Xem mẫu
- ĐỀ TÀI “THÁCH
THỨC ĐỐI VỚI
VIỆT NAM VỀ VẤN
ĐỀ XUẤT KHẨU
KHI TRUNG QUỐC
GIA NHẬP WTO”.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Lêi nãi ®Çu
ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai níc l¸ng giÒng “ nói liÒn nói s«ng liÒn
s«ng”. Quan hÖ ngo¹i giao, kinh tÕ, v¨n ho¸, th¬ng m¹i gi÷a hai níc ®· h×nh
thµnh tõ l©u, nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §èi víi nh©n d©n hai níc, quan hÖ
l¸ng giÒng, quan hÖ giao lu v¨n ho¸ vµ th¬ng m¹i ®· trë thµnh truyÒn thèng
bÒn v÷ng. V× thÕ, mçi mét thay ®æi hay biÕn ®éng trªn ®Êt Trung Quèc ®Òu sÏ
®îc truyÒn ®Õn ViÖt Nam mét c¸ch trùc tiÕp nhÊt, nhanh nhÊt.
Trong n¨m 2001, viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét
trong nh÷ng sù kiÖn quan träng ®èi víi níc nµy. MÆc dï sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu
víi kh«ng Ýt khã kh¨n vµ thö th¸ch còng hÕt søc nghiÖt ng·, nhng c¬ héi ®Ó
Trung Quèc ®Èy nhanh ph¸t triÓn còng v« cïng to lín. NÕu vît qua ®îc
nh÷ng th¸ch thøc, tranh thñ ®îc nh÷ng c¬ héi do viÖc gia nhËp WTO ®a l¹i,
th× ch¼ng bao l©u n÷a Trung Quèc sÏ trë thµnh mét cêng quèc kinh tÕ trªn
thÕ giíi.
Sù kiÖn nµy ch¾c ch¾n sÏ cã ¶nh hëng s©u réng vµ l©u dµi ®Õn ®êi sèng
kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸ cña Trung Quèc. H¬n thÕ, nã còng sÏ t¸c
®éng ®Õn t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh quan hÖ kinh tÕ - th¬ng m¹i
gi÷a Trung Quèc víi c¸c níc §«ng Nam ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam. §iÒu nµy
kh«ng chØ cã ¶nh hëng ®Õn quan hÖ song ph¬ng cña hai níc, ®Õn ®Çu t
níc ngoµi mµ cßn ¶nh hëng lín ®Õn vÊn ®Ò xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong
nh÷ng n¨m tíi. §ã còng chÝnh lµ lý do mµ em chän ®Ò tµi “Th¸ch thøc ®èi
víi ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu khi Trung Quèc gia nhËp WTO”.
Th«ng qua t×m hiÓu s¸ch b¸o, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua
m¹ng Internet vµ sù híng dÉn tËn t×nh cña PGS - TS NguyÔn Duy Bét ®·
gióp em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tuy nhiªn, ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc lín ®ßi hái
ph¶i cã sù tham gia t×m hiÓu nghiªn cøu cña nhiÒu ngêi, nhiÒu ngµnh víi
nhiÒu thêi gian h¬n. Do vËy, bµi viÕt cña em còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
thiÕu sãt, mong ®îc sù chØ dÉn vµ gãp ý cña thÇy c«.
Em xin tr©n träng c¶m ¬n!
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
PhÇn I : tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ sù gia nhËp
cña Trung quèc
I/TÝnh tÊt yÕu cña viÖc héi nhËp
1.Kh¸i niÖm cña viÖc héi nhËp:
Héi nhËp lµ mét trong nh÷ng xu thÕ chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn
®¹i. Cuéc c¸ch m¹nh khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang thóc ®Èy
m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, lµm cho lùc
lîng s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ ho¸ cao ®é. §iÒu nµy ®· ®a c¸c quèc gia g¾n kÕt
l¹i gÇn nhau, dÉn tíi sù h×nh thµnh m¹ng líi toµn cÇu hay héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ. VËy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh
chÝnh s¸ch kinh tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng m¹nh ®Ó thùc hiÖn tù
do ho¸ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i hµng ho¸, th¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t, hîp
t¸c tµi chÝnh, tiÒn tÖ.
2. Lîi Ých cña viÖc héi nhËp :
Tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ lµm t¨ng kh¶ n¨ng phèi hîp
chÝnh s¸ch, gióp c¸c quèc gia cã thÓ vît qua ®îc thö th¸ch to lín vµ gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ mang tÝnh toµn cÇu. MÆt kh¸c nã cßn t¹o kh¶ n¨ng
ph©n bæ mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn, tr×nh ®é khoa häc,
c«ng nghÖ cña nh©n lo¹i vµ nguån tµi chÝnh trªn ph¹m vi toµn cÇu gãp phÇn
®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi quèc gia. Qu¸ tr×nh héi nhËp gióp
c¸c níc s½n sµng tËn dông u ®·i cña c¸c thµnh viªn kh¸c ®em l¹i cho m×nh
®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt më réng thÞ trêng hµng ho¸ vµ ®Çu t níc ngoµi.
ChÝnh v× thÕ mµ tham gia héi nhËp kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu, kh¸ch quan, lµ ®ßi
hái cÊp thiÕt ®èi víi mçi quèc gia nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng.
+ Thø nhÊt, xu híng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ trªn c¬ së lîi Ých kinh
tÕ cña c¸c bªn tham gia ®· trë thµnh nh©n tè gãp phÇn æn ®Þnh khu vùc, t¹o
®iÒu kiÖn cho c¸c níc gi¶m bít c¸c kho¶n chi vÒ an ninh, quèc phßng ®Ó tËp
trung c¸c nguån lùc cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. Sù æn ®Þnh
nµy chÝnh lµ ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó thu hót ®Çu t níc ngoµi.
+ Thø hai, nhê qu¸ tr×nh héi nhËp mµ mçi quèc gia cã thÓ häc hái kinh
nghiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc ®i
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
tríc, tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt, tõng bíc ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é
kinh tÕ phï hîp chuÈn mùc cña c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ t¹o
ra m«i trêng chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ kü thuËt cao, rót ng¾n thêi gian vµ
kho¶ng c¸ch ®uæi kÞp c¸c níc trong khu vùc vµ quèc tÕ.
+ Thø ba, qu¸ tr×nh héi nhËp t¹o ra mèi kinh tÕ, chÝnh trÞ ®a d¹ng, ®an
xen, phô thuéc lÉn nhau, gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ quèc tÕ cho c¸c quèc gia
tham gia b×nh ®¼ng trong giao lu vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. MÆt kh¸c sù
gi¶m dÇn c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, c¸c ph©n biªt ®èi xö chÝnh
thøc vµ phi chÝnh thøc, kinh tÕ vµ phi kinh tÕ sÏ t¹o c¬ héi kh«ng chØ cho c¸c
c«ng ty lín, c¸c nÒn kinh tÕ lín mµ cßn cho c¶ c¸c c«ng ty nhá, nÒn kinh tÕ
nhá tham gia b×nh ®¼ng vµ réng r·i vµo guång m¸y kinh tÕ thÕ giíi.
+ Thø t, c¸c quèc gia cã m«i trêng quan träng ®Ó cã thÓ tæ chøc chÊn
chØnh qu¶n lý s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, n¾m v÷ng th«ng tin, t¨ng cêng
kh¶ n¨ng c¹nh tranh kh«ng nh÷ng trªn thÞ trêng quèc tÕ mµ c¶ trªn thÞ trêng
néi ®Þa.
+Thø n¨m, nhê qu¸ tr×nh nµy cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ trêng
th¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t do ®îc hëng nh÷ng u ®·i cho c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. C¸c quèc gia ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc
(MFN), ®·i ngé quèc gia (NT) vµ møc thuÕ quan thÊp cho c¸c níc ®èi t¸c.
+ Xu thÕ héi nhËp xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1950, ®· vµ ®ang ph¸t triÓn
m¹nh mÏ cho tíi ngµy nay víi sù ra ®êi cña h¬n 40 tæ chøc trong mét khu vùc
vµ trªn thÕ giíi. NhËn thøc ®îc xu thÕ cña thêi ®¹i vµ ®Ó ®éng viªn ®îc mäi
nguån lùc cho sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc, trong ®¹i héi IX cña §¶ng ®·
®Ò ra chñ tr¬ng “ TiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo híng ®a
ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï
hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan
hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh AFTA, APEC, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-
Mü, tiÕn tíi gia nhËp WTO”. MÆt kh¸c “ TiÕp tôc chÝnh s¸ch më cöa vµ chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn, tÝch cùc ®Ó chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn
vÒ kinh tÕ, thÓ chÕ, c¸n bé ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh héi nhËp trªn c¬
së ph¸t huy néi lùc, ®¶m b¶o ®éc lËp, tù chñ, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi ”.
+ Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh héi nhËp còng t¹o ra nh÷ng khã kh¨n, ®Æc
biÖt lµ ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn vÒ c¸c vÊn ®Ò
nh: gi¶m thuÕ quan, kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c mÆt hµng, c¸c chÝnh s¸ch, hÖ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
thèng ph¸p luËt.. Do vËy, vÊn ®Ò lµ ë chç c¸c quèc gia ph¶i øng to¸n, vËn
dông khÐo lÐo c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc ®Ó vËn dông vµo viÖc thùc thi chÝnh
s¸ch võa phï hîp víi quèc tÕ, võa b¶o hé vµ kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c
ngµnh s¶n xuÊt trong tõng lÜnh vùc cô thÓ.
II/ Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)
1.Kh¸i niÖm vÒ tæ chøc WTO :
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) thµnh lËp ngµy 01-01-1995 lµ kÕt
qu¶ cña vßng ®µm ph¸n U-ru-goay kÐo dµi trong suèt t¸m n¨m. §©y lµ tæ chøc
quèc tÕ duy nhÊt qu¶n lý luËt lÖ gi÷a c¸c quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
Nã ®îc thõa kÕ vµ më réng ph¹m vi ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i quèc tÕ cña tæ chøc
tiÒn th©n lµ HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT). Sù ra ®êi
cña tæ chøc WTO ®· gãp phÇn tiÕp tôc thÓ chÕ ho¸ vÇ thiÕt lËp trËt tù míi cña
hÖ thèng th¬ng m¹i ®a ph¬ng cña thÕ giíi.
2.C¬ cÊu cña tæ chøc WTO :
WTO cã mét c¬ cÊu tæ chøc hoµn thiÖn gåm 3 cÊp: c¸c c¬ quan l·nh
®¹o chÝnh trÞ (decision- making power) bao gåm Héi nghÞ Bé trëng, §¹i héi
®ång WTO, C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ C¬ quan kiÓm ®iÓm chÝnh s¸ch
th¬ng m¹i; c¸c c¬ quan thi hµnh vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh
th¬ng m¹i ®a ph¬ng, bao gåm Héi ®ång Th¬ng m¹i hµng ho¸, Héi ®ång
Th¬ng m¹i dÞch vô vµ Héi ®ång vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn Th¬ng m¹i
cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
+ Héi nghÞ Bé trëng WTO: lµ c¬ quan l·nh ®¹o chÝnh trÞ cao nhÊt cña
WTO, häp Ýt nhÊt 2 n¨m 1 lÇn, thµnh viªn lµ ®¹i diÖn cÊp Bé trëng cña tÊt c¶
c¸c thµnh viªn. Héi nghÞ Bé trëng WTO còng cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ tÊt c¶
c¸c vÊn ®Ò trong khu«n khæ bÊt kú mét hiÖp ®Þnh ®a ph¬ng nµo cña WTO.
§¹i héi ®ång WTO: Trong thêi gian gi÷a c¸c kho¸ häp cña Héi nghÞ
Bé trëng WTO, c¸c chøc n¨ng cña Héi nghÞ Bé trëng WTO do §¹i héi ®ång
(General Council) ®¶m nhiÖm. §¹i héi ®ång cã quyÒn thµnh lËp c¸c uû ban
gióp viÖc vµ b¸o c¸o trùc tiÕp lªn §¹i héi ®ång lµ: Uû ban vÒ th¬ng m¹i vµ
ph¸t triÓn; Uû ban vÒ c¸c h¹n chÕ c¸n c©n thanh to¸n; Uû ban vÒ ng©n s¸ch, tµi
chÝnh vµ qu¶n trÞ; Uû ban vÒ c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i khu vùc. §¹i héi ®ång
WTO còng ®ång thêi lµ "C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp" (DSB - Dispute
Settlement Body) khi thùc hiÖn chøc n¨ng gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ lµ "C¬
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
quan kiÓm ®iÓm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i" (TPRB - Trade Policy Review
Body) khi thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm ®iÓm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i.
+ C¸c Héi ®ång gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a
ph¬ng WTO cã 3 Héi ®ång (Council) ®îc thµnh lËp ®Ó gi¸m s¸t viÖc thùc
thi 3 hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a ph¬ng lµ Héi ®ång GATT, Héi ®ång GATS vµ
Héi ®ång TRIPS.
+ Tæng gi¸m ®èc vµ Ban Th ký WTO
Kh¸c víi GATT 1947, WTO cã mét Ban Th ký rÊt quy m«, bao gåm
kho¶ng 500 viªn chøc vµ nh©n viªn thuéc biªn chÕ chÝnh thøc cña WTO. §øng
®Çu Ban Th ký WTO lµ Tæng gi¸m ®èc WTO. Tæng gi¸m ®èc WTO Bé
trëng bæ nhiÖm víi nhiÖm kú 4 n¨m. Ngoµi vai trß ®iÒu hµnh, Tæng gi¸m ®èc
cña WTO cßn cã mét vai trß chÝnh trÞ rÊt quan träng trong hÖ thèng th¬ng
m¹i ®a ph¬ng. ChÝnh v× vËy mµ viÖc lùa chän c¸c øng cö viªn vµo chøc vô
nµy lu«n lµ mét cuéc ch¹y ®ua ¸c liÖt gi÷a c¸c nh©n vËt chÝnh trÞ quan träng,
cÊp bé trëng, Phã Thñ tíng hoÆc Tæng thèng (Trong sè c¸c øng cö viªn vµo
chøc vô Tæng gi¸m ®èc ®Çu tiªn cña WTO cã «ng Salinas, cùu Tæng thèng
Mª-hi-c«).
3.Thñ tôc khi tham gia vµo tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO
+ §Ó cã thÓ tham gia vµo tæ chøc nµy th× c¸c quèc gia ph¶i tho¶ m·n
c¸c ®iÒu kiÖn nh: ®éc lËp vÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ, c«ng khai râ
rµng c¸c sè liÖu kinh tÕ, quèc gia ®ã ph¶i cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ cã
nguyÖn väng tham gia trë thµnh thµnh viªn vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu
trong viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh trong WTO.
+ Thñ tôc gia nhËp WTO:
- Héi ®ång néi c¸c lËp uû ban xÐt duyÖt giao cho níc muèn tham gia
dù mét danh môc c¸c c©u hái vµ dù th¶o nghÞ ®Þnh gia nhËp WTO.
- Trªn c¬ së b¸o c¸o tr¶ lêi c©u hái, chñ tÞch uû ban sÏ triÖu tËp c¸c
thµnh viªn vµ níc muèn tham dù ®Ó bµn b¹c, t×m hiÓu vµ ®Æt thªm c¸c c©u
hái (nÕu cã).
- Níc muèn tham gia ®µm ph¸n vÒ ®iÒu kiÖn gia nhËp vµ u ®·i thuÕ
quan víi c¸c níc thµnh viªn. C¸c níc muèn tham gia nép ®¬n lªn tæng gi¸m
®èc WTO. Uû ban xÐt duyÖt ®Ö tr×nh lªn héi ®ång chung ®Ó phª duyÖt. Quèc
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
gia nép ®¬n trë thµnh thµnh viªn khi ®îc sô ®ång ý cña Ýt nhÊt 2/3 sè thµnh
viªn hiÖn cã vµ ®îc quèc héi níc ®ã th«ng qua.
+ Lîi thÕ cña c¸c níc khi lµ thµnh viªn cña WTO
WTO víi t c¸ch lµ mét tæ chøc quèc tÕ cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ
giíi vãi môc ®Ých lµ n©ng cao møc sèng cña nh©n ®©n thµnh viªn c¸c níc, sö
dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc cña thÕ giíi, ®¶m b¶o viÖc lµm
vµ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i.
- C¸c thµnh viªn khi tham gia vµo tæ chøc nµy sÏ ®îc hëng quy chÕ
tèi huÖ quèc (MFN) quy chÕ ®èi xö quèc gia (NT), møc thuÕ quan ®Æc biÖt ®èi
víi tõng thµnh viªn khi xuÊt nhËp khÈu. Nh vËy, c¸c quèc gia nµy cã thÓ
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ, thóc ®Èy t¨ng
trëng hµnh ho¸, dÞch vô. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®îc chÕ ®é u
®·i do WTO quy ®Þnh, ®îc phÐp b¶o hé nh÷ng ngµnh nghÒ cßn non yÕu cao
h¬n c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
- MÆt kh¸c, c¸c thµnh viªn cña tæ chøc cßn ®îc gi¶i quyÕt mäi bÊt
®ång, tranh chÊp th¬ng m¹i trong khu«n khæ cña hÖ thèng th¬ng m¹i ®a
ph¬ng, phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng ph¸p quèc tÕ, ®¶m b¶o
cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn nhÊt ®îc hëng
nh÷ng lîi Ých thùc sù tõ sù t¨ng trëng cña th¬ng m¹i quèc tÕ phï hîp víi
nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc nµy vµ khuyÕn khÝch c¸c níc ngµy
cµng héi nhËp s©u vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
- H¬n n÷a, WTO cã chøc n¨ng lµ c¬ chÕ kiÓm ®iÓm c¸c chÝnh s¸ch
th¬ng m¹i cña c¸c níc thµnh viªn ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn môc tiªu thóc ®Èy
tù do ho¸ th¬ng m¹i, tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña WTO vµ quy ®Þnh nµy ®îc
¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. §iÒu nµy gióp cho c¸c thµnh viªn cña tæ
chøc thuËn lîi cho viÖc tho¶ thuËn th¬ng m¹i, giao lu bu«n b¸n, thóc ®Èy
qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, du lÞch vµ ®em l¹i lîi Ých cho ®«ng ®¶o
ngêi d©n ®îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ víi
gi¸ rÎ nhÊt.
4/ NÒn kinh tÕ cña Trung Quèc tríc khi gia nhËp WTO :
Trung Quèc lµ mét ®Êt níc cã diÖn tÝch 9.597.000 km2, ®øng thø t
sau Liªn Bang Nga (17.075.000 km2), Canada (9.971.000 km2) vµ Mü
(9.629.000 km2), gÊp 30 lÇn so víi diÖn tÝch níc ta. D©n sè gi÷a n¨m 2000
kho¶ng 2.264,5 triÖu ngêi, ®«ng nhÊt thÕ giíi, chiÕm 20,8% d©n sè toµn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
cÇu, gÊp h¬n 15 lÇn d©n sè ViÖt Nam. Tû lÖ d©n sè thµnh thÞ n¨m 2000 cña
Trung Quèc lµ 31% cao h¬n tû lÖ 23,5% cña ViÖt Nam. Tû lÖ lao ®éng n«ng
nghiÖp n¨m 1998 cña Trung Quèc lµ 47,5% thÊp h¬n tû lÖ 70% cña ViÖt Nam.
Sau 20 n¨m c¶i c¸ch kinh tÕ, ngo¹i th¬ng cña Trung Quèc ®· v¬n lªn
tõ vÞ trÝ thø 32 lªn vÞ trÝ thø 7 trªn thÕ giíi, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 10 lÇn.
N¨m 2001 võa qua, tæng thu nhËp quèc d©n (GNP) cña Trung Quèc ®¹t 1.190
tû USD. Theo sè liÖu cña h¶i quan Trung Quèc, riªng n¨m 2000, kim ng¹ch
xuÊt khÈu ngo¹i th¬ng cña Trung Quèc ®¹t 474 tû USD víi møc xuÊt siªu 24
tû USD. Trung Quèc còng ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu trong nhãm c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn. Kho¶ng mét nöa kim ng¹ch ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc “ thÇu
l¹i” nghÜa lµ Trung Quèc mua nguyªn vËt liÖu ®Ó chÕ biÕn råi t¸i xuÊt. Trong
20 n¨m qua, GDP cña Trung Quèc ®· t¨ng 16 lÇn. Tæng s¶n phÈm trong níc
(GDP) cña Trung Quèc n¨m 1999 ®¹t 8.205,4 tû NDT, tÝnh theo tû gi¸ hèi
®o¸i b×nh qu©n (®îc duy tr× trong 5 n¨m liÒn ) lµ 8,28 NDT/USD th× GDP cña
Trung Quèc ®¹t xÊp xØ 1.000 USD, gÊp h¬n 35 lÇn cña ViÖt Nam (28,54 tû
USD).
Trung Quèc lµ quèc gia cã tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao nhÊt Ch©u A',
quèc gia cã thÞ trêng néi ®Þa lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 2000, thu nhËp hµng n¨m
trªn mét ®Çu ngêi cña Trung Quèc chØ ®¹t 850 USD so víi 9.000 USD cña
Hµn Quèc vµ 35.000 USD cña NhËt B¶n. Trung Quèc cã t¬ng ®èi nhiÒu lîi
thÕ: lao ®éng dåi dµo, quy m« d©n sè lín cho nªn nhu cÇu cßn rÊt lín; tµi
nguyªn phong phó, ®a d¹ng, cã chÕ ®é chÝnh trÞ æn ®Þnh; cã hÖ thèng chÝnh
s¸ch theo híng cëi më.
Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, Trung Quèc ®· chiÕm vÞ trÝ thø hai trªn thÕ giíi
vÒ thu hót ®Çu t níc ngoµi, chØ sau Mü. Trung Quèc lµ n¬i thu hót ®îc
nhiÒu vèn ®Çu t níc ngoµi, b×nh qu©n thêi kú 1995-2000 lªn ®Õn 41 tû
USD/n¨m, chiÕm 70% tæng vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi tõ Ch©u ¢u, B¾c
Mü vµo §«ng ¸. Trung Quèc còng lµ níc cã tû lÖ vèn ®Çu t ph¸t triÓn so víi
GDP kh¸ cao. Céng kim ng¹ch xuÊt khÈu víi ®Çu t níc ngoµi, Trung Quèc
trë thµnh níc ®øng thø hai thÕ giíi vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ (sau NhËt B¶n) víi h¬n
165 tû USD.
Theo c¬ quan thèng kª, trong nöa ®Çu n¨m nay, nÒn kinh tÕ Trung Quèc
t¨ng 7,9% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. ¤ng Yiping Huang - mét chuyªn gia
kinh tÕ cña Salomon Smith Barney (tËp ®oµn cung cÊp c¸c dÞch vô qu¶n lý tµi
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
s¶n, ®Çu t ng©n hµng vµ m«i giíi chøng kho¸n toµn cÇu), t¹i Hång K«ng cho
biÕt: "ViÖc ®Çu t trùc tiÕp t¨ng cïng víi kh¶ n¨ng gia nhËp Tæ chøc Th¬ng
m¹i ThÕ giíi (WTO) trong t¬ng lai gÇn còng cã thÓ gióp t¨ng trëng kinh tÕ
t¨ng thªm 1%. Khi Trung Quèc gia nhËp WTO sÏ gióp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu
lín cña Trung Quèc th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. Nã còng sÏ cho phÐp
nhiÒu c«ng ty níc ngoµi giµnh ®îc lîi thÕ ”.
Víi viÖc thµnh c«ng trong cuéc ®ua giµnh quyÒn ®¨ng cai Olympic
2008 sÏ gióp tû lÖ t¨ng trëng kinh tÕ Trung Quèc t¨ng thªm tõ 0,3% ®Õn
0,4%. §©y lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng vÒ t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ Trung
Quèc. §Ó thóc ®Èy tiªu dïng néi ®Þa, ChÝnh phñ Trung Quèc hiÖn ®ang t¨ng
chi tiªu x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng vµ t¨ng l¬ng cho c¸c viªn chøc..
Nhµ níc cã kÕ ho¹ch ph¸t hµnh 150 tû NDT tr¸i phiÕu néi ®Þa trong n¨m nay
cho c¸c quü viÖc lµm c«ng céng, hy väng t¹o ®îc nhiÒu viÖc lµm vµ duy tr×
chi tiªu x· héi
5/ Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi Trung Quèc khi lµ thµnh
viªn cña -WTO
a/ Nh÷ng thuËn lîi ®èi víi Trung Quèc khi gia nhËp WTO :
Tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t, vÒ lý thuyÕt, lu«n lµ ®éng lùc ph¸t
triÓn cho bÊt kú nÒn kinh tÕ nµo tham gia vµo qu¸ tr×nh ®ã. NÒn kinh tÕ Trung
Quèc kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. MÆc dï cÇn cã thêi gian ®Ó cã nh÷ng tÝnh
to¸n ®Þnh lîng chÝnh x¸c nh÷ng lîi Ých vµ th¸ch thøc do viÖc trë thµnh thµnh
viªn WTO ®em l¹i, song hiÖn thêi, b»ng quan s¸t thùc chøng ®· cã thÓ thÊy
nh÷ng ¶nh hëng lín trªn c¶ cÊp ®é vÜ m« vµ vi m«.
+ Trung Quèc sÏ ®îc tham gia quy t¾c mËu dÞch quèc tÕ vµ ®îc
hëng quy chÕ tèi huÖ quèc mét c¸ch réng r·i. Sö dông c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh
chÊp cña WTO cã thÓ lµm gi¶m sù h¹n chÕ vÒ tÝnh kú thÞ ®¬n ph¬ng cña c¸c
níc ph¬ng t©y gãp phÇn c¶i thiÖn m«i trêng bªn ngoµi vµ xóc tiÕn quan hÖ
mËu dÞch. Cã thÓ th©m nhËp tham gia ph©n c«ng quèc tÕ, ®iÒu nµy cã lîi cho
quèc tÕ ho¸ s¶n phÈm.
+ Lîi Ých tiÕp theo mµ Trung Quèc thu ®îc tõ viÖc gia nhËp WTO lµ
n©ng cao hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ trªn c¬ së h×nh thµnh mét m«i trêng c¹nh tranh
b×nh ®¼ng. Mét thÞ trêng kinh doanh lµnh m¹nh, kh«ng ph©n biÖt c¸c chñ thÓ
kinh tÕ tham gia vµo ®ã lµ ®éng lùc khiÕn cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
doanh nghiÖp nãi riªng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ph¸t huy tèi ®a nh÷ng
lîi thÕ so s¸nh mµ Trung Quèc vèn cã.
+ Ba lµ, xÐt trªn gãc ®é ng¾n h¹n vµ trung h¹n, tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ
®Çu t sÏ gãp phÇn ®Èy nhanh thªm tiÕn tr×nh t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ
Trung Quèc. Tù do ho¸ th¬ng m¹i, còng cã nghÜa lµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ
c¸c h¹n chÕ nhËp khÈu kh¸c khiÕn gi¸ c¶ trªn thÞ trêng néi ®Þa sÏ rÎ h¬n,
ngêi tiªu dïng Trung Quèc sÏ cã lîi vµ kÝch thÝch nhu cÇu ®Çu t vµ nhu cÇu
trong níc. HÖ qu¶ lµ, nhu cÇu ®Çu t vµ tiªu dïng sÏ kÝch thÝch s¶n xuÊt
trong níc ph¸t triÓn.
+ Mét thuËn lîi kh¸c cña viÖc gia nhËp nµy lµ nÒn kinh tÕ Trung Quèc
sÏ Ýt bÞ tæn th¬ng, bÞ tÊn c«ng bëi nh÷ng hµnh vi b¶o vÖ mËu dÞch hoÆc trõng
ph¹t kinh tÕ bëi c¸c quèc gia kh¸c trong trßng hîp cã tranh chÊp kinh tÕ,
th¬ng m¹i hay nh÷ng lý do chÝnh trÞ nµo ®ã.
+ViÖc gia nhËp vµ c¸c cam kÕt thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c tù do ho¸
th¬ng m¹i, Trung Quèc ®· kh¼ng ®Þnh ®êng lèi nhÊt qu¸n trong c«ng cuéc
c¶i c¸ch më cöa, tiÕn thªm mét bíc míi vÒ chÊt trong viÖc hoµn thiÖn m«i
trêng ®Çu t kinh doanh cña m×nh.
b/ Khã kh¨n ®èi víi Trung Quèc khi gia nhËp WTO :
Tuy vËy, kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc r»ng gia nhËp WTO, còng nh
nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn kh¸c Trung Quèc sÏ gÆp ph¶i nh÷ng bÊt lîi
nhÊt ®Þnh.
+ Khi gia nhËp, toµn bé thÓ chÕ kinh tÕ sÏ cã sù chuyÓn ®æi vÒ c¨n b¶n.
MÆc dï 20 n¨m qua lµ bíc chuÈn bÞ kh¸ lín, nhng nh÷ng chuÈn bÞ ®ã chñ
yÕu tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i,
phôc vô cho chiÕn lîc kinh tÕ híng vµo xuÊt khÈu. Trung Quèc sÏ gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n khi ®èi mÆt víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hïng m¹nh kh¸c. Ch¼ng
h¹n, nÕu khu«n khæ ph¸p lý cña Trung Quèc kh«ng phï hîp víi khu«n khæ
ph¸p lý quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc sÏ kh«ng ®îc b¶o vÖ khi
x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i.
+ Th¸ch thøc lín tiÕp theo lµ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh tõ viÖc thóc ®Èy
nhanh chãng tiÕn tr×nh c¶i c¸ch khu vùc kinh tÕ quèc doanh, chñ yÕu lµ trong
lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. C¶i c¸ch sÏ khiÕn cho tèc ®é t¨ng trëng
trong c«ng nghiÖp chËm l¹i trong mét thêi gian, mét phÇn ®Çu t do nhµ níc
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
vµo khu vùc nµy gi¶m, phÇn n÷a lµ nh÷ng xÝ nghiÖp yÕu kÐm sÏ ph¶i thu hÑp
s¶n xuÊt, ®ãng cöa hoÆc chuyÓn ®æi sang nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh míi.
+ Nh÷ng th¸ch thøc trong n«ng nghiÖp thËm chÝ cã thÓ cßn nghiªm
träng h¬n trong c«ng nghiÖp. Khi c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i bÞ lo¹i bá hoÆc gi¶m
thiÓu, n«ng s¶n nhËp khÈu tõ Mü vµ Ch©u ¢u víi gi¸ thÊp h¬n sÏ khiÕn nÒn
kinh tÕ n«ng th«n Trung Quèc bÞ mét søc Ðp rÊt lín, hµng triÖu hé n«ng d©n
víi t c¸ch lµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh n«ng nghiÖp cã thÓ bÞ ph¸ s¶n. Sè ngêi
nµy sÏ ®i chuyÓn vÒ c¸c thµnh phè c«ng nghiÖp, cµng gia t¨ng søc Ðp lªn vÊn
®Ò thÊt nghiÖp. ChÝnh phñ sÏ ph¶i ®èi phã víi c¸c vÊn ®Ò x· héi gay g¾t mµ
hiÖn cã cha thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ.
6/ Nh÷ng ¶nh hëng ®èi víi quan hÖ kinh tÕ - th¬ng m¹i ViÖt -
Trung khi Trung Quèc gia nhËp WTO:
§èi víi ViÖt Nam, viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cã ¶nh hëng nhÊt
®Þnh ®Õn t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña kinh tÕ ViÖt Nam, trong ®ã cã vÊn ®Ò
xuÊt khÈu vµ thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, còng nh quan hÖ song ph¬ng
gi÷a hai níc:
+ Mét lµ, vÒ quan hÖ song ph¬ng gi÷a hai níc. Tõ khi b×nh thêng
ho¸ quan hÖ n¨m 1991 ®Õn nay, mèi quan hÖ ViÖt - Trung ®· cã bíc ph¸t
triÓn vît bËc. Nh×n vÒ c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu trong thêi gian qua gi÷a hai
níc cho thÊy: ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu nguyªn vËt liÖu, n«ng, l©m, h¶i
s¶n cha qua chÕ biÕn; cßn cha nhËp khÈu chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, hµng
tiªu dïng vµ hµng ho¸ ®· gia c«ng chÕ biÕn. C¬ cÊu hµng ho¸ nãi trªn cã tÝnh
bæ sung cho nhau t¬ng ®èi râ nÐt. V× vËy, sau khi Trung Quèc gia nhËp
WTO, tÝnh bæ sung trªn vÉn cßn duy tr× trong mét thêi gian. Tuy nhiªn, do
ViÖt Nam cha ®îc hëng nh÷ng u ®·i cña níc thµnh viªn nªn nÕu muèn
t¨ng tæng kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu lªn gÊp ®«i trong thêi gian 2001 -
2005 th× c¸c ngµnh h÷u quan hai níc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p h÷u
hiÖu h¬n míi thùc hiÖn ®îc. §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ ngoµi bu«n b¸n chÝnh
ng¹ch, gi÷a hai níc cßn cã bu«n b¸n tiÓu ng¹ch biªn giíi, tû lÖ gi÷a hai h×nh
thøc nµy còng dao ®éng trong kho¶ng 50% - 60%. Víi ®êng biªn giíi ®Êt
liÒn dµi 1350 km vµ ®êng biªn giíi biÓn, ®i l¹i dÔ dµng, nÕu kh«ng cã sù
qu¶n lý tèt th× hµng ho¸ ph¬ng T©y víi u thÕ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶ mét khi
®· th©m nhËp thÞ trêng Trung Quèc sÏ rÊt dÔ dµng trµn qua biªn giíi vµo ViÖt
Nam, g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
+ Hai lµ, ¶nh hëng ®Õn lÜnh vùc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Theo c¸c
chuyªn gia, hiÖn t¹i c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc cïng cã mét sè mÆt hµng
xuÊt khÈu chñ chèt ®îc tiªu thô t¹i c¸c thÞ trêng Mü, NhËt, EU, ASEAN
v.v..nh: hµng dÖt may, giÇy dÐp, gèm sø vµ hµng ®iÖn tö .. §©y lµ nh÷ng mÆt
hµng Trung Quèc chiÕm u thÕ c¶ vÒ khèi lîng lÉn thÞ phÇn, cßn hµng ViÖt
Nam cã ®iÓm yÕu lµ gi¸ thµnh cao do gi¸ ®Çu vµo cao. Khi Trung Quèc gia
nhËp WTO, níc nµy sÏ ®îc hëng u ®·i thuÕ quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu,
nhÊt lµ t¹i c¸c thÞ trêng Mü, NhËt, EU, th× nh÷ng mÆt hµng cïng chñng lo¹i
cña ViÖt Nam sÏ rÊt khã c¹nh tranh víi hµng ho¸ Trung Quèc. §ã lµ cha tÝnh
®Õn viÖc khi ®ång Nh©n D©n TÖ (NDT) nÕu ®îc tù do chuyÓn ®æi, tû gi¸ hèi
®o¸i cña nã sÏ thêng xuyªn dao ®éng, lµm cho søc c¹nh tranh cña hµng ho¸
Trung Quèc cµng ®îc n©ng cao ë trªn thÞ trêng thÕ giíi.
+ Ba lµ, ¶nh hëng trong lÜnh vùc thu hót ®Çu t níc ngoµi. H¬n 20
n¨m qua, nhê thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa, Trung Quèc ®· trë thµnh
quèc gia lín nhÊt trong sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ thø hai trªn thÕ giíi
trong viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi. Khi gia nhËp WTO, m«i trêng ®Çu t
cña Trung Quèc c¶ vÒ “m«i trêng cøng” (c¬ së h¹ tÇng) lÉn “m«i trêng
mÒm” (c¬ chÕ chÝnh s¸ch) sÏ ®îc c¶i thiÖn h¬n n÷a, Trung Quèc sÏ trë thµnh
mét “®iÓm nãng ” thu hót ®Çu t níc ngoµi cña thÕ giíi. §©y còng lµ mét c¬
héi tèt cho c¸c nhµ ®Çu t cña mét sè níc §«ng Nam ¸ khi ®Õn ®Çu t t¹i
Trung Quèc. Khi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Õn Trung Quèc nhiÒu h¬n, thÞ
trêng Trung Quèc còng sÏ cÇn nhiÒu h¬n c¸c nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt. Nh
vËy, c¸c níc §«ng Nam ¸ cã ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu nhiÒu h¬n c¸c nguyªn liÖu
nh x¨ng dÇu, than ®¸, cao su.. cho thÞ trêng khæng lå nµy. Nhng mÆt kh¸c,
còng cÇn thÊy r»ng søc “hÊp dÉn” cña Trung Quèc còng sÏ tao nªn mét sù
c¹nh tranh ®èi víi c¸c níc §«ng Nam ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
PhÇn II: Th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò xuÊt
khÈu khi Trung quèc gia nhËp WTO
I/ Thùc tr¹ng vÒ xuÊt khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y:
Lµ mét quèc gia lín m¹nh cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång trong c¬ cÊu ph¸t
triÓn kinh tÕ trong nhiÒu n¨m trë l¹i ®©y, Trung Quèc ®· vµ ®ang lµ mét ®èi
t¸c quan träng nhng ®ång thêi còng lµ mét ®èi thñ c¹nh tranh kh¸ m¹nh cña
c¸c níc ASEAN, trong ®ã cã ViÖt Nam. ViÖc quèc gia nµy chÝnh thøc trë
thµnh thµnh viªn ®Çy ®ñ cña Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) trong thêi
gian nµy sÏ lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ cña ViÖt
Nam, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
- Nh×n chung, vÊn ®Ò xuÊt khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc t¨ng
m¹nh trong 10 n¨m qua. Ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng gi÷a hai níc ®îc thùc hiÖn
th«ng qua nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau nh bu«n b¸n chÝnh ng¹ch, bu«n b¸n
tiÓu ng¹ch, t¹m nhËp t¸i xuÊt, trong ®ã bu«n b¸n chÝnh ng¹ch vµ tiÓu ng¹ch lµ
hai ph¬ng thøc chÝnh.
+ VÒ xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch: KÓ tõ n¨m 1991 ®Õn nay, quan hÖ
bu«n b¸n gi÷a hai níc t¨ng kh¸ ®Òu tõ 272 triÖu USD n¨m 1991 lªn 1400
triÖu USD n¨m 2000. Kim ng¹ch nµy b»ng kho¶ng 0,4% tæng kim ng¹ch ngo¹i
th¬ng cña Trung Quèc nhng l¹i xÊp xØ 10% tæng kim ng¹ch ngo¹i th¬ng
cña ViÖt Nam. N¨m 2000, tæng kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ®¹t 2,957 tû
USD (tho¶ thuËn gi÷a hai chÝnh phñ lµ 2 tû USD), t¨ng 78 lÇn so víi n¨m
1991, trong ®ã xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc ®¹t 1,534 tû USD.
Riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang
Trung Quèc ®¹t 794,1 triÖu USD víi møc t¨ng trëng lµ 30%. Cïng víi viÖc
ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ ViÖt Nam vµ Trung Quèc, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu
còng phÊt triÓn theo. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Trung Quèc gåm
4 nhãm chÝnh: nhãm hµng nguyªn liÖu, nhãm hµng n«ng s¶n, nhãm hµng thuû
s¶n t¬i sèng, thuû s¶n ®«ng l¹nh vµ nhãm hµng tiªu dïng. Trong 7 thµng ®Çu
n¨m 2001, ViÖt Nam ®· xuÊt sang Trung Quèc 153 triÖu USD hµng h¶i s¶n,
126 triÖu USD hµng rau qu¶, 11 triÖu USD hµng dÖt may vµ 3,2 triÖu USD
hµng giÇy dÐp. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Trung Quèc gåm 5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
nhãm mÆt hµng chÝnh lµ: D©y chuyÒn s¶n xuÊt ®ång bé; m¸y mãc thiÕt bÞ;
nguyªn nhiªn liÖu; mÆt hµng n«ng s¶n vµ hµng tiªu dïng nh s¶n phÈm ®iÖn
tö, xe m¸y, quÇn ¸o, ®å ch¬i trÎ em..
Kim ng¹ch xnk hµng ho¸ ViÖt Nam - Trung Quèc thêi kú
1991 -2000 (§¬n vÞ: TriÖu USD)
N¨m Tæng kim ViÖt Nam ViÖt Nam
ng¹ch xuÊt nhËp
1991 37.7 19.3 18.4
1992 127.4 95.6 31.8
1993 221.3 135.8 85.5
1994 439.9 295.7 144.2
1995 691.6 361.9 329.7
1996 669.2 340.2 329
1997 878.5 471.1 407.4
1998 989.4 478.9 510.5
1999 1542.3 858.9 683.4
2000 2957 1534 1423
Nguån: H¶i quan ViÖt Nam (Trung t©m tin häc vµ thèng kª)
+ VÒ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch: Bu«n b¸n qua biªn giíi lµ mét bé phËn
®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Trong 10 n¨m
qua, ë nh÷ng n¨m ®Çu tû lÖ dao ®éng gi÷a bu«n b¸n chÝnh ng¹ch vµ bu«n b¸n
tiÓu ng¹ch thêng lµ ë møc tõ 50% - 60%. Vµo thêi gian nµy, kh«ng chØ chiÕm
tû träng lín, xuÊt nhËp khÈu tiÓu ng¹ch cßn gãp phÇn ®¸p øng trao ®æi cña d©n
c hai níc, c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n khu vùc biªn giíi.
+ VÒ ®Çu t trùc tiÕp cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam, tÝnh ®Õn hÕt 9
th¸ng n¨m 2001, Trung Quèc míi cã 136 dù ¸n ®Çu t víi tæng sè vèn ®¨ng
ký lµ 196 triÖu USD, ®øng thø 28 trong sè c¸c níc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t
vµo níc ta. Vèn ®Çu t b×nh qu©n cña mét dù ¸n Trung Quèc míi chØ ë møc
1,4 triÖu USD, t¬ng ®¬ng 10% møc b×nh qu©n cña c¸c dù ¸n níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam.
II/ Th¸ch thøc ®èi víi viÖc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam:
1.XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Trung Quèc vµ c¸c thÞ
trêng thø ba kh¸c khi Trung Quèc gia nh©p WTO:
a/ ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ trêng thø ba:
Ngay c¶ khi Trung Quèc cha ký ®îc tho¶ thuËn th¬ng m¹i víi Mü vµ Ch©u
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
¢u th× hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc vµ c¸c thÞ trêng
kh¸c trong khu vùc còng bÞ hµng Trung Quèc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Theo ban
th ký cña ASEAN, kÕt qu¶ chung cña nh÷ng ¶nh hëng nµy lµ kim ng¹ch
xuÊt khÈu ViÖt Nam sÏ gi¶m kho¶ng 8 triÖu USD, tøc lµ gÇn 0,05%kim ng¹ch
xuÊt khÈu n¨m 2000. NÕu chia ®Òu cho c¸c nhãm hµng th× bÞ c¹nh tranh nhiÒu
nhÊt lµ hµng dÖt may vµ giÇy dÐp, kim ng¹ch cña c¸c ngµnh nµy sÏ gi¶m
kho¶ng 0,3%.
§èi víi c¸c mÆt hµng tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam ngoµi s¶n phÈm ®iÖn tö
th«ng thêng, mÆt hµng ®iÖn tö viÔn th«ng vµ tin häc. MÆc dï nh÷ng s¶n phÈm
nµy trªn thÞ trêng quèc tÕ, song còng ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t.
Trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü chØ chiÕm
4%, trong khi tû träng nµy cña Trung Quèc khi cha ký tho¶ thuËn th¬ng m¹i
lµ 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. ViÖc Trung Quèc lµ thµnh viªn cña WTO
cµng gióp cho Trung Quèc cã thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh t¨ng nhanh xuÊt
khÈu, trë thµnh ®èi thñ nÆng ký trong viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo khu
vùc.
Víi t c¸ch lµ níc ®ang ph¸t triÓn, khi vµo WTO, Trung Quèc sÏ ®îc
hëng u ®·i khi xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn. §iÒu
nµy còng cã nghÜa lµ ViÖt Nam sÏ vÊp ph¶i sù c¹nh tranh m¹nh khi xuÊt khÈu
sang Trung Quèc còng nh 141 thµnh viªn kh¸c cña WTO, ®Æc biÖt lµ ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc, giÇy dÐp, h¶i s¶n, g¹o, gèm sø, chÌ, rau
qu¶, thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm ®iÖn tö, s¶n phÈm gç. ViÖt Nam cha lµ
thµnh viªn cña WTO nhng ViÖt Nam còng ®¹t ®îc c¸c tho¶ thuËn vÒ quy
chÕ tèi huÖ quèc víi nh÷ng níc nµy. §èi víi thÞ trêng Hoa Kú, bÊt lîi c¹nh
tr¹nh kh«ng ph¶i lµ do Trung Quèc gia nhËp WTO mµ do hµng ho¸ Trung
Quèc ®îc hëng thuÕ suÊt tèi huÖ quèc cßn ViÖt Nam th× cha. V× vËy HiÖp
®Þnh ViÖt - Mü ®îc phª chuÈn vµo th¸ng 12/2001 võa qua th× nh÷ng bÊt lîi
trªn bÞ triÖt tiªu.
Mét thuËn lîi kh¸c mµ Trung Quèc cã ®îc víi t c¸ch lµ thµnh viªn
cña WTO, hä sÏ cã mét vÞ thÕ ngang hµng víi c¸c níc kh¸c khi cã c¸c vô
tranh chÊp liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu mµ gÇn ®©y nhiÒu níc tiªn tiÕn,
nhÊt lµ Mü, thêng tè c¸o Trung Quèc b¸n ph¸ gi¸ khi hµng xuÊt khÈu cña
níc nµy t¨ng m¹nh. §èi víi ViÖt Nam kh«ng ph¶i tõ n¨m 2005 trë ®i th× ViÖt
Nam míi chÞu søc Ðp cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO mµ ngay trong mét,
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
hai n¨m tíi nÒn kinh tÕ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ “c¶m nhËn” ®îc ngay
¸p lùc nµy.
Tríc hÕt, ®Ó ®îc gia nhËp WTO Trung Quèc ®· ph¶i chÊp nhËn ®Èy
m¹nh c¶i c¸ch ph¸p luËt, c¶i c¸ch hµnh chÝnh, c¶i c¸ch thuÕ, t¹o thuËn lîi cho
m«i trêng kinh doanh. H¬n n÷a, thÞ trêng Trung Quèc më réng cho hµng
ho¸ níc ngoµi vµo nhiÒu h¬n, buéc c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ph¶i c¬
cÊu l¹i s¶n xuÊt, chÊp nhËn c¹nh tranh ®Ó sinh tån. Cã thÓ nãi, më cöa, chÊp
nhËn c¹nh tranh, míi lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt b¶o hé cho nÒn kinh tÕ cña
mçi níc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn sÏ “mµi dòa” b¶n lÜnh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh
trªn b×nh diÖn quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc. §©y còng lµ mét søc
Ðp ®èi víi ViÖt Nam. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam nh giÇy
dÐp, dÖt may ®Òu lµ thÕ m¹nh xuÊt khÈu cña Trung Quèc. Cho dï h¹n ng¹ch
cña c¸c níc dµnh cho ViÖt Nam kh«ng gi¶m nhng nÕu søc c¹nh tranh cña
hµng Trung Quèc tèt h¬n, phï hîp víi thÞ hiÕu h¬n th× c¸c nhµ nhËp khÈu cã
thÓ sÏ chuyÓn ®¬n ®Æt hµng tõ doanh nghiÖp ViÖt Nam sang doanh nghiÖp
Trung Quèc. Khi Trung Quèc gia nhËp WTO th× c¸c thÞ trêng lín nh EU,
NhËt B¶n kh«ng cã lý do g× ®Ó sö dông hµng rµo mËu dÞch ®èi víi hµng Trung
Quèc.
Trong cuéc héi th¶o bµn vÒ nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc gia
nhËp WTO ngµy 05/ 03/ 2001 t¹i Hµ Néi TS NguyÔn TrÝ Thµnh - ViÖn nghiªn
cøu qu¶n lý trung ¬ng cho biÕt: “Thùc chÊt cuéc c¹nh tranh gi÷a hµng ho¸
ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ cuéc c¹nh tranh ®Ó ®¹t ®Õn mét thÓ chÕ kinh tÕ tèt
h¬n. §ã lµ cuéc c¹nh tranh ®Ó gi¶m nh÷ng chi phÝ kh«ng trùc tiÕp, t¨ng cêng
tÝnh minh b¹ch vµ g¶m thiÓu tham nhòng. Mét vÊn ®Ò kh¸c ®îc ®Æt ra lµ
trong trêng hîp ViÖt Nam vµ Trung Quèc cïng ®îc hëng mét ®iÒu kiÖn
mËu dÞch t¬ng tù, cïng tiªu thô ë mét thÞ trêng nh nhau th× dêng nh
Trung Quèc chiÕm u thÕ tuyÖt ®èi vÒ c¹nh tranh ®èi víi nh÷ng mÆt hµng chñ
chèt. Nh÷ng lîi thÕ cña Trung Quèc ®îc nh×n nhËn lµ vèn, nguån tµi nguyªn,
nguån nh©n lùc”. Tõ ®©y cã thÓ dù ®o¸n tríc r»ng, hµng ho¸ kÓ c¶ nh÷ng mÆt
hµng cã thÕ m¹nh ë ViÖt Nam nh thuû s¶n, n«ng s¶n, chÕ biÕn, dÖt may, da-
giÇy... c¹nh tranh rÊt vÊt v¶ víi hµng ho¸ Trung Quèc khi xuÊt khÈu sang níc
thø ba.
b/ ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc:
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Khi Trung Quèc gia nhËp WTO th× c¸c níc thµnh viªn cña tæ chøc nµy
cã thÓ xuÊt khÈu sang thÞ trêng Trung Quèc mét c¸ch dÔ dµng h¬n bëi møc
thuÕ gi¶m. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang Trung
Quèc bëi ViÖt Nam cha lµ thµnh viªn cña WTO vµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam
còng khã cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ c¸c níc kh¸c. Mét th¸ch thøc
kh«ng nhá kh¸c lµ hµng Trung Quèc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam sÏ gia t¨ng
trong thêi gian võa qua. Hµng Trung Quèc víi gi¸ rÎ, mÉu m· ®Ñp, hîp tói tiÒn
vµ thÞ hiÕu cña ®a sè d©n c ViÖt Nam. Nay ®Ó c¹nh tranh víi hµng ho¸ níc
ngoµi, Trung Quèc ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶, gi¸ c¶ l¹i rÎ h¬n th× l¹i cµng dÔ
x©m nhËp vµo thÞ trêng ViÖt Nam. MÆt kh¸c, quy m« kinh tÕ cña Trung Quèc
còng tiÕp tôc t¨ng nhanh lµm cho quy m« xuÊt khÈu còng gia t¨ng theo vµ ViÖt
Nam còng lµ thÞ trêng ®Ó Trung Quèc xuÊt khÈu thuËn lîi.
Kinh nghiÖm cña Trung Quèc vÒ viÖc xuÊt khÈu trong thêi gian qua lµ
kh«ng qu¸ coi träng thu l·i qu¸ viÖc b¸n víi gi¸ cao mµ l¹i coi träng viÖc s¶n
xuÊt, tiªu thô ®îc nhiÒu s¶n phÈm ®Ó tËn dông c«ng suÊt thiÕt bÞ, lao ®éng,
vèn vay, kho tµng, chi phÝ qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ khÊu hao, tiÒn c«ng, tiÒn l·i
vay, chi phÝ qu¶n lý, b¶o qu¶n trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, quay vßng vèn
nhanh, khi cÇn cã thÓ b¸n díi gi¸ chÞu lç cßn h¬n lµ kh«ng thu håi ®îc vèn.
§iÒu nµy còng lµm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña ViÖt Nam ph¶i khèn ®èn nhiÒu
phen. Mét sè mÆt hµng cña Trung Quèc nÕu tiªu thô trong níc th× ph¶i nép
thuÕ, nÕu b¸n ë níc ngoµi th× kh«ng ph¶i nép thuÕ nªn gi¸ rÎ h¬n khi b¸n
trong níc. MÆc dï vËy, trong bèi c¶nh vÒ xuÊt khÈu, ViÖt Nam còng cã
nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ riªng nh n«ng s¶n nhiÖt ®íi, chÕ biÕn h¶i s¶n, mét
sè c©y c«ng nghiÖp nh cao su, cµ phª. V× thÕ trong bu«n b¸n song ph¬ng
gi÷a hai níc ViÖt Nam - Trung Quèc còng kh«ng bÞ ¶nh hëng nhiÒu.
Theo bµ Pan-Jine - Häc viÖn kinh tÕ chÝnh trÞ thÕ giíi - ViÖn sü khoa
häc x· héi Trung Quèc cho biÕt: “Kim ng¹ch bu«n b¸n gi÷a hai níc lµ h¬n 2
tû ®« la, thùc ra th× theo t«i nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu kinh tÕ hai
níc th× kh«ng gian ph¸t triÓn kinh tÕ mËu dÞch cßn rÊt lín. Trung Quèc gia
nhËp WTO th× víi ViÖt Nam cã thÓ cã c¬ héi nhiÒu h¬n th¸ch thøc v× Trung
Quèc xuÊt hµng sang ViÖt Nam tøc lµ còng ph¸t triÓn kh¶ n¨ng nhËp hµng cña
ViÖt Nam”. ViÖt Nam cßn cã lîi thÕ riªng v× lµ thµnh viªn cña ASEAN, cô thÓ
lµ vÒ thuÕ quan khi ®ang n»m trong khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA).
V× Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña AFTA mÆc dï ý tëng thµnh lËp
AFTA më réng Trung Quèc ®· ®Ò xuÊt nhng cho ®Õn nay cha thùc hiÖn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
®îc th× cã nh÷ng mÆt khi vµo WTO trong khu«n khæ AFTA chØ cßn 5% vÝ dô
nh lµ hµng ®iÖn tö trong khi ®ã WTO lµ 25% cho nªn ViÖt Nam hoµn toµn lµ
cã lîi thÕ ®Ó cã thÓ vît Trung Quèc trong lÜnh vùc nµy.
“ Sù t¨ng trëng kinh tÕ cña Trung Quèc qu¸ cao” ®· g©y ra søc Ðp c¹nh
tranh to lín vÒ nhiÒu mÆt ®èi víi nÒn kinh tÕ c¸c níc §«ng-¸, vïng kinh tÕ
c¸c níc ASEAN ph¶i ®øng mòi chÞu sµo, tranh giµnh víi Trung Quèc sù ®Çu
t trùc tiÕp tõ phÝa bªn ngoµi vµ giao chiÕn trùc diÖn víi Trung Quèc ®Ó giµnh
lÊy thÞ trêng xuÊt khÈu hµng ho¸. Mäi ngêi ®Òu biÕt sù t¨ng trëng xuÊt
khÈu m¹nh nh vò b·o cña Trung Quèc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc
cña sù t¨ng trëng kinh tÕ m¹nh mÏ cña nã. Nãi mét c¸ch râ h¬n, sù më réng
mËu dÞch nhanh chãng cña Trung Quèc lµ kÕt qu¶ cña sù ®Çu t to lín, trùc
tiÕp tõ bªn ngoµi vµo, nhÊt lµ sau n¨m 1990, Trung Quèc thu hót ®Çu t thµnh
c«ng khi cßn cha lµ thµnh viªn cña WTO, quy m« thu hót vèn cña Trung
Quèc ®· h¬n h¼n tæng sè cña c¸c níc Ch©u-¸ g ép l¹i. Theo «ng Pi-chai -
ngêi sÏ lµ tæng th ký WTO trong nhiÖm kú tíi dù ®o¸n: “sau khi Trung
Quèc gia nhËp WTO sÏ cã kho¶ng 10% dßng ch¶y FDI chuyÓn tõ ASEAN
sang Trung Quèc”. VÊn ®Ò nµy còng lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ViÖt
Nam. Vèn ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam kÐm søc c¹nh tranh h¬n lµ vµo
Trung Quèc ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo c¸c níc thµnh viªn WTO.
Trong thùc tÕ, Trung Quèc ®· cã søc c¹nh tranh lín h¬n do gi¸ ®Êt ë
®©y rÎ h¬n nhiÒu níc. VÊn ®Ò ®Çu t nµy ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu s¶n xuÊt, do
vËy ¶nh hëng ®Õn vÊn ®Ò xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Ngay
nh NhËt B¶n, nÒn kinh tÕ ®øng thø hai trªn thÕ giíi còng ph¶i thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p thuÕ quan ®Ó ng¨n chÆn c¸c “®ît lò” hµng Trung Quèc. Cïng víi
nh÷ng céng hëng tÝch cùc cña viÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn cña
WTO sÏ lµ mét nh©n tè bÊt ngê t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ cña c¸c níc l¸ng
giÒng nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng.
Trong cuéc c¹nh tranh vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu, Trung Quèc cã nhiÒu lîi
thÕ so s¸nh mµ c¸c nh©n tè t¹o nªn lîi thÕ so s¸nh cña Trung Quèc bao gåm
®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn x· héi:
+ Theo nghiªn cøu gÇn ®©y cña ViÖn nghiªn cøu kinh tÕ thÕ giíi, Trung
Quèc hiÖn cã kh¸ nhiÒu lîi thÕ so s¸nh t¬ng ®ång víi ViÖt Nam, dåi dµo vÒ
®Êt ®ai, tµi nguyªn tù nhiªn, nh©n lùc, cã quy m« thÞ trêng lín do ®«ng d©n.
Hai níc cã nh÷ng nÐt t¬ng ®ång vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ, x·
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
h«i.. nªn nh÷ng biÕn ®éng cña Trung Quèc ®Òu ®îc ngêi d©n ViÖt Nam c¶m
thô vµ tiÕp nhËn mét c¸ch dÔ dµng. Tuy nhiªn, Trung Quèc vît h¬n h¼n vÒ
quy m« vµ sè lîng so víi ViÖt Nam, céng víi møc vèn tÝch luü trong níc
lu«n t¨ng m¹nh kho¶ng xÊp xØ 40% GDP.
+ MÆt kh¸c, xÐt vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt, Trung Quèc cã kh¸ nhiÒu mÆt trïng
víi ViÖt Nam, ®·ng chó ý lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña Trung Quèc
nh dÖt may, giÇy dÐp, hµng ®iÖn tö, ®å gèm sø còng l¹i lµ nh÷ng mÆt hµng
xuÊt khÈu chñ chèt cña ViÖt Nam víi thÞ trêng tiªu thô träng ®iÓm NhËt, Liªn
minh Ch©u ¢u (EU), Mü..
+ Chi phÝ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nãi chung t¹i ViÖt Nam
thêng cao h¬n so víi Trung Quèc bëi phÇn lín nguyªn vËt liÖu ViÖt Nam
ph¶i nhËp khÈu trong khi Trung Quèc hÇu nh tù tóc hoµn toµn. Ch¼ng h¹n
nh mÆt hµng may, ®Õn nay ViÖt Nam míi chØ sö dông kho¶ng 15%-20%
nguyªn liÖu trong níc, cßn hµng dÖt th× hÇu nh lµ ph¶i nhËp nguyªn vËt liÖu
ngo¹i hoµn toµn.
+ Mét vÊn ®Ò n÷a mµ ViÖt Nam còng cÇn quan t©m ®ã lµ sù dao ®éng tû
gi¸ cña ®ång nh©n d©n tÖ (NDT), tøc thêi sÏ biÕn ®éng ®ét ngét so víi gi¸ ®«
la, mµ th«ng thêng l¹i lµ gi¶m. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng Trung Quèc t¨ng
vät, thÞ phÇn hµng xuÊt khÈu theo ®ã còng t¨ng theo, cßn vÒ l©u dµi khi ®ång
tiÒn chuyÓn ®æi tù do tû gi¸ NDT sÏ thêng xuyªn dao ®éng trªn thÞ trêng thÕ
giíi, t¹o ra nh÷ng biÕn ®éng khã dù ®o¸n vÒ thÞ trêng hµng ho¸.
Trªn ®©y lµ nh÷ng lý do chÝnh gãp phÇn lý gi¶i phÇn nµo c©u hái v× sao
Trung Quèc gia nhËp WTO l¹i ¶nh hëng tíi ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ vÒ vÊn ®Ò
xuÊt khÈu.
2. Th¸ch thøc ®èi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam:
a/ DÖt may :
DÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh chÞu nhiÒu ¸p lùc nhÊt cña ViÖt
Nam sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO. Theo dù b¸o cña Bé Th¬ng m¹i, tõ
nay ®Õn n¨m 2005 viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cha lµm thay ®æi nhiÒu
tíi xuÊt khÈu hµng may mÆc cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, tõ n¨m 2005 trë ®i,
hµng may mÆc ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng may mÆc Trung
Quèc ë c¸c thÞ trêng lín nh EU, Mü.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
N¨m 2001 xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t 2,150 tû USD, trong ®ã tËp trung
chñ yÕu vµo thÞ trêng EU vµ NhËt B¶n, cßn víi thÞ trêng Mü th× rÊt khiªm
tèn (chØ vµo kho¶ng 70 triÖu USD). §Õn n¨m 2005, ngµnh dÖt may quyÕt t©m
®¹t ®îc kim ng¹ch xuÊt khÈu 4 - 4,5 tû USD (trong ®ã thÞ trêng Mü ®¹t tõ 1
- 1,5 tû USD, thÞ trêng NhËt 1 - 1,2 tû USD, thÞ trêng Ch©u ¢u 1 -1,2 tû
USD); t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ trong s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¹t tõ 45%- 50% b»ng
c¸ch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt b«ng t¬ ®¹t 30.000 tÊn, t¬ sîi poliester 60.000 tÊn, v¶i
®¹t 800 triÖu m2 (trong ®ã cã 50% ®Ó phôc vô may xuÊt khÈu) vµ t¨ng cêng
s¶n xuÊt phô liÖu may mÆc, thu dông thªm 500.000 -700.000 lao ®éng vµo c¸c
c¬ së s¶n xuÊt míi vµ c¸c c¬ së më réng
§èi víi thÞ trêng EU hiÖn chiÕm 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may
mÆc cña ViÖt nam, sau ®ã ®Õn nhËt b¶n 23%; vµ Mü kho¶ng 2%. Víi c¶ ba thÞ
trêng nµy, Trung Quèc hiÖn ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu hµng may mÆc. ChÕ ®é
th¬ng m¹i hiÖn nay ®èi víi hµng may mÆc cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc t¹i
c¸c thÞ trêng chÝnh nh sau:
+ ThÞ trêng NhËt B¶n: HiÖn NhËt B¶n kh«ng ¸p dông h¹n ng¹ch víi
hµng dÖt may. Hµng may mÆc cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu ®îc hëng
thuÕ suÊt tèi huÖ quèc (MNF).Tuy nhiªn,viÖc NhËt B¶n ®ang xem xÐt ®a vµo
¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam nh»m h¹n chÕ
lîng nhËp khÈu trong thêi gian tíi còng lµ mèi lo ng¹i lín tiÕp theo bëi ®©y
®îc coi lµ thÞ trêng giµu tiÒm n¨ng víi nhu cÇu nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng.
+ ThÞ trêng EU: HiÖn hµng may mÆc cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc
®Òu ®îc hëng thuÕ suÊt MNF vµ chÞu h¹n ng¹ch ë thÞ trêng EU. Trªn thùc
tÕ tõ nay ®Õn hÕt n¨m 2004, EU chØ lo¹i nh÷ng nhãm hµng nµo Ýt nh¹y c¶m ra
khái danh môc ¸p dông h¹n ng¹ch, cßn nh÷ng nhãm hµng nh¹y c¶m vÉn bÞ ¸p
dông h¹n ng¹ch. MÆc dï h¹n ng¹ch xuÊt khÈu mµ EU dµnh cho ViÖt Nam n¨m
2001 t¨ng 20% so víi n¨m 2000, song trÞ gi¸ l¹i chØ t¨ng 9%, tøc lµ cã sù gi¶m
gi¸ kh¸ lín ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu.
Còng liªn quan ®Õn vÊn ®Ò h¹n ng¹ch, hiÖn nay mét trë ng¹i lín ®èi víi
ViÖt nam lµ trong n¨m nay, EU sÏ thùc hiÖn viÖc xo¸ bá thuÕ quan vµ chÕ ®é
h¹n ng¹ch cho 48 níc nghÌo vµ c¸c níc thµnh viªn Tæ chøc Th¬ng m¹i
ThÕ giíi (WTO), trong ®ã cã Trung Quèc vµ mét sè níc ASEAN ®ang c¹nh
tranh kh¸ gay g¾t víi ViÖt Nam. V× vËy , hµng dÖt may viÖt Nam kh«ng nh÷ng
ph¶i ®èi ®Çu víi viÖc bÞ thu hÑp thÞ trêng mµ cßn ph¶i chÊp nhËn sù c¹nh
tranh quyÕt liÖt h¬n trong ®iÒu kiÖn kÐm u thÕ do kh«ng ®îc hëng c¸c u
nguon tai.lieu . vn
