Xem mẫu
- Trang 1
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG I H C KINH T TP.HCM
…………………oOo…………………
BÙI TH KIM DUYÊN
GI I PHÁP PHÁT TRI N NGHI P V BAO
THANH TOÁN T I CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG M I VI T NAM
LU N VĂN TH C SĨ KINH T
TP. H Chí Minh - Năm 2009
- Trang 2
M CL C
Trang
Ph bìa
L i cam oan
M cl c
Danh m c b ng bi u
Danh m c các ký hi u, ch vi t t t
L IM U
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V NGHI P V BAO THANH TOÁN ........... 01
1.1. KHÁI NI M BAO THANH TOÁN:............................................................ 01
1.1.1.Khái ni m BTT theo Công ư c v BTT qu c t UNIDROIT 1988 .............. 01
1.1.2. Khái ni m BTT theo t ch c BTT qu c t FCI ............................................ 01
1.1.3.Khái ni m BTT theo Quy t nh s 1096/2004/Q -NHNN ngày 06/09/2004
c a Ngân hàng nhà nư c Vi t Nam ........................................................................ 02
1.2. C I M C A BAO THANH TOÁN: .................................................... 03
1.3 ƯU NHƯ C I M C A BAO THANH TOÁN......................................... 03
1.3.1. H n ch m t s lo i hình thanh toán ph bi n.............................................. 03
1.3.2 L i th c a bao thanh toán so v i các lo i hình thanh toán khác .................. 04
1.3.3 L i ích c a các bên khi s d ng bao thanh toán............................................ 05
1.3.4 Nh ng như c i m c a bao thanh toán ......................................................... 10
1.4. CÁC LO I HÌNH BAO THANH TOÁN:................................................... 10
1.4.1 Phân lo i theo ph m vi a lý: ...................................................................... 10
1.4.2 Phân lo i theo ch c năng ho t ng .............................................................. 12
1.4.3 Phân lo i theo ph m vi áp d ng i v i ngư i mua/bán: ............................. 13
1.4.4 Phân lo i theos liên k t ho t ng: .............................................................. 14
1.4.5 Phân lo i theo th i gian: ................................................................................ 14
1.5. QUI TRÌNH TH C HI N BAO THANH TOÁN ..................................... 15
- Trang 3
1.5.1.Quy trình hoat ng BTT trong nư c ............................................................ 15
1.5.2.Quy trình ho t ng BTT qu c t .................................................................. 16
1.5.3.So sánh BTT n i a và BTT qu c t ........................................................... 17
1.6. SO SÁNH BAO THANH TOÁN V I NGHI P V CHI T KH U HAY
CHO VAY NG TRƯ C.................................................................................... 18
1.7. PHÍ D CH V BAO THANH TOÁN ......................................................... 20
1.8. R I RO TRONG BAO THANH TOÁN ..................................................... 21
K t lu n chương 1................................................................................................... 23
CHƯƠNG 2: TH C TR NG HO T NG BAO THANH TOÁN TRÊN TH
GI I VÀ T I VI T NAM ................................................................................... 24
2.1. TÌNH HÌNH HO T NG BAO THANH TOÁN TRÊN TH GI I .... 22
2.1.1 Th c tr ng ho t ng bao thanh toán th gi i ......................................... 24
2.1.2 Kinh nghi m phát tri n BTT m t s nư c trên th gi i ............................. 28
2.1.3 Các bài h c kinh nghi m ............................................................................... 30
2.2. QUI NH HO T NG BAO THANH TOÁN T I VI T NAM ......... 33
2.2.1. Các văn b n pháp lý hi n hành ..................................................................... 33
2.2.2 Các i u ki n ư c ho t ng bao thanh toán .......................................... 35
2.2.3 i tư ng áp d ng ......................................................................................... 35
2.2.4. Quy trình ho t ng bao thanh toán.............................................................. 36
2.3. TH C TR NG HO T NG BAO THANH TOÁN T I CÁC NHTM
VI T NAM ............................................................................................................ 37
2.3.1. M t s thành qu bư c u ........................................................................... 37
2.3.2. Nguyên nhân và t n t i khi th c hi n nghi p v bao thanh tóan t i VN...... 42
K t lu n chương 2................................................................................................... 47
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N BAO THANH TOÁN T I CÁC
NHTM VI T NAM............................................................................................... 48
3.1. GI I PHÁP T M VĨ MÔ......................................................................... 48
3.2. GI I PHÁP T M VI MÔ......................................................................... 54
- Trang 4
3.3. KI N NGH .................................................................................................... 74
K t lu n chương 3................................................................................................... 75
K T LU N ........................................................................................................... 76
Danh m c tài li u tham kh o
L IM U
M c tiêu nghiên c u:
Trên th gi i, hoà bình, h p tác và phát tri n v n là xu th ch o; toàn c u
hoá và h i nh p kinh t qu c t t ng bư c ư c y nhanh; u tư, lưu chuy n hàng
hoá, d ch v , lao ng và v n ngày càng m r ng. Cu c cách m ng khoa h c và
công ngh , nh t là công ngh thông tin và th trư ng tài chính, ti p t c phát tri n
m nh theo chi u sâu, tác ng r ng l n n cơ c u và s phát tri n c a kinh t th
gi i, m ra tri n v ng m i cho m i n n kinh t tham gia phân công lao ng toàn
c u. Kinh t châu Á - Thái Bình Dương ti p t c phát tri n năng ng và h p tác
trong khu v c, nh t là kh i ASEAN ngày càng m r ng t o thêm i u ki n thu n l i
cho s phát tri n c a m i qu c gia.
Trư c th i th này, Vi t Nam chúng ta ang t ng bư c th c hi n k ho ch
phát tri n kinh t - xã h i trong b i c nh có nhi u th i cơ, thu n l i và khó khăn,
thách th c l n và an xen nhau.
Tuy nhiên, tình hình th gi i và khu v c v n ch a ng nhi u y u t ph c t p,
khó lư ng; các tranh ch p, xung t c c b , cùng v i ho t ng kh ng b qu c t có
th gây m t n nh khu v c và nhi u nơi trên th gi i. Các nư c l n c nh tranh
quy t li t vì l i ích kinh t và tìm cách áp t các rào c n trong thương m i v i các
nư c nghèo và ang phát tri n. Th trư ng tài chính, ti n t và giá c th gi i còn
di n bi n ph c t p.
y nhanh t c tăng trư ng kinh t , t ư c bư c chuy n bi n quan tr ng
v nâng cao hi u qu và tính b n v ng c a s phát tri n là m c tiêu hàng u c a
toàn th nhân dân. T o ư c n n t ng y m nh công nghi p hoá, hi n i hoá và
phát tri n kinh t tri th c, ưa nư c ta cơ b n tr thành m t nư c công nghi p theo
hư ng hi n i. Nâng cao v th c a Vi t Nam trong khu v c và trên trư ng qu c t .
Lĩnh v c tài chính ngân hàng nư c ta ang t ng bư c c i ti n và phát tri n
rõ r t. Hi n nay, các ngân hàng nư c ta ang phát tri n r t nhanh theo 3 xu hư ng
- Trang 5
sau: m t là, phát tri n các d ch v trên th trư ng tài chính; hai là, phát tri n d ch v
ngân hàng bán l ti n ích và hi n i, ba là, m r ng các d ch v ngân hàng qu c t .
V i xu th này, s n ph m Bao thanh toán ư c tri n khai th c hi n và ã có nh ng
thành công và khó khăn nh t nh. Do s n ph m này còn khá m i m v i th trư ng
tài chính Vi t Nam nên ch c ch n còn nhi u v n c n nghiên c u tìm ra nh ng
gi i pháp nh m hoàn thi n và phát tri n. Hơn n a, d ch v Bao thanh toán tuy còn
khá m i m v i chúng ta nhưng nó ã ư c th c hi n r ng rãi và hi u qu nhi u
qu c gia trên th gi i. T t c nh ng p này s ư c chúng tôi nghiên c u và ch n
làm tài vi t lu n văn th c sĩ kinh t . ó là tài: “Gi i pháp Phát tri n nghi p
v Bao Thanh Toán t i các NHTM Vi t Nam”
i tư ng và ph m vi nghiên c u:
D a trên vi c tìm hi u t ng quan cơ s lý lu n v s n ph m bao thanh toán,
th c tr ng, h n ch và thách th c, nghiên c u th trư ng Vi t Nam và tri n v ng phát
tri n c a s n ph m này t i các NHTM Vi t Nam, th c tr ng nhu c u v n t i các
doanh nghi p, t ó xu t nh ng gi i pháp c th c v vi mô l n vĩ mô v i nh ng
xu t táo b o phát tri n nghi p v BTT nh m cung ng v n k p th i cho các
doanh nghi p. Chúng tôi mong mu n d ch v này s s m ư c hoàn thi n và phát
tri n trên th trư ng tài chính Vi t Nam trong th i gian g n nh t.
Lu n văn nghiên c u trên cơ s t ng h p th c tr ng chung nh t trong ho t
ng BTT, phân tích s li u th c t v doanh s BTT trên th gi i và t i 5 th trư ng
ng u trong ho t ng BTT t 2003-2008.
Phương pháp nghiên c u:
Lu n văn ư c nghiên c u d a trên phương pháp duy v t bi n ch ng, duy v t
l ch s k t h p v i vi c t ng h p, phân tích th ng kê, so sánh và i chi u nh m
ch n s li u th c t áng tin c y, x lý úng n và khoa h c. Cùng v i s tham
kh o, trao i ý ki n v i ngư i hư ng d n khoa h c và các tài li u tham kh o khác.
K tc uc a tài:
N i dung chính c a lu n văn ư c th hi n qua 3 chương như sau:
Chương 1: T ng quan v nghi p v bao thanh toán.
Chương 2: Th c tr ng v ho t ng bao thanh toán trên th gi i và t i các
NHTM Vi t Nam.
Chương 3: Gi i pháp phát tri n nghi p v BTT t i các NHTM Vi t Nam.
V i k t c u 3 chương như trên, lu n văn ã c g ng th hi n ph n lý lu n,
phân tích ánh giá th c tr ng và tri n v ng phát tri n c a d ch v BTT, trên cơ s ó
- Trang 6
xu t m t s gi i pháp c th phát tri n nghi p v BTT nh m a d ng hóa s n
ph m tài chính t i Vi t Nam.
V i th i gian và ki n th c có h n, ch c ch n Lu n Văn này s không tránh
kh i nh ng h n ch và sai sót. Kính mong ư c s góp ý, ch d n c a Quý Th y, Cô
tác gi có hi u bi t hoàn ch nh hơn.
- Trang 7
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T
BTT : Bao thanh toán (Factoring)
VBTT : ơn v bao thanh toán
D/A : Document against Acceptance (Nh thu tr ch m)
D/P : Document against Payment (Nh thu)
FCI : Factors Chain International (M ng lư i Bao thanh toán qu c t )
L/C : Letter of Credit (Thư tín d ng)
NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng nhà nư c
NHTM : Ngân hàng thương m i
NHTMCP : Ngân hàng thương m i c ph n
NK : Nh p kh u
XK : Xu t Kh u
KH : Khách hàng
TSB : Tài s n b o m
T/T : Telegraphic Transfer (Chuy n ti n b ng i n)
CIC : Trung tâm thông tin tín d ng Ngân hàng nhà nư c
KPT : Kho n ph i thu
- Trang 8
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
1. Nguy n ăng D n (2004), “Ti n t ngân hàng”, Nhà xu t b n th ng kê.
2. Nguy n Văn Hà (2005), “Phát tri n nghi p v factoring nh m a d ng hóa
ho t ng c a ngân hàng Vi t Nam”
3. Nguy n Quỳnh Lan (2006), Nghi p v bao thanh toán, Nhà xu t b n chính tr
qu c gia.
4. Tr n Hoàng Ngân-Nguy n Th Thùy Linh (2006), “Bao thanh toán factoring
m t hình th c tín d ng m i t i Vi t Nam”.
5. Nguy n Xuân Trư ng (2005), “Bao thanh toán-m t d ch v tài chính y
tri n v ng cho các doanh nghi p Vi t Nam”.
6. Nguy n Thùy (2006), “Bao thanh toán chưa ph bi n Vi t Nam”.
7. Th ng c Ngân hàng Nhà nư c, Quy t nh 1096/2004/Q -NHNN v quy
ch ho t ng bao thanh toán c a các T ch c tín d ng.
8. Th ng c Ngân hàng Nhà nư c, Quy t nh 30/2008/Q -NHNN v s a i,
b sung m t s i u c a Quy ch ho t ng bao thanh toán c a các T ch c
tín d ng ban hành theo Quy t nh 1096/2004/Q -NHNN ngày 06/09/2004.
9. Asean Bankers Association (2006), Dox for factoring seminar
10. Factors Chain International (2006), General rules for international factoring
(GRIF)
11. World bank (2004), Financing small and medium-size Enterprises with
factoring: global growth in factoring and its potential
12. www.unidroit.org, Unidroit Convention On International Factoring (Ottawa,
28 May 1988)
13. www.factors-chain.com
14. www.ifgroup.com
- Trang 9
DANH M C CÁC B NG, BI U
B ng 1.1: Doanh s bao thanh toán trên th gi i
B ng 1.2: Doanh s các th trư ng bao thanh toán l n nh t th gi i
B ng 1.3: Doanh s bao thanh toán c a các châu l c trên th gi i
B ng 1.4: Doanh s BTT c a các qu c gia hàng u Châu Á.
B ng 1.5: Doanh s bao thanh toán các nư c Asean
B ng 1.6: T tr ng doanh s BTT c a ACB so v i c nư c
B ng 1.7: Chi ti t doanh s BTT t i ACB
Bi u 1: Doanh s bao thanh toán t i Vi t Nam
Bi u 2: Doanh s bao thanh toán n i a và qu c t
- Trang 10
CHƯƠNG 1:
T NG QUAN V NGHI P V BAO THANH TOÁN
1.1. KHÁI NI M V BAO THANH TOÁN:
1.1.1.Khái ni m BTT theo Công ư c v BTT qu c t UNIDROIT 1988:
(Unidroit Convention on International Factoring- Ottawa, 28 May 1988)
Theo m c tiêu c a Công ư c này, “m t h p ng bao thanh toán” có nghĩa là
m th p ng bao g m m t bên là bên cung c p hàng và m t bên là bên bao thanh
toán, hai bên tuân th theo các n i dung sau:
+ Ngư i cung c p hàng có th ho c s chuy n như ng cho nhà bao thanh
toán kho n ph i thu phát sinh t h p ng mua bán hàng hóa gi a bên bán hàng và
khách hàng c a bên bán (còn g i là con n ), ch không ph i là nh ng ngư i mua
hàng s d ng cho cá nhân và h gia ình.
+ Bên bao thanh toán ph i th c hi n ít nh t hai trong các ch c năng sau:
- Tài tr cho ngư i bán, bao g m kho n vay và kho n ng trư c.
- Theo dõi công n (gi s cái) liên quan n kho n ph i thu.
- Thu ti n t các kho n ph i thu
- B o v ngư i bán trư c trư ng h p ngư i mua không thanh toán.
+ Thông báo chuy n như ng ph i ư c ưa ra b ng văn b n cho con n bi t.
Như v y, có th hi u v BTT qua n i dung c a Công ư c này như sau: BTT
là m t d ch v do nhà BTT cung c p d a trên h p ng mua bán gi a hai bên mua
và bán, theo ó khi phát huy vai trò c a mình, bên BTT ph i th c hi n ít nh t hai
trong b n ch c năng nêu trên.
1.1.2. Khái ni m BTT theo t ch c BTT qu c t FCI (Factors Chain
International):
Theo t ch c BTT qu c t , h p ng BTT là m t h p ng theo ó ngư i bán
hàng có th ho c s chuy n như ng các kho n ph i thu cho nhà BTT, có th v i m c
- Trang 11
ích là nh n tài tr thương m i ho c không, nhưng t i thi u ph i có ít nh t m t trong
các ch c năng sau:
- Theo dõi s sách các kho n ph i thu.
- Thu h các kho n ph i thu.
- B o hi m r i r o n x u.
Theo khái ni m h p ng BTT này, có th hi u BTT là m t d ch v tài chính
tr n gói bao g m s k t h p gi a tài tr v n ho t ng, phòng ng a r i ro tín d ng,
theo dõi các kho n ph i thu và d ch v thu h . ó là s th a thu n gi a VBTT và
ngư i bán hàng. ơn v BTT s mua l i kho n ph i thu c a ngư i bán d a trên kh
năng tr n c a ngư i mua hay còn g i là con n trong quan h tính d ng.
1.1.3.Khái ni m BTT theo Quy t nh s 1096/2004/Q -NHNN ngày
06/09/2004 c a Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam và Quy t nh 30/2008/Q -
NHNN v s a i, b sung m t s i u c a Quy ch ho t ng bao thanh toán
c a các T ch c tín d ng:
BTT là m t hình th c c p tín d ng c a t ch c tín d ng cho bên bán hàng
thông qua vi c mua l i các kho n ph i thu phát sinh t vi c mua bán hàng hóa, cung
ng d c h v ã ư c bên bán hàng và bên mua hàng th a thu n trong h p ng mua,
bán hàng hóa, cung ng d ch v .
Qua các khái ni m trên cho th y, nghi p v BTT chính là hình th c tài tr
cho nh ng kho n thanh toán chưa n h n (trong ng n h n) t các ho t ng s n
xu t kinh doanh, cung ng hàng hóa và d ch v , g n như là ho t ng mua bán n .
Nói cách khác, du i góc ho t ng c a NHTM, BTT là vi c c p tín d ng cho
khách hàng là bên bán thông qua vi c mua l i các kho n ph i thu c a bên bán hàng
phát sinh t vi c mua bán ã ư c bên bán hàng và bên mua hàng th a thu n trong
ng mua bán hàng hóa. Như v y, VBTT làm ch c năng là m t ơn v ch p
hp
ng th i là m t ơn v cung c p tài chính.
thu n tín d ng
- Trang 12
1.2. C I M C A BAO THANH TOÁN:
D ch v bao thanh toán thông thư ng s có s xu t hi n c a ít nh t ba bên:
ơn v bao thanh toán: là ngân hàng, công ty tài chính chuyên th c hi n
1.
vi c mua bán n và các d ch v khác liên quan n mua bán n . Trong nghi p v
bao thanh toán qu c t s có hai ơn v bao thanh toán, m t ơn v bao thanh toán t i
nư c c a nhà xu t kh u và m t ơn v bao thanh toán t i nư c c a nhà nh p kh u.
2. Ngư i bán hay nhà xu t kh u: các doanh nghi p s n xu t hàng hóa ho c
kinh doanh d ch v có nh ng kho n n c a khách hàng nhưng chưa n h n thanh
toán.
3. Ngư i mua hàn hay nhà nh p kh u: hay còn g i là ngư i ph i tr ti n, ó
chính là ngư i mua hàng hóa hay nh n các d ch v cung ng.
BTT có 3 c i m như sau:
- ơn v BTT ng trư c ti n d a trên các kho n ph i thu.
- ơn v BTT thu h i các kho n n thay cho khách hàng c a mình.
- ơn v BTT ch u các r i ro tín d ng v ngư i mua (trư ng h p mi n truy òi).
1.3. ƯU NHƯ C I M C A BAO THANH TOÁN
1.3.1 H n ch c a m t s lo i hình thanh toán ph bi n:
Phương th c tín d ng ch ng t , nh thu, ng trư c ti n hàng là nh ng
phương th c thanh tóan truy n th ng ư c coi là ph bi n nh t trong các giao d ch
thương m i qu c t . Lo i hình bao thanh toán là m t phương th c thanh toán m i
thu n ti n và có ư c nh ng l i th nh t nh. Các lo i hình thanh toán trư c ã b c
l m t s h n ch i v i các bên tham gia giao d ch:
- Thư tín d ng (L/C): Ngư i bán yêu c u L/C xác nh n m b o ch c
ch n ư c thanh toán n u b ch ng t hoàn toàn phù h p v i i u kho n c a L/C.
Tuy nhiên, th c t không như v y; ngư i mua thư ng ưa các i u kho n nghiêm
ng t trong L/C m b o hàng hóa ư c giao úng th i h n và ch t lư ng. B t kỳ
- Trang 13
s sai sót nào làm ch m thanh toán vì b ch ng t c n ư c ch nh s a và ki m tra l i
làm tăng chi phí và m t th i gian. ng góc ngư i mua, i m b t l i chính là h
có th b th t ch t tín d ng v i ngân hàng c a mình m L/C ho c ph i ký qu cao,
phí t n tài chính cao hơn. N u ngư i mua có th mua ư c hàng hóa tương t nơi
khác mà không c n ph i m L/C thì ngư i bán s có nguy cơ m t khách hàng. Hơn
n a, trong phương th c tín d ng ch ng t , ngân hàng thư ng áp t các ràng bu c
có l i cho mình (vì L/C là cam k t thanh tóan c a ngân hàng) hay các qui t c ki m
ch ng t kh t khe ít nhi u làm ch m quá trình luân chuy n hàng hóa gi a bên mua
và bên bán.
- Tr ti n trư c khi giao hàng: ngư i mua ph i tr ti n trư c khi ngư i bán
giao hàng. Trong phương th c này ngư i bán ư c m b o an toàn nhưng ngư i
mua l i g p r i ro n u ngư i bán vi ph m h p ng. Thư ng thì ngư i mua ch ch p
nh n hình th c này n u ây là các lo i hàng hóa c quy n.
- Nh thu/ H i phi u: i v i hình th c thanh toán này không có gì mb o
ngư i mua s thanh toán và do ó ngư i bán c n hi u rõ tình hình tài chính và uy tín
c a ngư i mua. Ngư i mua có th t ch i thanh toán ho c ch p nh n h i phi u m c
dù ngư i bán ã ph i ch u phí v n chuy n và lưu kho. Nhi u ngư i mua không thích
phương th c nh thu kèm ch ng t tr ngay (D/P) vì h b bu c ph i tr ti n trư c
khi ki m tra. Ngư i mua do ó ph thu c vào vi c ngư i bán có tuân theo các i u
kho n c a h p ng hay không.
1.3.2 L i th c a bao thanh toán so v i các lo i hình thanh toán khác:
(1) L i th v thanh toán:
- Sau khi ã ư c ơn v BTT ch p thu n, ngư i bán hàng thông qua vi c bán
l i các kho n ph i thu cho ơn v bao thanh toán ã làm gi m i r t nhi u vi c theo
dõi, thu h i các kho n ph i thu. ơn v bao thanh toán s th c hi n t t c nhi m v
cho ngư i bán như: theo dõi nh ng kho n ph i thu n h n, th c hi n ki m tra giám
sát kh năng thanh toán c a ngư i mua hàng…
- Trang 14
- Khi th c hi n bao thanh toán qu c t ơn v bao thanh toán xu t kh u ph i
t o m i quan h v i ơn v bao thanh toán nh p kh u. Chính i u này m b o cho
kho n ph i thu c a nhà xu t kh u s ư c thanh toán úng h n thông qua ơn v bao
thanh toán nh p kh u. ây là tính ưu vi t c a bao thanh toán so v i các lo i hình
thanh toán khác, nó làm gi m nh gánh n ng v kh năng thu h i ti n cho ngư i bán.
- Theo các nhà chuyên môn, i v i các doanh nghi p xu t kh u Vi t Nam,
vi c thi u thông tin v th trư ng và bên mua, c bi t kh năng thu h i n nhanh là
nh ng tr ng i r t l n khi ph i quy t nh bán hàng theo i u ki n tr ch m cho
khách hàng nư c ngoài. ng th i hi n nay, trư c áp l c c nh tranh trên th trư ng
qu c t , bên mua hàng ngày càng òi h i các phương th c thanh toán thu n l i hơn
so v i phương th c thanh toán truy n th ng (L/C, nh thu). Do v y, bao thanh toán
tr thành m t công c r t hi u qu giúp doanh nghi p xu t kh u có th áp d ng
phương th c bán hàng tr ch m mà v n an toàn.
(2) L i th v tài chính:
- Bao thanh toán giúp các doanh nghi p v a và nh không có tài s n th ch p
có th nh n v n t ngân hàng, ng th i giúp h tăng h n m c tín d ng r t nhanh, có
l i cho s phát tri n. V phía mình, ngân hàng hoàn toàn yên tâm khi bi t rõ ngu n
v n c a mình ang ư c s d ng như th nào.
- Ngoài ra, v n lưu ng h n ch cũng là m t khó khăn l n i v i các doanh
nghi p xu t kh u trong nư c, c bi t khi ph i bán hàng tr ch m. Vì v y, khi s
d ng d ch v bao thanh toán, các doanh nghi p s ư c ng trư c m t s ti n c a
kho n ph i thu ti p t c quay vòng v n lưu ng và kinh doanh hi u qu hơn.
1.3.3 L i ích c a các bên khi s d ng bao thanh toán:
(1) i v i ngư i bán:
- Ngư i bán ư c c i thi n dòng ti n m t, ư c cung c p ngu n tài chính
m b o ho t ng s n xu t kinh doanh n nh. BTT truy n th ng cho phép khách
hàng vay ti n ngay l p t c d a trên s lư ng bán hàng c a h , trong khi ng th i
cũng cho phép khách hàng gi th i h n bán hàng bình thư ng. K t qu là, dòng ti n
- Trang 15
m t c a bên bán hàng tăng do th i h n bán hàng ư c duy trì. i u này cho phép
bên bán ư c t n d ng l i th chi t kh u khi bán hàng, ương u v i nhu c u hàng
hóa lưu kho tăng cao và áp ng ư c nh ng yêu c u tài tr mang tính th i v .
- Ngư i bán cũng lo i tr ư c nh ng kho n n x u. Nguyên nhân là do ơn
v BTT luôn d trù m t kho n t n th t tín d ng phòng tr kh năng không tr ưc
n c a bên mua, và có trách nhi m tư v n nh ng r i ro trong quan h mua bán cho
bên bán, theo dõi s sách thu h i công n ,... Vì v y, bên bán s ư c b o v kh i
nh ng r i ro n x u. Vi c này r t có l i cho bên bán hàng khi quan h mua bán ư c
th c hi n ra kh i ph m vi m t qu c gia hay là i v i nh ng ngành công nghi p
m i.
- Ngư i bán có th gi m chi phí qu n lý trong vi c theo dõi s sách công n .
BTT ánh i chí phí c nh cao do duy trì ho t ng d phòng tín d ng và thu n ,
l y chi phí b t bi n d a trên kh i lư ng doanh thu. Ngoài ra, các ơn v BTT còn có
th l p các báo cáo qu n lý thu n và bán hàng mà không ph i khách hàng ư c bao
thanh tóan nào cũng có th th c hi n ư c.
- Ngư i bán có ư c nh ng l i th nh t nh trong kinh doanh và quan h
thương m i. Kho n ng trư c c a ơn v BTT trong vi c c p tín d ng và d trù r i
ro tín d ng thư ng cho phép khách hàng giao thêm nhi u hàng hóa cho ngư i mua
hơn. Cũng như v y, khách hàng có th ch n l a gia h n th i gian bán hàng cho
ngư i mua, cho phép h ti n hành công vi c kinh doanh m i ho c là ti n hành nhi u
phi v kinh doanh hơn v i các khách hàng hi n t i. iu ó ng nghĩa v i vi c bên
bán có th t n d ng cơ h i kinh doanh c a mình m t cách hi u qu nh t, t o ư c
nhi u l i th trong kinh doanh và nâng cao t m nh hư ng, uy tín c a mình iv i
các i tác.
- Ngư i bán có th gi i quy t ư c nhu c u c p bách v v n nhưng b h n ch
v tài s n m b o. ây có th ư c xem là v n r t quan tr ng i v i nh ng
qu c gia mà công ngh NH chưa phát tri n n trình cao, vi c quy t nh c p tín
d ng hay không ph n l n ph thu c vào tài s n m b o c a khách hàng. n h ng
nư c ang phát tri n, nhu c u v v n h at ng i v i các doanh nghi p luôn là v n
- Trang 16
quan tâm hàng u. Tuy nhiên, do trình phát tri n NH nh ng qu c gia này và
không ph i doanh nghi p nào cũng có tài s n m b o, nên vi c NH c p tín d ng cho
doanh nghi p ho t ng còn nhi u h n ch và kéo dài, ôi khi b phí nh ng cơ h i
kinh doanh c a doanh nghi p. Vì v y, BTT ph n nào gi i quy t ư c nh ng h n ch
nêu trên, các ơn v BTT s th m nh các quan h mua bán và quy t nh có c p s
ti n ng trư c hay không m t cách nhanh chóng. Nguyên nhân là do các ơn v BTT
thư ng liên quan nhi u n kh năng tr n c a bên mua, ch t lư ng c a hàng hóa
d ch v c a bên bán hơn là kh năng tài chính c a bên bán và tài s n mb oc a
h.
- Ngư i bán có cơ h i ti p c n v i nh ng giao thương qu c t m i khi bao
thanh tóan ư c áp d ng r ng rãi, ư c s tư v n c a ơn v BTT h n c h nh ng
r i ro trong quan h mua bán v i các nư c khác t i m c th p nh t.
(2) i v i ngư i mua:
- Hi n nay L/C v n là phương th c thanh toán ư c ch p nh n ph bi n nh t
trên toàn c u, b o m r ng nhà xu t kh u s cung c p hàng úng như quy nh
trong L/C và nhà nh p kh u s th c hi n nghĩa v thanh toán c a mình. Nhưng n u
hàng n ch m hay ghé vào nơi không nh trư c, không theo l thư ng thì L/C s
gây khó khăn r t l n cho nhà nh p kh u. Nói tóm l i, s d ng bao thanh toán qu c t ,
nhà nh p kh u có nh ng l i ích sau ây:
- ư c mua ch u hàng d dàng; không c n ph i m L/C;
- Tăng s c mua hàng mà v n không vư t quá h n m c tín d ng cho phép;
- Có th nhanh chóng t hàng mà không b trì hoãn, không t n phí m L/C,
hay phí thương lư ng;
- Các c n ng i v ngôn ng ư c gi i quy t b i ơn v bao thanh toán...
(3) i v i ơn v bao thanh toán:
- Th c hi n nghi p v BTT, các kho n ti n thu ư c như lãi su t, phí,... là
m t ph n quan trong giúp doanh thu ho t ng hàng năm c a ơn v th c hi n BTT
tăng lên nhanh chóng.
- Trang 17
- Vi c gia tăng doanh thu ng nghĩa v i vi c gia tăng l i nhu n ho t ng.
Trên cơ s ó, các qu trích l p ư c gia tăng và ngu n v n h at ng ngày càng
ư c m r ng. ây là i u r t quan tr ng i v i các nh ch tài chính trung gian.
Trên cơ s ngu n v n ho t ng gia tăng, dòng ti n m t c a ơn v BTT ư c c ng
c , kh năng u tư kinh doanh và tính thanh kho n cao giúp ơn v BTT có nhi u
ch n l a trong kinh doanh.
- Th c hi n nghi p v BTT góp ph n t o nên s a d ng hóa các s n ph m
d ch v cho các ơn v BTT (thông thư ng là các NHTM, công ty tài chính,…).
Giúp ơn v th c hi n BTT không nh ng có nhi u ngu n thu mà còn nâng cao hình
nh thương hi u, tăng s c c nh tranh c a mình. Có th nh n th y r ng, hi n t i s n
ph m BTT ã không ơn thu n là m t s n ph m d ch v t o ngu n thu cho NH mà
còn là m t y u t quan tr ng, mang tính “marketing” giúp các NH nâng cao kh
năng c nh tranh, m c tiêu r t quan tr ng c a ngành ngh NH.
- Các ơn v BTT có th l ai tr ư c các kho n n x u thông qua vi c th c
hi n BTT có quy n truy òi. Ngoài ra, quy trình th c hi n s n ph m BTT u yêu
c u ơn v BTT xem xét n kh năng tài chính c a bên bán và bên mua, ho t ng
mua bán ph i th c hi n úng nh ng th a thu n và không trái pháp lu t; ây là cơ s
v ng ch c trong vi c thu h i các kho n ph i thu sau khi ơn v BTT ã mua l i t
bên bán.
- Trên cơ s ư c tính các kho n chi phí liên quan n s n ph m d c h v , l i
nhu n mong i, ki m tra tín d ng và ch p nh n r i ro tín d ng; các NH s quy t
nh m t t l ng trư c phù h p v i t ng l n BTT. i u này cho phép NH có th
h n ch nh ng r i ro tín d ng n m c có th .
- Th c hi n nghi p v BTT ng nghĩa v i vi c NH cung c p tài chính i
l y các kho n ph i thu, lưu gi s cái bán hàng và ti n hành thu n các hóa ơn bán
hàng chưa thanh toán. N u th c hi n ho t ng BTT thư ng xuyên, NH có th ki m
soát ch t ch ho t ng kinh doanh c a các khách hàng hi n có, m r ng quy mô
ho t ng và có th ti p th ư c nh ng khách hàng ti m năng trong tương lai.
- Trang 18
(4) i v i các qu c gia áp d ng BTT:
- BTT có th t o ra l i th c nh tranh và thu hút giao thương qu c t trong
i u ki n qu c gia ó còn nhi u h n ch v Lu t thương m i và th c thi Lu t thương
m i, h th ng lu t phá s n và kinh nghi m qu n lý.
- i v i nh ng qu c gia này, s h n ch v pháp lu t, hành lang pháp lý
v ng ch c và trình kinh nghi m là tr ng i l n cho ho t ng giao thương trong
và ngoài nư c. ăc bi t là trong ho t ng giao thương qu c t , các bên bán r t h n
ch giao d ch v i i v i bên mua t i các qu c gia có Lu t thương m i y u kém vì
cơ s giao d ch không ư c b o m. i u này ng nghĩa v i s phát tri n c a
qu c gia ó g p nhi u h n ch , s h p d n u tư cũng gi m sút.
- Thông qua vi c áp d ng BTT, v n này ư c c i thi n r t nhi u. V i vai
trò ho t ng c a mình, các ơn v BTT ph i có trách nhi m tư v n, ki m tra nh ng
nghi p v mua bán chung nh m m b o có th ki m soát theo dõi ch t ch kho n
ph i thu trong tương lai và lo i tr ư c n x u. i u này cũng góp ph n c i thi n
hình nh c a bên mua t i nh ng qu c gia có Lu t thương m i kém i v i bên bán,
nh vào s m b o v m t tài chính và uy tín c a các ơn v BTT (thông thư ng là
các NH hay các công ty tài chính chuyên nghi p).
- Vi c áp d ng s n ph m BTT thư ng xuyên và hi u qu s giúp tăng cao l i
th c nh tranh và thu hút giao thương qu c t . BTT em l i l i th i v i vi c tài
tr các kho n ph i thu gi a các qu c gia.
- Trong xu th toàn c u hóa, h i nh p hóa như hi n nay thì vi c giao thương
mua bán gi a các qu c gia, gi a các công ty c a qu c gia này v i các công ty c a
các qu c gia khác, khu v c khác là i u r t thư ng xuyên. Thông qua s n ph m BTT,
qu c gia c a bên bán có th tăng cư ng tài tr tr c ti p cho bên bán tăng cư ng
phát tri n kinh t nhưng ng th i m b o ngu n thu ngo i t cho t nư c.
- Ngoài ra, chính ph các nư c có th tham gia tài tr qua các liên minh BTT
qu c t nh m tăng cư ng cơ h i giao thương qu c t và c ng c v th t nư c
trong khu v c nói riêng và toàn c u nói chung. i n hình nh t cho liên minh BTT
- Trang 19
qu c t là t ch c FCI (m ng lư i BTT qu c t ). T ch c này ư c thành l p năm
1968 và phát tri n thành m ng lư i BTT l n nh t th gi i. Khái ni m FCI ư c hình
thành trên cơ s s hi u bi t khu v c s t i và s năng ng v cách ti p c n. M i
nư c ho t ng theo m t cách riêng, nh y c m v i t p quán và văn hóa s t i, b
sung m t khía c nh c áo cho ho t ng BTT qu c t . Tuy nhiên, i u quan tr ng
là u s d ng m t h th ng thông tin liên l c tiêu chu n ho t ng theo quy t c
hành ngh toàn c u. Các thành viên trong FCI ph i tuân th nghiêm ng t các tiêu chí
v năng l c tài chính và tiêu chu n d ch v cao.
1.3.4 Nh ng như c i m c a bao thanh toán:
- Bao thanh toán cũng là m t hình th c c p tín d ng nên d gây cho ngư i s
d ng nh m l n v i hình th c cho vay thông thư ng khác. Trong nghi p v bao thanh
toán có truy òi, thì ngư i bán v n ph i còn ch u trách nhi m r i ro t phía ngư i
mua, khi ngư i mua m t kh năng thanh toán thì ngư i bán ph i có trách nhi m hoàn
tr s ti n ã nh n ng trư c cho t ch c bao thanh toán.
- tham gia vào bao thanh toán qu c t , nhà xu t kh u ph i ch ng minh v i
ơn v th c hi n bao thanh toán (thư ng là các ngân hàng) v uy tín c a bên mua
hàng hóa, ây th c s là khó khăn cho nhà s n xu t b i s hi u bi t v th trư ng
xu t kh u còn h n ch .
- Bao thanh toán ch ư c á p d ng m t s ngành hàng nh t nh không áp
d ng r ng rãi như các phương th c thanh toán khác.
V i nh ng ưu i m n i b t, d ch v bao thanh toán mang l i nh ng l i ích
thi t th c cho c ngư i mua, ngư i bán và ơn v bao thanh toán. Do ó ngày càng
nhi u các doanh nghi p l a ch n d ch v này trong giao d ch thương m i.
1.4 CÁC LO I HÌNH BAO THANH TOÁN:
1.4.1. Phân lo i theo ph m vi a lý:
1.4.1.1.BTT trong nư c:
- Trang 20
BTT trong nư c là d ch v BTT ư c cung c p cho ngư i bán và ngư i mua
trong cùng m t qu c gia, có ho t ng mua bán hàng hóa/ d ch v di n ra trong
ph m vi a gi i hành chính c a m t qu c gia.
1.4.1.2.BTT qu c t :
BTT qu c t là d ch v BTT ư c cung c p cho ngư i xu t kh u và ngư i
nh p kh u hai qu c gia khác nhau, có ho t ng mua bán hàng vư t qua a gi i
c a m t qu c gia.
V cơ b n, trình t c a d ch v BTT qu c t cũng tương t như trình t c a
d ch v BTT trong nư c. i m khác bi t là kh năng có s tham gia c a h th ng hai
i lý (hai ơn v BTT ng ra làm i lý cho nhau cung c p d ch v cho ngư i
xu t kh u và ngư i nh p kh u). Các i lý thư ng có tr s t i nư c c a ngư i xu t
kh u và nư c c a ngư i nh p kh u. BTT qu c t thư ng ư c chia làm hai lo i:
BTT xu t kh u và BTT nh p kh u.
BTT NK tr c ti p là d ch v BTT mà trong ó ngư i XK chuy n như ng các
kho n ph i thu cho m t VBTT nư c ngư i NK. ây là d ch v BTT thư ng
xuyên ư c áp d ng trong trư ng h p dung lư ng XK l n i v i m t nư c NK c
th . Phương án này r và ti t ki m th i gian thu n nhưng không ph c v m c ích
cung c p tài chính cho ngư i XK. VBTT ch cung c p d ch v thu n và b o hi m
r i ro khi ngư i NK m t kh năng thanh toán.
BTT XK tr c ti p là d ch v BTT mà ngư i XK chuy n như ng n cho m t
VBTT ngay nư c ngư i XK. VBTT cung c p ch c năng tài tr và b o hi m r i
ro khi ngư i NK m t kh năng thanh toán b o hi m r i ro, VBTT ph i mua b o
hi m tín d ng c a công ty b o hi m. Ưu i m c a lo i BTT này là chi phí th p, liên
l c gi a ngư i XK và VBTT ch t ch , nhưng như c i m là kh năng n m b t
thông tin v ngư i NK, lu t pháp và t p quán c a nư c NK kém. Trên th c t , vi c
khó liên l c v i ngư i NK, r i ro tín d ng và tranh ch p phát sinh là nh ng v n
nghiêm tr ng trong thanh toán XK nên chi phí c a lo i BTT này th c ra có th
không r chút nào. Thông thư ng, BTT XK tr c ti p ch áp d ng i v i các th
trư ng XK láng gi ng.
nguon tai.lieu . vn