Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài
Lãi suất và vai trò của lãi suất
đối với quá trình phát triển
kinh tế
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi më ®Çu
Nh chóng ta ®· biÕt, l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè dîc theo dâi mét
c¸ch chÆt chÏ nhÊt trong nÒn kinh tÕ. DiÔn biÕn cña nã ®îc ®a tin hµng ngµy
trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Sù dao ®éng cña l·i suÊt ¶nh hëng
trùc tiÕp ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸ nh©n, doanh nghiÖp còng nh ho¹t ®éng cña
c¸c tæ chøc tÝn dông vµ toµn bé nÒn kinh tÕ. Bµi viÕt nµy sÏ cho ngêi ®äc thÊy
®îc vµ hiÓu ®îc mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ l·i suÊt, ph©n biÖt l·i suÊt víi mét sè
ph¹m trï kinh tÕ, c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt, vµ vai trß cña l·i suÊt ®èi
víi nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã ngêi ®äc sÏ thÊy ®îc vai trß, sù cÇn thiÕt cña l·i suÊt.
Tõ viÖc nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ l·i suÊt, thÊy râ tÇm quan träng
cña l·i suÊt,tõ ®ã vËn dông vµo thùc tiÔn vµo ViÖt nam nhËn thÊy l·i suÊt ®îc
®iÒu hµnh díi h×nh thøc c¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt trong tõng thêi kú. ChÝnh s¸ch
l·i suÊt lµ mét c«ng cô quan träng trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia,
nh»m thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t.l·i suÊt ®îc sö dông
linh ho¹t sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ. Ngîc l¹i l·i suÊt ®îc gi÷
mét c¸c cè ®Þnh, cã thÓ kÝch thÝch t¨ng trëng kinh tÕ nh÷ng sang thêi kú kh¸c,
nã trë thµnh vËt c¶n cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy t¸c gi¶ chän ®Ò tµi “ …..” ®Ó
viÕt ®Ò ¸n. Bè côc gåm 2 phÇn chÝnh
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ l·i suÊt vµ vai trß cña l·i suÊt ®èi víi qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ.
PhÇn II: C¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt ®îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam trong thêi gian
qua.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn I :
Lý luËn chung vÒ l·i suÊt vµ vai trß cña l·i suÊt ®èi víi
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ.
I - l·i suÊt – kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè ®îc theo
dâi mét c¸ch chÆt chÏ nhÊt bëi nã quan hÖ mËt thiÕt ®èi víi lîi Ých kinh tÕ cña
tõng ngêi trong x· héi. L·i suÊt t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh cña mçi c¸ nh©n: chi
tiªu hay tiÕt kiÖm ®Ò ®Çu t. Sù thay ®æi l·i suÊt cã thÓ dÉn tíi sù thay ®æi quyÕt
®Þnh cña mçi doanh nghiÖp: vay vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt hay cho vay tiÒn ®Ó
hëng l·i suÊt, hoÆc ®Çu t vµo ®©u th× cã lîi nhÊt. Th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh
cña c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp l·i suÊt ¶nh hëng ®Õn møc ®é ph¸t triÓn còng
nh c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
1. C¸c lý thuyÕt kinh tÕ vÒ b¶n chÊt cña l·i suÊt
1.1. lý thuyÕt cña C.M¸c vÒ l·i suÊt.
* Lý thuyÕt cña M¸c vÒ nguån gèc, b¶n chÊt l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ TBCN
Qua qóa tr×nh nghiªn cøu b¶n chÊt cña cntb M¸c ®· v¹ch ra r»ng quy luËt
gi¸ trÞ thÆng d tøc gi¸ trÞ lao ®éng kh«ng cña c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra lµ quy
luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghia t b¶n vµ nguån gèc cña mäi l·i suÊt ®Òu xuÊt
ph¸ttõ gi¸ trÞ thÆng d.
Theo M¸c, khi x· héi ptr th× t b¶n tµi s¶n t¸ch rêi T b¶n chøc n¨ng, tøc lµ
quyÒn së h÷u t b¶n t¸ch rêi quyÒn sö dông t b¶n nhng môc ®Ých cña t b¶n
lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d th× kh«ng thay ®æi. V× vËy, trong x· héi ph¸t
sinh quan hÖ dho vay vµ ®i vay, ®· lµ t b¶n th× sau mét thêi gian giao cho nhµ
t b¶n ®i vay sö dông, t b¶n cho vay ®îc hoµn tr¶ l¹i cho chñ së h÷u nã kÌm
theo mét gi¸ trÞ t¨ng thªm gäi lµ lîi tøc.
VÒ thùc chÊt lîi tøc chØ lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ thÆng d mµ nhµ t b¶n ®i
vay ph¶i cho nhµ t b¶n vay. Trªn thùc tÕ nã lµ mét bé phËn cña lnh b×nh qu©n
mµ c¸c nhµ t b¶n c«ng th¬ng nghiÖp ®i vay ph¶i chia cho c¸c nhµ t b¶n cho
vay. Do ®ã nã lµ biÓu hiÖn quan hÖ bãc lét t b¶n chñ nghÜa ®îc më réng trong
lÜnh vùc ph©n phèi vµ gi¬Ý h¹n tèi ®a cña lîi tøc lµ lnh b×nh qu©n, cßn giíi h¹n
tèi thiÓu th× kh«ng cã nhng lu«n lín h¬n kh«ng.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
V× vËy sau khi ph©n tÝch c«g thøc chung cña t b¶n vµ h×nh th¸i vËn ®éng
®Çy ®ñ cña t b¶n M¸c ®· kÕt luËn:”L·i suÊt lµ phÇn gi¸ trÞ thÆng d ®îc t¹o ra
do kÕt qu¶ bãc lét lao ®éng lµm thuª bÞ t b¶n bÞ t b¶n – chñ ng©n hµng chiÕm
®o¹t”.
* Lý thuyÕt cña M¸c vÒ nguån gèc, b¶n chÊt l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ
XHCN
C¸c nhµ kinh tÕ häc M¸c xÝt nh×n nhËn trong nÒn kinh tÕ XHCN cïng víi
tÝn dông, sù tån t¹i cña l·i suÊt vµ t¸c ®éng cña nã do môc ®Ých kh¸c quyÕt ®Þnh,
®ã lµ môc ®Ých tho¶ m·n ®Çy ®ñ nhÊt c¸c nhu cÇu cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn
trong x· héi. L·i suÊt kh«ng chØ lµ ®éng lùc cña tÝn dông mµ t¸c dông cña nã
®èi víi nkt ph¶i b¸m s¸t c¸c môc tiªu kinh tÕ. Trong XHCN kh«ng cßn ph¹m
trï t b¶n vµ chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ta
kh«ng thÓ x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña l·i suÊt. B¶n chÊt cña l·i suÊt trong x· héi chñ
nghÜa lµ “gi¸ c¶ cña vèn cho vay mµ nn sd víi t c¸ch lµ c«ng cô ®iÒu hoµ ho¹t
®äng h¹ch to¸n kinh tÕ ”
Qua nh÷ng l·i suÊt luËn trªn ta thÊy c¸c nhµ kinh tÕ häc M¸c xÝt ®· chØ râ
nguån gèc vµ b¶n chÊt l·i suÊt. Tuy nhiªn quan ®iÓm cña hä kh«ng thÓ hiÖn
®îc vai trß cña l·i suÊt vµ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c. ngµy nay tríc sù ®æ
vì cña hÖthèng XHCN, cïng víi chÝnh s¸ch lµm giµu chÝnh ®¸ng , chÝnh s¸ch
thu hót ®Çu t l©u dµi… ®· kh«ng phï hîp víi c¸c chÝnh s¸ch tríc ®©y v× nã
t«n träng quyÒn lîi ngêi ®Çu t, ngêi cã vèn, thõa nhËn thu nhËp tõ t b¶n.
1.2 Lý thuyÕt cña J.M. Keynes vÒ l·i suÊt:
J.M. KEYNES (1833-1946) nhµ kinh tÕ häc næi tiÕng ngêi Anh cho r»ng
l·i suÊt kh«ng ph¶i lµ sè tiÒn tr¶ c«ng cho viÖc tiÕt kiÖm hay nhÞn chi tiªu v× khi
tÝch tr÷ tiÒn mÆt ngêi ta kh«ng nhËn ®îc mét kho¶n tr¶ c«ng nµo, ngay c¶ khi
trêng hîp tÝch tr÷ rÊt nhiÒu tiÒn trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
V× vËy: “L·i suÊt chÝnh lµ sù tr¶ c«ng cho sè tiÒn vay, lµ phÇn thëng cho “së
thÝch chi tiªu t b¶n”. l·i suÊt do ®ã cßn ®îc gäi lµ sù tr¶ c«ng cho sù chia
l×can víi cña c¶i, tiÒn tÖ.”
1.3 Lý thuyÕt cña trêng ph¸i träng tiÒn vÒ l·i suÊt:
M.Friedman, ®¹i diÖn tiªu biÓu cña trêng ph¸i träng tiÒn hiÖn ®¹i, còng cã
qu¶n ®iÓm t¬ng tù J.M.KEYNES r»ng l·i suÊt lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tiÒn tÖ.
Tuy nhiªn quan ®iÓm cña M. Friedman kh¸c c¬ b¶n víi Keynes ë viÖc x¸c ®Þnh
vai trß cña l·i suÊt. Nõu Keynes cho r»ng cÇu tiÒn lµ mét hµm cña l·i suÊt cßn
M.Friedman dùa vµo nghiªn cøu c¸c tµi liÖu thùc tÕ thèng kª trong mét thêi
gian dµi, «ng ®i ®Õ kh¼ng ®Þnh møc l·i suÊt kh«ng cã ý nghÜa t¸c ®éng ®Õn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
lîng cÇu vÒ tiÒn mµ cÇu tiÒn biÓu hiÖn lµ mét hµm cña thu nhËp vµ ®a ra kh¸i
niÖm tÝnh æn ®Þnh cao cña cÇu tiÒn tÖ.
Cã thÓ thÊy r»ng : quan ®iÓm coi l·i suÊt lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tiÒn tÖ ®·
rÊt thµnh c«ng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè cô thÓ ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt tÝn
dông. Tuy nhiªn h¹n chÕ cña c¸ch tiÕp cËn nµy lµ suy b¶n chÊt cña lîi tøc lµ b¶n
chÊt cña tiÒn vµ dõng l¹i ë viÖc nghiªn cøu cô thÓ.
Tãm l¹i, l·i suÊt lµ tû lÖ % gi÷a kho¶n tiÒn ngêi ®i vay ph¶i tr¶ thªm cho
ngêi cho vay trªn tæng sè tiÒn vay ®Çu mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó ®îc sd tiÒn
vay ®ã.
2 - C¸c phÐp ®o l·i suÊt
PhÐp ®o chÝnh x¸c nhÊt lµ l·i suÊt hoµn vèn. Nã lµ l·i suÊt lµm c©n b»ng gi¸
trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n tiÒn tr¶ trong t¬ng lai víi gi¸ trÞ h«m nay cu¶ nã. V× kh¸i
niÖm tiÒm Èn trong viÖc tÝnh l·i suÊt hoµn vèn cã ý nghÜa tèt vÒ mÆt kinh tÕ. Nã
tÝnh cho 4 c«ng cô thÞ thÞ trêng tÝn dông:
2.1. Vay ®¬n:
n
Fn P 1 i
Fn: sè tiÒn vay vµ l·i thu vÒ trong t¬ng lai.
P,n,i: sè tiÒn vay ban ®Çu, thêi h¹n vay tÝn dông vµ l·i suÊt
®¬n.
2.2. Vay hoµn tr¶ cè ®Þnh:
FP FP FP FP
TV
2 3
1 i n
1 i 1 i 1 i
TV: toµn bé mãn tiÒn vay
FP: sè tiÒn tr¶ cè ®Þnh hµng n¨m.
N: sè n¨m cho tíi m·n h¹n
2.3. tr¸i kho¸n coupon:
C C C F
Pb
2 3
1 i n
1 i 1 i 1 i
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Pb: gi¸ tr¸i kho¸n
C : TiÒn coupon hµng n¨m
F : MÖnh gi¸ tr¸i kho¸n
n : sè n¨m tíi ngµy m·n h¹n.
2.4. Tr¸i kho¸n gi¶m gi¸.
F Pd
i
Pd
F: mÖnh gi¸ cña tr¸i kho¸n gi¶m gi¸
Pd: Gi¸ hiÖn thêi cña tr¸i kho¸n.
3. Ph©n biÖt l·i suÊt víi mét sè ph¹m trï kinh tÕ kh¸c:
3.1. l·i suÊt víi gi¸ c¶
L·i suÊt ®îc coi lµ h×nh th¸i bÝ Èn cña gi¸ c¶ vèn vay, v× nã tr¶ cho gi¸ trÞ
sd cña vèn vay - ®ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng ®Çu t sinh lêi hoÆc ®¸p øng nhu cÇu tiªu
dïng. L·i suÊt còng biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng vèn nh
gi¸ c¶ hµng ho¸ th«ng thêng. Nhng l·i suÊt lµ gi¸ c¶ cho quyÒn sö dông mµ
kh«ng ph¶i quyÒn së h÷u, h¬n n÷a kh«ng ph¶i quyÒn sö dông vÜnh viÔn mµ chØ
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Thªm vµo ®ã, l·i suÊt kh«g ph¶i lµ biÓu hiÖn b»ng
tiÒn gi¸ trÞ vèn vay nh gi¸ c¶ hµng ho¸ th«ng thêng, mµ nã ®éc lËp t¬ng ®èi
– thêng nhá h¬n nhiÒu so víi gi¸ trÞ vèn vay.
3.2. L·i suÊt víi lîi tøc.
§èi víi mét chøng kho¸n bÊt kú, lîi tøc ®îc ®Þnh nghÜa lµ tiÒn l·i tr¶ cho
chñ së h÷u céng víi nh÷ng thay ®æi vÒ gi¸ trÞ cña chøng kho¸n ®ã.
Tû suÊt lîi tøc lµ tû sè lîi tøc chia cho gi¸ mua.
VÝ dô: Mét ngêi mua mét tr¸i kho¸n chÝnh phñ mÖnh gi¸ 1 triÖu VND, thêi
h¹n 5 n¨m, l·i suÊt 12% n¨m. sau mét n¨m anh ta b¸n tr¸i kho¸n ®ã víi gi¸ 1,2
triÖu VND.
TiÒn l·i: 12%*1.000.000 = 120.000 VND
Lîi tøc chøng kho¸n:
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
(12%*1.000.000) + (1.200.000 – 1.000.000) = 320.000 VND.
Tû suÊt lîi tøc: 320.000/1.000.000 = 32%
Qua vÝ dô trªn ta cã thÓ thÊy râ sù kh¸c nhau gi÷a l·i suÊt vµ lîi tøc cña mét
chøng kho¸n bÊt kú.
3.3.L·i suÊt thùc víi l·i suÊt danh nghÜa.
Tõ l©u nay chóng ta ®· quªn mÊt t¸c dông cña l¹m ph¸t ®èi víi chi phÝ vay
mîn. C¸i mµ chóng ta gäi lµ l·i suÊt kh«ng kÓ ®Õn l¹m ph¸t cÇn ®îc gäi mét
c¸c chÝnh x¸c h¬n lµ l·i suÊt danh nghi· ®Ó ph©n biÖt víi l·i suÊt thùc. L·i suÊt
danh nghÜa lµ l·i suÊt cho ta biÕt sÏ thu ®îc bao nhiªu ®ång hiÖn hµnh vÒ tiÒn
l·i nÕu cho vay mét tr¨m ®ång trong mét ®¬n vÞ thêi gian(n¨m, th¸ng…). Nh
vËy sau kho¶ng thêi gian ®ã ta sÏ thu ®îc mét kho¶n tiÒn gåm gèc vµ l·i. Tuy
nhiªn gi¸ c¶ hµng ho¸ kh«ng ngøng biÕn ®éng do l¹m ph¸t, ®iÒu chóng ta quan
t©m lµ lóc ®ã sè tiÒn gèc vµ l·i sÏ mua ®îc bao nhiªu hµng ho¸.
L·i suÊt thùc lµ l·i suÊt danh nghÜa ®îc chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng
thay ®æi dù tÝnh vÒ møc gi¸, thÓ hiÖn møc l·i theo sè lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô.
Mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt danh nghÜa vµ l·i suÊt thùc ®îc Fisher ph¸t biÓu
th«ng qua ph¬ng tr×nh mang tªn «ng nh sau:
L·i suÊt thùc = l·i suÊt danh nghÜa – tû lÖ l¹m ph¸t dù tÝnh
C«ng thøc x¸c ®Þnh l·i suÊt thùc nµy ®îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay. Tuy
nhiªn, c«ng thøc nµy kh«ng chó ý ®Õn tæng l·i thu ®îc ph¶i chÞu thuÕ thu
nhËp. NÕu tÝnh ®Õn yÕu tè thuÕ th×:
L·i suÊt thùc = l·i suÊt danh nghÜa – ThuÕ thu nhËp biªn thùc tÕ – Tû
lÖ l¹m ph¸t dù tÝnh
II. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt
Nh chóng ta ®· biÕt l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së
c©n b»ng cung cÇu tiÒn göi, tiÒn cho vay trªn thÞ trêng. Do ®ã nh÷ng nh©n tè
¶nh hëng tíi h×nh th¸i diÔn biÕn cña l·i suÊt chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng
lµm thay ®æi cung cÇu tiÒn vay.
Ph©n tÝch diÔn biÕn l·i suÊt trªn thÞ trêng tr¸i kho¸n (khu«n mÉu tiÒn vay)
vµ trªn thÞ trêng tiÒn tÖ (khu«n mÉu a thÝch tiÒn mÆt) tuy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
kh¸c nhau nhng ®Òu mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ t¬ng ®¬ng nhau trong viÖc xem
xÐt vÊn ®Ò l·i suÊt ®îc x¸c ®Þnh nh thÕ nµo.
B©y giê sÏ sö dông tæng hîp hai ph¬ng ph¸p: khu«n mÉu tiÒn vay vµ khu«n
mÉu tiÒn mÆt, ®ång thêi chó ý ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ®Ó
ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi l·i suÊt.
1. Cña c¶i – t¨ng trëng.
Ph©n tÝch khu«n mÉu tiÒn mÆt cho thÊy khi cña c¶i t¨ng lªn trong thêi kú
t¨ng trëng kinh tÕ cña mét chu kú kinh tÕ, lîng cÇu tiÒn sÏ t¨ng do mäi ngêi
gia t¨ng tiªu dïng hoÆc ®Çu t hay chØ ®¬n gi¶n lµ muèn gi÷ thªm tiÒn lµm n¬i
tr÷ gÝa trÞ. KÕt qu¶ lµ ®êng cÇu tiÒn dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i trong khi ®êng
cung tiÒn do chÝnh phñ quy ®inhj ®êng th¼ng ®øng. Nh vËy khu«n mÉu tiÒn
mÆt ph©n tÝch diÔn biÕn l·i suÊt trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ®a ®Õn kÕt luËn: “Khi
cña c¶i t¨ng lªn trong giai ®o¹n t¨ng trëng cña chu kú kinh tÕ(c¸c biÕn sè kh¸c
kh«ng ®æi) l·i suÊt sÏ t¨ng lªn vµ ngîc l¹i”.
Ms
L·i suÊt i
E2
i2
E1 Md2
i1
Md1
H×nh 1.1: M« t¶ mèi liªn hÖ gi÷a t¨ng trëng vµ l·i suÊt. Khi cña c¶i t¨ng lªn
®êng cÇu tiÒn dÞch chuyÓn sang ph¶i tõ Md1 ®Õn Md2 lµm l·i suÊt tõ i1 ®Õn i2
2. Kh¶ n¨ng sinh lêi dù tÝnh cña c¸c c¬ hé ®Çu t
cµng cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t sinh lîi mµ mét doanh nghiÖp dù tÝnh cã thÓ
lµm th× doanh nghiÖp sÏ cµng cã nhiÒu ý ®Þnh vay vèn vµ t¨ng sè d vay nî
nh»m tµi trî cho c¸c cuéc ®Çu t nµy. Khi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nhanh cã
rÊt nhiÒu c¬ héi ®Çu t ®îc tr«ng ®îi lµ sinh lîi, do ®ã lîng cÇu tiÒn cho vay ë
mçi gi¸ trÞ l·i suÊt t¨ng lªn.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
S
H×nh 1.2: ¶nh hëng t¨ng kh¶
L·i suÊt i
n¨ng sinh lêi dù tÝnh cña c¸c
c¬ héi ®Çu t tíi l·i suÊt.
§êng cÇu t¨ng dÞch chuyÓn tõ
i2
D1 tíi D2. l·i suÊt t»ng tõ i1 tíi
i2. Vëy t¨ng c¬ héi ®Çu t sinh Md2
i1
lîi sÏ lµm t¨ng l·i suÊt do t¨ng
Md1
cÇu vÒ t b¶n cho vay vµ ngîc
l¹i.
Lîng tiÒn
3. L¹m ph¸t dù tÝnh:
Nh ta ®· biÕt, chi phÝ thùc cña viÖc vay tiÒn ®îc ®o mét c¸ch chÝnh x¸c
h¬n b»ng l·i suÊt thùc lµ l·i suÊt danh nghÜa trõ ®i l¹m ph¸t dù tÝnh. Do ®ã mét
l·i suÊt cho tríc, khi l¹m phta dù tÝnh t¨ng lªn, chi phÝ thùc hiÖn viÖc vay tiÒn
gi¶m xuèng nªn cÇu tiÒn vay t¨ng lªn. MÆt kh¸c khi l¹m ph¸t dù tÝnh t¨ng lªn
th× lîi tøc dù tÝnh cña nh÷ng kho¶n tiÒn göi gi¶m xuèng. Nh÷ng ngêi cho vay
lËp tøc chuyÓn vèn tiÒn tÖ vµo mét thÞ trêng kh¸c nh thÞ trêng bÊt ®éng s¶n
hay dù tr÷ hang ho¸, vµng b¹c… KÕt qu¶ lîng cung t b¶n cho vay gi¶m ®èi
víi bÊt kú l·i suÊt nµo cho tríc.
Nh mét sù thay ®æi vÒ l¹m ph¸t dù tÝnh sÏ t¸c ®éng ®Õn cung cÇu t b¶n
cho vay. Cô thÓ, t¨ng l¹m ph¸t dù tÝnh sÏ lµm t¨ng l·i suÊt do gi¶m lîng cung
øng vµ t¨ng cÇu vÒ t b¶n.
S2 S1
L·i suÊt i
H×nh 1.2: M« t¶ mèi liªn hÖ i2
gi÷a l¹m ph¸t dù tÝnh vµ l·i
suÊt. L¹m ph¸t dù tÝnh t¨ng
D2
dÇn ®Õn cÇu vÒ t b¶n cho vay
t¨ng tõ D1 ®Õn D2 ®ång thêi i1
D1
cung gi¶m tõ S1 ®Õn S2, l·i suÊt
t¨ng tõ i1 ®Õn i2
Lîng tiÒn
4. Thay ®æi møc gi¸
khi møc gi¸ t¨ng lªn, cïng víi mét lîng tiÒn nh cò hµng mµ nã mua ®îc
sÏ Ýt h¬n, nghÜa lµ gi¸ trÞ ®ång tiÒn bÞ gi¶m xuèng. §Ó kh«i phôc l¹i tµi s¶n cña
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
m×nh d©n chóng muèn gi÷ mét lîng tiÒn danh nghÜa lín h¬n do ®ã lµm ®êng
cÇu tiÒn dÞch chuyÓn sang ph¶i. §iÒu ®ã chøng tá r»ng khi mùc gi¸ t¨ng lªn, c¸c
biÕn sè kh¸c kh«ng ®æi, l·i suÊt sÏ t¨ng.
Ms
H×nh 1.4: Quan hÖ gi÷a møc L·i suÊt i
gi¸ vµ l·i suÊt P t¨ng lµm dÞch
chuyÓn tõ Md1 ®Õn d2, l·i suÊt
t¨ng tõ i1 ®Õn i2
E2
i2
Md2
i1 E1
Md1
Lîng tiÒn
5. Ho¹t ®éng thu, chi cña Nhµ níc
Ng©n s¸ch Nhµ níc võa lµ nguån cung tiÒn göi võa lµ nguån cÇu tiÒn vay
®èi víi ng©n hµng. Do ®ã, sù thay ®æi gi÷a thu, chi ng©n s¸ch Nhµ níc lµ mét
trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt. Ng©n s¸ch béi chi hay thu kh«ng
kÞp tiÕn ®é sÏ dÉn ®Õn l·i suÊt t¨ng. §Ó bï ®¾p, chÝnh phñ sÏ vay d©n b»ng c¸ch
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Nh vËy lîng tiÒn trong d©n chóng sÏ bÞ thu hÑp lµm t¨ng
l·i suÊt.
Ngoµi ra khi th©m hôt ng©n s¸ch ®· trùc tiÕp lµm cÇu vÒ quü cho vay trong
c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh t¨ng lªn, trong khi cung l¹i gi¶m vµ n©ng cao l·i suÊt
hoÆc ngêi d©n dù ®o¸n l¹m ph¸t sÏ t¨ng cao do Nhµ níc t¨ng khèi lîng cung
øng tiÒn tÖ, dÉn tíi viÖc g¨m tiÒn l¹i ®Ó mua tµi s¶n kh¸c lµm cung quü cho vay
bÞ gi¶m mét c¸ch t¬ng øng vµ l·i suÊt t¨ng lªn.
Trêng hîp béi thu ng©n s¸ch sÏ dÉn ®Õn l·i suÊt gi¶m do sù vËn ®éng
ngîc l¹i víi trêng hîp chi ng©n s¸ch.
6. Tû gi¸ hèi ®o¸i
Tû gi¸ lµ gi¸ c¶ tiÒn tÖ cña níc nµy thÓ hiÖn b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña níc
kh¸c. Tû gi¸ do quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh vµ chÞu
¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh gi¸ c¶, thuÕ… trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn
nay lµm cho kh«ng mét quèc gia nµo, nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, l¹i kh«ng
tham gia thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng vµ th¬ng m¹i quèc tÕ. Th«ng qua qu¸
tr×nh trao ®æi bu«n b¸n gi÷a c¸c nv tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m, xuÊt khÈu t¨ng lªn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nguån thu ngo¹i tÖ t¨ng lªn. §iÒu ®ã lµm t¨ng cung ngo¹i tÖ, t¬ng ®¬ng víi
viÖc t¨ng cÇu néi tÖ kÕt qu¶ lµ lµm l·i suÊt t¨ng lªn.
B»ng c¸ch lËp luËn t¬ng tù, chóng ta sÏ thu ®îc mét møc l·i suÊt néi tÖ
thÊp h¬n nÕu tû gi¸ hèi ®o¸n t¨ng lªn, ®ång néi tÖ cã gi¸ h¬n. Tãm l¹i, khi møc
gi¸ cña ®ång tiÒn mét níc so víi c¸c nc kh¸c gi¶m xuèng th× mét íc ®o¸n
hîp lý lµ l·i suÊt trong nc sÏ t¨ng lªn vµ ngîc l¹i.
H×nh 1.7: M« t¶ S2(®)
khi ®ång néi tÖ E ($/®) e ($/®) S(®)
S1(®)
gi¶m gi¸, e($/®)
gi¶m lµm xuÊt E2
khÈu t¨ng, S($)
t¨ng hay D(®) e
E1 D(®) D2(®)
t¨ng lµm ®ång
e
Q
néi tÖ T¨ng gi¸ D1(®)
vµ l·i suÊt néi Q
tÖ t¨ng
7. Lîng tiÒn cung øng
Qua ph©n tÝch trªn cho thÊy cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt
nhng nh©n tè ¶nh hëng lín vµ nh¹y c¶m víi l·i suÊt lµ lîng tiÒn cung øng.
VËy lîng tiÒn cung øng thay ®æi th× nã cã t¸c ®éng ®Õn lîng tiÒn cung øng
nh thÕ nµo?
Mét sù t¨ng lªn cña lîng tiÒn cung øng g©y ra 4 t¸c ®éng ®èi víi l·i suÊt:
t¸c dông tÝnh láng, t¸c dông tÝnh thu nhËp, t¸c dông møc gi¸, t¸c dông l¹m ph¸t
dù tÝnh.
- T¸c dông tÝnh láng cho biÕt mét sù t¨ng lªn cña lîng tiÒn cung øng sÏ
lµm gi¶m nhÑ l·i suÊt, bëi v× ®êng cung tiÒn sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i.
- T¸c dông thu nhËp chØ ra r»ng do t¨ng lîng tiÒn cung øng sÏ cã ¶nh tèt
®Õn nÒn kinh tÕ, sÏ lµm t¨ng thu nhËp khi ®ã l·i suÊt sÏ t¨ng lªn. V× ®êng cÇu
tiÒn lóc nµy sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i.
- T¸c dông møc gi¸ cho biÕt mét sù t¨ng lîng tiÒn cung øng sÏ lµm møc
gi¸ chung t¨ng lªn vµ kÕt qña l·i suÊt c©n b»ng t¨ng.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- T¸c dông l¹m ph¸t dù tÝnh: sù t¨ng lªn lîng tiÒn cung wngs sÏ lµm d©n
cóng dù tÝnh mét møc l¹m ph¸t cao hn trong t¬ng lai. KÕt qu¶ lµ l·i suÊt t¨ng
lªn.
Trong 4 t¸c dông trªn chØ cã t¸c dông tÝnh láng chØ ra r»ng mét sù t¨ng lªn
cña lîng tiÒn cung ngs sÏ lµm gi¶m l·i suÊt trong khi c¸c t¸c dông kh¸c th×
ngîc l¹i. Nghiªn cøu thùc tiÔn cho thÊy t¸c dông thu nhËp, møc gi¸ vµ l¹m
ph¸t dù tÝnh vît tréi so víi tÝnh láng.
V× vËy mét sù t¨ng lîng tiÒn cung øng dÉn ®Õn viÖc t¨ng l·i suÊt trong dµi
h¹n.
III. Vai trß cña l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ
1. L·i SuÊt víi qu¸ tr×nh huy ®éng vèn.
Lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ®Òu cho thÊy ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn ph¶i cã vèn vµ
thêi gian. C¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ph¶i mÊt hµng tr¨m n¨m ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp vµ qu¸ tr×nh l©u dµi tÝch tô vèn tõ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. §èi víi ViÖt
Nam trªn con ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ th× vÊn ®Ò tÝch luü vµ sö dông vèn cã tÇm
quan träng ®Æc biÖt c¶ vÒ ph¬ng ph¸p nhËn thøc vµ chØ ®¹o thùc tiÔn. V× vËy
chÝnh s¸ch l·i suÊt cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc huy ®éng nguån vèn
nhµn rçi trong x· héi vµ cacs tæ chøc kinh tÕ ®¶m b¶o ®óng ®Þnh híng vèn
trong níc lµ quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi níc lµ quan träng trong chiÕn lîc CNH-
H§H níc ta hiÖn nay.
ViÖc ¸p dông mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý ®¶m b¶o nguyªn t¾c: l·i suÊt
ph¶i bo¶ tån ®îc gi¸ trÞ vèn vay, ®¶m b¶o tÝch luü cho c¶ ngêi cho vay vµ
ngêi ®i vay. Cô thÓ:
+ Tû lÖ l¹m ph¸t< l·i suÊt tiÒn göi < l·i suÊt tiÒn vay < tû suÊt lîi nhuËn
b×nh qu©n.
+ L·i suÊt ng¾n h¹n < l·i suÊt dµi h¹n (®èi víi c¶ tiÒn göi vµ tiÒn vay)
2. L·i suÊt víi qu¸ tr×nh ®Çu t
Qu¸ tr×nh ®Çu t cña doanh nghiÖp vµo tµi s¶n cè ®Þnh ®îc thùc hiÖn khi
mµ hä dù tÝnh lîi nhuËn thu ®îc tõ ta× s¶n cè ®Þnh nµy nhiÒu h¬n sè l·i ph¶i tr¶
cho c¸c kho¶n ®i vay ®Ó ®Çu t. Do ®ã khi l·i suÊt xuèng thÊp c¸c h·ng kinh
doanh cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh më réng ®©u t vµ ngîc l¹i. Trong m«i trêng
tiÒn tÖ hoµn chØnh, ngay c¶ khi mét doanh nghiÖp thõa vèn th× chi tiªu ®Çu t cã
kÕ ho¹ch vÉn bÞ ¶nh hëng bëi l·i suÊt, bëi v× thay cho viÖc ®Çu t vµo më réng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
s¶n xuÊt doanh nghiÖp cã thÓ mua chøng kho¸n hay göi vµo ng©n hµng nÕu l·i
su©t cña nã cao
§Æc biÖt trong thêi kú nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh trÖ, hµng ho¸ ø ®äng vµ xuèng
gi¸, cã dÊu hiÖu thõa vèn vµ ¸p lùc l¹m ph¸t thÊp cÇn ph¶i h¹ l·i suÊt v× nguyªn
t¾c c¬ b¶n lµ l·i suÊt ph¶i nhá h¬n lîi nhuËn b×nh qu©n cña ®Çu t, sù chªnh
lÖch nµy sÏ t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp më réng quy m« ®Çu t.
Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t vµ l·i suÊt ®îc thÓ hiÖn qua ®å thÞ sau:
L·i suÊt
H×nh 1.8: BiÓu diÔn _
I = I – b*i
mèi quan hÖ tû lÖ
i1
nghÞch gi÷a ®Çu t
vµ l·i suÊt.
i2
I1 I2 §Çu t
3. L·i suÊt víi tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm:
Thu nhËp cña mét hé gia ®×nh thêng ®îc chia thµnh hai bé phËn: tiªu
dïng vµ tiÕt kiÖm. Tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh thu
nhËp, vÊn ®Ò hµng ho¸ l©u bÒn vµ tÝn dông tiªu dïng, hiÖu qu¶ cña tiÕt kiÖm
trong ®ã l·i suÊt cã t¸c dông tÝch cùc tíi c¸c nh©n tè ®ã.
Khi l·i suÊt thÊp chi phÝ tÝn dông tiªu dïng thÊp, ngêi ta vay nhiÒu cho viÖc
tiªu dïng hµng ho¸ nghÜa lµ tiªu dïng nhiÒu h¬n. khi l·i suÊt cao ®em l¹i thu
nhËp tõ kho¶n tiÒu ®Ó dµnh nhiÒu h¬n sÏ khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, do ®ã tiÕt
kiÖm t¨ng.
4. L·i suÊt víi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu
Tû gi¸ chÞu ¶nh hëng cña sù thay ®æi l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. Sù
thay ®æi l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ ë ®©y lµ sù thay ®æi trong l·i suÊt danh nghÜa.
Nõu l·i suÊt danh nghÜa t¨ng do tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng (l·i suÊt thùc kh«ng ®æi) th×
tû gi¸ gi¶m. NÕu l·i suÊt danh nghÜa t¨ng do l·i suÊt thùc tÕ t¨ng (tû lÖ l¹m ph¸t
kh«ng ®æi) th× tû gi¸ t¨ng. khi tû gi¸ ®ång ngo¹i tÖ t¨ng ®ång néi tÖ sÏ gi¶m gi¸
(tû gi¸ gi¶m) vµ ngîc l¹i.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ Vai trß cña l·i suÊt trong níc víi qu¸ tr×nh XuÊt NhËp KhÈu: khi l·i suÊt
thùc tÕ t¨ng lªn lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn. tû gi¸ hèi ®o¸i cao h¬n lµm
hµng ho¸ cña nc ®ã ë níc ngoµi trë nªn ®¾t h¬n lªn vµ hµng ho¸ níc ngoµi ë
níc ®ã sÏ trë nªn rÎ h¬n, dÉn ®Õn gi¶m xuÊt khÈu rßng. Mèi quan hÖ nµy ®îc
biÓu thÞ bëi ®å thÞ sau:
L·i suÊt
H×nh 1.9: Víi mét møc l·i suÊt
thùc tÕ thÊp, tû gi¸ thÊp vµ xuÊt
NX = NX(i)
khÈu rßng cao víi møc l·i suÊt
i1
cao tû gi¸ cao vµ xuÊt khÈu rßng
thÊp
i2
NX1 NX2
+ Vai trß cña l·i suÊt níc ngoµi víi xuÊt khÈu rßng:
Khi l·i suÊt tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng lªn, ®êng lîi tøc dù tÝnh cña ®ång
ngo¹i tÖ dÞch chuyÓn sang ph¶i lµm gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i. Hµng xuÊt khÈu trë
nªn rÎ h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c.
RET1
e(USD/VND)
H×nh 1.10: L·i suÊt
níc ngoµi t¨ng, RET2
®êng lîi tøc dù tÝnh
cña ®ång ngo¹i tÖ
dÞch chuyÓn sang i1
ph¶i, vµ TGH§ gi¶m
i2
Lîi tøc dù tÝnh
5. L·i suÊt víi l¹m ph¸t
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý luËn vµ thùc tiÔn ®· thõa nhËn mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a l·i suÊt vµ l¹m
ph¸t. Fishes chØ ra r»ng l·i suÊt t¨ng cao trong thêi kú l¹m ph¸t, do ®ã l·i suÊt
®îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh l¹m ph¸t cô thÓ t¨ng l·i suÊt, thu hÑp ®îc lîng
tiÒn trong lu th«ng, l¹m ph¸t ®îc k×m chÕ
Tuy nhiªn, dïng l·i suÊt ®Ó chèngl¹m ph¸t kh«ng thÓ duy tr× l©u dµi v× nã sÏ
lµm gi¶m ®Çu t, tæng cÇu, s¶n lîng. Do vËy ph¶i kÕt hîp nã víi c¸c c«ng cô
kh¸c.
6. L·i suÊt víi qu¸ tr×nh ph©n bæ c¸c nguån lùc.
TÊt c¶ c¸c nguån lùc ®Òu cã tÝnh khan hiÕm. VÊn ®Ò lµ x· héi ph¶i ph©n bæ
vµ sö dông c¸c nguån lùc sao cho hiÖu qu¶. Nghiªn cøu trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng cho thÊy gi¸ c¶ ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ph©n bæ c¸c
nguån lùc gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ. Nh ta ®· biÕt, l·i suÊt lµ mét lo¹i gi¸ c¶,
nghÜa lµ l·i suÊt cã vai trß ph©n bæ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña x·
héi. §Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t vµo mét ngµnh kinh tÕ mét dù ¸n hay mét tµi s¶n nµo
®ã chóng ta ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ tû suÊt lîi tøc thu
®îc víi chi phÝ ban ®Çu. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i xem viÖc ®Çu t nµy cã
mang l¹i lîi nhuËn hay kh«ng vµ cã ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó tr¶ kho¶n
tiÒn l·i cña sè tiÒn vay cho chi phÝ ban ®Çu hay kh«ng. Khi quyÕt ®Þnh ®Çu t
vµo mét ngµnh kinh tÕ, mét dù ¸n hay mét tµi s¶n ta ph¶i quan t©m tíi chªnh
lÖch gi÷a lîi nhuËn ®em l¹i vµ sè tiÒn vay ph¶i tr¶. Khi chªnh lÖch nµy lµ d¬ng,
th× nguån lùc sÏ ®îc ph©n bæ tíi ®ã vµ lµ sù ph©n bæ hiÖu qu¶.
7. L·i suÊt vai trß cña nã ®èi víi Ng©n Hµng Th¬ng m¹i
NHTM víi hai nghiÖp vô chÝnh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh lµ huy
®éng vèn vµ sö dông vèn ®· ph¶n ¸nh quy m« ho¹t ®éng cña c¸c NHTM. Víi
ph¬ng ch©m “®i vay ®Ó cho vay”, NHTM huy ®éng vèn t¹m thêi nhµn rçi
trong c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c ®Ó cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¸c nhu cÇu
tiªu dïng kh¸c cña nh©n d©n. §Ó huy ®éng vèn vµ cho vay cã hiÖu qu¶, NHTM
ph¶i x¸c ®Þnh l·i suÊt tiÒn göi vµ l·i suÊt tiÒn vay mét c¸ch hîp lý. Nõu l·i suÊt
huy ®éng tiÒn göi qu¸ thÊp th× kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c
göi tiÒn vµo, dÉn ®Õn NHTM kh«ng ®ñ vèn cho vay ®Ó ®¸p øng yªu cÇu kh¸ch
hµng.
L·i suÊt Ng©n hµng lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh cña NHTM vµ kh¸ch hµng. Nõu l·i suÊt hîp lý sÏ lµ ®ßn bÈy quan träng
thóc ®Èy s¶n xuÊt lu th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i. Bëi vËy l·i suÊt
Ng©n hµng võa lµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc võa lµ c«ng cô ®iÒu hµnh
vi m« cña c¸c NHTM.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Do vËy, khi huy ®éng tiÒn göi mµ víi l·i suÊt thÊp th× kh«ng khuyÕn khÝch
doanh nghiÖp vµ d©n c göi tiÒn nhµn rçi vµo ng©n hµng, sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ
NHTM kh«ng ®ñ vèn ®Ó cho vay ®¸p øng yªu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng.
Ngîc l¹i, nÕu l·i suÊt cho vay cao, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
kh«ng cã l·i hoÆc l·i qu¸ thÊp sÏ thu hÑp s¶n xuÊt hoÆc ngõng ho¹t ®éng ®Ó göi
vèn vµo ng©n hµng.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PhÇn II.
C¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt ®îc thùc hiÖn ë vn trong
thêi gian qua
I . Giai ®o¹n tõ th¸ng 3/1989 trë vÒ tríc.
§©y lµ thêi kú ®iÒu hµnh l·i suÊt theo c¬ chÕ l·i suÊt thùc ©m, chÝnh s¸ch l·i
suÊt cøng nh¾c bÞ ¸p ®Æt theo kiÓu hµnh chÝnh. Tuy ng©n hµng Nhµ níc ®· cã
nh÷ng ®iÒu chØnh theo tõng thêi kú nh÷ng do giai ®o¹n nµy cã l¹m ph¸t phi m·
nªn l·i suÊt lu«n trong t×nh tr¹ng ©m. NghÜa lµ:
+ L·i suÊt tiÒn göi < møc l¹m ph¸t
+ L·i suÊt cho vay < l·i suÊt huy ®éng < møc l¹m ph¸t
ChÝnh s¸ch l·i suÊt nh vËy ®· cã t¸c ®éng xÊu ®Õn hd cña NHTM vµ doanh
nghiÖp.
1. §èi víi NHTM
- ChÝnh s¸ch l·i suÊt cøng nh¾c khiÕn cho c¸c NHTM kh«ng linh ho¹t trong
ho¹t ®éng tÝn dông tríc mäi biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ.
- L·i suÊt tÝn dông lu«n ë møc quy ®Þnh b¾t buéc nªn kh«ng khuyÕn khÝch
c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c NHTM.
- L·i suÊt tiÒn göi < l¹m ph¸t nªn kh«ng khuyÕn khÝch ngêi d©n vµ c¸c tæ
chøc göi tiÒn vµo ng©n hµng. Do ®ã chØ huy ®éng ®îc vèn ng¾n h¹n mµ l¹i cho
vay trung vµ dµi h¹n, kÕt qu¶ lµ lç.
- L·i suÊt cho vay < l·i suÊt huy ®éng vèn vµ møc l¹m ph¸t nªn ng©n hµng
trong t×nh tr¹ng bao cÊp ®èi víi doanh nghiÖp vay vèn vµ th«ng qua hÖ thèng tÝn
dông l·i suÊt thÊp lu«n trong t×nh tr¹ng lç ho¹t ®éng Ng©n hµng kh«ng æn ®Þnh.
2. §èi víi doanh nghiÖp.
- V× l·i suÊt cho vay < l¹m ph¸t nªn c¸c doanh nghiÖp thÞ nhau vay vèn, t×m
mäi c¸ch , mäi c¬ héi vay vèn ®Ó ®îc hëng bao cÊp.
- doanh nghiÖp vay nhiÒu nhng lîi nhuËn thu ®îc kh«ng ph¶i do s¶n xuÊt
kinh doanh mµ do hëng bao cÊp cña NHTM t¹o møc lîi nhuËn gi¶ cho c¸c
doanh nghiÖp.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
II. Tõ th¸ng 3/1989 ®Õn 1993
ChÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d¬ng ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ víi l·i suÊt tiÕt kiÖm
kh«ng kú h¹n lµ 109% n¨m, l·i suÊt tiÕt kiÖm 3 th¸ng lµ 12% th¸ng, huy ®éng
®îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c, cã nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc vµ tiªu cùc
tíi NHTM vµ doanh nghiÖp.
1. T¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d¬ng.
* §èi víi NHTM
ChuyÓn tõ l·i suÊt ©m sang l·i suÊt d¬ng tøc lµ ngµnh ng©n hµng ®· tõng
bíc thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n ®¼ng thøc quan träng trong c¬ chÕ thÞ
trêng: l·i suÊt cho vay tÝn dông> l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm> tû lÖ l¹m ph¸t. Do
®ã NHTM kh«ng cßn ph¶i bao cÊp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vay vèn th«ng qua
tÝn dông n÷a.
L·i suÊt thùc d¬ng cao ®· thu hót mét sè lîng tiÒn göi lín vµo c¸c ng©n
hµng lµm lîng tiÒn dù tr÷ cu¶ c¸c ng©n hµng t¨ng cao ®¸p øng ®îc nhu cÇu
vay vèn cña doanh nghiÖp.
* §èi víi doanh nghiÖp.
L·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao buéc c¸c doanh nghiÖp
ph¶i c©n nh¾c viÖc vay vèn ®Çu t, ph¶i xem xÐt vµ lùa chän c¸c ph¬ng ¸n ®Çu
t cã hiÖu qu¶ nhÊt.
C¬ cÊu tæ chøc c¸c doanh nghiÖp ®îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý h¬n, gi¶m
thiÓu bé phËn qu¶n lý cång kÒnh ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ.
2. T¸c ®éng tiªu cùc
* §èi víi NHTM.
Do l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao nªn cµng khuyÕn khÝch
göi tiÒn h¬n lµ vay tiÒn. Bªn c¹nh ®ã, l·i suÊt thùc d¬ng cao cña ng©n hµng
®em l¹i kh¶ n¨ng thu ®îc lîi nhuËn > lµ ®a tiÒn vµo ®Çu t mµ rñi ro l¹i th©p
nªn còng khuyÕn khÝch cac doanh nghiÖp göi tiÒn vµo ng©n hµng vay gi¶m dÉn
®Õn tµi s¶n nî trong b¶ng c©n ®èi cña NHTM lín h¬n tµi s¶n cã. Nh vËy cho
dïngls thùc d¬ng th× cha ch¾c ch¾n NHTM ®· ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i.
* §èi víi doanh nghiÖp.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
L·i suÊt vay vèn kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t mµ c¸c
doanh nghiÖp tÝch cùc göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh
nghiÖp còng gi¶m quy m« ®Çu t dÉn ®Õn mét lùc lîng lín thÊt nghiÖp kh«ng
cã lîi cho sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ.
Trong tæng sè vèn ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, mét phÇn lín lµ ®i vay cña
ng©n hµng, bëi l·i suÊt vèn cao dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lín do ®ã
gi¸ thµnh phÈm cao, gi¸ hµng ho¸ cao vµ nh vËy hµng ho¸ sÏ gi¶m tÝnh c¹nh
tranh trªn thÞ trêng.
III. Tõ 1993 ®Õn 1996
Thêi gian nµy NHNN võa cÇn l·i suÊt trÇn, võa cÇu l·i suÊt tho¶ thuËn.
+ TrÇn l·i suÊt cho vay ®èi víi DNNN lµ 1,8% th¸ng, kinh tÕ ngoµi quèc
doanh lµ 2,1% th¸ng.
+ Tho¶ thuËn trêng hîp ng©n hµng kh«ng huy ®éng ®ñ vèn ®Ó cho vay theo
l·i suÊt quy ®Þnh ph¶i ph¸t hµnh kú phiÕu víi l·i suÊt cao h¬n th× ®îc cÇu l·i
suÊt tho¶ thuËn. L·i suÊt huy ®éng cã thÓ cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng thêi
h¹n lµ 0,2%/ th¸ng vµ cho vay cao h¬n møc l·i suÊt trÇn lµ 2,1%/th¸ng. chÕ ®é
l·i suÊt nµy ®· Ýt nhiÒu gióp cho hd cña NHTM vµ DN cã nh÷ng chuyÓn biÕn
tèt.
1. T¸c ®éng tÝch cùc
- Nhê nh÷ng ®Þnh møc trÇn l·i suÊt mµ h¹n chÕ ®îc phÇn nµo t×nh tr¹ng l·i
suÊt thùc d¬ng qu¸ cao trong thêi kú tríc vµ do ®ã trong c¸c NHTM còng dÇn
c©n b»ng gi÷a tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã, ®¶m b¶o ®îc lîi nhuËn. C¸c doanh
nghiÖp còng cÇn cã thªm c¬ héi vay vèn kinh doanh vµ më réng quy m« vèn
®Çu t.
- Nhê cã l·i suÊt tho¶ thuËn mµ ho¹t ®éng tÝn dông gi÷a NHTM vµ doanh
nghiÖp linh ho¹t h¬n phï hpj víi ccs ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng vµ t×nh h×nh cung cÇu
vèn, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¹nh tranh cña tõng tæ chøc tÝn dông vµ chñ
®éng ®iÒu hoµ quan hÖ cung cÇu vÒ vèn kinh doanh b»ng c«ng cô l·i suÊt.
2. T¸c ®éng tiªu cùc
- Trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t gia t¨ng l·i suÊt thùc kh«ng cßn bao nhiªu vµ
nhiÒu lo¹i tiÌn göi kh«ng cßn ®îc b¶o toµn gi¸ trÞ khi göi.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- Nguån vèn ®Ó cho vay trung h¹n kh«ng cã.
- Lo¹i tiÕt kiÖm 12 th¸ng l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt cho vay trung h¹n nªn c¸c
NHTM kh«ng huy ®éng lo¹i tiÕt kiÖm nµy.
- L·i suÊt cho vay trung h¹n thÊp h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n lµ tr¸i víi
th«ng lÖ quãc tÕ, ®èi lËp víi huy ®éng vèn cã thêi h¹n 6 th¸ng.
*§èi víi NHTM
nguyªn lý phæ biÕn vÒ mÆt thêi h¹n sö dông vèn tÝn dông trong cïng mét
thêi ®iÓm cho vay cho thÊy, møc l·i suÊt cao thêng ®¸p øng cho nhu cÇu vay
vèn dµi h¹n, l·i suÊt thÊp cÇn cho viÖc huy ®éng vèn ng¾n h¹n. Nhng trong
giai ®o¹n nµy l·i suÊt tÝn dông ng¾n h¹n l¹i ®îc quy ®Þnh cao h¬n dµi h¹n, do
®ã NHTM chñ yÕu huy ®éng ®îc vèn ng¾n h¹n trong khi tû lÖ vèn huy ®éng
trung bµ dµi h¹n rÊt nhá. Nõu lÊy vèn ng¾n h¹n cho vay ®Çu t trung vµ dµi h¹n
thÞ NHTM ph¶i chÞu thua thiÖt.
Thêi gian nµy, do thiÕu nguån vèn cho vay trung h¹n, ng©n hµng §Çu t vµ
Ph¸t triÓn vµ ng©n hµng n«ng nghiÖp ®· lÇn lît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n l·i
suÊt 21%/n¨m tr¶ l·i tríc t¬ng ®¬ng víi 26,6%. §©y lµ tr¸i phiÕu cã l·i cao
h¬n tÊt c¶ c¸c lo¹i l·i suÊt huy ®éng vèn thêi kú ®ã. Nõu tõ chØ sè l¹m ph¸t n¨m
1994 lµ 14,4% th× l·i suÊt thùc cña tr¸i phiÕu NHTM lµ 12,6%. §©y lµ lùc hÊp
dÉn m¹nh mÏ ®èi víi kh¸ch hµng.
- ViÖc quy ®Þnh l·i suÊt trÇn vÉn mang d¸ng dÊp qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi
mét c«ng cô v« cïng nh¹y bÐn vµ mang ®Ëm tÝnh thÞ trêng vµ do ®ã vÊn h¹n
chÕ t×nh linh ho¹t cña NHTM trong ho¹t ®éng tÝn dông, kh«ng t¹o ra sù c¹nh
tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c ng©n hµng.
- Sù chÖnh lÖch cao gi÷a l·i suÊt tiÒn göi vµ l·i suÊt tiÒn vay ®· ®em l¹i cho
c¸c NHTM mét sè lîi nhuËn ®· khiÕn cho c¸c ng©n hµng kh«ng chó träng viÖc
tiÕt kiÖm chi phÝ ho¹t ®éng.
* §èi víi doanh nghiÖp.
- C¬ chÕ l·i suÊt hiÖn hµnh thùc sù g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp
trong viÖc vay vèn s¶n xuÊt nhÊt lµ ®Çu t s¶n xuÊt trong trung vµ dµi h¹n do
chÝnh c¸c ng©n hµng còng khã huy ®éng vµ cã thÓ cho vay ë møc l·i suÊt cao.
- L·i suÊt cao llµm cho ngêi kinh doanh chñ yÕu ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc
s¶n xuÊt cã lîi nhuËn cao tøc thêi vµ thu håi vèn nhanh nh: dÞch vô , th¬ng
m¹i, s¶n xuÊt nhá mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ
nguon tai.lieu . vn
