Xem mẫu

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài: Nghiên cứu vấn đề bản chất, chức năng, hình thức của tín dụng và vai trò của nó đối với sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi më ®Çu. N h÷ng n¨m gÇn ®©y, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, víi sù nç lùc phÊn ®Êu cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ vµ toµn thÓ nh©n d©n, sù hîp t¸c, hç trî, gióp ®ì cña c¸c quèc gia, tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng khëi s¾c, tiÕn bé míi, tõng b­íc ph¸t triÓn nhanh h¬n, v÷ng ch¾c h¬n. Chóng ta ®· vµ ®ang cè g¾ng n©ng cao søc m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng, hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ ®Ó dÇn dÇn theo kÞp hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, xÐt tõ môc tiªu, ®­êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta (theo quan ®iÓm cña §¶ng t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX) tõ thùc tiÔn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ rÊt n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong ®ã nhÊt lµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d­¬ng, gÇn nhÊt lµ khu vùc §«ng Nam Ch©u ¸, chóng ta nhËn thÊy r»ng so víi môc tiªu ®Æt ra vµ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ khu vùc còng nh­ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp, ®ßi hái ph¶i cã sù phÊn ®Êu v­ît bËc, b¶o ®¶m ph¸t triÓn v÷ng ch¾c tuÇn tù vµ kÕt hîp cã nh÷ng b­íc ®ét ph¸, nh¶y vät, "®i t¾t ®ãn ®Çu"... míi cã thÓ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ mong muèn. Qu¸ tr×nh ®ã cÇn qu¸n triÖt theo môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2010 mµ môc tiªu tæng qu¸t lµ "§­a n­íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng­êi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ quèc phßng, an ninh ®­îc t¨ng c­êng, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ®­îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n, vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ ®­îc n©ng cao" (§¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001, trang 89 - 90). §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu Êy, tõ 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. x uÊt ph¸t ®iÓm nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay, trong bèi c¶nh chung xu h­íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ßi hái chóng ta ph¶i t×m ra vµ øng dông nhiÒu gi¶i ph¸p ®ång bé vµ cã tÝnh hÖ thèng vµ kh¶ thi, nhiÒu "®ßn bÈy kinh tÕ" víi nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ h÷u hiÖu, thiÕt thùc h¬n. Trong ®ã, hiÖn nay mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i t¨ng c­êng nguån vèn nh»m chuyÓn giao, ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, më réng quy m« s¶n xuÊt ph¸t huy néi lùc, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu, c¹nh tranh, hîp t¸c, tÝch cùc tham gia hoµ nhËp, thÝch øng qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÕ giíi... §Ó t¨ng c­êng nguån vèn ®Çu t­ cho nÒn s¶n xuÊt cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, ®a d¹ng vµ phong phó, trong ®ã mét biÖn ph¸p rÊt quan träng lµ n©ng cao kh¶ n¨ng cña ho¹t ®éng tÝn dông. VÒ mÆt lý luËn kinh tÕ còng nh­ thùc tiÔn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ thÕ giíi tõ tr­íc ®Õn nay, ®Æc biÖt trong t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, khu vùc, n­íc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy tÝn dông ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN nãi riªng. Bëi vËy viÖc t×m hiÓu, n ghiªn cøu vÊn ®Ò b¶n chÊt, chøc n¨ng, h×nh thøc cña tÝn dông vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN l µ viÖc lµm cÇn thiÕt, bæ Ých tr­íc hÕt lµ víi nh÷ng ng­êi häc tËp vÒ khoa häc kinh tÕ, nh÷ng nhµ qu¶n lý, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. I . B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông. 1 .1. TÝn dông h×nh thµnh, ph¸t triÓn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. T heo sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi loµi ng­êi còng ph¸t triÓn theo c¸c h×nh th¸i kinh tÕ kh¸c nhau. ë mçi giai ®o¹n, thêi ®¹i kinh tÕ ®ã do ®Æc ®iÓm vÒ n¨ng lùc cña nÒn kinh tÕ nªn ë x· héi céng s¶n nguyªn thñy do lùc l­îng s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn, x· héi kh«ng cã cña d­, s¶n phÈm do con ng­êi lµm ra ch­a ®ñ tÝch lòy, quan hÖ s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së céng ®ång mäi s¶n phÈm ®Òu lµ cña chung, con ng­êi hoµn toµn dùa vµo nhau, chung sèng, t­ h÷u ch­a ra ®êi... Do ®ã ch­a xuÊt hiÖn quan hÖ mua b¸n, trao ®æi. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt sau ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, s¶n phÈm lµm ra ngµy cµng nhiÒu, con ng­êi kh«ng chØ ®ñ tiªu dïng mµ dÇn dÇn cßn cã tÝch lòy, dù tr÷ xuÊt hiÖn cña d­. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cña c«ng cô lao ®éng chÕ ®é t­ h÷u dÇn dÇn xuÊt hiÖn, sù ph©n ho¸ gi÷a ng­êi giµu ng­êi nghÌo vµ c¸c tÇng líp, giai cÊp, c¸c giai cÊp còng theo ®ã ph¸t triÓn ngµy cµng râ rÖt. Quan hÖ trao ®æi, mua b¸n, vay m­în còng tõng b­íc xuÊt hiÖn víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng phong phó. Tuy nhiªn quan hÖ vay m­în thêi kú ®Çu chØ lµ h×nh thøc s¬ khai, ph«i thai cña tÝn dông sau nµy. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh nhu cÇu mua b¸n, trao ®æi, vay m­în t¨ng lªn, xuÊt hiÖn tiÒn tÖ (mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt vËt trung gian trong trao ®æi mua b¸n, mét lo¹i cña c¶i ®Ó tÝch tr÷...), x· héi dÇn dÇn xuÊt hiÖn quan hÖ tÝn dông. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn quan hÖ tÝn dông do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - Mét lµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh do sù vËn ®éng cña vèn tiÒn tÖ dÉn ®Õn n¶y sinh hiÖn t­îng trong cïng mét thêi gian cã nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ thõa vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, ch­a cã nhu cÇu sö dông. Ng­îc l¹i cã nh÷ng ®¬n vÞ thiÕu vèn, cã nhu cÇu vay m­în t¨ng vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. T×nh tr¹ng ®ã n¶y sinh m©u thuÉn ®ái hái cã c¸ch thøc gi¶i quyÕt më ®­êng cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do vËy cÇn cã sù tËp trung vèn, ph©n phèi l¹i c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi theo nguyªn t¾c vay m­în hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, b¶o ®¶m qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tuÇn hoµn, xoay vßng cña nguån vèn ®­îc diÔn ra liªn tôc n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh, tiÕt kiÖm ®­îc nguån vèn ... - Hai lµ: Trong ®êi sèng sinh ho¹t, vËn ®éng cña toµn x· héi cã t×nh tr¹ng cã nh÷ng c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc tËp thÓ vµ trong nh©n d©n (c¸ nh©n, hé gia ®×nh ...) th­êng xuyªn cã l­îng tiÒn nhµn rçi ch­a cÇn sö dông ngay. §©y còng lµ mét ®iÒu kiÖn, c¬ së tiÒm tµng dÉn ®Õn n¶y sinh quan hÖ tÝn dông bëi lÏ kh«ng cã nh÷ng l­îng tiÒn nhµn rçi ®ã th× kh«ng cã c¬ së ®Ó thùc hiÖn quan hÖ tÝn dông. - Ba lµ do chÕ ®é së h÷u vÒ vèn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, do tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ - nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn songl ¹i ®ßi hái cã sù chuyÓn ho¸ trong néi bé cña c¸c h×nh thøc së h÷u vµ gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn ®Ó viÖc chuyÓn vèn gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ kh«ng lµm ¶nh h­ëng, kh«ng x©m ph¹m ®Õn quyÒn lîi cña nhau gi÷a c¸c chñ së h÷u cÇn ph¶i th«ng qua quan hÖ tÝn dông cã vay cã tr¶ theo tho¶ thuËn nhÊt ®Þnh mµ bªn cho vay khi nhËn l¹i sè tiÒn cho vay ngoµi phÇn gèc cßn ®­îc thªm mét sè tiÒn l·i theo tû lÖ quy ®Þnh. Nhê ®ã mµ quyÒn lîi cña c¸c chñ së h÷u kh¸c nhau khi tham gia quan hÖ tÝn dông ®­îc ®¶m b¶o 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. mét c¸ch chÆt chÏ, theo mét quy t¾c thèng nhÊt, víi sù b¶o ®¶m cã tÝnh ph¸p lý, ph¸p luËt. - Bèn lµ do yªu cÇu cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kinh tÕ trong s¶n xuÊt, kinh doanh rÊt chÆt chÏ, cô thÓ chi tiÕt nªn c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n chñ ®éng, thËn träng trong tÝnh to¸n huy ®éng, chuÈn bÞ t¹o nguån vèn n¾m ch¾c nguån vèn còng nh­ sö dông vèn kÓ c¶ vèn cè ®Þnh vµ l­u ®éng. TÝnh to¸n c©n nh¾c, x¸c ®Þnh ®óng vÒ nhu cÇu vèn cña m×nh trong s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m b¶o lÊy thu bï chi vµ cã l·i. ChÝnh viÖc ®i vay vµ cho vay th«ng qua quan hÖ tÝn dông c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ... gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nhu cÇu vÒ vèn, sö dông vèn. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò tr×nh bµy ë trªn cã thÓ ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña quan hÖ tÝn dông ho¹t ®éng tÝn dông trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt. 1 .2. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. * B¶n chÊt cña tÝn dông. T õ sù ph©n tÝch qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña tÝn dông, qua nghiªn cøu chóng ta cã thÓ thÊy r»ng tÝn dông lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸, lµ h×nh thøc vËn ®éng cña vèn cho vay. TÝn dông ph¶n ¸nh quan hÖ kinh tÕ gi÷a chñ thÓ së h÷u vµ c¸c chñ thÓ sö dông nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ cã kú h¹n c¶ vèn gèc lÉn lîi tøc. B¶n chÊt tÝn dông biÓu hiÖn ë qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÓ hiÖn th«ng qua c¸c giai ®o¹n sau: 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ë g iai ®o¹n cho vay: vèn tiÒn tÖ ®­îc chuyÓn tõ ng­êi cho vay sang ng­êi ®i vay. Khi ®ã gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®­îc chuyÓn sang ng­êi ®i vay. ë g iai ®o¹n sö dông vèn tÝn dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ng­êi ®i vay ®­îc quyÒn sö dông gi¸ trÞ cña vèn tÝn dông vèn vay ®­îc sö dông trùc tiÕp ®Ó mua hµng ho¸ (nÕu vay b»ng tiÒn) hoÆc ®­îc sö dông trùc tiÕp (nÕu vay b»ng hµng ho¸) ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc tiªu dïng cña ng­êi ®i vay. Song ng­êi ®i vay kh«ng cã quyÒn së h÷u gi¸ trÞ cña vèn vay mµ chØ ®­îc sö dông t¹m thêi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn gi÷a ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay. ë g iai ®o¹n: hoµn tr¶ tÝn dông - kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn cña tÝn dông. Vèn tÝn dông sau khi ®­a vµo s¶n xuÊt trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ - vèn, ®­îc ng­êi ®i vay tr¶ l¹i cho ng­êi vay gåm ph©n gèc vµ l·i (lîi tøc). Nh­ vËy vèn ®­a vµo ho¹t ®éng tÝn dông ®· sinh lîi cho ng­êi së h÷u nã. Qu¸ tr×nh nµy vÒ thùc chÊt theo C. M¸c khi ph©n tÝch nÒn kinh tÕ TBCN ®· chØ râ: "TiÒn ch¼ng qua chØ rêi khái tay ng­êi së h÷u trong mét thêi gian vµ ch¼ng qua chØ t¹m thêi chuyÓn tõ tay ng­êi së h÷u sang tay nhµ t­ b¶n ho¹t ®éng, cho nªn tiÒn kh«ng ph¶i bá ra ®Ó thanh to¸n hay kh«ng ph¶i tù ta b¸n ®i ®Ó cho vay. TiÒn chØ ®em nh­îng l¹i víi mét ®iÒu kiÖn lµ nã sÏ quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t sau mét kú h¹n nhÊt ®Þnh" (C.M¸c t­ b¶n quyÒn III, tËp II, NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1978). Râ rµng r»ng ë ®©y sù hoµn tr¶ tÝn dông lµ sù quay trë vÒ cña gi¸ trÞ. §ã lµ sù vËn ®éng cña mét l­îng gi¸ trÞ. Sù hoµn tr¶ theo ®óng nghÜa cña nã lu«n ®­îc b¶o toµn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ céng víi phÇn t¨ng thªm (lîi tøc). Nh­ vËy "§em tiÒn cho vay víi t­ c¸ch lµ mét vËt cã ®Æc ®iÓm lµ sÏ quay trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã mµ vÉn gi÷ 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. n guyªn vÑn gi¸ trÞ cña nã, ®ång thêi lín thªm trong qu¸ tr×nh vËn ®éng" (Theo C.M¸c s¸ch ®· dÉn). VÊn ®Ò tr×nh bµy ë trªn ®· lµm râ b¶n chÊt tÝn dông. Bªn c¹nh ®ã, lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng hãa, g¾n víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng nªn tÝn dông tån t¹i trong nhiÒu nÒn kinh tÕ hµng ho¸, kh«ng tÝnh ®Õn chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi ë ®ã. Tuy nhiªn, tån t¹i trong nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi kh¸c nhau th× tÝn dông còng mang b¶n chÊt kh¸c nhau do b¶n chÊt chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi ®ã chi phèi. Riªng ®èi víi nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi (nh­ n­íc ta hiÖn nay), c¸c ng©n hµng Nhµ n­íc khi cho vay tiÒn còng ®Òu theo quy luËt chung cña ho¹t ®éng nµy: cã vay, cã tr¶, cã lîi thÕ, song chóng ta kh«ng chØ v× môc ®Ých thu lîi tøc mµ cßn v× môc ®Ých chñ yÕu lµ ®Ó thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vµ ®ång thêi tõng b­íc tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n, c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña nh©n d©n. Ng­îc l¹i ë chÕ ®é tù b¶n chñ nghÜa môc ®Ých chñ yÕu trªn hÕt cña nh÷ng chñ thÓ së h÷u - cña ng­êi cho vay lµ nh»m thu lîi tøc - cµng nhiÒu cµng tèt (dÜ nhiªn lµ ngoµi viÖc thu håi ®ñ vèn gèc). N¬i nµo, tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸ nh©n nµo vay víi l·i suÊt cao h¬n th× hä sÏ tËp trung ®Çu t­ cho vay nhiÒu h¬n, thuËn lîi h¬n....mµ xem nhÑ môc ®Ých sö dông vèn vay, kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc ng­êi ®i vay sö dông vèn vay vµo môc ®Ých g×, hoÆc cã ch¨ng còng chØ nh»m thu ®­îc nhiÒu lîi tøc, hoÆc v× môc ®Ých cña sè Ýt v× lîi Ých cña giai cÊp t­ s¶n... ChÝnh v× tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta cã b¶n chÊt tèt ®Ñp, tiÕn bé, tÝch cùc nh­ vËy cho nªn nã t¹o ®iÒu kiÖn, c¬ së, thuËn lîi vµ ®éng lùc m¹nh mÏ ®Èy m¹nh, më réng ho¹t ®éng tÝn dông, n©ng cao vai trß, hiÖu qu¶ cña tÝn dông trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. I I. C¸c h×nh thøc cña tÝn dông. 1. §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông. S ù cÇn thiÕt cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸, bëi sù ph¸t triÓn cña chøc n¨ng tiÒn tÖ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Quan hÖ tÝn dông ra ®êi b¾t nguån tõ ®Æc ®iÓm chu chuyÓn vèn trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong tõng thêi ®iÓm th­êng xuyªn cã mét bé phËn vèn nhµn rçi cÇn ®­îc sö dông ®Ó sinh lêi. Ch¼ng h¹n, vèn dïng ®Ó tr¶ l­¬ng nh­ng ch­a ®Õn kú tr¶, vèn mua nguyªn liÖu nh­ng ch­a ®Õn kú mua....Trong khi ®ã, mét sè doanh nghiÖp kh¸c muèn cã vèn ®Ó thanh to¸n, ®Ó më mang doanh nghiÖp nh­ng ch­a tÝch luü kÞp. T­¬ng tù nh­ vËy, trong d©n c­ vµ trong tæ chøc x· héi còng cã sè tiÒn nh·n rçi. Râ rµng cïng trong mét thêi ®iÓm, n¬i th× cã vèn nh­ng ch­a cÇn sö dông, n¬i th× cÇn sè vèn nh­ng l¹i ch­a cã. Quan hÖ tÝn dông cÇn vµ cã thÓ ra ®êi tõ ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®ã. Quan hÖ tÝn dông tån t¹i trong nhiÒu nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nh­ng tån t¹i trong c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi kh¸c nhau th× tÝn dông còng mang nh÷ng b¶n chÊt kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, c¸c ng©n hµng nhµ n­íc khi cho vay tiÒn ®Òu ph¶i thu lîi tøc, cã vay cã tr¶ nh­ng kh«ng chØ v× môc ®Ých thulîi tøc mµ cßn chñ yÕu v× ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn s¶n xuÊt x· héi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, tõng b­íc tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n. Quan hÖ tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi,ngoµi ®Æc ®iÓm chung lµ quyÒn së h÷u vèn t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn, cßn cã ®Æc ®iÓm lín lµ: nhiÒu quan hÖ tÝn dông kh¸c nhau víi nh÷ng nguån lîi tøc kh¸cnhau ph¶n ¸nh nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c quan hÖ 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. t Ýn dông nµy võ¨ hîp t¸c võa c¹nh tranh víi nhau trong nÒn kinh tÕ thÞ töêng cã sù qu¶nlý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §©y còng lµ lÜnh vùc ®Êu ranh gay g¾t, ®ßi hái quan hÖ tÝn dông nhµ n­íc ph¶i kh«ng ngõng lín m¹nh ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß chñ ®¹o trong quan hÖ tÝn dông toµn x· héi. 2 . Quan hÖ tÝn dông tån t¹i d­íi c¸c h×nh thøc: - TÝn dông th­¬ng m¹i lµ viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch vô b»ng c¸ch cho chÞu tiÒn víi kú h¹n nhÊt ®Þnh vµ lîi tøc nhÊt ®Þnh. TÝn dông th­¬ng m¹i kh«ng chØ cã trong quan hÖ mua - b¸n lín mµ cßn cã ngay c¶ trong tiªu dïng, nãi c¸ch kh¸c, nã còng g¾n liÒn víi h×nh thøc tÝn dông tiªu dïng, mét h×nh thøc kh«ng chØ b¶o ®¶m lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng, mµ cßn cã lîi cho ng­êi s¶n xuÊt. Bëi vËy, tÝn dông th­¬ng m¹i lµ mét h×nh thøc kh«ng thÓ thiÕu trong kinh tÕ thÞ tr­êng. - TÝn dông ng©n hµng §©y lµ h×nh thøc tÝn dông rÊt quan träng vµ lµ quan hÖ tÝn dông chñ yÕu gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp. Nã lµ h×nh thøc mµ c¸c quan hÖ tÝn dông ®­îc thùc hiÖn th«ng qua vai trß trung t©m cña ng©n hµng. Nã ®¸p øng phÇn lín nhu cÇu tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Theo ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng ngµy cµng trë thµnh h×nh thøc chñ yÕu kh«ng chØ ë trong n­íc mµ cßn trªn tr­êng quèc tÕ. Tuú theo c¸ch ph©n chia kh¸c nhau, tÝn dông ng©n hµng cã c¸c lo¹i kh¸c nhau. NÕu ph©n chia theo thêi gian th× cã tÝn dông ng¾n h¹n, tÝn dông trung h¹n (trªn 1 n¨m vµ d­íi 5 n¨m) vµ tÝn dông dµi h¹n 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ( trªn 5 n¨m). NÕu ph©n chia theo ®èi t­îng ®Çu t­ cña tÝn dông th× cã tÝn dông vèn l­u ®éng, tÝn dông vèn cè ®Þnh. 3 . Chøc n¨ng cña ng©n hµng Th­¬ng mai - C høc n¨ng trung gian tµi chÝnh: Huy ®éng vèn t¹m thêi nh·n rçi phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Víi chøc n¨ng nµy, nã cã vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ph¸t triÓn thªm viÖc lµm, c¶i thiÖn møc sèng d©n c­, æn ®Þnh chØ tiªu cña ChÝnh phñ vµ gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn hµng ho¸ vµ vßng quay cña ®ång tiÒn thóc ®Èy qóa tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸, gi¸n tiÕp ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ, æn ®Þnh søc mua ®èi néi, k×m chÕ l¹m ph¸t, mÆt kh¸c, nhê chøc n¨ng nµy, l­u th«ng tµi chÝnh huy ®éng vµ cho vay mµ ng©n hµng cã ®­îc nguån thu ®Ó bï ®¾p chi phÝ tr¶ l·i tiÒn göi, chi phÝ kinh doanh vµ cã l·i. §iÒu nµy quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn vµ lín m¹nh kh«ng ngõng cña chÝnh b¶n th©n c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. - Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n. Hµng ngµy nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c quan hÖ giao dÞch víi khèi l­îng thanh to¸n rÊt lín. NÕu tµi kho¶n thanh to¸n ®Òu dïng tiÒn mÆt trùc tiÕp sÏ dÉn ®Õn c¸c chi phÝ thanh to¸n rÊt tèn kÐm nh­ in Ên, vËn chuyÓn, ®Õm, ng­êi b¶o qu¶n tiÒn... Nh­ng víi sù ra ®êi cña ng©n hµng th­¬ng m¹i víi chøc n¨ng thanh to¸n, th× c¸c kho¶n giao dÞch trªn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng víi h×nh thøc thanh to¸n thÝch hîp, thñ tôc ®¬n gi¶n vµ kinh tÕ ngµy cµng hiÖn ®¹i nh­ uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, sÐc, th­ tÝn dông...tõ ®ã lµm cho nhu cÇu chi tr¶ tiÒn mÆt ngµy cµng nhanh, tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu thêi gian, chi phÝ cho x· héi. Víi chøc n¨ng nµy, 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. n g©n hµng ®· gãp phÇn thùc hiÖn nhanh chãng c¸c kho¶n thanh to¸n, lµm nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, gi¶m sè l­îng tiÒn mÆt in l­u th«ng, tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng tiÒn mÆt. §ång thêi chøc n¨ng nµy huy ®éng tèi ®a nguån vèn cña c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Ó dµnh cho ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i gi¸m s¸t l­u th«ng luËt tµi chÝnh, kiÓm so¸t ®­îc luång l­u th«ng tiÒn tÖ. - Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ cç m¸y t¹o tiÒn cña nÒn kinh tÕ: qu¸ tr×nh t¹o tiÒn cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i dùa trªn c¬ së tiÒn göi x· héi. Ng©n hµng cho vay th«ng qua c¬ chÕ thanh to¸n chuyÓn kho¶n gi÷a c¸c ng©n hµng. Søc t¹o tiÒn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, tû lÖ dù tr÷ d­ thõa, tû lÖ gi÷a l­îng tiÒn l­u th«ng ë hÖ thèng ng©n hµng vµ thÕ giíi cña x· héi ph¸t triÓn trong hÖ thèng ng©n hµng. - Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh, do ®ã nã cã c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ kinh doanh ®Ó kiÕm lêi, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ cã c¸c biÖn ph¸p can thiÖp ®Ó kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh lµ n¬i ®Ó ChÝnh phñ vËn hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« quan träng. - TÝn dông Nhµ n­íc TÝn dông Nhµ n­íc lµ quan hÖ vay m­în cã hoµn tr¶ vèn vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ n­íc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong n­íc, gi÷a Nhµ n­íc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong n­íc, gi÷a Nhµ n­íc víi c¸c tÇng líp d©n c­, gi÷a Nhµ n­íc víi chÝnh phñ c¸c n­íc kh¸c... 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. H ×nh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc Nhµ n­íc ph¸t hµnh c«ng tr¸i b»ng thãc, b»ng vµng, b»ng tiÒn ®Ó vay d©n khi ng©n s¸ch nhµ n­íc thiÕu hôt. TÝnh hiÖu qu¶ cña h×nh thøc tÝn dông nhµ n­íc phô thuéc vµo viÖc thùc hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tù nguuyÖn vµ còng cã lîi gi÷a Nhµ n­íc vµ ng­êi mua c«ng tr¸i. Muèn vËy ph¶i ®¶m b¶o l·i suÊt tÝn dông nhµ n­¬c phï hîp víi l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, thêi gian tr¶ ph¶i ®¶m b¶o ®óng thêi h¹n vµ ghi trªn c«ng tr¸i, ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho ng­êi mua c«ng tr¸i. - TÝn dông tËp thÓ TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tù nguyÖn gãp vèn cña c¸c thµnh viªn cho nhau vay hoÆc ®Ó cïng nhau kinh doanh tÝn dông. Nã tån t¹i d­íi h×nh thøc tæ chøc nh­ c¸c hiÖp héi tÝn dông, hîp t¸c x· tÝn dông...TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc cã vai trß bæ sung cho tÝn dông ng©n hµng vÒ huy ®éng vµ cho vay chñ yÕu ë n«ng th«n. ë n ­íc hîp t¸c x· tÝn dông ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1956 vµ trë thµnh phæ biÕn vµo nh÷ng n¨m 1960, cã t¸c dông mét thêi trong phong trµo hîp t¸c ho¸. Song, do ho¹t ®éng theo c¬ chÕ hµnh chÝnh bao cÊp, nã chØ lµ "ch©n rÕt" cña ng©n hµng, nªn ®· bÞ h¹n chÕ t¸c dông vµ tan r·. Tõ khi cã ChØ thÞ 100 cña Ban bÝ th­ Trung ­¬ng vÒ kho¸n s¶n phÈm trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, trong n«ng th«n ®· xuÊt hiÖn m¹nh mÏ nhu cÇu vÒ tÝn dông. N¨m 1982, c¸c hîp t¸c x· tÝn dông ®­îc kh«i phôc l¹i. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông hÖ thèng ng©n hµng, mµ ®Ønh cao lµ n¨m 1988 vµ ®Çu 1989. Ch¼ng bao l©u, hµng lo¹t nh÷ng tæ chøc tÝn dông ®ã bÞ ®æ vì, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ chi tr¶, ®· g©y rèi lo¹n vÒ kinh tÕ - x· héi, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông. HËu qu¶ trªn do nhiÒu nguyªn nh©n, song tr­íc 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. h Õt ph¶i kÓ ®Õn sù thiÕu thÕ chÊp ph¸p lý hoµn chØnh, thiÕu hÖ thèng kiÓm tra, thanh to¸n vµ hiÖu lùc ®Ó ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc an toµn vµ n»m trong khu«n khæ cña luËt ph¸p thèng nhÊt. TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tån t¹i tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n khi hé gia ®×nh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ vµ khi ng©n hµng ch­a v­¬n tíi tõng hé n«ng th«n. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã chØ trë thµnh hiÖn thùc khi c¸c tæ chøc tÝn dông tËp thÓ cã c¬ chÕ kinh doanh phï hîp, tån t¹i vµ ph¸t triªnr trªn c¬ së t«n träng ph¸p luËt trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, cã sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, ngoµi c¸c h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu trªn cßn cã mét sè h×nh thøc tÝn dông kh¸c nh­ tÝn dông tiªu dïng, tÝn dông häc ®­êng... I II. Chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông 1 . Chøc n¨ng cña tÝn dông L µ mét bé phËn cña hÖ thèng tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông còng cã chøc n¨ng ph©n phèi vµ gi¸m ®èc. - Chøc n¨ng ph©n phèi cña tÝn dông ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ph©n phèi l¹i vèn. Ph©n phèi cña tÝn dông dùa trªn c¬ së tù nguyÖn theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ cã hiÖu qu¶. Néi dung cña chøc n¨ng nµy biÓu hiÖn ë c¬ chÕ "hót" (hay huy ®éng) c¸c nguån vèn tiÒn tÖ nhµn rçi, ph©n t¸n trong x· héi ®Ó (®Èy) (hay cho vay) nã vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng "thu håi" vèn cho vay theo kú h¹n vµ "tham dù ph©n phèi" ë c¸c c¬ së ®i vay theo sè l­îng cho vay víi tû suÊt lîi tøc ®· ghi trong hîp ®ång. 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - C høc n¨ng gi¸m ®èc, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña tÝn dông cã liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn, ®Õn mèi quan hÖ gi÷a ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay. Ng­êi cã vèn cho vay lu«n quan t©m ®Õn sù an toµn cña vèn, kh«ng nh÷ng thÕ, hä cßn mong muèn vèn cña hä khi sö dông cã kh¶ n¨ng sinh lîi ®Ó hä cã thÓ thu vÒ thªm kho¶n lîi tøc. Muèn vËy,ng­êi cho vay ph¶i am hiÓu vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ng­êi ®i vay, tõ kh©u xem xÐt t­ c¸ch ph¸p nh©n ng­êi vay, t×nh h×nh vèn liÕng, mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng, kh¶ n¨ng tr¶ nî nãi riªngvµ t×nh h×nh tµi chÝnh nãi chung, quan hÖ víi c¸c chñ nî kh¸cv..v..Sau khi xÏmÐt t­ c¸ch ph¸p nh©n ®Ó cho vay, ng­êi cho vay cßn ph¶i kiÓm so¸t viÖc sö dông vèn cho vay cã ®óng môc ®Ých kh«ng, cã hiÖu qu¶ kh«ng ®Ó ®iÒu chØnh liÒu l­îng vèn vµ ®Ó thu håi vèn ®óng h¹n, cã kÌm theo lîi tøc. 2 . Vai trß cña tÝn dông T hùc hiÖn tèt hai chøc n¨ng trªn, tÝn dông cã vai trß sau ®©y: - Víi t­ c¸ch lµ c«ng cô tËp trung vèn vµ tÝch luü, tÝn dông gãp phÇn gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gãp phÇn t¨ng vßng quay cña vèn, tiÕt kiÖm tiÒn mÆt trong l­u th«ng vµ gãp phÇn kh¾c phôc l¹m ph¸t tiÒn tÖ. - TÝn dông gãp phÇn cung cÊp khèi l­îng vèn cho c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã t¨ng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi thiÕt bÞ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm, t¹o kh¶ n¨ng vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ c¸c c«ng tr×nh lín, c¸c ngµnh, lÜnh vùc cã ý nghÜa quan träng ®èi víi quèc tÕ d©n sinh, thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - T Ýn dông gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh më réng mèi quan hÖ giao l­u tiÒn tÖ gi÷a n­íc ta vµ n­íc kh¸c trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. - TÝn dông gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh, ®iÒu chØnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. - TÝn dông t¹m thêi hç trî vèn tiªu dïng cho c­ d©n c¶i thiÖn ®êi sèng. 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Tµi liÖu tham kh¶o 1 . Gi¸o tr×nh kinh tÕ M¸c - Lªnin phÇn 2. 2. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ 3. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng 9 ( phÇn nãi vÒ tµi chÝnh - tÝn dông - ng©n hµng) 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. M ôc lôc M ë ®Çu................................................................................................. 1 I. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông ............... 3 1 .1. TÝn dông h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan....... 3 1.2. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta hiÖn nay ........................................................... 5 I I. C¸c h×nh thøc cña tÝn dông................................................... 8 1 . §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông........................................... 8 2. Quan hÖ tÝn dông tån t¹i d­íi c¸c h×nh thøc ............................... 9 3. Chøc n¨ng cña ng©n hµng Th­¬ng m¹i .................................... 10 I II. Chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông..................................13 1 . Chøc n¨ng cña tÝn dông .......................................................... 13 2. Vai trß cña tÝn dông ............................................................... 14 T µi liÖu tham kh¶o .......................................................................17 18
nguon tai.lieu . vn