Đề tài: Nghiên cứu việc tổ chức một số buổi học ngoại khóa về Dao động điện - Dòng điện xoay chiều cho học sinh lớp 2 Trung học phổ thông - Nguyễn Văn Phán

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2009, Vol. 54, No. 4, pp. 29-36 NGHI–N CÙU VI›C TÊ CHÙC MËT SÈ BUÊI HÅC NGO„I KHÂA V— DAO ËNG I›N - DÁNG I›N XOAY CHI—U CHO HÅC SINH LÎP 12 TRUNG HÅC PHÊ THÆNG Nguy¹n V«n Ph¡n Tr÷íng THPT Chuy¶n B­c Ninh 1. Mð ¦u Mët trong nhúng °c iºm cì b£n cõa th¸ k¿ XXI l sü ph¡t triºn nh÷ vô b¢o cõa c¡ch m¤ng Khoa hå c cæng ngh». Thíi ¤i kinh t¸ tri thùc d¨n tîi sü bòng nê thæng tin, ái häi ph£i khæng ngøng êi mîi, hi»n ¤i hâa nëi dung d¤y hå c, ph£n ¡nh nhúng th nh tüu hi»n ¤i v· c¡c l¾nh vüc Khoa hå c tü nhi¶n, Khoa hå c x¢ hëi v nh¥n v«n nh¬m cung c§p cho hå c sinh nhúng khèi l÷ñng ki¸n thùc lîn, cªp nhªt º c¡c em câ thº th½ch ùng vîi cuë c sèng hi»n ¤i v l m cì sð º ti¸p töc hå c tªp, l m vi»c. Do â, qu¡ tr¼nh d¤y hå c ð c¡c bªc hå c ang tçn t¤i m¥u thu¨n giúa mët b¶n l khèi l÷ñng thæng tin ng y c ng lîn, vîi mët b¶n l thíi gian håc tªp h¤n hµp. Trong qu¡ tr¼nh cæng t¡c t¤i tr÷íng trung hå c phê thæng (THPT), tæi th§y r¬ng ch÷ìng tr¼nh Vªt l½ lîp 12 kh¡ n°ng èi vîi hå c sinh. Tuy nhi¶n, cì sð vªt ch§t, trang thi¸t bà d¤y hå c v ç dòng th½ nghi»m nâi chung ð c¡c tr÷íng THPT cán r§t thi¸u thèn, °c bi»t l c¡c döng cö hi»n ¤i. Hå c sinh khæng câ i·u ki»n mð rëng, o s¥u ki¸n thùc, v¼ th¸ th÷íng m­c nhi·u sai l¦m trong vi»c ti¸p thu ki¸n thùc vªt l½ nâi chung v ki¸n thùc thuë c ph¦n Dao ëng i»n - Dáng i»n xoay chi·u [3;5-42] nâi ri¶ng. Vîi möc ½ch ph¡t hi»n c¡c khâ kh«n, sai l¦m phê bi¸n cõa hå c sinh v gi¡o vi¶n; chóng tæi ¢ i·u tra vi»c hå c cõa hå c sinh, phäng v§n c¡c gi¡o vi¶n ang trüc ti¸p d¤y hå c, tham quan mët sè tr÷íng THPT trong t¿nh B­c Ninh, ph¡t phi¸u i·u tra cho hå c sinh ð c¡c lîp ch§t l÷ñng trung b¼nh. Qua â chóng tæi th§y c¡c em hå c sinh th÷íng m­c ph£i c¡c sai l¦m nh÷ sau: Khæng n­m ch­c c¡c kh¡i ni»m hi»u i»n th¸ dao ëng i·u háa, dáng i»n xoay chi·u. Nh¦m l¨n c¡c gi¡ trà tùc thíi, gi¡ trà hi»u döng v gi¡ trà cüc ¤i vîi nhau. C¡c sai l¦m nâi tr¶n chõ y¸u xu§t ph¡t tø nguy¶n nh¥n thi¸t bà th½ nghi»m vªt l½ cõa c¡c tr÷íng THPT phöc vö cho vi»c d¤y v hå c r§t thi¸u thèn. Thíi gian 45 phót tr¶n lîp khæng õ º gi£i quy¸t s¥u s­c nëi dung ch÷ìng tr¼nh ¢ °t ra, 29 Nguy¹n V«n Ph¡n khæng câ i·u ki»n º gi¡o vi¶n gióp c¡c em hå c sinh kh­c s¥u ki¸n thùc v t¤o i·u ki»n º ki¸n thùc cõa c¡c em ÷ñ c b ·n vúng. º gi£i quy¸t c¡c m¥u thu¨n â, c¦n thi¸t ph£i êi mîi ph÷ìng ph¡p d¤y hå c theo h÷îng t½ch cüc hâa ho¤t ëng nhªn thùc, t«ng c÷íng t½nh tü lüc cõa hå c sinh, cõa ng÷íi hå c [6;32-74]. çng thíi k¸t hñp giúa vi»c tê chùc hå c tªp tr¶n lîp v hå c tªp ngo i gií. Ho¤t ëng gi¡o döc ngo i gií l¶n lîp do gi¡o vi¶n tê chùc, h÷îng d¨n, ÷ñ c thüc hi»n ngo i thíi gian hå c tªp ch½nh khâa nh¬m læi cuèn æng £o hå c sinh tham gia, mð rëng, o s¥u, ho n thi»n k¸t qu£ gi¡o döc trong gií l¶n lîp [5;12-18]. â l ph÷ìng ti»n º ph¡t hi»n ¦y õ c¡c n«ng lüc v t i n«ng cõa hå c sinh, l m thùc t¿nh hùng thó v thi¶n h÷îng cõa méi ng÷íi èi vîi mët ho¤t ëng n o â. Xu§t ph¡t tø nhúng l½ do tr¶n, chóng tæi chån v i s¥u v o nghi¶n cùu · t i: Nghi¶n cùu vi»c tê chùc mët sè buêi hå c ngo¤i khâa v· Dao ëng i»n - Dáng i»n xoay chi·u cho hå c sinh lîp 12 THPT. Nghi¶n cùu vi»c tê chùc mët sè buêi ngo¤i khâa v· Dao ëng i»n - Dáng i»n xoay chi·u lîp 12 THPT nh¬m k½ch th½ch hùng thó hå c tªp, n¥ng cao ch§t l÷ñng ki¸n thùc, câ h» thèng, ph¡t huy t½nh t½ch cüc cõa hå c sinh trong qu¡ tr¼nh nhªn thùc c¡c ki¸n thùc v· Dao ëng i»n - Dáng i»n xoay chi·u. Tø â l m ti·n · cho qu¡ tr¼nh nhªn thùc trong c¡c ph¦n kh¡c cõa ch÷ìng tr¼nh Vªt l½ lîp 12 THPT. 2. Nëi dung nghi¶n cùu 2.1. æi i·u v· cì sð l½ luªn cõa vi»c tê chùc ho¤t ëng ngo¤i khâa v· vªt l½ ð tr÷íng phê thæng Ho¤t ëng ngo¤i khâa vªt l½ l ho¤t ëng gi¡o döc ngo i gií, l m cho qu¡ tr¼nh d¤y hå c th¶m phong phó v to n di»n. T½nh ch§t a d¤ng, nhi·u h¼nh, nhi·u v´ cõa nâ l m cho vi»c hå c tªp th¶m sinh ëng, b ê ½ch v hùng thó. Ki¸n thùc m hå c sinh thu nhªn ÷ñ c trong qu¡ tr¼nh ho¤t ëng ngo¤i khâa th÷íng s¥u s­c v khâ qu¶n hìn. Muèn vi»c tê chùc ho¤t ëng ngo¤i khâa câ k¸t qu£ tèt th¼ gi¡o vi¶n ph£i nghi¶n cùu, so¤n th£o, lüa chån nëi dung, ph÷ìng ph¡p v c¡c h¼nh thùc tê chùc mët c¡ch k¾ l÷ïng. Nhi»m vö m ho¤t ëng ngo¤i khâa ÷a ra c¦n phò hñp vîi nhªn thùc cõa hå c sinh, çng thíi læi cuèn ÷ñ c æng £o c¡c em tham gia º thüc sü ph¡t huy h¸t t¡c döng. 2.2. Mùc ë nëi dung ki¸n thùc v k¾ n«ng cì b£n m hå c sinh c¦n ¤t ÷ñ c - Nëi dung ki¸n thùc: C¡c kh¡i ni»m: Hi»u i»n th¸ dao ëng i·u háa; dáng i»n xoay chi·u; c÷íng ë dáng i»n hi»u döng; c£m kh¡ng, dung kh¡ng, trð kh¡ng; dáng i»n xoay chi·u ba pha. T¡c döng cõa R, C, L trong m¤ch i»n xoay chi·u ch¿ 30 Nghi¶n cùu vi»c tê chùc mët sè buêi håc ngo¤i khâa Dao ëng i»n - dáng i»n ... chùa i»n trð thu¦n R, tö i»n C ho°c cuën c£m L. Dáng i»n xoay chi·u trong o¤n m¤ch khæng ph¥n nh¡nh [4;45-59]. - K¾ n«ng cì b£n: Hå c sinh c¦n câ k¾ n«ng gi£i c¡c b i to¡n v· m¤ch i»n xoay chi·u, t½nh to¡n ch½nh x¡c c¡c ¤i l÷ñng dung kh¡ng Zc, c£m kh¡ng Z L, trð kh¡ng (têng trð) Z, c÷íng ë dáng i»n hi»u döng I, hi»u i»n th¸ hi»u döng U. Vªn döng linh ho¤t c¡c quan h» cõa c÷íng ë dáng di»n v hi»u i»n th¸ º vi¸t biºu thùc i v cõa c÷íng ë dáng i»n u trong o¤n m¤ch ch¿ câ R, C ho°c Lhi»u i»n th¸ v m¤ch R, L, C m­c nèi ti¸p. Ngo i ra cán câ k¾ n«ng sû döng c¡c döng cö o, l­p r¡p c¡c m¤ch i»n, l m th½ nghi»m v xû l½ k¸t qu£ th½ nghi»m [4;248-251]. 2.3. X¥y düng nëi dung - Þ ç s÷ ph¤m chung cõa vi»c x¥y düng nëi dung: N¥ng cao ch§t l÷ñng ki¸n thùc, ph¡t huy t½nh tü lüc, n¥ng cao hùng thó hå c tªp cho hå c sinh. Kh­c phöc c¡c khâ kh«n, sai l¦m cõa hå c sinh trong ph¦n Dao ëng i»n - Dáng i»n xoay chi·u. - Nëi dung cö thº: Nëi dung c¡c buêi hå c ngo¤i khâa ÷ñ c thæng qua c¡c nhi»m vö (NV) d¤y hå c sau: + NV 1: T¼m hiºu t½nh n«ng, t¡c döng, c¡ch sû döng cõa çng hç v¤n n«ng, dao ëng k½ i»n tû v m¡y ph¡t ¥m t¦m. + NV 2: o bi¶n ë, t¦n sè cõa hi»u i»n th¸ dao ëng i·u háa. + NV 3: Ch¸ t¤o mët sè cuën c£m ìn gi£n. + NV 4: L m th½ nghi»m kiºm chùng quan h» giúa c÷íng ë dáng i»n v hi»u i»n th¸ giúa 2 ¦u o¤n m¤ch ch¿ chùa i»n trð thu¦n, tö i»n, cuën c£m. + NV 5: o trà sè cõa i»n trð thu¦n R, i»n dung C cõa tö i»n, h» sè tü c£m L cõa cuën d¥y. 2.4. Lüa chån ph÷ìng ph¡p v h¼nh thùc tê chùc Nëi dung ngo¤i khâa ÷ñ c chia l m 3 ph¦n, méi ph¦n ÷ñ c thüc hi»n trong mët buêi hå c, thíi gian v àa iºm cõa méi buêi ngo¤i khâa ÷ñ c s­p x¸p phò hñp º ¡p ùng c¡c nhi»m vö d¤y hå c. Buêi 1: - Nëi dung: Thüc hi»n nhi»m vö d¤y hå c: + T¼m hiºu t¡c döng v c¡ch sû döng çng hç v¤n n«ng, m¡y ph¡t ¥m t¦n v dao ëng k½ i»n tû. + o bi¶n ë, chu k¼, t¦n sè cõa hi»u i»n th¸ dao ëng i·u háa. + Ch¸ t¤o mët sè cuën c£m ìn gi£n. - Ph÷ìng ph¡p: Chõ y¸u dòng ph÷ìng ph¡p ành h÷îng t¡i t¤o v ành h÷îng 31 Nguy¹n V«n Ph¡n t¼m tái. - H¼nh thùc tê chùc: Tr¶n tinh th¦n tü nguy»n cõa hå c sinh, b i ngo¤i khâa thù nh§t ÷ñ c ti¸n h nh tr¶n lîp vîi thíi gian l 3 ti¸t hå c. Méi lîp ÷ñ c chia th nh nhi·u nhâm, méi nhâm câ 5 ¸n 6 hå c sinh v khæng qu¡ 8 hå c sinh. Vi»c ch¸ t¤o mët sè cuën c£m ÷ñ c c¡c nhâm hå c sinh l m ð nh . Buêi 2: - Nëi dung: Thüc hi»n nhi»m vö d¤y hå c: i v + Kiºm chùng mèi quan h» giúa u cõa 2 ¦u o¤n m¤ch ch¿ chùa i»n trð thu¦n R. i π/2 u so vîi giúa 2 ¦u o¤n m¤ch ch¿ chùa sîm pha + Kiºm chùng quan h» tö i»n C. + Kiºm chùng quan h» i π/2 u so vîi giúa 2 ¦u o¤n m¤ch ch¿ chùa tr¹ pha cuën c£m L. - Ph÷ìng ph¡p: K¸t hñp ph÷ìng ph¡p ành h÷îng t¡i t¤o vîi ph÷ìng ph¡p ành h÷îng kh¡i qu¡t ch÷ìng tr¼nh hâa. - H¼nh thùc tê chùc: Ti¸n h nh tr¶n lîp vîi thíi gian l 2 ti¸t hå c. C¡c lîp ÷ñ c chia th nh nhi·u nhâm. Þ ç s÷ ph¤m ch¿ ¤o vi»c x¥y düng nëi dung [1;21-27]: Buêi 2 câ t½nh k¸ thøa buêi thù nh§t, mùc ë y¶u c¦u t½nh tü lüc cõa hå c sinh cao hìn buêi 1, hå c sinh ph£i tü ÷a ra ph÷ìng ¡n l m th½ nghi»m v tü l m c¡c th½ nghi»m kiºm chùng. Gióp hå c sinh hiºu rã quan h» giúa c÷íng ë dáng i»n v hi»u i»n th¸ giúa 2 ¦u o¤n m¤ch ch¿ chùa: i»n trð thu¦n R; tö i»n C; cuën c£m L. ... - tailieumienphi.vn