- Trang Chủ
- Tài chính - Ngân hàng
- Đề tài: Nghiên cứu vấn đề bản chất, chức năng, hình thức của tín dụng và vai trò của nó đối với sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài:
Nghiên cứu vấn đề bản chất, chức năng,
hình thức của tín dụng và vai trò của nó
đối với sự phát triển của nền kinh tế thị
trường định hướng XHCN
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi më ®Çu.
N h÷ng n¨m gÇn ®©y, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, sù qu¶n lý cña
Nhµ níc, víi sù nç lùc phÊn ®Êu cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ vµ
toµn thÓ nh©n d©n, sù hîp t¸c, hç trî, gióp ®ì cña c¸c quèc gia, tæ chøc
kinh tÕ quèc tÕ, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng khëi s¾c, tiÕn bé míi,
tõng bíc ph¸t triÓn nhanh h¬n, v÷ng ch¾c h¬n. Chóng ta ®· vµ ®ang
cè g¾ng n©ng cao søc m¹nh tèc ®é t¨ng trëng, hiÖu qu¶ cña nÒn kinh
tÕ ®Ó dÇn dÇn theo kÞp hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ
giíi. Tuy nhiªn, xÐt tõ môc tiªu, ®êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc
ta (theo quan ®iÓm cña §¶ng t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX)
tõ thùc tiÔn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ rÊt n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ
giíi trong ®ã nhÊt lµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d¬ng, gÇn nhÊt lµ
khu vùc §«ng Nam Ch©u ¸, chóng ta nhËn thÊy r»ng so víi môc tiªu
®Æt ra vµ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ khu vùc còng nh thÕ giíi, nÒn kinh tÕ
níc ta hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp, ®ßi hái ph¶i cã sù phÊn
®Êu vît bËc, b¶o ®¶m ph¸t triÓn v÷ng ch¾c tuÇn tù vµ kÕt hîp cã
nh÷ng bíc ®ét ph¸, nh¶y vät, "®i t¾t ®ãn ®Çu"... míi cã thÓ ®¹t ®îc
kÕt qu¶ nh mong muèn. Qu¸ tr×nh ®ã cÇn qu¸n triÖt theo môc tiªu cña
chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2010 mµ môc tiªu tæng
qu¸t lµ "§a níc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt
®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn
n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp theo híng
hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ngêi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt
cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ quèc phßng, an ninh ®îc t¨ng cêng, thÓ
chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ®îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n, vÞ
thÕ cña níc ta trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao" (§¶ng Céng S¶n
ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, NXB ChÝnh
trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001, trang 89 - 90). §Ó ®¹t ®îc môc tiªu Êy, tõ
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
x uÊt ph¸t ®iÓm nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, trong bèi c¶nh chung xu
híng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ßi hái chóng ta
ph¶i t×m ra vµ øng dông nhiÒu gi¶i ph¸p ®ång bé vµ cã tÝnh hÖ thèng
vµ kh¶ thi, nhiÒu "®ßn bÈy kinh tÕ" víi nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ h÷u
hiÖu, thiÕt thùc h¬n. Trong ®ã, hiÖn nay mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p
quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i t¨ng cêng nguån vèn nh»m chuyÓn giao,
¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, më réng quy m« s¶n xuÊt ph¸t huy néi
lùc, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu, c¹nh
tranh, hîp t¸c, tÝch cùc tham gia hoµ nhËp, thÝch øng qu¸ tr×nh toµn
cÇu ho¸ kinh tÕ thÕ giíi... §Ó t¨ng cêng nguån vèn ®Çu t cho nÒn s¶n
xuÊt cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, ®a d¹ng vµ phong phó, trong ®ã
mét biÖn ph¸p rÊt quan träng lµ n©ng cao kh¶ n¨ng cña ho¹t ®éng tÝn
dông. VÒ mÆt lý luËn kinh tÕ còng nh thùc tiÔn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
níc ta vµ thÕ giíi tõ tríc ®Õn nay, ®Æc biÖt trong t×nh h×nh kinh tÕ
thÕ giíi, khu vùc, níc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy tÝn dông ngµy
cµng cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung
nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng
XHCN nãi riªng. Bëi vËy viÖc t×m hiÓu, n ghiªn cøu vÊn ®Ò b¶n chÊt,
chøc n¨ng, h×nh thøc cña tÝn dông vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN l µ viÖc lµm cÇn
thiÕt, bæ Ých tríc hÕt lµ víi nh÷ng ngêi häc tËp vÒ khoa häc kinh tÕ,
nh÷ng nhµ qu¶n lý, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ.
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
I . B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông.
1 .1. TÝn dông h×nh thµnh, ph¸t triÓn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan.
T heo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi loµi ngêi còng
ph¸t triÓn theo c¸c h×nh th¸i kinh tÕ kh¸c nhau. ë mçi giai ®o¹n, thêi
®¹i kinh tÕ ®ã do ®Æc ®iÓm vÒ n¨ng lùc cña nÒn kinh tÕ nªn ë x· héi
céng s¶n nguyªn thñy do lùc lîng s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn, x· héi
kh«ng cã cña d, s¶n phÈm do con ngêi lµm ra cha ®ñ tÝch lòy, quan
hÖ s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së céng ®ång mäi s¶n phÈm ®Òu lµ cña chung,
con ngêi hoµn toµn dùa vµo nhau, chung sèng, t h÷u cha ra ®êi...
Do ®ã cha xuÊt hiÖn quan hÖ mua b¸n, trao ®æi.
Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt sau ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, s¶n phÈm lµm ra ngµy cµng nhiÒu, con ngêi
kh«ng chØ ®ñ tiªu dïng mµ dÇn dÇn cßn cã tÝch lòy, dù tr÷ xuÊt hiÖn
cña d. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cña
c«ng cô lao ®éng chÕ ®é t h÷u dÇn dÇn xuÊt hiÖn, sù ph©n ho¸ gi÷a
ngêi giµu ngêi nghÌo vµ c¸c tÇng líp, giai cÊp, c¸c giai cÊp còng
theo ®ã ph¸t triÓn ngµy cµng râ rÖt. Quan hÖ trao ®æi, mua b¸n, vay
mîn còng tõng bíc xuÊt hiÖn víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng phong
phó. Tuy nhiªn quan hÖ vay mîn thêi kú ®Çu chØ lµ h×nh thøc s¬ khai,
ph«i thai cña tÝn dông sau nµy.
Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh nhu cÇu mua
b¸n, trao ®æi, vay mîn t¨ng lªn, xuÊt hiÖn tiÒn tÖ (mét lo¹i hµng ho¸
®Æc biÖt vËt trung gian trong trao ®æi mua b¸n, mét lo¹i cña c¶i ®Ó tÝch
tr÷...), x· héi dÇn dÇn xuÊt hiÖn quan hÖ tÝn dông. Sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn quan hÖ tÝn dông do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y:
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- Mét lµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh do sù vËn ®éng cña
vèn tiÒn tÖ dÉn ®Õn n¶y sinh hiÖn tîng trong cïng mét thêi gian cã
nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ thõa vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, cha cã nhu cÇu
sö dông. Ngîc l¹i cã nh÷ng ®¬n vÞ thiÕu vèn, cã nhu cÇu vay mîn
t¨ng vèn ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh. T×nh tr¹ng ®ã n¶y sinh m©u
thuÉn ®ái hái cã c¸ch thøc gi¶i quyÕt më ®êng cho s¶n xuÊt ph¸t
triÓn. Do vËy cÇn cã sù tËp trung vèn, ph©n phèi l¹i c¸c nguån vèn t¹m
thêi nhµn rçi theo nguyªn t¾c vay mîn hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i trong
mét thêi gian nhÊt ®Þnh, b¶o ®¶m qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tuÇn hoµn,
xoay vßng cña nguån vèn ®îc diÔn ra liªn tôc n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt kinh doanh, tiÕt kiÖm ®îc nguån vèn ...
- Hai lµ: Trong ®êi sèng sinh ho¹t, vËn ®éng cña toµn x· héi cã
t×nh tr¹ng cã nh÷ng c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc tËp thÓ vµ trong nh©n d©n
(c¸ nh©n, hé gia ®×nh ...) thêng xuyªn cã lîng tiÒn nhµn rçi cha cÇn
sö dông ngay. §©y còng lµ mét ®iÒu kiÖn, c¬ së tiÒm tµng dÉn ®Õn n¶y
sinh quan hÖ tÝn dông bëi lÏ kh«ng cã nh÷ng lîng tiÒn nhµn rçi ®ã th×
kh«ng cã c¬ së ®Ó thùc hiÖn quan hÖ tÝn dông.
- Ba lµ do chÕ ®é së h÷u vÒ vèn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, do tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ -
nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn songl ¹i ®ßi hái cã sù chuyÓn
ho¸ trong néi bé cña c¸c h×nh thøc së h÷u vµ gi÷a c¸c h×nh thøc së
h÷u, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn ®Ó viÖc chuyÓn vèn gi÷a c¸c
h×nh thøc së h÷u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ kh«ng lµm ¶nh hëng,
kh«ng x©m ph¹m ®Õn quyÒn lîi cña nhau gi÷a c¸c chñ së h÷u cÇn ph¶i
th«ng qua quan hÖ tÝn dông cã vay cã tr¶ theo tho¶ thuËn nhÊt ®Þnh mµ
bªn cho vay khi nhËn l¹i sè tiÒn cho vay ngoµi phÇn gèc cßn ®îc
thªm mét sè tiÒn l·i theo tû lÖ quy ®Þnh. Nhê ®ã mµ quyÒn lîi cña c¸c
chñ së h÷u kh¸c nhau khi tham gia quan hÖ tÝn dông ®îc ®¶m b¶o
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
mét c¸ch chÆt chÏ, theo mét quy t¾c thèng nhÊt, víi sù b¶o ®¶m cã
tÝnh ph¸p lý, ph¸p luËt.
- Bèn lµ do yªu cÇu cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kinh tÕ trong s¶n
xuÊt, kinh doanh rÊt chÆt chÏ, cô thÓ chi tiÕt nªn c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc
kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n chñ ®éng, thËn träng trong tÝnh
to¸n huy ®éng, chuÈn bÞ t¹o nguån vèn n¾m ch¾c nguån vèn còng nh
sö dông vèn kÓ c¶ vèn cè ®Þnh vµ lu ®éng. TÝnh to¸n c©n nh¾c, x¸c
®Þnh ®óng vÒ nhu cÇu vèn cña m×nh trong s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m
b¶o lÊy thu bï chi vµ cã l·i. ChÝnh viÖc ®i vay vµ cho vay th«ng qua
quan hÖ tÝn dông c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh tÕ... gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò
nhu cÇu vÒ vèn, sö dông vèn.
Tõ nh÷ng vÊn ®Ò tr×nh bµy ë trªn cã thÓ ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng sù
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña quan hÖ tÝn dông ho¹t ®éng tÝn dông
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu
kh¸ch quan, lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt.
1 .2. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn
chñ nghÜa x· héi ë níc ta hiÖn nay.
* B¶n chÊt cña tÝn dông.
T õ sù ph©n tÝch qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña tÝn dông, qua
nghiªn cøu chóng ta cã thÓ thÊy r»ng tÝn dông lµ mét ph¹m trï cña
kinh tÕ hµng ho¸, lµ h×nh thøc vËn ®éng cña vèn cho vay. TÝn dông
ph¶n ¸nh quan hÖ kinh tÕ gi÷a chñ thÓ së h÷u vµ c¸c chñ thÓ sö dông
nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ cã kú
h¹n c¶ vèn gèc lÉn lîi tøc.
B¶n chÊt tÝn dông biÓu hiÖn ë qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tÝn dông
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÓ hiÖn th«ng qua c¸c giai ®o¹n sau:
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ë g iai ®o¹n cho vay: vèn tiÒn tÖ ®îc chuyÓn tõ ngêi cho vay
sang ngêi ®i vay. Khi ®ã gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®îc chuyÓn sang ngêi
®i vay.
ë g iai ®o¹n sö dông vèn tÝn dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ngêi
®i vay ®îc quyÒn sö dông gi¸ trÞ cña vèn tÝn dông vèn vay ®îc sö
dông trùc tiÕp ®Ó mua hµng ho¸ (nÕu vay b»ng tiÒn) hoÆc ®îc sö dông
trùc tiÕp (nÕu vay b»ng hµng ho¸) ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt kinh
doanh hoÆc tiªu dïng cña ngêi ®i vay. Song ngêi ®i vay kh«ng cã
quyÒn së h÷u gi¸ trÞ cña vèn vay mµ chØ ®îc sö dông t¹m thêi trong
mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i
vay.
ë g iai ®o¹n: hoµn tr¶ tÝn dông - kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn cña
tÝn dông. Vèn tÝn dông sau khi ®a vµo s¶n xuÊt trë vÒ h×nh th¸i tiÒn
tÖ - vèn, ®îc ngêi ®i vay tr¶ l¹i cho ngêi vay gåm ph©n gèc vµ l·i
(lîi tøc). Nh vËy vèn ®a vµo ho¹t ®éng tÝn dông ®· sinh lîi cho
ngêi së h÷u nã. Qu¸ tr×nh nµy vÒ thùc chÊt theo C. M¸c khi ph©n tÝch
nÒn kinh tÕ TBCN ®· chØ râ: "TiÒn ch¼ng qua chØ rêi khái tay ngêi së
h÷u trong mét thêi gian vµ ch¼ng qua chØ t¹m thêi chuyÓn tõ tay ngêi
së h÷u sang tay nhµ t b¶n ho¹t ®éng, cho nªn tiÒn kh«ng ph¶i bá ra
®Ó thanh to¸n hay kh«ng ph¶i tù ta b¸n ®i ®Ó cho vay. TiÒn chØ ®em
nhîng l¹i víi mét ®iÒu kiÖn lµ nã sÏ quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t sau mét
kú h¹n nhÊt ®Þnh" (C.M¸c t b¶n quyÒn III, tËp II, NXB Sù thËt, Hµ
Néi, 1978). Râ rµng r»ng ë ®©y sù hoµn tr¶ tÝn dông lµ sù quay trë vÒ
cña gi¸ trÞ. §ã lµ sù vËn ®éng cña mét lîng gi¸ trÞ. Sù hoµn tr¶ theo
®óng nghÜa cña nã lu«n ®îc b¶o toµn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ céng víi phÇn
t¨ng thªm (lîi tøc). Nh vËy "§em tiÒn cho vay víi t c¸ch lµ mét vËt
cã ®Æc ®iÓm lµ sÏ quay trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã mµ vÉn gi÷
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
n guyªn vÑn gi¸ trÞ cña nã, ®ång thêi lín thªm trong qu¸ tr×nh vËn
®éng" (Theo C.M¸c s¸ch ®· dÉn).
VÊn ®Ò tr×nh bµy ë trªn ®· lµm râ b¶n chÊt tÝn dông. Bªn c¹nh ®ã,
lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng hãa, g¾n víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸,
kinh tÕ thÞ trêng nªn tÝn dông tån t¹i trong nhiÒu nÒn kinh tÕ hµng
ho¸, kh«ng tÝnh ®Õn chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi ë ®ã. Tuy nhiªn, tån t¹i
trong nh÷ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi kh¸c nhau th× tÝn dông còng
mang b¶n chÊt kh¸c nhau do b¶n chÊt chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi ®ã chi
phèi. Riªng ®èi víi nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi (nh níc ta hiÖn nay), c¸c ng©n hµng Nhµ níc khi cho vay tiÒn
còng ®Òu theo quy luËt chung cña ho¹t ®éng nµy: cã vay, cã tr¶, cã lîi
thÕ, song chóng ta kh«ng chØ v× môc ®Ých thu lîi tøc mµ cßn v× môc
®Ých chñ yÕu lµ ®Ó thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµ ®ång thêi tõng bíc tho¶ m·n nhu cÇu
ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n, c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt
tinh thÇn cña nh©n d©n. Ngîc l¹i ë chÕ ®é tù b¶n chñ nghÜa môc ®Ých
chñ yÕu trªn hÕt cña nh÷ng chñ thÓ së h÷u - cña ngêi cho vay lµ nh»m
thu lîi tøc - cµng nhiÒu cµng tèt (dÜ nhiªn lµ ngoµi viÖc thu håi ®ñ vèn
gèc). N¬i nµo, tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸ nh©n nµo vay víi l·i suÊt cao
h¬n th× hä sÏ tËp trung ®Çu t cho vay nhiÒu h¬n, thuËn lîi h¬n....mµ
xem nhÑ môc ®Ých sö dông vèn vay, kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc
ngêi ®i vay sö dông vèn vay vµo môc ®Ých g×, hoÆc cã ch¨ng còng chØ
nh»m thu ®îc nhiÒu lîi tøc, hoÆc v× môc ®Ých cña sè Ýt v× lîi Ých cña
giai cÊp t s¶n...
ChÝnh v× tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn x· héi chñ nghÜa ë
níc ta cã b¶n chÊt tèt ®Ñp, tiÕn bé, tÝch cùc nh vËy cho nªn nã t¹o
®iÒu kiÖn, c¬ së, thuËn lîi vµ ®éng lùc m¹nh mÏ ®Èy m¹nh, më réng
ho¹t ®éng tÝn dông, n©ng cao vai trß, hiÖu qu¶ cña tÝn dông trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
I I. C¸c h×nh thøc cña tÝn dông.
1. §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông.
S ù cÇn thiÕt cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®îc quyÕt
®Þnh bëi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸, bëi sù ph¸t triÓn cña chøc n¨ng
tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n. Quan hÖ tÝn dông ra ®êi b¾t nguån
tõ ®Æc ®iÓm chu chuyÓn vèn trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong tõng
thêi ®iÓm thêng xuyªn cã mét bé phËn vèn nhµn rçi cÇn ®îc sö dông
®Ó sinh lêi. Ch¼ng h¹n, vèn dïng ®Ó tr¶ l¬ng nhng cha ®Õn kú tr¶,
vèn mua nguyªn liÖu nhng cha ®Õn kú mua....Trong khi ®ã, mét sè
doanh nghiÖp kh¸c muèn cã vèn ®Ó thanh to¸n, ®Ó më mang doanh
nghiÖp nhng cha tÝch luü kÞp. T¬ng tù nh vËy, trong d©n c vµ
trong tæ chøc x· héi còng cã sè tiÒn nh·n rçi. Râ rµng cïng trong mét
thêi ®iÓm, n¬i th× cã vèn nhng cha cÇn sö dông, n¬i th× cÇn sè vèn
nhng l¹i cha cã. Quan hÖ tÝn dông cÇn vµ cã thÓ ra ®êi tõ ®iÒu kiÖn
kinh tÕ ®ã.
Quan hÖ tÝn dông tån t¹i trong nhiÒu nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nhng
tån t¹i trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi kh¸c nhau th× tÝn dông
còng mang nh÷ng b¶n chÊt kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn
chñ nghÜa x· héi, c¸c ng©n hµng nhµ níc khi cho vay tiÒn ®Òu ph¶i
thu lîi tøc, cã vay cã tr¶ nhng kh«ng chØ v× môc ®Ých thulîi tøc mµ
cßn chñ yÕu v× ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn s¶n xuÊt x· héi theo ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, tõng bíc tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng
cña nh©n d©n.
Quan hÖ tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi,ngoµi
®Æc ®iÓm chung lµ quyÒn së h÷u vèn t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn, cßn
cã ®Æc ®iÓm lín lµ: nhiÒu quan hÖ tÝn dông kh¸c nhau víi nh÷ng nguån
lîi tøc kh¸cnhau ph¶n ¸nh nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c quan hÖ
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
t Ýn dông nµy võ¨ hîp t¸c võa c¹nh tranh víi nhau trong nÒn kinh tÕ thÞ
töêng cã sù qu¶nlý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§©y còng lµ lÜnh vùc ®Êu ranh gay g¾t, ®ßi hái quan hÖ tÝn dông nhµ
níc ph¶i kh«ng ngõng lín m¹nh ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß chñ ®¹o trong
quan hÖ tÝn dông toµn x· héi.
2 . Quan hÖ tÝn dông tån t¹i díi c¸c h×nh thøc:
- TÝn dông th¬ng m¹i lµ viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch
vô b»ng c¸ch cho chÞu tiÒn víi kú h¹n nhÊt ®Þnh vµ lîi tøc nhÊt ®Þnh.
TÝn dông th¬ng m¹i kh«ng chØ cã trong quan hÖ mua - b¸n lín
mµ cßn cã ngay c¶ trong tiªu dïng, nãi c¸ch kh¸c, nã còng g¾n liÒn
víi h×nh thøc tÝn dông tiªu dïng, mét h×nh thøc kh«ng chØ b¶o ®¶m lîi
Ých cña ngêi tiªu dïng, mµ cßn cã lîi cho ngêi s¶n xuÊt. Bëi vËy, tÝn
dông th¬ng m¹i lµ mét h×nh thøc kh«ng thÓ thiÕu trong kinh tÕ thÞ
trêng.
- TÝn dông ng©n hµng
§©y lµ h×nh thøc tÝn dông rÊt quan träng vµ lµ quan hÖ tÝn dông
chñ yÕu gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp. Nã lµ h×nh thøc mµ c¸c
quan hÖ tÝn dông ®îc thùc hiÖn th«ng qua vai trß trung t©m cña ng©n
hµng. Nã ®¸p øng phÇn lín nhu cÇu tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vµ
c¸ nh©n. Theo ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, h×nh thøc tÝn dông ng©n
hµng ngµy cµng trë thµnh h×nh thøc chñ yÕu kh«ng chØ ë trong níc
mµ cßn trªn trêng quèc tÕ.
Tuú theo c¸ch ph©n chia kh¸c nhau, tÝn dông ng©n hµng cã c¸c
lo¹i kh¸c nhau. NÕu ph©n chia theo thêi gian th× cã tÝn dông ng¾n h¹n,
tÝn dông trung h¹n (trªn 1 n¨m vµ díi 5 n¨m) vµ tÝn dông dµi h¹n
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
( trªn 5 n¨m). NÕu ph©n chia theo ®èi tîng ®Çu t cña tÝn dông th× cã
tÝn dông vèn lu ®éng, tÝn dông vèn cè ®Þnh.
3 . Chøc n¨ng cña ng©n hµng Th¬ng mai
- C høc n¨ng trung gian tµi chÝnh:
Huy ®éng vèn t¹m thêi nh·n rçi phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi. Víi chøc n¨ng nµy, nã cã vai trß quan träng trong viÖc
thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ph¸t triÓn thªm viÖc lµm, c¶i thiÖn møc
sèng d©n c, æn ®Þnh chØ tiªu cña ChÝnh phñ vµ gãp phÇn ®Èy nhanh
tèc ®é lu©n chuyÓn hµng ho¸ vµ vßng quay cña ®ång tiÒn thóc ®Èy qóa
tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, gi¸n tiÕp ®iÒu hoµ lu
th«ng tiÒn tÖ, æn ®Þnh søc mua ®èi néi, k×m chÕ l¹m ph¸t, mÆt kh¸c,
nhê chøc n¨ng nµy, lu th«ng tµi chÝnh huy ®éng vµ cho vay mµ ng©n
hµng cã ®îc nguån thu ®Ó bï ®¾p chi phÝ tr¶ l·i tiÒn göi, chi phÝ kinh
doanh vµ cã l·i. §iÒu nµy quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn vµ lín m¹nh
kh«ng ngõng cña chÝnh b¶n th©n c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i.
- Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n.
Hµng ngµy nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c quan hÖ giao dÞch
víi khèi lîng thanh to¸n rÊt lín. NÕu tµi kho¶n thanh to¸n ®Òu dïng
tiÒn mÆt trùc tiÕp sÏ dÉn ®Õn c¸c chi phÝ thanh to¸n rÊt tèn kÐm nh in
Ên, vËn chuyÓn, ®Õm, ngêi b¶o qu¶n tiÒn...
Nhng víi sù ra ®êi cña ng©n hµng th¬ng m¹i víi chøc n¨ng
thanh to¸n, th× c¸c kho¶n giao dÞch trªn ®îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ
thèng ng©n hµng víi h×nh thøc thanh to¸n thÝch hîp, thñ tôc ®¬n gi¶n
vµ kinh tÕ ngµy cµng hiÖn ®¹i nh uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, sÐc, th
tÝn dông...tõ ®ã lµm cho nhu cÇu chi tr¶ tiÒn mÆt ngµy cµng nhanh, tiÕt
kiÖm ®îc nhiÒu thêi gian, chi phÝ cho x· héi. Víi chøc n¨ng nµy,
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
n g©n hµng ®· gãp phÇn thùc hiÖn nhanh chãng c¸c kho¶n thanh to¸n,
lµm nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, gi¶m sè lîng tiÒn mÆt in lu
th«ng, tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng tiÒn mÆt. §ång thêi chøc n¨ng nµy
huy ®éng tèi ®a nguån vèn cña c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Ó dµnh cho ®Çu
t vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i gi¸m s¸t lu th«ng
luËt tµi chÝnh, kiÓm so¸t ®îc luång lu th«ng tiÒn tÖ.
- Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ cç m¸y t¹o tiÒn cña nÒn kinh tÕ: qu¸
tr×nh t¹o tiÒn cña hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i dùa trªn c¬ së tiÒn
göi x· héi. Ng©n hµng cho vay th«ng qua c¬ chÕ thanh to¸n chuyÓn
kho¶n gi÷a c¸c ng©n hµng. Søc t¹o tiÒn cña ng©n hµng th¬ng m¹i phô
thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, tû lÖ dù tr÷ d thõa,
tû lÖ gi÷a lîng tiÒn lu th«ng ë hÖ thèng ng©n hµng vµ thÕ giíi cña x·
héi ph¸t triÓn trong hÖ thèng ng©n hµng.
- Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh, do ®ã nã cã c¸c
ho¹t ®éng ®Çu t vµ kinh doanh ®Ó kiÕm lêi, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng
trëng kinh tÕ.
Th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ cã c¸c biÖn
ph¸p can thiÖp ®Ó kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña thÞ trêng tµi
chÝnh lµ n¬i ®Ó ChÝnh phñ vËn hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« quan
träng.
- TÝn dông Nhµ níc
TÝn dông Nhµ níc lµ quan hÖ vay mîn cã hoµn tr¶ vèn vµ l·i
sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ
trong níc, gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong níc, gi÷a
Nhµ níc víi c¸c tÇng líp d©n c, gi÷a Nhµ níc víi chÝnh phñ c¸c
níc kh¸c...
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
H ×nh thøc nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc Nhµ níc ph¸t hµnh
c«ng tr¸i b»ng thãc, b»ng vµng, b»ng tiÒn ®Ó vay d©n khi ng©n s¸ch
nhµ níc thiÕu hôt.
TÝnh hiÖu qu¶ cña h×nh thøc tÝn dông nhµ níc phô thuéc vµo viÖc
thùc hiÖn ®óng ®¾n nguyªn t¾c tù nguuyÖn vµ còng cã lîi gi÷a Nhµ
níc vµ ngêi mua c«ng tr¸i. Muèn vËy ph¶i ®¶m b¶o l·i suÊt tÝn
dông nhµ n¬c phï hîp víi l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, thêi gian tr¶
ph¶i ®¶m b¶o ®óng thêi h¹n vµ ghi trªn c«ng tr¸i, ph¬ng thøc thanh
to¸n ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho ngêi mua c«ng tr¸i.
- TÝn dông tËp thÓ
TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tù nguyÖn gãp vèn cña c¸c thµnh
viªn cho nhau vay hoÆc ®Ó cïng nhau kinh doanh tÝn dông. Nã tån t¹i
díi h×nh thøc tæ chøc nh c¸c hiÖp héi tÝn dông, hîp t¸c x· tÝn
dông...TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc cã vai trß bæ sung cho tÝn dông
ng©n hµng vÒ huy ®éng vµ cho vay chñ yÕu ë n«ng th«n.
ë n íc hîp t¸c x· tÝn dông ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1956 vµ trë
thµnh phæ biÕn vµo nh÷ng n¨m 1960, cã t¸c dông mét thêi trong phong
trµo hîp t¸c ho¸. Song, do ho¹t ®éng theo c¬ chÕ hµnh chÝnh bao cÊp,
nã chØ lµ "ch©n rÕt" cña ng©n hµng, nªn ®· bÞ h¹n chÕ t¸c dông vµ tan
r·. Tõ khi cã ChØ thÞ 100 cña Ban bÝ th Trung ¬ng vÒ kho¸n s¶n
phÈm trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, trong n«ng th«n ®· xuÊt hiÖn
m¹nh mÏ nhu cÇu vÒ tÝn dông. N¨m 1982, c¸c hîp t¸c x· tÝn dông ®îc
kh«i phôc l¹i. C¸c quü tÝn dông nh©n d©n vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông hÖ
thèng ng©n hµng, mµ ®Ønh cao lµ n¨m 1988 vµ ®Çu 1989. Ch¼ng bao
l©u, hµng lo¹t nh÷ng tæ chøc tÝn dông ®ã bÞ ®æ vì, mÊt kh¶ n¨ng thanh
to¸n vµ chi tr¶, ®· g©y rèi lo¹n vÒ kinh tÕ - x· héi, nhÊt lµ trong lÜnh
vùc tiÒn tÖ, tÝn dông. HËu qu¶ trªn do nhiÒu nguyªn nh©n, song tríc
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
h Õt ph¶i kÓ ®Õn sù thiÕu thÕ chÊp ph¸p lý hoµn chØnh, thiÕu hÖ thèng
kiÓm tra, thanh to¸n vµ hiÖu lùc ®Ó ho¹t ®éng tÝn dông ®îc an toµn vµ
n»m trong khu«n khæ cña luËt ph¸p thèng nhÊt.
TÝn dông tËp thÓ lµ h×nh thøc tån t¹i tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng, cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n khi hé gia ®×nh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ
vµ khi ng©n hµng cha v¬n tíi tõng hé n«ng th«n. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã
chØ trë thµnh hiÖn thùc khi c¸c tæ chøc tÝn dông tËp thÓ cã c¬ chÕ kinh
doanh phï hîp, tån t¹i vµ ph¸t triªnr trªn c¬ së t«n träng ph¸p luËt
trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, cã sù gióp ®ì cña nhµ níc.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, ngoµi c¸c h×nh thøc tÝn
dông chñ yÕu trªn cßn cã mét sè h×nh thøc tÝn dông kh¸c nh tÝn dông
tiªu dïng, tÝn dông häc ®êng...
I II. Chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông
1 . Chøc n¨ng cña tÝn dông
L µ mét bé phËn cña hÖ thèng tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông còng cã
chøc n¨ng ph©n phèi vµ gi¸m ®èc.
- Chøc n¨ng ph©n phèi cña tÝn dông ®îc thùc hiÖn th«ng qua
ph©n phèi l¹i vèn. Ph©n phèi cña tÝn dông dùa trªn c¬ së tù nguyÖn
theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ cã hiÖu qu¶. Néi dung cña chøc n¨ng nµy
biÓu hiÖn ë c¬ chÕ "hót" (hay huy ®éng) c¸c nguån vèn tiÒn tÖ nhµn
rçi, ph©n t¸n trong x· héi ®Ó (®Èy) (hay cho vay) nã vµo ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng "thu håi" vèn cho vay theo kú h¹n vµ
"tham dù ph©n phèi" ë c¸c c¬ së ®i vay theo sè lîng cho vay víi tû
suÊt lîi tøc ®· ghi trong hîp ®ång.
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- C høc n¨ng gi¸m ®èc, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña tÝn
dông cã liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông
vèn, ®Õn mèi quan hÖ gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay.
Ngêi cã vèn cho vay lu«n quan t©m ®Õn sù an toµn cña vèn,
kh«ng nh÷ng thÕ, hä cßn mong muèn vèn cña hä khi sö dông cã kh¶
n¨ng sinh lîi ®Ó hä cã thÓ thu vÒ thªm kho¶n lîi tøc. Muèn vËy,ngêi
cho vay ph¶i am hiÓu vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ngêi ®i vay, tõ kh©u
xem xÐt t c¸ch ph¸p nh©n ngêi vay, t×nh h×nh vèn liÕng, mÆt hµng
s¶n xuÊt kinh doanh c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng, kh¶ n¨ng tr¶ nî nãi
riªngvµ t×nh h×nh tµi chÝnh nãi chung, quan hÖ víi c¸c chñ nî
kh¸cv..v..Sau khi xÏmÐt t c¸ch ph¸p nh©n ®Ó cho vay, ngêi cho vay
cßn ph¶i kiÓm so¸t viÖc sö dông vèn cho vay cã ®óng môc ®Ých kh«ng,
cã hiÖu qu¶ kh«ng ®Ó ®iÒu chØnh liÒu lîng vèn vµ ®Ó thu håi vèn ®óng
h¹n, cã kÌm theo lîi tøc.
2 . Vai trß cña tÝn dông
T hùc hiÖn tèt hai chøc n¨ng trªn, tÝn dông cã vai trß sau ®©y:
- Víi t c¸ch lµ c«ng cô tËp trung vèn vµ tÝch luü, tÝn dông gãp
phÇn gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gãp
phÇn t¨ng vßng quay cña vèn, tiÕt kiÖm tiÒn mÆt trong lu th«ng vµ
gãp phÇn kh¾c phôc l¹m ph¸t tiÒn tÖ.
- TÝn dông gãp phÇn cung cÊp khèi lîng vèn cho c¸c doanh
nghiÖp, tõ ®ã t¨ng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi thiÕt bÞ, ¸p
dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng
suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm, t¹o kh¶ n¨ng vµ khuyÕn khÝch
®Çu t vµ c¸c c«ng tr×nh lín, c¸c ngµnh, lÜnh vùc cã ý nghÜa quan träng
®èi víi quèc tÕ d©n sinh, thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- T Ýn dông gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh më réng mèi quan hÖ giao
lu tiÒn tÖ gi÷a níc ta vµ níc kh¸c trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc.
- TÝn dông gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh, ®iÒu chØnh vµ chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
- TÝn dông t¹m thêi hç trî vèn tiªu dïng cho c d©n c¶i thiÖn ®êi
sèng.
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tµi liÖu tham kh¶o
1 . Gi¸o tr×nh kinh tÕ M¸c - Lªnin phÇn 2.
2. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ
3. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng 9 ( phÇn nãi vÒ tµi chÝnh - tÝn dông -
ng©n hµng)
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
M ôc lôc
M ë ®Çu................................................................................................. 1
I. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông ............... 3
1 .1. TÝn dông h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan....... 3
1.2. B¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña tÝn dông trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ
nghÜa x· héi ë níc ta hiÖn nay ........................................................... 5
I I. C¸c h×nh thøc cña tÝn dông................................................... 8
1 . §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông........................................... 8
2. Quan hÖ tÝn dông tån t¹i díi c¸c h×nh thøc ............................... 9
3. Chøc n¨ng cña ng©n hµng Th¬ng m¹i .................................... 10
I II. Chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông..................................13
1 . Chøc n¨ng cña tÝn dông .......................................................... 13
2. Vai trß cña tÝn dông ............................................................... 14
T µi liÖu tham kh¶o .......................................................................17
18
nguon tai.lieu . vn