc lµm viÖc trªn m¹ng, sö dông thµnh th¹o c¸c kÜ n¨ng CNTT, c¸c c«ng
cô ®iÖn tö, biÕt ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt..
19
nguon tai.lieu . vn