Xem mẫu
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC ……………….
KHOA: ………………..
Luận văn
Quan hệ Thương mại giữa Việt Nam và Nhật Bản
thực trạng và giải pháp
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
vµo nh÷ng n¨m ®Çu nh÷ng n¨m cña thËp kû 90 trë l¹i ®©y, viÖc më
réng héi nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu cña
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nh÷ng lîi Ých kinh tÕ cña viÖc héi nhËp kinh
tÕ quèc tÕ ®· mang l¹i cho mçi thµnh viªn tham gia, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ mµ
kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ phñ nhËn. ViÖt Nam còng vËy, ®Ó ®Èy m¹nh
qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ HiÖn ®¹i ho¸, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· vµ ®ang
thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng hãa quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ, lÊy môc tiªu v× hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn lµm tiªu chuÈn cho
mäi ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. §ång thêi, trong bèi c¶nh ph©n c«ng lao ®éng
quèc tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, viÖc hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ… ®· vµ ®ang trë
thµnh c¸ch tèt nhÊt ®Ó c¸c quèc gia ph¸t huy ®îc tèi ®a lîi thÕ cña m×nh,
còng nh khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng lîi Ých cña c¸c quèc gia kh¸c ®Ó phôc vô
cho níc m×nh.
Kh«ng n»m ngoµi xu thÕ trªn, c¶ ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ®Òu ®· t×m
thÊy ë nhau nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, còng nh lîi Ých kinh tÕ cña b¶n th©n
mçi níc khi x©y dùng, ph¸t triÓn vµ cñng cè mèi quan hÖ hîp t¸c song
ph¬ng gi÷a hai níc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan ®· ®¹t ®îc, trong
quan hÖ bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam - NhËt B¶n cßn cã mét sè h¹n chÕ cÇn
®îc kh¾c phôc, lo¹i bá nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a cho xøng víi tiÒm n¨ng
cña hai níc, ®a mèi quan hÖ nµy lªn tÇm cao míi. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng
thµnh tùu vµ nh÷ng mÆt tån t¹i ®ã lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi:
“Quan hÖ Th¬ng mai gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p”.
Víi yªu cÇu cña kho¸ luËn vÒ mÆt kiÕn thøc tæng hîp, kiÕn thøc am
hiÓu s©u réng vÒ thùc tÕ chÝnh s¸ch lµ rÊt cao. Nhng do sù h¹n chÕ vÒ mÆt
thêi gian, tµi liÖu còng nh n¨ng lùc nghiªn cøu cña m×nh nªn trong ®Ò tµi
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -1-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
em chØ tËp trung vµo lÜnh vùc (quan hÖ Th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam – NhËt
B¶n giai ®o¹n tõ n¨m 1992 trë l¹i ®©y). vµ em rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp
ý kiÕn cña c¸c thÇy c« còng nh b¹n ®äc ®Ó cho ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n
n÷a.
Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy
c¸c c« vµ ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o TS NguyÔn Xu©n Thiªn ®· trùc tiÕp híng
dÉn em hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -2-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Ch¬ng 1
C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cña quan hÖ
th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n
1.1 C¬ së lý luËn.
Cã thÓ nãi, chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc vµo ®Çu thËp niªn 90 cña thÕ kû
thø 20, t¹o ra mét diÖn m¹o míi cho c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nã t¸c
®éng lín tíi nhiÒu quèc gia, lµm thay ®æi h¼n côc diÖn thÕ giíi. Më ®Çu,
®îc ®¸nh dÊu b»ng sù tan r· cña cña chÕ ®é chÝnh trÞ ë ®Êt níc Liªn X« vµ
mét lo¹t c¸c níc X· héi Chñ nghÜa ë §«ng ¢u. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ
trªn thÕ giíi, vÒ c¬ b¶n ®· ë trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh. Nguy c¬ cña bïng næ
chiÕn tranh h¹t nh©n (thÕ chiÕn thø 3) ®· bÞ ®Èy lïi. Ngêi ta ®· c¶m thÊy
yªn t©m h¬n, ®Ó tËp trung vµo ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè ®Êt níc.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, g©y ¶nh hëng
trùc tiÕp tíi quan hÖ ngo¹i giao gi÷a c¸c níc nh: hÖ thèng t«n gi¸o cña c¸c
níc rÊt phøc t¹p, quyÒn lîi c¸c bªn hay bÞ xung ®ét, g©y ra chiÕn tranh liªn
miªn, lµm cho nhiÒu khu vùc trªn thÕ giíi kh«ng æn ®Þnh nh: khu vùc Ch©u
Phi, vïng Trung CËn §«ng… mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c lß löa chiÕn tranh Ên §é –
Pakistan; ixaren – Plestin, mµ gÇn ®©y nhÊt lµ sù kiÖn ngµy 11/09/2001 lµm
chÊn ®éng níc Mü. lµm dÊy lªn lµn sãng khñng bè kh¾p n¬i trªn thÕ giíi;
råi sù kiÖn chiÕn tranh ir¾c; vÊn ®Ò h¹t nh©n ë B¾c TriÒu Tiªn…®· trë thµnh
vÊn ®Ò mµ c¸c quèc gia lu«n ph¶i c©n nh¾c. C¸c xu thÕ c¹nh tranh ®èi ®Þch
gi÷a c¸c quèc gia, m©u thuÉn lu«n lu«n cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nhng nã
kh«ng thÓ nµo, ng¨n c¶n ®îc xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.
Ngµy nay, xu thÕ nµy ®· trë thµnh mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn
kinh tÕ thÕ giíi. Thªm vµo ®ã lµ, sù bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü
thuËt – c«ng nghÖ, ®· më ra mét kû nguyªn míi cho sù ph¸t triÓn, c¹nh
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -3-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
tranh vµ hîp t¸c gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi mµ næi bËt lµ vÊn ®Ò toµn cÇu
ho¸. VËy toµn cÇu ho¸ lµ g×?
Toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu ®· ®îc dù ®o¸n tõ l©u. VÒ logic, xu
híng nµy b¾t nguån tõ b¶n chÊt cña hÖ thèng kinh tÕ thÞ trêng lµ hÖ thèng
“më” kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ®êng biªn giíi quèc gia. §©y lµ kÕt qu¶
cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ®îc ®Èy nhanh trong mÊy thËp
niªn thËp niªn gÇn ®©y. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é,
kh«ng chØ chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt s¶n phÈm cho nhµ m¸y, tõng vïng mµ
cßn ®Õn tõng quèc gia, khu vùc. Trªn c¬ së ®ã, xuÊt hiÖn h×nh th¸i quan hÖ
hîp t¸c, rµng buéc vµ phô thuéc lÉn nhau trong ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c
níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
HiÖn nay, s¶n xuÊt cña mét níc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo lao ®éng cña
mét níc kh¸c, bÊt kÓ níc ®ã ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. Kh«ng cßn
t×nh tr¹ng, chØ cã níc nhá, níc kÐm ph¸t triÓn phô thuéc mét chiÒu, phô
thuéc tuyÖt ®èi vµo c¸c níc lín, níc ph¸t triÓn mµ ®· xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng
xu híng ngîc l¹i: c¸c níc lín, níc ph¸t triÓn còng phô thuéc vµo níc
nhá, níc l¹c hËu.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn
theo mét chiÒu híng míi. Víi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nh vò b·o
cha tõng cã, trªn c¬ së cña nÒn c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i ®îc thÓ hiÖn ë mét
sè mÆt sau:
Thø nhÊt, cã thÓ nãi, xu híng toµn cÇu ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµ
nh©n tè ®Çu tiªn t¸c ®éng ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i
cña c¸c níc. Nh»m thÝch øng víi mét m«i trêng kinh tÕ quèc tÕ míi, ®· vµ
®ang thay ®æi. Môc tiªu cuèi cïng cña c¸c nhµ kinh doanh lµ lîi nhuËn, thÞ
phÇn vµ nh÷ng ¶nh hëng quèc tÕ ngµy cµng s©u réng cña m×nh tíi thÞ
trêng c¸c níc. §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nµy, c¸c quèc gia ph¶i b¾t kÞp, thÝch
øng vµ thËm chÝ ph¶i ®ãn ®Çu, ®i tríc thêi ®¹i víi nh÷ng c«ng nghÖ míi
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -4-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
hiÖn ®¹i vµ c¶ nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong
t¬ng lai.
Thø hai, trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, tiÕn bé c«ng nghÖ nãi chung,
®Æc biÖt lµ sù bïng næ cña c¸ch m¹ng tin häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®·
®Èy m¹nh, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang
nÒn kinh tÕ tin häc trong nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. §©y lµ nh©n tè næi bËt,
gióp cho viÖc ®iÒu hµnh dÔ dµng, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ ph©n t¸n ë
nhiÒu níc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. B»ng c¸ch sö dông réng r·i c¸c thiÕt bÞ
tin häc, viÔn th«ng ë nhiÒu quèc gia. Nhê ®ã mµ, c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ
c¸c nhµ kinh doanh, doanh nghiÖp… kh«ng nh÷ng cã thÓ më réng c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ vÒ quy m« ra níc ngoµi, mµ cßn cã thÓ t¨ng cêng c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ vÒ chiÒu s©u, ®æi míi vÒ ph¬ng thøc tæ chøc vµ qu¶n lý.
Thø ba, díi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ vµ c¸ch m¹ng tin häc, qu¸
tr×nh liªn kÕt khu vùc còng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ gi÷a c¸c níc, ®ßi hái c¸c
quèc gia ph¶i sö dông tèi u c¸c nguån lùc ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ vµo qu¸
tr×nh hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¸c tiÕn tr×nh nµy sÏ lµm n¶y
sinh nhu cÇu kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i víi ®Çu t vµ
viÖn trî…, ®Èy m¹nh tù do ho¸ thÞ trêng, b»ng c¸ch dì bá c¸c hµng rµo
thuÕ quan vµ phi thuÕ quan gi÷a c¸c níc.
Tuy nhiªn, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh con dao hai lìi. Mét mÆt nã lµ
cç xe cã ®éng c¬ m¹nh lµm t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c¬ héi to lín
®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng cña ngêi d©n ë c¸c níc giÇu lÉn níc nghÌo.
Nhng mÆt kh¸c, nã còng lµ c¶ mét tiÕn tr×nh ®Çy gian nan vµ th¸ch thøc.
Nã sÏ tiÕn c«ng vµo chñ quyÒn cña mçi quèc gia, cã thÓ lµm xãi mßn nÒn
v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng cña d©n téc, dÉn tíi nguy c¬ ph©n ho¸ x· héi, t¹o ra
hè ng¨n c¸ch gi÷a c¸c quèc gia còng nh c¸c tÇng líp trong x· héi vµ nã
ngµy cµng trë nªn m¹nh mÏ vµ s©u s¾c h¬n.
Nh vËy toµn cÇu ho¸ lµ mét xu híng kh¸ch quan vµ xu híng nµy
®ang trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng, t¹o nh÷ng c¬ héi vµ c¶ nh÷ng
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -5-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
th¸ch thøc cho tÊt c¶ c¸c quèc gia. V× vËy, c¸c quèc gia cÇn ph¶i biÕt khai
th¸c nh÷ng u thÕ vµ h¹n chÕ nh÷ng th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ
quèc tÕ, tõ ®ã t¹o ra c¬ héi ®Ó tham gia ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n vµo qu¸
tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ còng ®ang diÔn ra ®Æc
biÖt m¹nh mÏ. Xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®îc thóc ®Èy bëi
sù gia t¨ng m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu
vùc hiÖn cã còng nh ®ang h×nh thµnh. C¸c khèi, tæ chøc kinh tÕ ngµy cµng
®ãng vai trß quan träng trong nh÷ng cuéc th¬ng lîng, s¾p xÕp vµ gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò khu vùc vµ quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ trong viÖc thóc ®Èy tù do
ho¸ th¬ng m¹i vµ giao lu kinh tÕ quèc tÕ. BÊt kú mét níc nµo muèn ph¸t
triÓn ®îc trong t¬ng lai th× ®Òu ph¶i t×m c¸ch trë thµnh thµnh viªn cña Ýt
nhÊt mét trong nh÷ng tæ chøc kiÓu nh vËy. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· dÉn
®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c khèi kinh tÕ – mËu dÞch tù do trong khu vùc. HiÖn
nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã rÊt nhiÒu khèi liªn minh, liªn kÕt kinh tÕ hoÆc
mËu dÞch tù do. VÝ dô nh, liªn minh Ch©u ¢u (EU): ®îc coi lµ mét tæ
chøc liªn kÕt khu vùc rÊt ®iÓn h×nh, ®êng biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia ®· bÞ
xãa bá kh«ng cßn hµng rµo thuÕ quan. MÆc dï tiÕn tr×nh nµy, diÔn ra kh«ng
hoµn toµn su«n sÎ nh mong muèn, song viÖc h×nh thµnh mét thÞ trêng
thèng nhÊt ®ang ngµy ®îc hoµn thiÖn h¬n. Môc tiªu cña toµn cÇu ho¸ kinh
tÕ ®ã lµ, lu th«ng tù do hµng ho¸; c¸c yÕu tè - c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¶ nh÷ng
kinh nghiÖm, kü n¨ng qu¶n lý… trªn ph¹m vi toµn cÇu. Nhng trong t¬ng
lai gÇn, môc tiªu nµy cha thÓ thùc hiÖn ®îc. ChÝnh v× vËy, viÖc tõng nhãm
níc liªn kÕt l¹i víi nhau, cïng ®a ra nh÷ng u ®·i cho nhau cao h¬n
nh÷ng u huÖ quèc tÕ hiÖn hµnh nh: lo¹i bá nh÷ng hµng rµo ng¨n c¸ch, lu
th«ng hµng ho¸ vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt… gi÷a c¸c níc. §©y lµ mét kh©u
quan träng, ®Æt nÒn mãng cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ ®îc xóc
tiÕn nhanh h¬n. Tõ ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, khu vùc ho¸ vµ hîp t¸c kinh
tÕ toµn cÇu hoµn toµn kh«ng m©u thuÉn víi nhau mµ hç trî cho nhau, thóc
®Èy lÉn nhau vµ bæ trî cho nhau. Khu vùc ho¸ chØ n¶y sinh trong bèi c¶nh
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -6-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh nµo ®Êy.
Nhng, trong tr×nh ®é hîp t¸c cña khu vùc ho¸ l¹i cao h¬n so víi toµn cÇu
ho¸ kinh tÕ vµ khu vùc ho¸ ph¸t triÓn réng r·i trªn thÕ giíi sÏ l¹i gióp cho
hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c h¬n.
Hai tæ chøc khu vùc cã t¸c ®éng vµ ¶nh hëng trùc tiÕp nhÊt, liªn
quan mËt thiÕt ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc ta, ®Æc biÖt lµ quan hÖ
kinh tÕ ViÖt Nam – NhËt B¶n. §ã lµ, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ th¸i
B×nh D¬ng (APEC) vµ HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (ASEAN).
APEC ®îc thµnh lËp vµo th¸ng 11 n¨m1989. Lóc ®Çu, chØ cã 18 níc
thµnh viªn. HiÖn nay, cã 21 níc trong ®ã cã NhËt B¶n vµ ViÖt Nam. §©y lµ
tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc cã quy m« lín nhÊt thÕ giíi. D©n sè xÊp xØ
2165,5 triÖu ngêi (b»ng 45,6 % d©n sè thÕ giíi); diÖn tÝch l·nh thæ 43.631,8
triÖu km2 (chiÕm kho¶ng 46,7 % diÖn tÝch l·nh thæ cña toµn thÕ giíi); GDP
15.526,23 tû USD (chiÕm kho¶ng 55,8 % GDP cña toµn thÕ giíi); vµ kim
ng¹ch xuÊt khÈu 2.255,6 tû USD (chiÕm kho¶ng 43,8 % tæng kim ng¹ch
xuÊt khÈu cña toµn thÕ giíi). ChÝnh v× vËy, m« h×nh hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸
Th¸i B×nh D¬ng vµ tiÒm n¨ng to lín cña sù hîp t¸c kinh tÕ - kü thuËt cña
APEC, ®· vµ ®ang cuèn hót sù chó ý cña toµn thÕ giíi. ThÕ kû 21 nµy, ch¾c
ch¾n sÏ lµ thÕ kû ph¸t triÓn ®Çy n¨ng ®éng cña khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh
D¬ng mµ APEC lµ tæ chøc h¹t nh©n. ViÖt Nam vµ NhËt b¶n ®Òu lµ thµnh
viªn chÝnh thøc cña APEC. Do ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ song ph¬ng gi÷a hai
níc còng chÞu sù rµng buéc, chi phèi cña nh÷ng nguyªn t¾c mµ tæ chøc nµy
®· ®Ò ra.
Cïng víi APEC, tæ chøc kinh tÕ khu vùc thø hai cã vai trß quan träng,
¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam vµ NhËt
B¶n lµ hiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (ASEAN).
ASEAN ®îc thµnh lËp ngµy 8 th¸ng 8 n¨m 1967, lóc ®Çu thµnh lËp
míi cã 5 níc thµnh viªn. HiÖn nay, ®· ph¸t triÓn vµ më réng ra toµn bé c¸c
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -7-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
níc §«ng Nam ¸. Bao gåm 11 níc, trong ®ã cã ViÖt Nam. Ngay trong
ngµy ®Çu thµnh lËp, ASEAN ®· long träng tuyªn bè môc tiªu hµng ®Çu cña
hiÖp héi lµ: “thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi vµ ph¸t triÓn
v¨n ho¸ trong khu vùc th«ng qua c¸c nç lùc chung trªn tinh thÇn b×nh ®¼ng,
hîp t¸c nh»m t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt cho mét céng ®ång c¸c níc §«ng
Nam ¸ hoµ b×nh, hîp t¸c vµ thÞnh vîng”. KÓ tõ ®ã cho ®Õn nay, c¸c níc
nµy lu«n coi hîp t¸c kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu trong c¸c
ho¹t ®éng cña m×nh. Lµ mét níc thµnh viªn cña ASEAN, c¸c quan hÖ kinh
tÕ cña ViÖt Nam víi NhËt B¶n, nhÊt lµ trong quan hÖ cña ASEAN céng 3
gåm (Trung Quèc; NhËt B¶n; Hµn Quèc) võa chÞu sù chi phèi cña nh÷ng
nguyªn t¾c chung trong hîp t¸c kinh tÕ cña hiÖp héi víi c¸c níc trong khu
vùc vµ c¸c khu vùc kh¸c, võa n»m trong bèi c¶nh chung quèc tÕ, chÞu sù chi
phèi cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt B¶n víi c¸c níc trong
khu vùc nµy.
MÆc dï cã sù thµnh c«ng kh«ng gièng nhau, song thùc tiÔn ho¹t ®éng
cña c¸c h×nh thøc liªn kÕt khu vùc nh trªn cho thÊy, qu¸ tr×nh khu vùc ho¸
gióp c¸c quèc gia trong khu vùc cã cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh hç trî
nhau cïng ph¸t triÓn, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh chung (lîi thÕ so s¸nh khu
vùc) trªn pham vi toµn cÇu. §ång thêi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã ®îc quan hÖ
giao lu kinh tÕ ph¸t triÓn réng r·i, kh«ng chØ gi÷a c¸c quèc gia trong khu
vùc víi nhau mµ gi÷a khu vùc víi khu vùc vµ gi÷a c¸c quèc gia trong khu
vùc víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi.
Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña xu thÕ nµy, sù dùa vµo nhau,
hç trî nhau, t¸c ®éng vµ ¶nh hëng lÉn nhau cña kinh tÕ c¸c níc ngµy cµng
s©u s¾c. Tr¸ch nhiÖm cña chÝnh phñ c¸c níc, ph¶i dùa trªn c¬ së cña tinh
thÇn: cïng nhau g¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm vµ sù rñi ro (nÕu cã) ®Ó tiÕn hµnh
hîp t¸c, phèi hîp quèc tÕ réng r·i vµ cã hiÖu qu¶ trong viÖc tham gia vµo
qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -8-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Tãm l¹i, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc hãa lu«n g¾n liÒn víi nhau, t¹o ®éng
lùc thóc ®Èy nhau lµm cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn.
Trong xu thÕ ngµy nay, mçi d©n téc (quèc gia), ®Òu t×m cè g¾ng t×m cho
m×nh mét chç ®øng ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn trêng quèc tÕ. VÞ thÕ
chÝnh trÞ cña mçi níc, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo søc m¹nh kinh tÕ cña níc
®ã. V× vËy, mçi níc ®Òu ph¶i cè g¾ng thÝch nghi víi luËt ch¬i chung cña
c¸c níc trong khèi, thÕ giíi. ®ång thêi ph¶i cè g¾ng b¶o vÖ lîi Ých d©n téc
m×nh, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc.
1.2 C¬ së thùc tiÔn
Bao gåm c¸c nh©n tè c¶ chñ quan còng nh thùc tiÔn kh¸ch quan cña
hai phÝa ViÖt nam vµ NhËt B¶n.
1.2.1 C¸c nh©n tè tõ phÝa NhËt B¶n.
Sù sôp ®æ cña Liªn x« vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u vµo
®Çu nh÷ng n¨m 1990, lµm cho chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc. Kh«ng cßn sù ch¹y
®ua vò trang gi÷a hai cùc n÷a. ngêi ta coi cuéc chiÕn tranh l¹nh mµ thùc
chÊt lµ sù ®èi ®Çu vÒ t tëng, chÝnh trÞ qu©n sù gi÷a Liªn X« vµ Hoa Kú ®·
chÊm døt. T×nh h×nh thÕ giíi ®· më ra mét kû nguyªn míi cho sù ph¸t triÓn,
ë ®ã hîp t¸c vµ c¹nh tranh trë thµnh hai mèi quan t©m lín cña c¸c quèc gia.
C¬ cÊu hai cùc chÊm døt vµ ph¸t triÓn, xu híng tiÕn tíi ®a cùc. Tríc sù
biÕn chuyÓn t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, chñ yÕu dùa vµo søc m¹nh kinh tÕ cña
m×nh, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ NhËt B¶n ®· x©y dùng chiÕn
lîc kinh tÕ, víi môc tiªu v¬n lªn trë thµnh mét cêng quèc c¶ vÒ kinh tÕ
lÉn chÝnh trÞ.
Môc tiªu cña NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m tiÕp tíi ®©y lµ, v¬n lªn vÞ trÝ
trë thµnh mét cêng quèc chÝnh trÞ, kinh tÕ. Môc tiªu nµy ®îc thÓ hiÖn rÊt
râ trong chiÕn lîc kinh tÕ nãi chung vµ trong chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i
nãi riªng cña NhËt B¶n. NhËt B¶n tõng bíc gi¶m dÇn sù phô thuéc vµo Mü,
v¬n lªn vÞ trÝ ngang hµng víi Mü (NhËt B¶n cã thÓ tr¶ lêi “kh«ng” trong
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -9-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
®µm ph¸n víi Mü). §Ó thùc hiÖn ®îc chiÕn lîc ®ã, NhËt B¶n ra søc ph¸t
triÓn quan hÖ víi c¸c khu vùc kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng th¬ng m¹i, ®Çu
t trùc tiÕp vµ c¸c kho¶n viÖn trî cho c¸c níc. Bªn c¹nh ®ã, tríc sù t¨ng
trëng kinh tÕ m¹nh mÏ cña c¸c quèc gia khu vùc Ch©u ¸ trong vµi thËp kû
qua vµ víi nh÷ng lîi thÕ gÇn gòi vÒ mÆt ®Þa lý, v¨n ho¸ x· héi, NhËt B¶n ®·
x©y dùng ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi c¸c níc. Hä ®· cã mét chiÕn lîc
kinh tÕ ®èi víi c¸c khu vùc Ch©u ¸. §©y ®îc coi lµ chiÕn lîc träng t©m ®Ó
ph¸t triÓn chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ChÝnh phñ NhËt B¶n trong thêi
gian tíi.
Thay ®æi chiÕn lîc cña NhËt B¶n thêi kú sau chiÕn tranh l¹nh lµ, chó
träng vµo khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ phô
thuéc lÉn nhau cïng nhau ph¸t triÓn trong khu vùc; ph¸t huy vai trß toµn
diÖn cña c¸c tæ chøc hîp t¸c khu vùc. Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh
Liªn Hîp Quèc vµ tæ chøc mËu dÞch thÕ giíi... §iÒu nµy, thÓ hiÖn trong
chÝnh s¸ch ¸p dông vµo Ch©u ¸ cña NhËt B¶n, nh»m ph¸t huy tèi ®a vai trß
cña m×nh ë Ch©u ¸ vµ sö dông Ch©u ¸ lµm c¨n cø ®Ó NhËt B¶n v¬n lªn trë
thµnh mét cêng quèc. NhËt B¶n tranh thñ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ë §«ng
¸ ®Ó ®èi phã víi nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña Mü vµ b¶o vÖ lîi
Ých cña NhËt B¶n ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng b»ng c¸c c¬ chÕ kinh tÕ.
®ång thêi ®ãng vai trß chñ ®¹o trong c«ng cuéc x©y dùng trËt tù míi ë Ch©u
¸. Th«ng qua cuéc häp thîng ®Ønh APEC ë Seattle, NhËt B¶n c¶m thÊy Mü
®ang chuyÓn chÝnh s¸ch híng vÒ Ch©u ¸. Sî r»ng, vai trß l·nh ®¹o Ch©u ¸
- Th¸i B×nh D¬ng sÏ cã thÓ r¬i vµo tay Mü sÏ lµm mÊt ®i vai trß ¶nh hëng
cña m×nh. H¬n n÷a, tríc viÖc Mü, Canada, Mªhic« t¨ng cêng b¶o hé mËu
dÞch víi viÖc thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do cña ba níc vµ sù lín m¹nh
cña céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¸ ®· buéc NhËt B¶n ph¶i cã chÝnh s¸ch ph¸t
triÓn hîp lý trong trong néi bé níc m×nh vµ ®èi víi c¸c níc Ch©u ¸.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -10-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, NhËt B¶n lu«n gi÷ vai trß lµ ®¹i diÖn ë
khu vùc Ch©u ¸. Nhng quan hÖ víi c¸c níc khu vùc Ch©u ¸ th× NhËt B¶n
l¹i ®ãng vai trß quan träng dêng nh lµ quèc gia ngoµi khu vùc. chÝnh v× lÏ
®ã, c¸c níc thuéc khu vùc Ch©u ¸ võa lµ lùc lîng ®èi t¸c “s©n sau” cña
NhËt B¶n trong quan hÖ kinh tÕ víi Mü vµ c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c, ®ång
thêi lµ mét “b·i cá” con voi NhËt B¶n khai th¸c.
NhËt B¶n ®ang thùc hiÖn chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i híng vÒ Ch©u
¸, xuÊt ph¸t tõ nhiÒu lý do kh¸c nhau. ë ph¬ng diÖn kinh tÕ, cÇn nhÊn
m¹nh tíi, ®©y lµ khu vùc cã nhiÒu lîi thÕ vÒ ®Þa lý – Kinh tÕ, d©n sè, x·
héi…
* Ch©u ¸ lµ khu vùc cã sè d©n chiÕm kho¶ng h¬n 1/3 d©n sè thÕ giíi,
chiÕm gÇn 1/3 diÖn tÝch toµn cÇu víi hÖ sinh th¸i, tµi nguyªn ®a d¹ng, phong
phó, nguån nh©n lùc dåi dµo víi tr×nh ®é kh¸ cao. Do ®ã, gia t¨ng quan hÖ
kinh tÕ víi c¸c níc ë Ch©u ¸ cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu ®Ó t¨ng cêng sù
lÖ thuéc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ. ®Ó cã vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, c¸c níc nµy s½n sµng më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh
tÕ víi c¸c níc kh¸c ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n.
H¬n n÷a, nÕu chØ xÐt riªng vÒ phÝa NhËt B¶n, cã thÓ nãi ®©y lµ quèc
gia cã tiÒm lùc kinh tÕ hµng ®Çu trong khu vùc l¹i lu«n d thõa vèn, c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn... Víi sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña
Ch©u ¸, lµm cho ý tëng quay vÒ víi Ch©u ¸ ngµy cµng trë nªn râ nÐt h¬n
trong chÝnh s¸ch cña c¸c nhµ l·nh ®¹o còng nh c¸c nhµ kinh doanh NhËt
B¶n.
* Ngoµi ra, sù t¸c ®éng xu híng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®îc
coi lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ®Èy
m¹nh bµnh chíng kinh tÕ ra bªn ngoµi cña NhËt trong nh÷ng n¨m 1990,
®Æc biÖt lµ vµo c¸c níc ë khu vùoc Ch©u ¸.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -11-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
* Sau chiÕn tranh l¹nh, NhËt B¶n nhËn thøc ®îc r»ng, t×nh h×nh ph¸t
triÓn ë khu vùc Ch©u ¸ sÏ tiÕn triÓn theo chiÒu híng tÝch cùc. ë ®ã, ngêi
ta t×m thÊy sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c quèc gia, nh»m tËn dông nh÷ng lîi
thÕ so s¸nh ®Ó tiÕp tôc duy tr× sù ph¸t triÓn ®ã còng lµ gi¶i ph¸p tèt ®Ó c¸c
quèc gia trong khu vùc nµy vît qua, kh¾c phôc ®îc cuéc khñng ho¶ng
kinh tÕ trong khu vùc. Dêng nh, c¸c ®èi t¸c ®Òu nhËn thøc ®îc tÇm quan
träng cña mèi liªn kÕt toµn diÖn. sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ vµ an ninh
…ngµy cµng ph¸t triÓn, bÊt chÊp sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ. §©y lµ nÐt
míi vÒ chÊt trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc nh÷ng n¨m ®Çu thËp
kû 90. NÕu tríc ®©y, sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ lµ mét trë ng¹i trong
viÖc x¸c lËp c¸c quan hÖ quèc tÕ, tin cËy lÉn nhau mµ ngêi ta cè g¾ng vît
lªn, song ®· kh«ng thµnh c«ng th× ngµy nay t×nh h×nh ®· ®æi kh¸c.
ChÝnh bèi c¶nh nµy, t×nh h×nh khu vùc ®· t¹o tiÒn ®Ò cho NhËt B¶n
thùc thi tèt chÝnh s¸ch më réng hîp t¸c kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ víi c¸c
níc ASEAN, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Trªn c¬ së ®ã cã thÓ thÊy r»ng, vµo ®Çu thËp kû 90, quan hÖ hai níc
ViÖt Nam - NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu s©u.
t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh trong thÕ kû XXI. Trong giai
®o¹n qu¸ ®é cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, viÖc c¬ cÊu l¹i t¬ng quan lùc lîng
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, lµm cho quan hÖ ViÖt – NhËt cã ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n so víi c¸c níc kh¸c, do hai níc cã nh÷ng lîi Ých
t¬ng ®ång lµ cïng ë Ch©u ¸; cïng cã nhu cÇu hoµ b×nh vµ æn ®Þnh ®Ó ph¸t
triÓn; cã tiÒm n¨ng kinh tÕ cÇn bæ sung cho nhau vµ cÇn cã sù ñng hé lÉn
nhau trong viÖc n©ng cao vai trß chÝnh trÞ ë khu vùc còng nh trªn thÕ giíi.
H¬n n÷a, ViÖt Nam ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch cña
NhËt B¶n ®èi víi Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng ®Æc biÖt lµ §«ng Nam ¸.
trong sù vËn ®éng cña quan hÖ NhËt – Mü, NhËt – Trung, NhËt – ASEAN,
NhËt B¶n cã lîi Ých lín vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ… trong quan hÖ víi ViÖt Nam.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -12-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
1.2.2 c¸c nh©n tè tõ phÝa ViÖt Nam
Níc ta vµ mét sè níc kh¸c, ®· cã lóc xem xÐt vÊn ®Ò ®éc lËp kinh
tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ hoµn chØnh mang tÝnh tù tóc (tù cung tù cÊp) ®Ó
tr¸nh sù lÖ thuéc vµo bªn ngoµi. Cã thÓ nãi, viÖc më réng th¬ng m¹i quèc
tÕ cïng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, vËn dông mét trong nh÷ng
bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u, ®îc rót ra tõ thùc tiÔn cña níc ta trong
nh÷ng n¨m qua. KÕ thõa vµ ph¸t huy cã chän läc c¸c quan ®iÓm ®æi míi cña
§¹i héi §¶ng VI, §¹i héi §¶ng VII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra
nh: chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – X· héi ®Õn n¨m 2000 tiÕp tôc
kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, ph¸t triÓn mét nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®Þnh
híng cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Trong lÜnh vùc ngo¹i th¬ng,
®Ó tiÕn tíi “tù do ho¸ th¬ng m¹i”, tõng bíc tham gia, héi nhËp víi c¸c tæ
chøc th¬ng m¹i khu vùc vµ toµn cÇu, nhiÒu v¨n b¶n, chÝnh s¸ch míi vÒ c¸c
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
trong vµ ngoµi níc s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu, kªu gäi c¸c nhµ
®Çu t níc ngoµi tham gia ®Çu t liªn doanh víi ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn s¶n
xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu… ®· ®îc chÝnh phñ ban hµnh.
Víi nhiÒu biÖn ph¸p c¶i c¸ch m¹nh mÏ vµ t¸o b¹o, sau 15 n¨m kiªn tr×
thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, ViÖt Nam ®· tõng bíc h×nh thµnh nÒn kinh tÕ
thÞ trêng víi nh÷ng nÐt ®Æc trng riªng cña m×nh. Kh«ng chØ vît ra khái
khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ mµ cßn, thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn c¸c
lÜnh vùc c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Thêi kú tõ n¨m 1991 – 1995, GDP t¨ng
b×nh qu©n h»ng n¨m xÊp xØ 8,2 %; thêi kú tõ n¨m 1996 – 2000, mÆc dï chÞu
¶nh hëng bÊt lîi cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc nhng møc t¨ng
trëng GBP vÉn ®¹t møc b×nh qu©n xÊp xØ 7 %. Nhê vËy, tæng thu nhËp
trong 10 n¨m ®· qua t¨ng h¬n 2 lÇn, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù dÞch chuyÓn tÝch
cùc theo híng CNH – H§H (c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸), t¹o tiÒn ®Ò
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -13-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
cho nh÷ng thay ®æi s©u s¾c cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn vµ chñ ®éng
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Víi ph¬ng ch©m “muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc”, ViÖt Nam ®·
thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më. TÝnh ®Õn nay, ViÖt Nam ®· lµ
thµnh viªn chÝnh thøc cña hai tæ chøc kinh tÕ khu vùc lµ ASEAN, APEC vµ
®ang tÝch cùc chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã quan hÖ
th¬ng m¹i víi gÇn 170 níc vµ vïng l·nh thæ, ký hiÖp íc th¬ng m¹i víi
h¬n 60 níc vµ nhËn ®îc u ®·i tèi huÖ quèc cña 68 níc.
NhËt B¶n, víi t c¸ch lµ mét níc cã tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ, cã vai trß
æn ®Þnh vµ hç trî ph¸t triÓn trong khu vùc… ®· trë thµnh mét ®èi t¸c ®ang lµ
híng u tiªn ®Ó ViÖt Nam thiÕt lËp quan hÖ l©u dµi. ®iÒu nµy, kh«ng chØ
nh»m môc ®Ých duy tr× m«i trêng æn ®Þnh xung quanh, mµ ViÖt Nam cßn
mong muèn nhËn ®îc sù gióp ®ì tõ phÝa NhËt B¶n. H¬n thÕ n÷a, NhËt B¶n
còng ®· b¾t ®Çu thÓ hiÖn vai trß cña m×nh b»ng c¸c s¸ng kiÕn trong hµnh
®éng cô thÓ cña m×nh, ®Æc biÖt trong quan hÖ víi c¸c níc §«ng Nam ¸. V×
thÕ, nh÷ng th¾c m¾c trë ng¹i trong quan hÖ giòa hai níc dÔ dµng ®îc th¸o
gì, nhanh chãng t×m kiÕm c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ ¶nh
hëng nµy. Khi ViÖt Nam më cöa héi nhËp, chÝnh thøc trë thµnh viªn chÝnh
thøc cña HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (ASEAN). còng nh trong quan
hÖ víi ViÖt Nam ch¾c ch¾n NhËt B¶n sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng ¶nh hëng
cña m×nh. §iÒu nµy, kh«ng chØ t¹o ra sù c©n b»ng trong quan hÖ víi c¸c
níc, mµ cßn lµ dÊu hiÖu vÒ tÝnh chñ ®éng vµ ®éc lËp trong chÝnh s¸ch ®èi
ngo¹i cña NhËt B¶n nh»m n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trong khu vùc vµ trªn
th¬ng trêng quèc tÕ.
1.3 ý nghÜa cña quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam – NhËt B¶n.
ViÖt Nam, hiÖn ®ang trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, qu¸ tr×nh
t¸i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo híng CNH – H§H ®ang ®îc ®Èy m¹nh. Chu
tr×nh ®æi míi toµn diÖn ®îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1986, ®· lµm cho nÒn kinh tÕ
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -14-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n. Nh÷ng thµnh tùu, míi ®¹t ®îc lµ bíc ®Çu
nhng rÊt quan träng. nh viÖc chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ thiÕu hôt vÒ l¬ng
thùc, thùc phÈm sang mét nÒn kinh tÕ cã d thõa vµ xuÊt khÈu l¬ng thùc,
kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t, kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ
kinh tÕ víi c¸c níc bªn ngoµi, t¨ng trëng kinh tÕ cao, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn
sèng… vµ nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n kh¸c cña mäi tÇng líp x· héi ®îc ®¸p
øng. ®iÒu quan träng nhÊt lµ, sù chuyÓn ®æi cña c¶ mét hÖ thèng kinh tÕ thÞ
trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §ã lµ nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh,
®¸nh dÊu sù cè g¾ng nç lùc cña toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam ®Ó ®¹t tíi “®iÓm
cÊt c¸nh”. vµ ®©y còng lµ nh÷ng nh©n tè, lµm cho ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng
thùc hiÖn mét chiÕn lîc míi vÒ CNH – H§H ®Êt níc. §Ó thùc hiÖn ®îc
chiÕn lîc míi nµy trong t¬ng l¹i, ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn ba nhiÖm vô
chiÕn lîc chÝnh sau ®©y:
- Thø nhÊt; ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - X· héi vµ thùc hiÖn t¸i
®Çu t theo híng CNH – H§H.
- Thø hai; Tæ chøc l¹i vµ ph¸t triÓn c¸c lùc lîng chñ chèt trong c¬
cÊu kinh tÕ ®a së h÷u, ®Æc biÖt lµ khu vùc nhµ níc mét khu vùc ®ãng gãp
rÊt lín cho tæng thu nhËp quèc d©n (GDP) cña ViÖt Nam. Nã cã thÓ tiÕp tôc,
®ãng vai trß lµ lùc lîng chÝnh vµ c¬ b¶n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong
kho¶ng hai ®Õn ba thËp kû tíi.
- Thùc hiÖn chÝnh s¸ch: kÕt hîp gi÷a t¨ng trëng cao víi c«ng b»ng x·
héi.
§Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng nhiÖm vô nµy, ViÖt Nam ph¶i ®¬ng ®Çu víi
nh÷ng khã kh¨n lín nh:
+ ThiÕu hôt vèn.
+ ThiÕu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
+ ThiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý c¶ vÒ vÜ m« còng nh lµ vi m«.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -15-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
+ Sù c¸ch biÖt thu nhËp ngµy cµng gia t¨ng t¹o nªn hè ng¨n c¸ch,
ph©n ho¸ gi÷a giÇu vµ nghÌo. Nh÷ng tiªu cùc trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ
trêng nh: tham nhòng, bu«n lËu vµ sù sa sót m«i trêng…
Nh÷ng khã kh¨n trªn ®©y, kh«ng thÓ vît qua ®îc nÕu chØ dùa vµo
nh÷ng nç lùc cña b¶n th©n ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ViÖt Nam. Thùc hiÖn
chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i theo híng ®æi míi, ViÖt Nam ®· thiÕt lËp quan hÖ h÷u
nghÞ víi tÊt c¶ c¸c níc trong khu vùc, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö cã quan hÖ
ngo¹i giao víi tÊt c¶ c¸c níc t b¶n lín. ViÖt Nam còng cã quan hÖ th©n
thiÖn víi c¸c níc T©y B¾c ©u; duy tr× quan hÖ truyÒn thèng víi c¸c níc
§«ng ¢u vµ c¸c quèc gia thuéc Liªn X« cò; cã uy tÝn trong c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn vµ phong trµo kh«ng liªn kÕt. Vai trß vµ uy tÝn quèc tÕ cña ViÖt
Nam sÏ t¨ng lªn gÊp béi, khi ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn cÊt c¸nh vÒ kinh tÕ. Víi
®iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn thuËn lîi, céng víi sù t¬ng ®ång vÒ v¨n ho¸,
phong tôc tËp qu¸n gi÷a hai d©n téc ViÖt Nam – NhËt B¶n t¹o thªm nhiÒu
thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn mèi quan hÖ kinh tÕ – th¬ng m¹i ngµy cµng tèt ®Ñp
h¬n, mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n n÷a cho c¶ hai bªn. NhËn thøc ®îc ®iÒu
nµy, trong nh÷ng n¨m qua, víi sù cè g¾ng nç lùc cña c¶ hai bªn ®· lµm cho
quan hÖ gi÷a hai níc ®· ®îc thiÕt lËp vµ mang l¹i nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng
kÓ cho c¶ hai bªn.
Tríc hÕt ®èi víi ViÖt Nam, viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng
m¹i sÏ ®em l¹i nhiÒu thuËn lîi cho quèc gia trong lÜnh vùc ngo¹i th¬ng.
NhËt B¶n, cã mét thÞ trêng tiªu thô réng lín cho c¸c s¶n phÈm cña ViÖt
Nam nh: dÇu th«, hµng dÖt may, giÇy dÐp da, than, Cafe… vµ c¸c hµng
n«ng s¶n kh¸c. Nhê ®ã, tÝch luü ®îc mét nguån ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt
níc, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc. MÆt kh¸c, th«ng
qua nhËp khÈu, nhu cÇu tiªu dïng cña ngêi ViÖt Nam sÏ ®îc tho¶ m·n víi
nh÷ng hµng ho¸ cã chÊt lîng tèt h¬n, mÉu m· ®Ñp h¬n, nhiÒu tÝnh n¨ng t¸c
dông do NhËt B¶n s¶n xuÊt. §©y còng lµ mét ®éng lùc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ NhËt
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -16-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
B¶n. H¬n n÷a khi tham gia vµo quan hÖ ngo¹i th¬ng víi NhËt, ViÖt Nam cã
thÓ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i tõ mét níc cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn
nh NhËt B¶n, ®Ó tõ ®ã ®Èy m¹nh, nhanh h¬n qu¸ tr×nh CNH – H§H ®Êt
níc, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng cho nÒn kinh tÕ nãi chung.
MÆt kh¸c, nhê cã mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ, cã tr×nh ®é
chuyªn m«n cao vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt hiÖn
®¹i, nªn NhËt B¶n ®· khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ nh©n tè nµy trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ so s¸nh. Bªn c¹nh ®ã,
NhËt B¶n cßn cã lîi thÕ trong viÖc sö dông vµ ph¸t huy vèn ®Çu t cña m×nh.
Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t, ViÖt Nam ®· thu hót ®îc mét nguån vèn ®Çu
t lín tõ NhËt ®ã lµ: vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ vèn ®Çu t
trùc tiÕp (FDI); còng nh tiÕp thu ®îc nh÷ng c«ng nghÖ míi, kinh nghiÖm
qu¶n lý tiªn tiÕn cña NhËt B¶n... Víi luång vèn ®Çu t trùc tiÕp cña NhËt
B¶n vµo ViÖt Nam, sÏ c¶i thiÖn phÇn nµo t×nh tr¹ng thiÕu vèn, thiÕu c«ng
nghÖ mµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam ®ang vÊp ph¶i.
Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi NhËt B¶n, ViÖt Nam nhËn ®îc
nhiÒu nh÷ng kho¶n viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) tõ NhËt B¶n. §©y lµ
ho¹t ®éng viÖn trî mang tÝnh chÊt chÝnh phñ cña NhËt B¶n ®èi víi c«ng cuéc
kiÕn thiÕt, ph¸t triÓn ®Êt níc cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng nµy ®îc chÝnh phñ
NhËt B¶n tiÕn hµnh tõ kh¸ l©u vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam cho tíi nay. Th«ng qua nguån vèn ODA,
NhËt b¶n ®· hç trî cho ViÖt Nam x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi
vèn l¹c hËu, h háng vµ xuèng cÊp nghiªm träng. víi c¸c dù ¸n x©y dùng,
tu söa ®êng x¸, cÈu cèng, x©y dùng hÖ thèng th«ng tin liÖn l¹c, khai th¸c
nguån n¨ng lîng… lµm thay ®æi bé mÆt cña ®Êt níc, ®ång thêi lµm t¨ng
søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
Trong quan hÖ kinh tÕ – th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam – NhËt b¶n, kh«ng
chØ mang l¹i nhiÒu thuËn lîi cho ViÖt Nam mµ vÒ phÝa NhËt B¶n còng cã
nhiÒu lîi Ých, gãp phÇn vµo môc tiªu kinh tÕ – chÝnh trÞ cña hä. VÒ mÆt kinh
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -17-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
tÕ, ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng réng lín cña c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n, ®Æc
biÖt lµ c¸c mÆt hµng nh ®å ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh. xe m¸y, « t«….
Ngoµi ra, ViÖt Nam cßn lµ mét quèc gia cã nguån tµi nguyªn t¬ng
®èi ®a d¹ng vµ phong phó. ViÖt Nam n»m ë vïng nhiÖt ®íi, thuËn lîi cho
viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c¸c c©y c«ng nghiÖp. Bê biÓn tõ B¾c xuèng
Nam cña ViÖt Nam chuyÓn híng, uèn khóc theo h×nh ch÷ “S”, kÐo dµi trªn
15 vÜ ®é. Bê biÓn dµi trªn 3000 km lµ ®iÓm thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam ph¸t triÓn
c¸c ngµnh thuû h¶i s¶n, c¶ng biÓn vËn t¶i biÓn, du lÞch, giao th«ng. Bªn c¹nh
®ã, vïng BiÓn ViÖt Nam cã thÒm lôc ®Þa më réng høa hÑn nhiÒu tµi nguyªn
kho¸ng s¶n ®Æc biÖt lµ c¸c kim lo¹i quÝ hiÕm vµ dÇu má. MÆt kh¸c, cïng víi
sù gia t¨ng ®Çu t sang ViÖt Nam, mét thÞ trêng lao ®éng rÎ, trÎ, cã tr×nh ®é
v¨n ho¸ kh¸… c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n còng tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n
xuÊt, c¹nh tranh tèt h¬n trong xuÊt khÈu, gia t¨ng hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt
nãi chung.
Ngoµi nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ, NhËt B¶n cßn ®¹t ®îc nh÷ng môc
tiªu chÝnh trÞ cña m×nh. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, tõ khi ViÖt Nam gia nhËp
ASEAN vµo n¨m 1995, b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Mü, ®îc xÐt kÕt n¹p
vµo diÔn ®µn APEC, cïng víi nh÷ng ho¹t ®éng t¹i liªn hîp quèc vµ c¸c tæ
chøc quèc tÕ kh¸c, tiÕng nãi cña ViÖt Nam trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ vµ khu
vùc ®îc c¸c níc kh¸c coi träng. Víi uy tÝn quèc tÕ cña ViÖt Nam ngµy
cµng t¨ng, quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n cã c¬ héi ph¸t triÓn
lªn mét tÇm cao míi. §iÒu nµy gãp phÇn lµm t¨ng thªm vai trß vÞ trÝ quèc tÕ
cña NhËt B¶n. Tuy ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ mét trong nh÷ng u tiªn hµng
®Çu trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña NhËt B¶n, song NhËt B¶n muèn ph¸t
huy vai trß chñ ®¹o ë khu vùc vµ vai trß chÝnh trÞ quèc tÕ, NhËt b¶n kh«ng
thÓ kh«ng tÝnh ®Õn thùc t¹i vµ tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam ë trong khu vùc.
Thùc tÕ quan hÖ lÞch sö cña hai níc vµ quan hÖ quèc tÕ trong khu vùc ®·
kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy. Tõ l©u, NhËt B¶n nhËn thøc râ tÇm quan träng cña ViÖt
Nam trong chiÕn lîc §«ng Nam ¸ cña m×nh. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ hîp
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -18-
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Kho¸ LuËn tèt nghiÖp
t¸c quèc gia trong khu vùc, cã ý nghÜa tÝch cùc ®èi víi môc tiªu vµ lîi Ých
trong chiÕn lîc cña NhËt B¶n.Trªn thùc tÕ, trong khi t×nh h×nh chiÕn tranh
l¹nh ®ang c¨ng th¼ng, sù ®èi ®Çu t¹i khu vùc cßn næi tréi h¬n xu híng hîp
t¸c vµ quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a c¸c quèc gia, th× NhËt b¶n kh«ng thÓ triÓn khai
®îc chÝnh s¸ch ngo¹i giao tÝch cùc ®éc lËp. Trong bèi c¶nh khu vùc nh
vËy, NhËt B¶n bÞ søc Ðp tõ bªn ngoµi ph¶i ®øng vµo vÞ trÝ cña mét bªn,
chèng l¹i phÝa bªn kia ngoµi ý muèn. HiÖn nay, trong xu thÕ hîp t¸c, liªn kÕt
ph¸t triÓn. Thùc tÕ, ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN, th× t×nh h×nh nµy rÊt cã
lîi cho NhËt B¶n, khi mµ NhËt quan hÖ ngo¹i giao víi ViÖt Nam. Ngêi ta
kh«ng thÓ h×nh dung ®îc mét §«ng Nam ¸ hoµ b×nh, æn ®Þnh, ph¸t triÓn
mµ kh«ng cã ViÖt Nam, mét níc cã tiÒm n¨ng vµ ®îc coi lµ mét níc cì
lín ë khu Vùc §«ng Nam ¸. ChÝnh s¸ch thóc ®Èy quan hÖ toµn diÖn víi khu
vùc §«ng Nam ¸ cña NhËt B¶n cã nhiÒu c¬ héi thµnh c«ng khi quan hÖ gi÷a
ViÖt Nam – NhËt B¶n ®îc t¨ng cêng. MÆt kh¸c, ViÖt Nam cã vÞ trÝ chiÕn
lîc quan träng ë khu vùc §«ng Nam ¸, n »m ¸n ng÷ c¸c tuyÕn ®êng giao
th«ng biÓn ë khu vùc Th¸i B×nh D¬ng, cã nhiÒu cöa ngâ th«ng ra biÓn
thuËn lîi, cã c¸c h¶i c¶ng nh c¶ng H¶i Phßng, Cam Ranh, §µ N½ng, Vòng
TÇu… cã ý nghÜa vÒ mÆt qu©n sù còng nh kinh tÕ. QuyÕt ®Þnh sö dông
nh÷ng h¶i c¶ng nµy cña VÖt Nam trong t¬ng lai, cã thÓ xem nh lµ mét
nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chiÕn lîc an ninh cña NhËt B¶n. NhËt B¶n muèn b¶o
vÖ ®îc vËn t¶i biÓn qua biÓn §«ng, còng nh b¶o ®¶m an ninh ë phÝa T©y
Nam th×, kh«ng thÓ kh«ng tÝnh tíi nh©n tè nµy. An ninh kinh tÕ còng nh an
ninh quèc phßng cña NhËt B¶n phô thuéc nhiÒu vµo khu vùc biÓn §«ng, n¬i
mµ ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c chÝnh.
Ph¹m Quang Ninh - K45 - KT§N -19-
nguon tai.lieu . vn
