Xem mẫu
Bé Y tÕ
viÖn dinh d−ìng
Thãi quen tiªu thô dÇu mì vµ mét sè thùc phÈm giµu Lipid ë mét x∙ n«ng th«n ®ång b»ng B¾c bé
§ång chñ nhiÖm ®Ò tµi:
C¸n bé vµ ®¬n vÞ tham gia thùc hiÖn:
Bs.Ts. Lª B¹ch Mai
Cn. TuÊn ThÞ Mai Ph−¬ng
Ths. Hå Thu Mai
Ths. Hµ Huy TuÖ
Cn. NguyÔn Duy Th¾ng
Khoa Dinh d−ìng céng ®ång
TT Y tÕ huyÖn Hoµi §øc
Tr¹m Y tÕ x· Yªn Së
Kinh phÝ ®Ò tµi: 30.000.000 ®ång
Nguån ChiÕn l−îc quèc gia dinh d−ìng
6627 06/11/2007
1
I. §Æt vÊn ®Ò
Lipid lµ mét thµnh phÇn quan träng trong b÷a ¨n cña con ng−êi. Tõ x−a, dÇu mì ®· ®−îc xem nh− nguån cung cÊp chÊt bÐo tinh chÕ cã mÆt th−êng xuyªn trong khÈu phÇn ¨n. NhiÒu nghiªn cøu ®· cho thÊy mèi liªn quan gi÷a viÖc sö dông dÇu mì trong khÈu phÇn vµ t×nh tr¹ng søc kháe, bÖnh tËt, ®Æc biÖt lµ mét sè bÖnh ung th− vµ tim m¹ch [8],[11]. T×nh tr¹ng rèi lo¹n dinh d−ìng-lipid ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu trªn thÕ giíi ®Æc biÖt quan t©m, xem ®©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña søc khoÎ céng ®ång ë mäi quèc gia trªn thÕ giíi vµ ®−îc Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi gäi lµ ‘Héi chøng ThÕ giíi míi’[7].
Cã mèi liªn quan gi÷a viÖc tiªu thô vµ sö dông chÊt bÐo víi søc kháe [2]. Tæng sè chÊt bÐo vµ mèi t−¬ng quan gi÷a c¸c axit bÐo trong khÈu phÇn ®ãng vai trß quan träng. V× vËy, ®Ó cã søc khoÎ tèt kh«ng chØ cÇn tiªu thô mét tû lÖ chÊt bÐo thÝch hîp trong khÈu phÇn mµ cßn cÇn quan t©m ®Õn c¸ch sö dông dÇu mì vµ chÊt bÐo [2, 3]. Nªn h×nh thµnh thãi quen thay thÕ mét phÇn chÊt bÐo tõ mì, thÞt, b¬, s÷a toµn phÇn b»ng c¸ch thay vµo ®ã c¸c acid bÐo ch−a no tõ dÇu thùc vËt vµ mì c¸. C¸ch thøc, thãi quen sö dông thùc phÈm nãi chung vµ dÇu mì nãi riªng cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc duy tr× søc kháe, phßng ngõa bÖnh tËt. KhÈu phÇn cña ng−êi ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã nhiÒu biÕn ®æi, ®Æc biÖt lµ trong h¬n m−êi n¨m gÇn ®©y. ChÊt l−îng b÷a ¨n ®· ®−îc c¶i thiÖn h¬n, møc tiªu thô thøc ¨n ®éng vËt t¨ng ®¸ng kÓ lµm cho tû lÖ n¨ng l−îng do protid vµ lipid cung cÊp cao h¬n tr−íc [5, 6]. Vai trß cña dÇu mì vµ c¸ch sö dông dÇu mì cã mèi liªn quan chÆt chÏ tíi søc kháe [3]. Mì ®−îc coi nh− lµ chÊt bÐo tinh chÕ chñ yÕu trong b÷a ¨n cña ng−êi d©n n«ng th«n miÒn B¾c, trong khi ®ã l−îng dÇu tiªu thô chØ b»ng 1/3 so víi thµnh thÞ [6],[10] Bªn c¹nh ®ã viÖc chÕ biÕn, sö dông dÇu mì vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn quan t©m nh−: dÇu mì hÇu hÕt ®−îc sö dông ë nhiÖt ®é cao (xµo, r¸n, n−íng, quay...), ®−îc sö dông l¹i nhiÒu lÇn, thøc ¨n dïng dÇu mì th−êng qua löa tíi møc vµng ch¸y... Do ®ã cïng víi viÖc lùa chän dÇu mì, sö dông l−îng dÇu mì hîp lý th× c¸ch thøc, thãi quen sö dông dÇu mì còng lµ mét vÊn ®Ò dinh d−ìng cÇn t×m hiÓu. MÆt kh¸c, do tÝnh ®a d¹ng cña nguån cung cÊp thùc phÈm giµu lipid cho b÷a ¨n h¹n chÕ h¬n so víi mét sè chÊt dinh d−ìng kh¸c nh− protein, s¾t, vitamin A [10] cµng ®ßi hái ng−êi tiªu thô cã kiÕn thøc tèt vÒ gi¸ trÞ dinh d−ìng lipid cña thùc phÈm vµ cã c¸ch
sö dông hîp lý. ë n−íc ta, c¸c nghiªn cøu vÒ nguån cung cÊp thùc phÈm giµu lipid vµ thãi quen
sö dông c¸c thùc phÈm cña ng−êi d©n ch−a ®−îc nhiÒu nghiªn cøu ®Ò cËp tíi. V× vËy, nhãm nghiªn cøu tiÕn hµnh ®Ò tµi “Thãi quen tiªu thô dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu lipid t¹i mét x·
2
n«ng th«n ®ång b»ng b¾c bé”.§Ò tµi cã môc tiªu chung vµ nh÷ng môc tiªu cô thÓ nh− sau:
Môc tiªu chung: M« t¶ thãi quen tiªu thô dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu Lipid t¹i mét x· n«ng th«n ®ång b»ng b¾c bé.
Môc tiªu cô thÓ:
- X¸c ®Þnh tÇn xuÊt, møc tiªu thô dÇu mì, mét sè thùc phÈm giµu Lipid vµ khÈu phÇn hé gia ®×nh t¹i ®Þa ph−¬ng.
- M« t¶ nh÷ng thãi quen trong c¸ch lùa chän, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, sö dông dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu Lipid.
- M« t¶ c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn nh÷ng thãi quen nµy (niÒm tin, quan niÖm truyÒn thèng vµ phong tôc, tËp qu¸n cña ®Þa ph−¬ng)
3
ii. §èi t−îng vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu: x· Yªn Së, huyÖn Hoµi §øc, tØnh Hµ t©y 2. §èi t−îng:
• Ng−êi néi trî cña hé gia ®×nh
• Mét sè cöa hµng cung cÊp thùc phÈm giµu chÊt bÐo t¹i ®Þa ph−¬ng.
3. ThiÕt kÕ nghiªn cøu: nghiªn cøu c¾t ngang m« t¶. Sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þnh tÝnh kÕt hîp víi ®Þnh l−îng.
4. Cì mÉu:
MÉu ®iÒu tra tÇn suÊt vµ møc tiªu thô trung b×nh dÇu mì, c¸c thùc phÈm giµu Lipid cña hé gia ®×nh theo c«ng thøc sau [1]:
t2 *σ2 * N e2 * N + t2σ2
Trong ®ã:
n: sè hé gia ®×nh cÇn ®iÒu tra
t: Ph©n vÞ chuÈn (th−êng = 2 ë x¸c xuÊt 0,954)
∂: ®é lÖch chuÈn vÒ n¨ng l−îng, th−êng do kÕt qu¶ cña mét cuéc ®iÒu tra, th¨m dß tr−íc (≈400 Kcalo)
e: sai sè chuÈn (≈100 Kcalo)
N: sè hé gia ®×nh t¹i ®Þa ph−¬ng ®iÒu tra 60 hé gia ®×nh ®−îc chän ®Ó ®iÒu tra
4.2. MÉu ®iÒu tra t×m hiÓu nh÷ng thãi quen trong c¸ch lùa chän, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, sö dông dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu Lipid
* 60 hé gia ®×nh cã ®iÒu tra khÈu phÇn.
4.3. MÉu ®iÒu tra ®Þnh tÝnh t×m hiÓu c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn nh÷ng thãi quen trong lùa chän, b¶o qu¶n, chÕ biÕn vµ sö dông dÇu mì, c¸c thùc phÈm giµu Lipid t¹i ®Þa ph−¬ng.
* MÉu cho th¶o luËn nhãm:
- Chän 5 th«n trong ®Þa bµn nghiªn cøu. Mçi th«n tæ chøc mét cuéc TLN. §èi t−îng lµ nh÷ng ng−êi néi trî trong hé gia ®×nh. Sè ng−êi tham gia trong mét cuéc TLN lµ 10 ng−êi, ®é tuæi tõ 18 - 58
4
- Tæng sè ®èi t−îng tham gia TLN lµ 50 ng−êi/5 cuéc TLN * MÉu cho PVS:
- Chän 2 ng−êi b¸n thùc phÈm giµu Lipid ®éng vËt, 2 ng−êi b¸n thùc phÈm giµu Lipid thùc vËt.
- Tæng sè ®èi t−îng tham gia PVS lµ 4 ng−êi.
* MÉu quan s¸t c¸ch lùa chän, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, sö dông dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu chÊt bÐo : chän ngÉu nhiªn 10 hé trong sè 60 hé gia ®×nh ®iÒu tra
5. Ph−¬ng ph¸p vµ Néi dung nghiªn cøu:
5.1. TÇn xuÊt vµ møc tiªu thô trung b×nh dÇu mì vµ c¸c thùc phÈm giµu Lipid:
- Sö dông b¶ng hái tÇn xuÊt pháng vÊn nh÷ng ng−êi néi trî trong hé gia ®×nh ®Ó x¸c ®Þnh tÇn xuÊt tiªu thô theo ngµy, tuÇn, th¸ng, 6 th¸ng qua cña c¸c thùc phÈm giµu Lipid vµ dÇu mì .
- §iÒu tra khÈu phÇn hé gia ®×nh b»ng ph−¬ng ph¸p hái ghi 24h qua th«ng qua pháng vÊn ng−êi néi trî trong gia ®×nh ®Ó tÝnh ra møc tiªu thô LTTP b×nh qu©n ®Çu ng−êi, sau ®ã sö dông quyÓn b¶ng TPHH thøc ¨n ViÖt Nam n¨m 2000 ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ dinh d−ìng vµ tÝnh c©n ®èi cña khÈu phÇn
5.2. C¸c thãi quen trong c¸ch lùa chän, chÕ biÕn, b¶o qu¶n vµ sö dông dÇu mì.
- Dïng mÉu phiÕu pháng vÊn ®· ®−îc thiÕt kÕ vµ test tr−íc khi ®iÒu tra ®Ó pháng vÊn nh÷ng ng−êi néi trî trong gia ®×nh nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng thãi quen cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng trong viÖc lùa chän, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, sö dông dÇu mì vµ mét sè thùc phÈm giµu Lipid. Sau ®ã xÕp lo¹i thµnh c¸c thãi quen cã lîi vµ thãi quen kh«ng cã lîi.
5
...
- tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn