Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài:
"THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ
CỦA VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN
THỰC HIỆN LỘ TRÌNH AFTA-CEPT"
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
Môc lôc
Lêi Më dÇu......................................................................................................... 3
Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)..... 5
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ AFTA
nãi riªng. ........................................................................................................ 5
1.1. C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ . ............................................................ 5
1.2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam. ............... 6
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN
(AFTA ). ........................................................................................................ 9
2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. .................................................. 9
2.2. Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA. .............................. 10
2.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT ....................................... 11
3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia
AFTA. .......................................................................................................... 16
3.1. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng
nhanh. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
16
3.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia
vµo AFTA-CEPT . .................................................................................... 18
Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc
hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT ................................................................................ 20
1. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam víi AFTA-CEPT . .............. 20
1.1. C¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn CEPT/ AFTA cña ViÖt Nam.20
1.2. VÒ tæ chøc..................................................................................... 20
1.3. VÒ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ tæng thÓ. ............................................. 21
1.4. C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. ........................................................ 23
1.5. Trong lÜnh vùc h¶i quan. ............................................................... 24
2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lé
tr×nh AFTA-CEPT . ...................................................................................... 27
2.1. T×nh h×nh kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 1986 ®Õn nay. .......................... 27
2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu theo mÆt hµng. .............................................. 29
2.3. T×nh h×nh xuÊt khÈu theo thÞ trêng. ............................................. 31
2.4. Nh÷ng t¸c ®éng khi tham gia AFTA tíi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . 33
3. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ khi tham gia
AFTA-CEPT ®Õn nay. .................................................................................. 35
3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc. ............................................................... 35
3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n..................................................... 35
Ch¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn
thùc hiÖn lé tr×nh AFTA - CEPT ...................................................................... 37
1. Quan ®iÓm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. .................................................... 37
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
2. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu
kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT ............................................................ 37
2.1. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸.................................. 38
2.2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng n©ng cao tû träng c¸c mÆt
hµng chÕ biÕn............................................................................................ 39
2.3. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ cung cÊp th«ng tin ......... 40
3. Mét sè kiÕn nghÞ víi nhµ níc . ............................................................ 41
3.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch .................................................... 41
3.2. Thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn quèc gia cña ViÖt Nam, ®¸p øng ®îc vµ
hµi hoµ víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. ........................................................... 46
KÕt luËn............................................................................................................ 48
Tµi liÖu tham kh¶o........................................................................................... 49
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
Lêi Më dÇu
§Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸. Toµn
®¶ng, toµn d©n ta ®ang gia søc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, tõng bíc n©ng
cao ®êi sèng cña nh©n d©n.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu
cña mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi tham gia héi nhËp, më
cöa chóng ta sÏ tËn dông ®îc sù hç trî vÒ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tõ bªn
ngoµi, thóc ®Èy qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu, n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÕ
giíi. Tuy nhiªn, héi nhËp, më cöa còng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i chÊp nhËn c¹nh
tranh theo ®ßi hái cña kinh tÕ thÞ trêng tøc lµ ph¶i tiÕn hµnh tù do ho¸ th¬ng
m¹i, gi¶m bít sù can thiÖp cña nhµ níc ®Ó nÒn kinh tÕ dÇn dÇn ®îc ®iÒu tiÕt
bëi c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
HiÖn nay trªn thÕ giíi ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ víi
nh÷ng tho¶ thuËn th¬ng m¹i khu vùc nh: EU ë T©y ¢u, NAFTA ë B¾c Mü ra
®êi lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ®µ t¨ng trëng cña ASEAN.
ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN tõ n¨m 1995 vµ b¾t
®Çu thùc hiÖn ch¬ng tr×nh héi nhËp AFTA tõ n¨m 1996. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn
ë møc thÊp h¬n, l¹i ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng th¸ch thøc lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña
m×nh víi AFTA.§Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu níc ta cÇn ph¶i tËn dông
tèi ®a nh÷ng lîi thÕ mµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµo AFTA mµ quan träng nhÊt lµ
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc gi¶m thuÕ quan xuÊt khÈu CEPT vµ h¹n chÕ ®Õn
møc thÊp nhÊt cã thÓ nh÷ng bÊt lîi do CEPT mang l¹i. V× vËy, viÖc nghiªn cøu
qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i cña c¸c níc thµnh viªn ASEAN theo ch¬ng
tr×nh x©y dùng khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh
nghiÖm, ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ViÖt Nam héi nhËp AFTA thµnh c«ng
vµ t¨ng cêng h¬n n÷a qu¸ tr×nh xuÊt khÈu vµ c¸c níc ASEAN lµ mét vÊn ®Ò
cÊp thiÕt hiÖn nay.
Do ®ã, em chän ®Ò tµi ®Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Th¬ng M¹i "Thóc ®Èy xuÊt
khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-
CEPT".
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nhng do thêi gian cã h¹n cïng víi n¨ng lùc vµ
hiÒu biÕt cßn h¹n chÕ nªn b¶n ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh
mong c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó b¶n ®Ò ¸n ®îc
hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong
khoa Th¬ng M¹i vµ c¸c b¹n bÌ cïng líp. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp , tËn
t×nh, tû mØ cña c« giao TS. Phan Tè Uyªn cïng sù gióp ®ì cña c¸c b¹n bÌ trong
nhãm ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò ¸n ®óng thêi h¹n.
Hµ Néi ngµy 6 th¸ng 4 n¨m 2004
Sinh Viªn
Th©n ThÕ Cêng
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ
khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ
AFTA nãi riªng.
1.1. C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ .
Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®·
tõng bíc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh»m tõng
bíc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau,
nh»m ®a l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ
sù biÓu hiÖn râ nÐt cña hai xu híng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra
hÕt søc s«i ®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Khu vùc ho¸ kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc chñ yÕu cña nã.
Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é
kh¸c nhau víi xu híng toµn cÇu ho¸ ®i ®«i víi xu híng khu vùc ho¸.
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ h×nh thµnh mét thÞ trêng thÕ giíi thèng nhÊt, mét
hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông toµn cÇu, lµ viÖc ph¸t triÓn vµ më réng ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u, lµ sù më réng giao lu kinh tÕ vµ khoa häc – c«ng
nghÖ gi÷a c¸c níc trªn quy m« toµn cÇu, lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ –
x· héi cã tÝnh chÊt toµn cÇu nh vÊn ®Ò d©n sè, tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ
m«i trêng sinh th¸i… Trong khi ®ã, khu vùc ho¸ kinh tÕ chØ diÔn ra trong mét
kh«ng gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh díi nhiÒu h×nh thøc nh khu vùc mËu dÞch tù do,
®ång minh( liªn minh ) thuÕ quan, ®ång minh tiÒn tÖ, thÞ trêng chung, ®ång
minh kinh tÕ …nh»m môc ®Ých hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn, tõng
bíc xo¸ bá nh÷ng c¶n trë trong viÖc di chuyÓn t b¶n, lùc lîng lao ®éng, hµng
ho¸ dÞch vô… tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn nh÷ng di chuyÓn nãi trªn gi÷a c¸c
níc thµnh viªn trong khu vùc.
ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ( hay cßn gäi lµ c¸c quèc
gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ) th× xu híng tham gia vµo héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ
c¸c níc trong khu vùc vµ b¶o hé mËu dÞch ngµy cµng gia t¨ng. ViÖc tham gia
m¹nh mÏ vµ réng r·i vµo c¸c khèi liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc, tõng bíc tiÕn
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
tíi sù nhÊt thÓ ho¸ cao th«ng qua c¸c v¨n b¶n, hiÖp ®Þnh ®· kü kÕt ®· ®a l¹icho
c¸c quèc gia trong liªn minh sù æn ®Þnh, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn, c¸c thµnh viªn
®îc hëng u ®·i vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ… T×nh h×nh nµy trong qu¸ khø, hiÖn t¹i
vµ t¬ng lai ®ang ®Æt ra cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nãi chung
vµ c¸c quèc gia §«ng nam ¸ nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ nh÷ng th¸ch thøc míi.
Cho ®Õn nay ®· h×nh thµnh hµng chôc khèi liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ gi÷a c¸c níc
®ang ph¸t triÓn ë ch©u Mü Latinh, ch©u Phi, ch©u ¸.
Sù liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, ngoµi môc ®Ých hîp t¸c hç trî
nhau ph¸t triÓn cßn nh»m môc tiªu chèng l¹i c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch
cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖc h×nh thµnh c¸c khu vùc liªn kÕt vµ sù
héi nhËp cña tõng quèc gia vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi nh÷ng
møc ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng khu vùc liªn kÕt vµ h×nh thøc liªn kÕt. Cô
thÓ lµ c¸c liªn kÕt sau :
+ Khu vùc mËu dÞch tù do hay khu bu«n b¸n tù do.
+ Liªn minh thuÕ quan.
+ ThÞ trêng chung.
+ Liªn minh tiÒn tÖ
+ Liªn minh kinh tÕ.
1.2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam.
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan trong thÕ giíi ngµy
nay. §èi víi c¸c níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) th× héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ con ®êng tèt nhÊt ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so
víi c¸c níc kh¸c vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña
m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Nh vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi
ViÖt Nam kh«ng cßn lµ “héi nhËp” hay “kh«ng héi nhËp” mµ ph¶i lµ héi nhËp
nh thÕ nµo ®Ó tËn dông tèt c¬ héi, gi¶m th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
m×nh trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng khã cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc.
Tríc ®©y, tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu chØ lan to¶
trong ph¹m vi biªn giíi cña tõng quèc gia, nã g¾n c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , kinh
doanh riªng rÏ l¹i víi nhau, h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ quèc gia vµ lµm xuÊt
hiÖn phæ biÕn c¸c lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ quèc gia. Qua ®ã
quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, h×nh thµnh nªn
së h÷u hçn hîp. Tõ ®ã, viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ quy m« lín cho s¶n xuÊt kinh
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
doanh ngµy cµng thuËn lîi h¬n. t×nh h×nh nµy ®ßi hái sù tham gia ngµy cµng lín
cña chÝnh phñ c¸c quèc giacã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Bëi lÏ, nh÷ng níc nµy lµ
nh÷ng níc cã thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý…
Ngµy nay, mét mÆt do sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho tÝnh
chÊt x· héi ho¸ cña nã vît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia, lan to¶ sang c¸c
níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. MÆt kh¸c tù do th¬ng m¹i còng ®ang trë thµnh
xu híng tÊt yÕu vµ ®îc xem lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy bu«n b¸n giao
lu gi÷a c¸c quèc gia, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cña mäi
quèc gia. V× vËy hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch
theo híng më cöa , gi¶m vµ tiÕn tíi dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i, t¹o ®iÒu kiÖn
cho viÖc lu chuyÓn c¸c nguån lùc vµ hµng ho¸ tiªu dïng gi÷a c¸c quèc gia.
Cã thÓ nãi sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc ®ang ®a l¹i
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng trong
c¸c níc thµnh viªn. §Æc biÖt lµ ViÖt Nam th× më cöa vµ héi nhËp víi c¸c níc
trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu. ChÝnh sù héi nhËp nµy
®· ®em l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu lîi Ých ®¸ng kÓ. Cô thÓ:
Mét lµ, t¹o lËp quan hÖ mËu dÞch míi gi÷a c¸c níc thµnh viªn, më réng
h¬n n÷a kh¶ n¨ng xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c níc, c¸c khu
vùc kh¸c trªn thÕ giíi. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy mµ tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt
Nam ®îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. ChÝnh viÖc t¹o lËp mËu dÞch tù do héi
nhËp khu vùc ®· lµm t¨ng thªm phóc lîi th«ng qua thay thÕ c¸c ngµnh, tríc hÕt
lµ c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cã chi phÝ cao b»ng nh÷ng ngµnh cã chi phÝ thÊp
h¬n cña nh÷ng quèc gia nhËn ®îc sù u ®·i. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy, lîi Ých
cña ngêi tiªu dïng còng ®îc t¨ng lªn nhê hµng ho¸ cña c¸c níc thµnh viªn
®a vµo ViÖt Nam lu«n nhËn ®îc sù u ®·i. Do ®ã, hµng ho¸ h¹ xuèng lµm cho
ngêi d©n ë níc chñ nhµ cã thÓ mua ®îc khèi lîng hµng ho¸ lín h¬n víi chi
phÝ thÊp h¬n
Hai lµ, héi nhËp khu vùc cßn gãp phÇn chuyÓn híng mËu dÞch, sù chuyÓn
híng nµy diÔn ra phæ biÕn khi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan v× khi ®ã c¸c
®iÒu kiÖn c¬ b¶n gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong liªn minh sÏ trë nªn thuËn lîi
h¬n, hÊp dÉn h¬n tríc ngay c¶ trong trêng hîp mét níc nµo ®ã trong liªn
minh tiÕn hµnh nhËp khÈu hµng ho¸ cña c¸c quèc gia ngoµi liªn minh víi gi¸
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
thÊp h¬n, nhng nay ®îc thay thÕ b»ng viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cïng
lo¹i cña c¸c níc trong liªn minh mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n( do ®îc hëng chÝnh
s¸nh u ®·i thuÕ quan…) chÝnh nh÷ng u ®·i nµy gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong
liªn minh ®· ®a tíi sù chuyÓn híng mËu dÞch nãi trªn ( tøc lµ thay thÕ nh÷ng
ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cã chi phÝ thÊp h¬n nhng kh«ng ®îc
hëng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i b»ng nh÷ng ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm víi chi
phÝ cao h¬n ( kÐm hiÖu qu¶ ) nhng ®îc hëng sù u ®·i cña khèi.
Ba lµ, héi nhËp vµo khu vùc, thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i t¹o ®iÒu kiÖn
cho ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é
qu¶n lý…tõ c¸c quèc gia kh¸c trong liªn minh. VÒ l©u dµi tù do ho¸ Th¬ng M¹i
gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng trëng kinh tÕ, tù do ho¸ Th¬ng M¹i
gióp t¨ng trëng kinh tÕ b»ng hai c¸ch: t¨ng xuÊt khÈu vµ t¨ng n¨ng suÊt cËn
biªn cña 2 yÕu tè s¶n xuÊt lµ vèn vµ lao ®éng.
Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých kinh tÕ chñ yÕu trªn ®©y, còng cÇn ph¶i thÊy r»ng
viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi c¸c h×nh thøc liªn kÕt
®a d¹ng tõ thÊp ®Õn cao ®ang ®Æt ra cho níc ta nh÷ng thö th¸ch míi cÇn ph¶i
øng xö cho phï hîp víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ Th¬ng M¹i. Nh÷ng thö th¸ch ®ã lµ :
- Ph¶i nhanh chãng ®iÒu chØnh l¹i c¸c c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ trªn c¬ së
xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ Th¬ng M¹i nh thuÕ quan, hµng rµo phi thuÕ quan,
trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng, c¬ cÊu gi¸ vµ tû
gi¸ hèi ®o¸i.
- VÊn ®Ò viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp.
- C¶i c¸ch hÖ thèng tµi kho¸, ®Æc biÖt lµ nh÷ng trêng hîp thuÕ quan mËu
dÞch cã tû träng ®¸ng kÓ trong nguån thu ng©n s¸ch vµ do ®ã lµm n¶y sinh nh÷ng
kho kh¨n trong qua tr×nh c©n ®èi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ.
- CÇn ph¶i thiÕt lËp khu«n khæ ph¸p lý chung ( luËt ch¬i chung) ®èi víi c¸c
níc thµnh viªn. Tríc hÕt, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan tíi
c¸c quy ®Þnh thuÕ quan, h¶i quan, chuÈn mùc lao ®éng, m«i trêng sinh th¸i,
chÊt lîng s¶n phÈm…
- VÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong x· héi vµ gi÷a c¸c níc
trong néi bé khu vùc.
Nh vËy, viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc, h×nh thµnh
c¸c d¹ng liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lu«n ®a l¹i cho ViÖt Nam nh÷ng thuËn lîi vµ
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau. V× vËy, chóng ta cÇn tÝnh to¸n
c©n nh¾c, lùa chän ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp trong qu¸ tr×nh héi
nhËp nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN (AFTA ).
2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
Ngµy 28/7/1995 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc thø 7 cña hiÖp héi
c¸c níc §«ng nam ¸ ASEAN. Sù kiÖn träng ®¹i nµy ®¸nh dÊu mét thµnh c«ng
to lín cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ®¸nh ®Êu mét
bíc ph¸t triÓn míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo céng ®ång quèc
tÕ vµ liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ.
Víi 7 thµnh viªn vµ víi sè d©n 430 triÖu ngêi, diÖn tÝch 3,5 triÖu km2, thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 1680 USD. ASEAN lµ cöu ngâ cña §«ng Nam ¸, lµ
n¬i héi tô c¸c giao lu kinh tÕ quèc tÕ vµ ®ang trë thµnh khu vùc ph¸t triÓn n¨ng
®éng nhÊt cña ch©u ¸ còng nh trªn toµn thÕ giíi.
KÓ tõ ngµy 1/1/1993 c¸c níc ASEAN cïng nhau tho¶ thuËn cïng nhau x©y
dùng khèi mËu dÞch tù do ASEAN- AFTA mét thÞ trêng chung réng lín trong
long §«ng nam ¸. §Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan h÷u hiÖu chung(
CEPT ), thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong kho¶ng
thêi gian lóc ®Çu dù ®Þnh lµ 15 n¨m sau ®ã rót xuèng 109 n¨m b¾t ®Çu tõ
1/1/1993 cã ý nghÜa quan träng vµ t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn nÒn kinh tÕ mçi quèc
gia. Môc tiªu cña ch¬ng tr×nh nµy lµ ®Õn n¨m 2003 gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c
hµng ho¸ s¶n xuÊt trong néi bé khèi xuèng tíi møc 0-5%. Héi nghÞ cÊp cao cña
ASEAN lÇn thø 5 võa qua ®· ®Ò ra yªu cÇu cè g¾ng hoµn thµnh môc tiªu vµo
n¨m 2000. Thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã AFTA sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng
cêng kh¶ n¨ng canh tranh cña ASEAN trong viÖc thu hót ®Çu t trùc tiÕp cña
níc ngoµi vµ ngîc l¹i, cñng cè vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ trong khu
vùc vµ ®a tíi sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng h¬n n÷a cña mçi thµnh viªn, ®iÒu nµy
hoµn toµn phï hîp víi qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi c¶ trªn cÊp
®é toµn cÇu vµ trªn cÊp ®é khu vùc.
ATFA ra ®êi cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi c¸c níc. Tuy thÕ, sù ra ®êi cña
AFTA còng lµ kÕt qu¶ phøc hîp gi÷a sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè bªn trong vµ
bªn ngoµi sau :
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
- VÒ nh©n tè bªn trong : Do Sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
trong hai thËp kû qua ®· lµm t¨ng nhanh chãng quy m« bu«n b¸n lÉn nhau gi÷a
c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, phÇn xuÊt khÈu néi ®Þa cña
nh÷ng nhãm níc nµy ®· t¨ng kho¶ng 20%, ch¼ng h¹n vµo n¨m 1980 hµng chÕ
t¹o cña Singapo chØ chiÕm 15,3% trong tæng sè hµng xuÊt khÈu néi bé cña
ASEAN th× ®Õn n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 60,2%, cïng lóc ®ã In®«nªsia còng t¨ng
tõ 13,3% lªn ®Õn 46,6%, Th¸i Lan tõ 29,1% t¨ng lªn 48,3%... cã thÓ nãi nÒn
kinh tÕ cña c¸c níc ASEAN cã tÝnh híng ngo¹i vµ ®ang rÊt cÇn t×m kiÕm thÞ
trêng xuÊt khÈu . §iÒu nµy cµng ®îc thóc ®Èy nhanh h¬n nhê sù t¸c ®éng tÝch
cùc cña t¨ng trëng kinh tÕ khu vùc ®èi víi c¸c chiÕn lîc phi ®iÒu chØnh vµ biÖn
ph¸p tù do ho¸ th¬ng m¹i. ChÝnh phñ c¸c níc ASEAN còng nhËn thÊy râ sù
trë ng¹i cña chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch trong chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn ®Ò
xuÊt mét khu vùc mËu dÞch tù do ho¸ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn mét
c¸ch cã hiÖu qu¶.
VÒ nh©n tè bªn ngoµi, Do sù chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng cña nhiÒu
-
níc trªn thÕ giíi tiªu biÓu nh: Trung Quèc, c¸c níc §«ng ¢u, lµm cho c¸c
quèc gia ASEAN ngµy cµng cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh h¬n trong viÖc thu hót
®Çu t níc ngoµi vµ c¹nh tranh th¬ng m¹i. Do sù c¹nh tranh cña nhiÒu tæ chøc
hîp t¸c cña c¸c khu vùc nh EU, NAFTA. Nãi c¸ch kh¸c, søc Ðp cña chñ nghÜa
khu vùc cïng sù xuÊt hiÖn cña c¸c khèi EU, NAFTA vµ nhiÒu yÕu tè lµm gi¶m
®i lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c níc ASEAN ®ßi hái c¸c níc ASEAN ph¶i cã sù
thèng nhÊt ®Ó ®i ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh chãng bu«n b¸n néi bé vµ
tù do ho¸ quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a khu vùc víi c¸c khèi liªn minh kinh tÕ kh¸c.
2.2. Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA.
AFTA(ASEAN Free Trade Area) lµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ quan träng vµ
®¸ng chó ý nhÊt cña ASEAN, ®îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ thîng ®Ønh ASEAN
lÇn thø 4 t¹i Singapore theo s¸ng kiÕn cña ThaiLand, Th¸ng 2 n¨m 1992. Khu
vùc mËu dÞch tù do AFTA chØ gåm cã nh÷ng thµnh viªn cña hiÖp héi c¸c níc
§«ng nam ¸ (ASEAN), 7 thµnh viªn cña AFTA lµ : Singapore, ThaiLand,
Philipine, Malaysia, Indonesia, Brunei, ViÖt Nam. Khu vùc mËu dÞch tù do
AFTA lín h¬n khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA ) vµ liªn minh ch©u
¢u(EU) vÒ sè d©n vµ diÖn tÝch nhng thÊp h¬n vÒ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi
tõ 10-15 lÇn.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA lµ n¬i thu hót sù chó ý cña c¸c liªn minh kinh
tÕ thÕ giíi, c¸c c«ng ty, c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia còng nh c¶ céng ®ång quèc tÕ,
AFTA sÏ lµ khèi mËu dÞch "h¹t nh©n" cña diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ th¸i
b×nh d¬ng ( APEC), AFTA cã mét vÞ trÝ quan träng víi nh÷ng môc tiªu sau ®©y
- Thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i ASEAN b»ng viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo
thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong néi bé khu vùc.
- Thu hót ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi vµo ASEAN b»ng c¸ch t¹o dùng
ASEAN thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊtvµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t quèc tÕ.
- Lµm cho ASEAN thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay
®æi, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn trong xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i toµn cÇu.
Th«ng qua viÖc thµnh lËp AFTA c¸c níc ASEAN muèn t¹o ra mét thÞ trêng
mµ trong ®ã :
+ Mét hµng rµo thuÕ quan ®îc xo¸ bá.
+ ThuÕ suÊt ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chØ tõ 0-5%.
+ Ph¬ng thøc ®Ó tiÕn hµnh gi¶m thuÕ lµ ch¬ng tr×nh CEPT.
Tãm l¹i, AFTA ra ®êi ®· trë thµnh mét bé phËn hîp thµnh cña xu thÕ tù do
ho¸ th¬ng m¹i réng lín h¬n ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng vµ toµn cÇu.
Do ®ã, t¹o lËp AFTA cho ASEAN còng chÝnh lµ t¹o lËp khu vùc më, mét sù thÝch
øng míi cho sù ph¸t triÓn cña ASEAN trong xu thÕ khu vùc hãa, toµn cÇu ho¸.
AFTA sÏ lµm t¨ng khèi lîng bu«n b¸n trong néi bé ASEAN còng nh gi÷a c¸c
níc ASEAN víi c¸c níc ngoµi khu vùc. Theo nghiªn cøu cña mét nhãm
chuyªn gia do ASC chØ ®Þnh th× AFTA cã thÓ sÏ lµm cho tæng kim ng¹ch xuÊt
khÈu cña c¸c níc ASEAN sÏ t¨ng tõ 1,5% ( §èi víi Singapore) ®Õn 5%( §èi
víi Th¸iLand) vµ tronng kho¶ng 1,5 -5% ®èi víi c¸c níc kh¸c.
2.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT .
AFTA cã c¸c néi dung chÝnh sau :
1/ Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT).
2/ Thèng nhÊt vµ c«ng nhËn tiªu chuÈn hµng ho¸ gi÷a c¸c níc thµnh viªn
3/ C«ng nhËn viÖc cÊp giÊy x¸c nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cña nhau.
4/ Xo¸ bá nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ ®èi víi ngo¹i th¬ng.
5/ TiÕn hµnh ho¹t ®éng t vÊn vÜ m«.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
Trong nh÷ng yÕu tè trªn CEPT ®îc coi lµ yÕu tè cèt lâi v× th«ng qua viÖc
gi¶m thuÕ quan, dì bá dÇn c¸c hµng rµo phi thuÕ quan...ngêi ta sÏ x¸c lËp ®îc
nÒn th¬ng m¹i tù do trong néi bé khèi.
Kh«ng ph¶i tíi thêi ®iÓn nµy, nhu cÇu liªn kÕt kinh tÕ trong lÜnh vùc th¬ng
m¹i cña ASEAN míi ®îc ®Æt ra. Tríc ®ã, tõ n¨m 1997, mét ch¬ng tr×nh
nh»m thóc ®Èy mËu dÞch gi÷a c¸c níc thµnh viªn ®· ®îc ®a vµo thùc hiÖn
víi tho¶ thuËn u ®·i th¬ng m¹i (Preferentoal Trading Arrangements-PTA).
Kh¸c víi PTA, quan hÖ th¬ng m¹i ASEAN theo CEPT trong m«i trêng c¸c
hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan dÇn ®îc lo¹i bá hoµn toµn.
* Nh÷ng quy ®Þnh chung cña CEPT.
Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT ) ®îc ký kÕt gi÷a
c¸c níc ASEAN n¨m 1992 lµ c¬ chÕ chÝnh ®Ó thùc hiÖn AFTA. Môc tiªu cña
CEPT lµ gi¶m møc thuÕ quan trong Th¬ng M¹i néi bé ASEAN xuèng cßn 0-
5%, ®ång thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh lîng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ
quan.
CEPT ¸p dông víi s¶n phÈm chÕ t¹o, kÓ c¶ s¶n phÈm c¬ b¶n vµ s¶n phÈm n«ng
s¶n. Tuy nhiªn, chØ cã nh÷ng s¶n phÈm cã Ýt nhÊt 40% gi¸ trÞ xuÊt sø cña
ASEAN (cña riªng mét níc hoÆc nhiÒu níc ASEAN céng l¹i) vµ ph¶i lµ c¸c
s¶n phÈm ®îc ®a vµo danh môc ®îc gi¶m thuÕ vµ ®îc héi ®ång AFTA x¸c
nhËn
C¸c s¶n phÈm ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ gåm 4 kho¶n môc :
1- Danh môc c¸c x¶n phÈm víi tiÕn tr×nh gi¶m nhanh vµ gi¶m thêng(IL)
2- Danh môc c¸c s¶n phÈm t¹m thêi cha gi¶m thuÕ(TEL)
3- Danh môc hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn. Nh¹y c¶m (UAPS)
4- Danh môc lo¹i trõ hoµn thµnh ( EL ).
Theo CEPT, tiÕn tr×nh c¾t gi¶m ®îc quy ®Þnh cô thÓ cho c¸c s¶n phÈm trong
tõng danh môc trõ c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc lo¹i trõ hoµn toµn lµ nh÷ng s¶n
phÈm kh«ng thuéc diÖn c¾t gi¶m thuÕ quan( gåm c¸c s¶n phÈm cã ¶nh hëng tíi
an ninh, quèc phßng vµ an toµn x· héi chiÕm díi 5% tæng sè m· thuÕ cña
ASEAN ).
TiÕn tr×nh c¾t gi¶m b×nh thêng cña c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc c¾t gi¶m
c¸c thuÕ suÊt trªn 20% sÏ ®îc gi¶m xuèng cßn 20% vµo 1/1/1998 vµ tiÕp tôc
gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/2003. C¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20% sÏ ®îc
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/2000. §èi víi tiÕn tr×nh nhanh, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ
suÊt trªn 20% sÏ gi¶m 0-5% vµo 1/1/2000, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20%
sÏ ®îc gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/1998. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ
biÕn thuéc danh môc c¾t gi¶m ngay sÏ b¾t ®Çu ®îc c¾t gi¶m tõ 1/1/1996 ®Õn
1/1/2003 sÏ cã møc thuÕ suÊt 0-5%. C¸c s¶n phÈm trong danh môc lo¹i trõ t¹m
thêi còng ®îc chuyÓn sang danh môc c¾t gi¶m ( mçi n¨m 20% s¶n phÈm). §Ó
gi¶m thuÕ trong vßng 5 n¨m tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2000. thêi h¹n chuyÓn sang
danh môc c¾t gi¶m ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha chÕ biÕn thuéc danh
môc TEL lµ tõ 1/1/1998 ®Õn 1/1/2003 mçi n¨m 20%.
Tuy nhiªn, mçi níc cã thÓ gi¶m thuÕ trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau.
Nhng thêi ®iÓm hoµn thµnh thuÕ lµ 1/1/2003.
C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn thuéc danh môc nh¹y c¶m sÏ ®îc
xenm xÐt riªng vµ b¾t ®Çu c¾t gi¶m tõ 1/1/2001 hoÆc chËm nhÊt lµ 1/1/2003 víi
møc thuÕ cuèi cïng lµ 0-5% trõ mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ®îc coi lµ nh¹y c¶m
cao cha thèng nhÊt ®îc gi÷a c¸c níc ASEAN.
Tuy nhiªn sau mét sè n¨m thùc hiÖn CEPT, c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®·
®Ò xuÊt ra mét lÞch tr×nh gi¶m thuÕ linh ho¹t, nghÜa lµ c¸c níc kh«ng nhÊt thiÕt
ph¶i tu©n thñ theo hai kªnh ®ång tuyÕn víi c¸c quy tr×nh r¹ch rßi cho c¸c thuÕ
suÊt cÇn c¾t gi¶m qua tõng thêi kú mµ cã thÓ tuú theo ®Æc ®iÓm c¬ cÊu thuÕ cña
níc m×nh ®Ó x©y dùng lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ thÝch hîp, miÔn sao gi¶m nhanh
thuÕ quan xuèng cßn 0-5% tríc n¨m 2003, sím h¬n cµng tèt. HiÖn nay, Héi
®ång AFTA ®· chÊp nhËn ®Ò xuÊt ®ã nh mét s¸ng kiÕn nh»m ®¸p øng c¸c yªu
cÇu vÒ viÖc t¹o dùng mét khu vùc tù do ho¸ th¬ng m¹i ASEAN tríc thêi h¹n.
Trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ cÊu c¸c Danh môc, t¹i Héi ®ång AFTA lÇn thø 8, c¸c
níc ASEAN ®· khuyÕn nghÞ viÖc ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA
b»ng c¸ch më réng c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ cã thuÕ suÊt tõ 0-5% vµo n¨m 2003
vµ tèi ®a ho¸ sè c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt gi¶m tíi 0% vµo n¨m 2003.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
B¶ng: TriÓn väng thùc hiÖn CEPT cña 6 níc thµnh viªn cò trong ASEAN
Môc tiªu ®Æt ra 100% tæng sè dßng thuÕ 60% tæng sè dßng thuÕ
c¾t gi¶m cã thuÕ 0- cã thuÕ suÊt b»ng 0%
5%vµo n¨m 2002, víi vµo n¨m 2003
Níc thµnh viªn mét sè linh ho¹t.
Brun©y §Õn 2002 sÏ ®¹t 99,75% 80,8%
Ind«nªxia §Õn 2002 sÏ ®¹t 99,08% 54,6%
Malaixia §Õn 2002 sÏ ®¹t 91,0% 60,2%
Philippin §Õn 2002 sÏ ®¹t 96,5% 0,07%
Xingapo §· ®¹t 100% 100%
Th¸i Lan §Õn 2002 sÏ ®¹t 94,8% 47,87%
Nguån : T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng Nam ¸ 2/2002.
C¬ chÕ trao ®æi nhîng bé cña CEPT
Khi vËn dông CEPT, chóng ta kh«ng ®îc quªn ®iÒu kiÖn bæ sung cho c¬
chÕ gi¶m thuÕ theo CEPT. §ã lµ c¸c u ®·i theo CEPT gi÷a c¸c quèc gia
ASEAN sÏ ®îc trao ®æi trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i. Muèn ®îc hëng nhîng
bé vÒ thuÕ quan khi xuÊt khÈu hµng ho¸ trong khèi, mét s¶n phÈm cÇn cã c¸c
®iÒu kiÖn sau:
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong Danh môc gi¶m thuÕ cña c¶ níc xuÊt khÈu vµ
níc nhËp khÈu vµ ph¶i cã møc thuÕ quan nhËp khÈu nhá h¬n hoÆc b»ng 20%.
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i cã trong ch¬ng tr×nh gi¶m thuÕ quan ®îc Héi ®ång
AFTA th«ng qua.
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cña khèi ASEAN, tøc lµ ph¶i tho¶ m·n
yªu cÇu hµm lîng suÊt xø tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN Ýt nhÊt lµ 40%.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
C«ng thøc tÝnh hµm lîng ASEAN nh sau:
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu,
bé phËn c¸c s¶n phÈm bé phËn, c¸c s¶n phÈm
lµ ®Çu vµo nhËp khÈu + lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c
tõ c¸c níc kh«ng ph¶i ®Þnh ®îc xuÊt xø
lµ thµnh viªn ASEAN
x 100% < 60%
Gi¸ FOB
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo nhËp khÈu tõ c¸c níc
kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn ASEAN tÝnh theo gÝa CIF t¹i thêi ®iÓm nhËp khÈu.
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c ®Þnh ®îc
xuÊt xø tÝnh theo gi¸ b¾t ®Çu tríc khi ®a vµo chÕ biÕn trªn l·nh thæ cña níc
xuÊt khÈu lµ thµnh viªn cña ASEAN.
NÕu mét s¶n phÈm cã ®ñ c¶ ba ®iÒu kiÖn trªn sÏ ®îc hëng mäi u ®·i mµ
quèc gia nhËp khÈu ®a ra (s¶n phÈm ®îc sö dông u ®·i hoµn toµn). NÕu s¶n
phÈm tho¶ m·n c¸c yªu cÇu trªn trõ viÖc cã møc thuÕ nhËp khÈu b»ng hoÆc thÊp
h¬n 20% (tøc lµ s¶n phÈm ®ã cã thuÕ suÊt 20%) th× s¶n phÈm ®ã chØ ®îc hëng
thuÕ suÊt CEPT cao h¬n 20% tríc ®ã hoÆc thuÕ suÊt MFN, tuú thuéc thuÕ suÊt
nµo nhá h¬n.
C¸c ®iÒu kiÖn trªn ®a ra nh»m ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng hîp lý vÒ c¬ héi tiÕp
cËn th¬ng m¹i gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang c¹nh tranh trong c¸c quèc gia
ASEAN. Chóng còng gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c quèc gia nhanh chãng ®a c¸c
s¶n phÈm vµo Danh môc gi¶m thuÕ. C¸c s¶n phÈm thuéc Danh môc gi¶m thuÕ
theo CEPT vµ c¸c s¶n phÈm ®ñ ®iÒu kiÖn hëng u ®·i thuÕ quan cu¶ c¸c níc
trªn kh¸c sÏ ®îc ghi râ trong tµi liÖu híng dÉn trao ®æi nhîng bé theo CEPT
(CCEM) xuÊt b¶n hµng n¨m cña mçi níc.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia
AFTA.
3.1. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng
nhanh. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
Cô thÓ :
* T¨ng cêng quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc
- ViÖc tham gia vµo ch¬ng tr×nh nµy lµ ®iÒu kiªn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam t¨ng
nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
- Tham gia AFTA còng lµ bíc ®i c¬ b¶n ®Ó ViÖt Nam tham gia vµo c¸c tæ chøc
kinh tÕ cã quy m« réng lín h¬n nh diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D¬ng
APEC, tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. AFTA, APEC, WTO . N©ng cao vÞ thÕ
cña ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ nhÊt lµ trong ®µm ph¸n ®a ph¬ng.
* Më réng thÞ trêng u ®·i.
- ASEAN lµ thÞ trêng réng lín víi kho¶ng trªn 530 triÖu d©n sÏ lµ thÞ trêng
tiÒm n¨ng cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, kho¶ng 30% kim
ng¹ch nhËp khÈu lµ tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN. C¸c mÆt hµng ®îc nhµ
níc u tiªn nhËp khÈu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu
cÇu x· héi. Khi tham gia AFTA vµ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh CEPT th× c¸c mÆt
hµng nµy sÏ ®îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng 0-5%. Nh vËy, luång hµng nhËp
khÈu ®îc më réng nhanh chãng, ASEAN ¶nh hëng rÊt lín thµnh phÈm cña c¸c
c¬ së s¶n xuÊt sö dông nguyªn liÖu nhËp khÈu tõ c¸c níc ASEAN .
- Do c¬ cÊu danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT bao gåm c¶ n«ng s¶n th« vµ
n«ng s¶n chÕ biÕn, nÕu ViÖt Nam t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t
gi¶m thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mÆt hµng
nµy ®Ó xuÊt khÈu sang c¸c níc trong khu vùc vµ ngoµi khu vùc.
- Mét trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ s¶n phÈm ®îc hëng quy chÕ hÖ thèng u
®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña Mü lµ “ trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu cho phÐp nhËp
®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã ph¶i díi 65% toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®ã khi vµo
l·nh thæ h¶i quan cña Mü” vµ “trÞ gi¸ mét s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ë hai hoÆc trªn
hai níc lµ héi viªn cña mét HiÖp héi kinh tÕ, Liªn minh thuÕ quan khu vc mËu
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
dÞch tù do th× ®îc coi s¶n phÈm cña mét níc”. V× vËy, viÖc ViÖt Nam gia nhËp
AFTA t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã thÓ nhËp nguyªn liÖu cña c¸c níc
ASEAN kh¸c ®Ó s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm ®ã vÉn ®îc hëng GSP.
* Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.
Tham gia vµo AFTA, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t tõ
nh÷ng níc thõa vèn vµ ®a d¹ng cã sù dÞch chuyÓn m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm
lîng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng nh: Singapo, Malaysia, Th¸i Lan.
ViÖt Nam còng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c
ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c níc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao, tranh thñ
nguån vèn vµ nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña c¸c níc trong khu vùc ®Ó
khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt níc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng,
phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §ã còng lµ c¸ch “®i
t¾t, ®ãn ®Çu” phï hîp cña chóng ta.
* ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Tham gia AFTA sÏ t¹o søc Ðp vµ ®éng lùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc, c¸ch thøc s¶n xuÊt, ph¬ng ph¸p qu¶n lý ®Ó n©ng
cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng søc c¹ch tranh nÒn kinh tÕ tõ ®ã cã
c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô t¹o nªn c¬
cÊu kinh tÕ thÝch hîp. Trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang
ASEAN hiÖn nay, tû träng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn míi chØ ®¹t 18%, n«ng
s¶n thùc phÈm 48%, nhiªn liÖu 34%. Trong ®ã träng t©m u ®·i cña ch¬ng
tr×nh CEPT l¹i lµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. ViÖc thùc hiÖn ch¬ng
tr×nh CEPT sÏ lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng
n©ng cao tû träng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¶m dÇn tû träng c¸c mÆt hµng
th«, s¬ chÕ. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam tæ chøc l¹i s¶n xuÊt theo m« h×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ híng tíi xuÊt khÈu.
KÕt luËn
Nh÷ng thuËn lîi vµ lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ nh÷ng nh©n tè
kh¸ch quan nhng nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu lµ nh÷ng yÕu tè b¾t nguån tõ chÝnh
néi lùc nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy chøng tá r»ng, trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc,
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt dÔ bÞ tæn th¬ng, trë thµnh th¸ch thøc to lín ®ßi hái
chóng ta ph¶i vît lªn nh÷ng tr× trÖ, ¸ch t¸ch cña chÝnh m×nh ®Ó t×m ra c¸ch ®i
hîp lý ®Ó chiÕn th¾ng trong cuéc ch¹y ®ua vµ c¹nh tranh kinh tÕ vÒ l©u dµi ®Ó
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
c¸c liªn kÕt gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®îc bÒn chÆt h¬n
trªn c¬ së b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi .
3.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia
vµo AFTA-CEPT .
Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ
thÕ giíi. C¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c m×nh mµ tham gia vµo
lÜnh vùc kh¸c nhau, níc ta tham gia vµo AFTA bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn
gÆp kh«ng it nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, cô thÓ lµ :
- Tham gia vµo AFTA lµ thõa nhËn tù do ho¸ Th¬ng M¹i, tù do ho¸ lu
chuyÓn hµng ho¸ trong khu vùc. §©y lµ nh÷ng viÖc lµm mµ níc ta cha thùc
hiÖn bao giê, b¾t ®Çu tham gia AFTA ë tr×nh ®é kinh tÕ thÊp, c¸c níc ASEAN
®Òu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao, do ®ã ta ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n. hiªn t¹i søc
c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn rÊt yÕu, yÕu toµn diÖn nÕu so s¸nh vÒ mÆt
gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Hµng nhËp ngo¹i nhËp vµo sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng rÊt nhhiÒu
ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng kh«ng c¹nh tranh ®îc, s¶n xuÊt ra kh«ng ai tiªu
thô. Tiªu biÓu lµ c¸c ngµnh DÖt may, DÇy dÐp, §iÖn gia dông…Tríc søc Ðp
cña thÞ trêng do hµng rµo thuÕ quan gi¶m ®ßi hái chóng ta ph¶i ®iÒu chØnh s¶n
xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kÜ thuËt ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã ®ñ søc c¹nh
tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
- Tham gia AFTA t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸, ®¬n gi¶n thñ tôc
nhËp khÈu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ sÏ gi¶m. HiÖn nay hµng ho¸ ViÖt Nam cßn chÞu
nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c nhau, nhiÒu chi phÝ kh¸c kh«ng cÇn thiÕt ®· gãp phÇn ®Èy
gi¸ lªn. do ®ã, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ViÖt Nam thêng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi gi¸
c¶ hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c lµ thµnh viªn cña ASEAN. VÊn ®Ò tríc m¾t lµ ta
ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ n»m trong danh
môc c¾t gi¶m thuÕ CEPT th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn, cã lîi vÒ gi¸ c¶ khi xuÊt khÈu sang ASEAN.
- §Ó héi nhËp vÒ kinh tÕ vµ mËu dÞch víi ASEAN, mét th¸ch thøc kh«ng nhá
®Æt ra cho ViÖt Nam lµ x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ níc thÝch hîp
nh»m ®¶m b¶o tù do ho¸ th¬ng m¹i nhng kh«ng lµm mÊt ®i chøc n¨ng qu¶n lý
nhµ níc vÒ th¬ng m¹i, xo¸ bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, quan
niªu,kh«ng hiÖu qu¶, cÇn cã sù nghiªn cøu c¸c hiÖp ®Þnh, ch¬ng tr×nh hîp t¸c
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n Kinh tÕ Th¬ng M¹i
trong ASEAN tËn dông nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ phï hîp
víi t×nh h×nh vµ chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc …
- tham gia afta, ViÖt Nam sÏ ¶nh hëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch nhng thùc
sù kh«ng ¶nh hëng lín, trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cã tíi 57% mÆt hµng
hiÖn cã møc thuÕ tõ 0-5%, trong ®ã h¬n mét nöa lµ thuÕ suÊt 0%. §iÒu ®ã cã
nghÜa lµ trªn thùc tÕ hÇu nh chóng ta ®· hoµn tÊt viÖc c¾t gi¶m råi, sè mÆt hµng
cã miÒn thuÕ ®Õn 20% chØ chiÕm tû träng 1721%
Tãm l¹i, nh×n tæng thÓ vµo sù ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ níc th× AFTA sÏ
t¹o nªn sù hÉng hôt trong ng©n s¸ch nhµ níc. ViÖt Nam tham gia AFTA-CEPT
chóng ta cÇn ý thøc râ nh÷ng thuËn lîi, c¬ héi vµ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc®Ó
®Ò ra nh÷ng quyÕt s¸ch thÝch hîp víi ®êng lèi ®æi míi cña ®Êt níc, n©ng cao
hiÖu qu¶ héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc.
Khoa Th¬ng M¹i- Trêng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n 19
nguon tai.lieu . vn