Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
Đề tài
“Ảnh hưởng của vận động hành lang tới
vụ kiện cá tra, cá basa của Việt Nam”
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu 3
Ch¬ng 1: ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa. 4
1.1 Tæng quan vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña Mü ®èi víi ViÖt Nam 4
1.2 Qu¸ tr×nh vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn 8
Ch¬ng 2: Ph©n tÝch ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸
basa. 13
2.1 Kh¸i niªm vÒ vËn ®éng hµnh lang 13
2.1.1 §Þnh nghÜa vËn ®éng hµnh lang 13
2.1.2 Ph¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang trªn thÞ trêng Mü 13
2.1.3 T¸c dông vµ ý nghÜa cña vËn ®éng hµnh lang 15
2.1.3.1 T¸c dông 15
2.1.3.2 ý nghÜa 17
2.1.4 Sù cÇn thiÕt cña vËn ®éng hµnh lang 18
2.2 VËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam 19
2.2.1 Sù vËn ®éng hµnh lang cña vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa 19
2.2.2 ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn 24
2.3 Nguyªn nh©n, u ®iÓm, nhîc ®iÓm cña ViÖt Nam trong vô kiÖn 26
2.3.1 u ®iÓm 26
2.3.2 nhîc ®iÓm 26
2.3.3 Nguyªn nh©n 27
Ch¬ng 3: Bµi häc kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p vÒ vËn ®éng hµnh lang ®èi víi
chÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh quèc tÕ 29
3.1 Bµi häc kinh nghiÖm 29
3.2 Gi¶i ph¸p 31
KÕt luËn 33
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 34
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh
chãng th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng, ®a ph¬ng gi÷a c¸c quèc gia. Trong
qu¸ tr×nh nµy, hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ lµ khÝa c¹nh quan träng nhÊt vµ giµnh ®îc sù
u tiªn nhiÒu nhÊt trªn c¸c bµn ®µm ph¸n.
Còng gièng nh c¸c níc kh¸c, ViÖt Nam ®ang tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh
toµn cÇu ho¸ nµy. ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi kho¶ng 170 níc trªn thÕ
giíi, lµ thµnh viªn cña khu vôc mËu dÞch tù do ASEAN, ®· kÝ kÕt nhiÒu hiÖp ®Þnh
song ph¬ng víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi vµ chóng ta vÉn ®ang tiÕp tôc ®Èy m¹nh
qu¸ tr×nh hîp t¸c ho¸ c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng, ®Æc biÖt lµ vÒ kinh tÕ. Tuy nhiªn,
chóng ta míi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp chung ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®îc mét thêi gian ng¾n v× vËy nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña chóng ta cßn nhiÒu nhîc
®iÓm vµ kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. MÆc dï
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng nhng chóng ta còng gÆp
kh«ng Ýt c¸c thÊt b¹i trªn thÞ trêng quèc tÕ mµ lÝ do chÝnh lµ chóng ta kh«ng n¾m râ
luËt ch¬i trªn c¸c thÞ trêng nµy. Mét trong c¸c vÝ dô ®iÓn h×nh lµ vô kiÖn c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa cña HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo Mü
(CFA). Trong vô kiÖn nµy CFA ®· tËn dông ho¹t ®éng VËn ®éng hµnh lang vµ ®©y lµ
lÝ do quan träng ®Ó hä giµnh ®îc chiÕn th¾ng.
V× vËy ®Ó lµm râ vÒ vËn ®éng hµnh lang vµ t¸c ®éng cña vËn ®éng hµnh lang ®èi
víi ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tranh chÊp kinh tÕ quèc tÕ
t«i xin viÕt ®Ò ¸n nµy víi ®Ò tµi “ ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang tíi vô kiÖn
c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam”. Do tr×nh ®é h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n cßn nhiÒu thiÕu sãt,
em rÊt mong ®îc sù gãp ý kiÕn cña thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó n©ng cao chÊt lîng
cña ®Ò ¸n nµy vµ rót kinh nghiÖm cho c¸c bµi viÕt sau.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ T¹ Lîi ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 1: ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang trong vô
kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam
1.1 Tæng quan vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña Mü ®èi víi ViÖt Nam
ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa sang thÞ trêng Mü vµo n¨m 1996.
N¨m 1998, lîng c¸ l¸t catfish kh«ng x¬ng ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam xuÊt sang ®©y
míi chØ cã 260 tÊn. Nhng ®Õn cuèi n¨m 2001, con sè Êy ®· vät lªn 7.746 tÊn. Víi
gi¸ thµnh rÎ h¬n tõ 0,08 ®Õn 1USD/pound vµ chÊt lîng kh«ng thua kÐm catfish Mü,
c¸ ViÖt Nam ®· g©y ¶nh hëng kh«ng nhá tíi viÖc tiªu thô catfish cña Mü, b»ng
chøng lµ tæng gi¸ trÞ catfish b¸n ra cña HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo Mü(CFA)
gi¶m m¹nh, tõ 446 triÖu USD n¨m 2000 xuèng cßn 385 triÖu USD n¨m 2001. Díi
sù c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ tõ c¸c s¶n phÈm c¸ cña ViÖt Nam, CFA ®· ph¶i
hµnh ®éng nh»m ®¸nh bËt con c¸ cña ViÖt Nam ra khái thÞ trêng Mü.
9/2001 vô kiÖn b¾t ®Çu næ ra b»ng viÖc Mü më cuéc chiÕn vÒ tªn gäi catfish ®èi
víi s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy. CFA dùa
vµo LuËt Ng©n s¸ch n«ng nghiÖp 107-76 cña Mü ®Ó cÊm lo¹i c¸ nµy cña ViÖt Nam
®îc nhËp vµo níc nµy víi tªn gäi catfish vµ ®¹o luËt HR.2646 cÊm hoµn toµn viÖc
dïng tªn catfish cho c¸c lo¹i c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam trong tÊt c¶ c¸c kh©u b¸n
lÎ, b¸n sØ, nhµ hµng, th«ng tin, qu¶ng c¸o... trong vßng 5 n¨m. Cha dõng ë ®©y,
CFA vin tiÕp vµo ®iÒu kho¶n 10806 cña ®¹o luËt An ninh n«ng tr¹i vµ §Çu t n«ng
th«n míi nhÊt ®Ó x¸c lËp chñ quyÒn tuyÖt ®èi trªn th¬ng hiÖu catfish. Th¸ng
12/2001, bÊt chÊp sù ph¶n ®èi tõ phÝa ViÖt Nam, Quèc héi Mü ®· th«ng qua lÖnh
cÊm t¹m thêi (cã hiÖu lùc tíi ngµy 30/9/2002), theo ®ã, chØ cã catfish cña Mü míi
®îc gäi lµ catfish, cßn c¸ cña ViÖt Nam ph¶i ®îc gäi b»ng tªn basa hay tra. Sau
khi dù luËt ®îc th«ng qua, nã ®· vÊp ph¶i sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ kh«ng chØ cña d
luËn Mü mµ cßn chÞu sù ph¶n ®èi cña d luËn thÕ giíi. Thîng nghÞ sÜ Phil Gramm,
bang Texas kh¼ng ®Þnh: “ Nh÷ng ngêi kiÕm sèng trong ngµnh khoa häc nu«i c¸ gäi
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
nã lµ catfish, vËy cí sao chóng ta(Quèc héi Mü) l¹i muèn gäi nã kh¸c ®i”. ¤ng
Gramm cïng thîng nghÞ sÜ John Mccain ®a ra mét ®iÒu kho¶n bæ xung nh»m b¸c
bá dù luËt cÊm ViÖt Nam sö dông nh·n catfish, tuy nhiªn, ®Ò nghÞ cña hai «ng ®· bÞ
b¸c bá (theo b¸o Washington Post ngµy 27/122001).
Sau khi giµnh chiÕn th¾ng vÒ tªn gäi catfish, HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ nheo
Mü(CFA) tiÕp tôc më mét cuéc tÊn c«ng kh¸c: khëi kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa. Theo Timothy R. Brown, t¸c gi¶ bµi viÕt “Ngµnh
nu«I c¸ catfish Mü tiÕp tôc chiÕn ®Êu” ®¨ng trªn AP ngµy 26/2, kh¬I mµo chiÕn dÞch
míi chÝnh lµ nh÷ng ng d©n ë thµnh phè Indianola (bang Mississipi, n¬i ®ãng ®« cña
CFA vµ chiÕm tíi 94% s¶n phÈm catfish cña toµn bé miÒn Nam níc Mü). Nhãm
ng d©n nµy sÏ thuª h¼n mét vµi chuyªn gia tÇm cì tõ Washington hç trî cho c¸c
v¨n phßng t vÊn luËt cña bang, nh»m nç lùc chuÈn bÞ cho ®ßn trõng ph¹t ®èi víi c¸
gi¸ rÎ cña ViÖt Nam. Phã chñ tÞch ®iÒu hµnh CFA Hugh Warren quy chôp cho nh÷ng
l« c¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ nh÷ng s¶n phÈm rÎ tiÒn, kÐm chÊt lîng mµ ngêi
ta kh«ng thÓ t×m thÊy ë mét xëng s¶n xuÊt cì gia ®×nh nh c¸c tr¹i c¸ cña Mü. ¤ng
nµy cho r»ng, mÆc dï s¶n phÈm rÎ tiÒn cña ViÖt Nam ®ang chiÕm tíi 20% thÞ phÇn
vµ hÊp dÉn nh÷ng nhµ hµng, kh¸ch s¹n, nhng “ nh÷ng nhµ hµng, kh¸ch s¹n nµy chØ
quan t©m tíi gi¸ c¶ chø ch¼ng ®Ó ý ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm”. Phãng viªn
Timothy nhËn xÐt mét c¸ch kh¸ch quan r»ng, nh÷ng ngêi nu«I c¸ catfish Mü kh«ng
thÓ ch¹y ®ua vÒ gi¸ víi s¶n phÈm nhËp khÈu tõ ViÖt Nam bëi chi phÝ ®Çu vµo (®Æc
biÖt lµ vÒ nh©n c«ng vµ thuÕ ) qu¸ cao. Tríc søc Ðp cña c¸ da tr¬n ®Õn tõ ViÖt Nam,
gi¸ catfish Mü ®· rít thª th¶m, tõ 0.74 USD/ pound n¨m 2000 xuèng cßn 0.58 USD,
thËm chÝ cã lóc chØ kho¶ng 0.2 USD/ pound. Theo Phã chñ tÞch Warren: “ Møc gi¸
nh vËy kh«ng ®ñ bï cho chi phÝ s¶n xuÊt. Ýt nhÊt ph¶i b¸n ®îc 65-70 cent/ pound,
may ra ngêi nu«i c¸ míi cã thÓ hoµ vèn”.
Ngµy 28/6/2002, CFA ®· ®Ö ®¬n kiÖn lªn Uû ban hiÖp th¬ng Quèc tÕ Mü (ITC).
Hä ®· tÝnh to¸n rÊt kÜ lìng trong cuéc ®i kiÖn lÇn nµy, b»ng chøng ®îc thÓ hiÖn
ngay tõ c¸ch nép ®¬n kiÖn cña hä: nép ®¬n vµo ®óng lóc 4 giê chiÒu ngµy lµm viÖc
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
cuèi cïng trong tuÇn (thø 6, ngµy 28/6). Theo luËt MüchØ sau 20 ngµy nhËn ®¬n
kiÖn, bªn bÞ kiÖn sÏ ph¶i ®iÒu trÇn tríc ITC. Nh vËy, phÝa ViÖt Nam ®· mÊt ®I 3
ngµy ®Ó chuÈn bÞ. Lµ ®¬n kiÖn nhng khèi lîng rÊt ®å sé víi h¬n 200 trang kÌm
theo 37 phô lôc, trong ®ã ph©n tÝch chi tiÕt vÒ t×nh h×nh thÞ trêng c¸ nheo Mü, thÞ
phÇn c¸ da tr¬n filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam t¹i Mü còng nh ¶nh hëng cña s¶n
phÈm “rÎ tiÒn” (theo c¸ch gäi cña CFA) ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt trong níc.
Cha dõng l¹i ë ®ã, CFA tiÕp tôc chiÕn dÞch cña m×nh b»ng c¸ch nép ®¬n lªn Bé
Th¬ng m¹i Mü (DOC) cho r»ng, ®· xuÊt hiÖn “t×nh tr¹ng khÈn cÊp”.®Ó chøng minh
®iÒu ®ã CFA ®· ®a ra c¸c luËn ®iÓm:
+ C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam biÕt c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh bÞ b¸n ph¸ gi¸.
+ C¸c nhµ xuÊt khÈu cã th«ng tin vÒ viÖc ¸p thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®èi víi c«ng ty
cña m×nh víi møc 25% hoÆc cao h¬n n÷a trong giai ®o¹n ®iÒu tra ban ®Çu cña DOC.
+ C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· t¨ng sè lîng hµng sang Mü sau khi CFA nép
®¬n yªu cÇu ®iÒu tra chèng ph¸ gi¸ .
+ TÝnh tõ ngµy 28/6/2002, sè lîng hµng xuÊt khÈu sang Mü t¨ng ë møc 15%
hoÆc cao h¬n n÷a so víi thêi gian tríc ngµy nép ®¬n yªu cÇu ®iÒu tra chèng ph¸
gi¸.
+ CÇn ¸p dông håi thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña thuÕ chèng ph¸
gi¸ sÏ ®îc ban hµnh vµo ngµy 24/1/2003.
Th¸ng 11/2002 bÊt chÊp sù ph¶n ®èi tõ phÝa ViÖt Nam, DOC ®· kÕt luËn ViÖt
Nam lµ níc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ trêng, viÖc kÕt luËn nµy dùa trªn ®¸nh gi¸ theo
c¸c tiªu chÝ cña Mü nã ®Æt c¬ së cho viÖc xem xÐt ¸p dông møc thuÕ chèng b¸n ph¸
gi¸ ®èi víi mÆt hµng c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam. Ngµy 28/1/2003, DOC t¹m thêi
x¸c ®Þnh møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam trong
kho¶ng tõ 31,45% - 63,88% tuú theo nhãm mÆt hµng vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸
tra, c¸ basa cña níc ta. Cô thÓ nh sau:
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tªn c«ng ty Møc thuÕ
Agifish 31,45%
Cataco 41,06%
Nam ViÖt 38,09%
VÜnh Hoµn 37,94%
36,76%
C¸c c«ng ty kh¸c
cã tham gia vô
kiÖn
63,88%
C¸c c«ng ty
kh«ng tham gia
vô kiÖn
Th¸ng 3/2003, DOC ®· cö ®oµn quan chøc sang ViÖt Nam ®Ó nghiªn cøu ®iÒu tra
t×nh h×nh s¶n xuÊt c¸ tra, c¸ basa t¹i c¸c tØnh vïng DBSCL cña ViÖt Nam ®Ó x¸c ®Þnh
lÇn cuèi møc thuÕ xuÊt chèng b¸n ph¸ gi¸. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¸p øng
®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña ®oµn ®iÒu tra vµ chøng minh n¨ng lùc c¹nh tranh dùa trªn
quy tr×nh tæng hîp khÐp kÝn, tõ s¶n xuÊt con gièng, nu«i c¸ th¬ng phÈm, ®Õn chÕ
biÕn vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa. Tuy nhiªn, ®oµn ®iÒu tra cña DOC
®· b¸c bá c¸c tµi liÖu tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp ®a ra vµ kh«ng c«ng nhËn quy tr×nh
khÐp kÝn trong viÖc s¶n xuÊt c¸ tra, c¸ basa. Hä chØ chÊp nhËn tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm nµy tõ kh©u chÕ biÕn vµ ®em so s¸nh nã víi níc thø 3 lµ Bangladesh mét
níc kh«ng cã quy tr×nh s¶n xuÊt khÐp kÝn nh ViÖt Nam.
§Çu th¸ng 5, Bé Th¬ng m¹i Mü ®· gîi ý Bé Th¬ng m¹i hai bªn sÏ tiÕn hµnh
®µm ph¸n “ vÒ mét tho¶ thuËn vÒ ®×nh chØ vô kiÖn” nµy. Tõ 2-9/5/2003, hai bªn ®µm
ph¸n, nhng do quan ®iÓm cña hai bªn rÊt kh¸c nhau, c¶ vÒ ph¬ng ph¸p luËn vµ
møc ®é tiÕp cËn thÞ trêng Mü cho mÆt hµng c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt
Nam nªn hai bªn ®· kh«ng ®¹t ®îc tho¶ thuËn cuèi cïng.
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ngµy 17/6/2003, ITC më phiªu ®iÒu trÇn vÓ vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa . Trong buæi
®iÒu trÇn nµy, ®¹i diÖn cña chÝnh phñ ViÖt Nam vµ ®¹i diÖn cña VASEP ®· ph¸t biÓu
tríc ITC vÒ vô kiÖn nµy vµ yªu cÇu Mü xem xÐt vô kiÖn mét c¸ch kh¸ch quan. Tuy
nhiªn, ®Õn ngµy 23/7/2003 ITC ®a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng vÒ vô kiÖn c¸ tra, c¸
basa. Theo ®ã, c¬ quan nµy ®· kh¼ng ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n c¸ tra, c¸
basa vµo thÞ trêng Mü thÊp h¬n gi¸ thµnh, g©y tæn h¹i tíi ngµnh s¶n xuÊt c¸ da tr¬n
cña Mü vµ Ên ®Þnh møc thuÕ suÊt b¸n ph¸ gi¸ rÊt cao, tõ 36.84-63.88%.Cô thÓ nh
sau:
Tªn c«ng ty Møc thuÕ
Agifish 44,76%
Cataco 45,55%
Nam ViÖt 52,90%
VÜnh Hoµn 36,84%
44,66%
C¸c c«ng ty kh¸c
cã tham gia vô
kiÖn
63,88%
C¸c c«ng ty
kh«ng tham gia
vô kiÖn
Sau khi ®a ra ph¸n quyÕt thiÕu c«ng b»ng, ®Õn ngµy 7/8/2003, Bé Th¬ng m¹i
Mü chÝnh thøc c«ng bè ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi 11 doanh nghiÖp ViÖt
Nam xuÊt khÈu mÆt hµng filª ®«ng l¹nh c¸ tra, c¸ basa vµo thÞ trêng nµy.VÒ phÝa
ViÖt Nam, sau khi lÊy ý kiÕn, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸ tra, basa cña ViÖt Nam
®Òu nhÊt trÝ tiÕp tôc theo ®uæi vô kiÖn. VASEP sÏ nép ®¬n kiÖn lªn toµ ¸n quèc tÕ
th¬ng m¹i Mü.
1.2 qu¸ tr×nh vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
N¨m 1998, lîng c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ
trêng Mü chØ cã 260 tÊn, nhng ®Õn n¨m 2001 con sè nµy ®· t¨ng vät lªn 7.746 tÊn.
Lo ng¹i tríc sù c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ ®ã, hiÖp héi nu«i catfish ë c¸c tiÓu
bang Mississipi, Lousiana, Askansa, Alabama ®· sö dông vËn ®éng hµnh lang
(Lobby) ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi kinh tÕ cña m×nh, díi ¸p lùc cña c¸c lobby cña CFA
buéc c¸c nghÞ sÜ ë c¸c tiÓu bang miÒn Nam ph¶i cã t¸c ®éng tíi Quèc héi Mü ra
nghÞ quyÕt c¶n trë nhËp c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam vµo Mü. Tê Washington Post
ngµy 10/9/2001 viÕt: “ ViÖt Nam ®ang b¸n ph¸ gi¸ sang Mü hµng ngµn tÊn c¸ basa
trong n¨m nay, g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ nu«i c¸ néi ®Þa. NhiÒu nghÞ sÜ muèn Quèc
héi yªu cÇu g¾n nh·n s¶n phÈm ViÖt Nam cho mÆt hµng nµy”. Hai h¹ nghÞ sÜ D©n
chñ, Marion Berry vµ Mike Ross cña bang Arkansar(n¬i cã nguån cung cÊp c¸ basa
lín thø 3 ë Mü, sau Mississipi vµ Alabama) yªu cÇu c¸c h·ng b¸n bu«n kh«ng chØ
x¸c ®Þnh râ xuÊt xø cña c¸ basa ViÖt Nam, mµ cßn g¾n cho s¶n phÈm nµy m¸c “basa
Mekong”, “c¸ trª” hoÆc “c¸ trª basa” ®Ó ph©n biÖt víi c¸i mµ hä gäi lµ c¸ basa Mü
“thø thiÖt”. H¹ nghÞ sÜ Berry ®· theo ®uæi vÊn ®Ò nµy víi giíi chøc th¬ng m¹i cña
Tæng thèng Mü vµ còng cã dÞp ®Ò cËp víi c¸c quan chøc ViÖt Nam. ¤ng Berry tuyªn
bè, sÏ t×m c¸ch ®a c¸c ®iÒu kho¶n trªn vµo dù luËt khi nã ®îc tr×nh tríc H¹ viÖn
hoÆc ®îc ®a ra th¶o luËn t¹i Thîng viÖn Mü tíi ®©y. Duíi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ
cña lobby, th¸ng 9/2001 c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam níc Mü ®· tr×nh lªn Quèc héi ®Ó
tr¸nh dïng tõ catfish cho viÖc mua b¸n c¸ tra, c¸ basa trªn thÞ trêng Mü. Kh«ng
nh÷ng thÕ, chÝnh quyÒn liªn bang cßn quyÕt ®Þnh chi 6 triÖu USD ®Ó mua catfish cho
ch¬ng tr×nh ¨n tra ë c¸c trêng häc, chiªu bµi nµy ®· lµm t¨ng h×nh ¶nh vÒ th¬ng
hiÖu catfish cho c¸ da tr¬n cña Mü. §Õn th¸ng 12/2001 Quèc héi Mü th«ng qua lÖnh
cÊm t¹m thêi, theo ®ã, chØ cã catfish cña Mü míi ®îc gäi lµ catfish, cßn c¸ cña ViÖt
Nam ph¶i ®îc gäi b»ng tªn basa hay tra. VËy do ®©u l¹i cã lÖnh cÊm o¸i ¨m vÒ tªn
gäi nh vËy? C¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang cho ng d©n Mü lËp luËn r»ng, c¸ cña ViÖt
Nam kh«ng h¼n lµ catfish vµ ngêi ViÖt Nam ®ang lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña
nh÷ng ngêi nu«i c¸ Mü.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tuy nhiªn, sau khi lÖnh cÊm trªn cã hiÖu lùc, c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam xuÊt
khÈu sang thÞ trêng Mü vÉn ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn, ®iÒu ®ã chøng tá r»ng
s¶n phÈm nµy vÉn ®îc ngêi d©n Mü chÊp nhËn vµ còng kh¼ng ®Þnh r»ng c¸ ViÖt
Nam kh«ng “lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña c¸c nhµ nu«i c¸ Mü”, c¸ cña ViÖt Nam
®îc ngêi tiªu dïng Mü chÊp nhËn lµ do cã lîi thÕ vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Lo ng¹i
tríc t×nh h×nh ®ã, CFA l¹i b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch chèng c¸ tra, basa filª ®«ng l¹nh
cña ViÖt Nam b»ng c¸ch kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ s¶n phÈm nµy
sang thÞ trêng Mü. ChiÕn dÞch ®îc kh¬i mµo ë thµnh phè Indianola (bang
Mississipi, n¬i ®ãng ®« cña CFA vµ chiÕm tíi 94% s¶n phÈm catfish cña toµn bé
miÒn Nam níc Mü). Nhãm ng d©n nµy sÏ thuª h¼n mét vµi chuyªn gia tÇm cì tõ
Washington hç trî cho c¸c v¨n phßng t vÊn luËt cña bang vµ vËn ®éng hµnh lang
cho vô kiÖn. Chiªu bµi mµ hä sö dông trong cuéc chiÕn nµy ®ã lµ qui cho nh÷ng l«
c¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ nh÷ng s¶n phÈm rÎ tiÒn, kÐm chÊt lîng mµ ngêi ta
kh«ng thÓ nµo t×m thÊy ë mét xëng s¶n xuÊt cì gia ®×nh nh ë c¸c tr¹i c¸ cña Mü (
phã Chñ tÞch ®iÒu hµnh CFA). ¤ng nµy cho r»ng mÆc dï s¶n phÈm rÎ tiÒn cña ViÖt
Nam ®ang chiÕm tíi 20% thÞ phÇn vµ rÊt hÊp dÉn c¸c nhµ hµng, kh¸ch s¹n, nhng
“nh÷ng nhµ hµng kh¸ch s¹n nµy chØ quan t©m tíi gi¸ c¶ chø ch¼ng ®Ó ý tíi chÊt
lîng cña s¶n phÈm. Thªm vµo ®ã c¸c nhµ vËn ®éng hËu trêng cho vô kiÖn cßn cho
r»ng c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam ®îc nu«i trong m«i trêng bÞ nhiÔm chÊt ®éc
mµu da cam g©y ¶nh hëng tíi søc khoÎ cña ngêi tiªu dung, trong khi ®ã chÝnh
ngêi Mü ®· r¶i chÊt ®éc nµy trong cuéc chiÕn tranh víi ViÖt Nam.
Ngµy 28/6/2002, CFA ®Ö ®¬n kiÖn lªn Uû ban hiÖp th¬ng quèc tÕ Mü kiÖn ViÖt
Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa sang thÞ trêng Mü. Cïng víi thêi gian ®ã, ngµy
2/7/2002, hai nghÞ sÜ Mike Ross vµ Ronnie Shows, ®¹i diÖn cho CFA l¹i göi th trùc
tiÕp ®Õn bµ Deanna Tanner Okun, Chñ tÞch Uû ban HiÖp th¬ng Quèc tÕ Mü, nªu
luËn ®iÓm: “ §¹i diÖn cho nh÷ng ngêi nu«i catfish Mü, chóng t«i khÈn cÊp ®Ò nghÞ
Uû ban c©n nh¾c mét c¸ch cã thiÖn chÝ ®èi víi ®¬n kiÖn cña CFA vÒ viÖc c¸ tra, c¸
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
basa filª ®«ng l¹nh nhËp tõ ViÖt Nam ®îc b¸n ph¸ gi¸, g©y c¹nh tranh vµ lµm thiÖt
h¹i tíi c¸c nhµ nu«i c¸ catfish néi ®Þa.”
Ngµy 28/1/2003, DOC ra quyÕt ®Þnh t¹m thêi x¸c ®Þnh møc thuÕ chèng b¸n ph¸
gi¸ ®èi víi s¶n phÈm c¸ cña ViÖt Nam trong kho¶ng 31,45% - 63,88%, quyÕt ®Þnh
nµy cña DOC ®a ra ®· bÊt chÊp luËn ®iÓm cña ViÖt Nam ®a ra: viÖc s¶n xuÊt c¸
tra, basa cña ViÖt Nam ®îc thùc hiÖn theo quy tr×nh liªn hoµn, khÐp kÝn. DOC nãi
cha xem xÐt ®Õn yÕu tè nµy do cßn nhiÒu khóc m¾c. §Õn th¸ng 3/2003, DOC ®· cö
®oµn quan chøc sang ViÖt Nam kh¶o s¸t, chÝnh hä ®· thõa nhËn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
chÕ biÕn c¸ tra, basa ë ViÖt Nam lµ theo chu tr×nh khÐp kÝn. Song, ë quyÕt ®Þnh cuèi
cïng, DOC l¹i cho r»ng, ë Bangladesh kh«ng cã doanh nghiÖp nµo s¶n xuÊt theo chu
tr×nh khÐp kÝn nh c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam, nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc tÝnh
tõ giai ®o¹n chÕ biÕn. T¹i sao hä l¹i ®a ra quyÕt ®Þnh tr¸i ngîc l¹i víi nh÷ng g× hä
®· kh¼ng ®Þnh? §ã chÝnh lµ do ¸p lùc cña c¸c lobby cña c¸c tËp ®oµn nu«i c¸ da tr¬n
Mü.
Cuèi th¸ng 4/2003, Bé Th¬ng m¹i Mü ®· gîi ý Bé Th¬ng m¹i hai bªn sÏ tiÕn
hµnh ®µm ph¸n “ vÒ mét tho¶ thuËn ®×nh chØ vô kiÖn” nµy. Tõ ngµy 2-9/5/2003, hai
bªn ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n nhng do quan ®iÓm rÊt kh¸c nhau nªn cuéc ®µm ph¸n
®· kh«ng ®¹t ®îc tho¶ thuËn cuèi cïng. Mü ®· ®a ra h¹n møc xuÊt khÈu c¸ tra,
basa filª ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam vµo Mü víi møc rÊt thÊp vµ Ên ®Þnh gi¸ b¸n xuÊt
khÈu rÊt cao, kh«ng thùc tÕ nh»m c¶n trë viÖc nhËp khÈu s¶n phÈm c¸ tra, basa cña
ViÖt Nam. Trong cuéc ®µm ph¸n nµy, ViÖt Nam dùa vµo chu tr×nh s¶n xuÊt khÐp kÝn
®èi víi lo¹i s¶n phÈm nµy vµ ®Ò xuÊt ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi c¸ tra, c¸ basa ë c¸c
møc: n¨m 2003 b»ng 90%; n¨m 2004 b»ng 95%; n¨m 2005 b»ng 100% møc n¨m
2002. Ngµy 23/7/2003, ITC tiÕn hµnh bá phiÕu ®Ó ®a ra kÕt luËn, tham gia bá phiÕu
cã 4 thµnh viªn cña ITC ( thiÕu 2 ngêi) vµ c¶ 4 thµnh viªn nµy ®Òu bá phiÕu thuËn
theo DOC vµ kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam ®· b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, basa sang thÞ trêng Mü.
VÒ phÝa ViÖt Nam, theo luËt cña Mü, c«ng ty ®¹i diÖn ph¸p lý kh«ng ®îc sö
dông vËn ®éng hµnh lang, v× vËy, VASEP ®· thuª hai c«ng ty næi tiÕng ®Ó thùc hiÖn
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
viÖc nµy. Nhê viÖc sö dông vËn ®éng hµnh lang, chóng ta ®· cã ®îc sù ñng hé cña 6
thîng nghÞ sÜ, c¸c nghÞ sÜ nµy ®· yªu cÇu Quèc héi Mü xem xÐt l¹i c¸c quyÕt ®Þnh
cña m×nh trong c¶ cuéc chiÕn vÒ tªn gäi catfish còng nh cuéc chiÕn chèng b¸n ph¸
gi¸, nhng nh÷ng yªu cÇu nµy ®· bÞ b¸c bá. Trong thêi gian diÔn ra vô kiÖn cã rÊt
nhiÒu tê b¸o næi tiÕng lªn tiÕng ñng hé ViÖt Nam, vµ s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa ®·
®îc rÊt nhiÒu d luËn Mü ñng hé.
Ngµy 7/8/2003, DOC chÝnh thøc c«ng bè ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi
11 doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ basa filª ®«ng l¹nh sang thÞ trêng
níc nµy. Sau khi ®a ra quyÕt ®Þnh, ®· cã rÊt nhiÒu d luËn trªn thÕ giíi ph¶n ®èi
kÕt luËn nµy cña Mü, trong ®ã cã sù chØ trÝch cña Thñ tíng Malayxia vµ cña Tæng
Th kÝ Liªn Hîp Quèc. Còng trong ngµy 7/8, VASEP ®· göi ®¬n kiÖn lªn Toµ ¸n
Quèc tÕ Th¬ng m¹i Hoa Kú, c¸c thµnh viªn cña VASEP ®Òu nhÊt trÝ theo ®uæi vô
kiÖn nµy tíi cïng . “VASEP sÏ kiÖn vÒ sù bÊt nhÊt gi÷a quyÕt ®Þnh s¬ bé vµ quyÕt
®Þnh cuèi cïng cña ITC, hä kh«ng t«n träng ngay chÝnh kÕt luËn vµ lêi cam kÕt cña
hä” ( theo lêi cña «ng NguyÔn H÷u Dòng, Tæng Th kÝ VASEP).
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ch¬ng 2: ph©n tÝch ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang
trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt nam
2.1 kh¸I niÖm vËn ®éng hµnh lang
2.1.1 §Þnh nghÜa vËn ®éng hµnh lang
VËn ®éng hµnh lang hay cßn gäi lµ lobby lµ viÖc c¸c quan chøc chÝnh phñ, c¸c c¸
nh©n cã uy tÝn ®¹i diÖn cho mét céng ®ång ngêi ®a ra ý kiÕn ®ãng gãp vµo c¸c dù
th¶o luËt cña chÝnh phñ, kªu gäi sù ñng hé cña c¸c c¸ nh©n kh¸c hoÆc th¬ng lîng
c¸c vÊn ®Ò khi x¶y ra tranh chÊp nh»m ®¹t ®îc lîi Ých cña céng ®ång mµ m×nh ®¹i
diÖn.
2.1.2 ph¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang trªn thÞ trêng Mü
Mü lµ quª h¬ng cña chñ nghÜa lobby(lobbism), kh«ng chØ ë thÞ tr¬ng Mü, mµ
ngay t¹i c¸c thÞ trêng kh¸c lobby ®îc coi lµ mét ho¹t ®éng b×nh thêng vµ rÊt tÝch
cùc. Washington lµ thñ ®« cña d©n chuyªn lobby, gåm 129 cùu nghÞ sÜ thêng xuyªn
“lo l¾ng” cña nh÷ng céng ®ång, chñng téc kh¸c nhau. Lobby ë Mü ®îc thµnh lËp
thµnh nhãm thêng ®îc gäi lµ “c¸c ®¹i lý cã ¶nh hëng”. C¸c nhãm lobby ë
Washington ®¹t ®îc rÊt nhiÒu hiÖu qu¶, khi mçi nhãm xuÊt ph¸t tõ quyÒn lîi b¶n
th©n tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh kÜ thuËt chi li tû mØ ( vµ biÕt r»ng c¸c ®èi thñ c¹nh tranh
kh«ng hÒ kÐm c¹nh) vµ tr¶ gi¸ cho viÖc nµy. Theo thèng kª, hiÖn nay cã kho¶ng
3700 nhãm lîi Ých ®Æc biÖt ®¨ng kÝ vËn ®éng hµnh lang.
ViÖc vËn ®éng hµnh lang ®îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh trªn ®Êt Mü tõ
kinh tÕ, chÝnh trÞ, ph¸p luËt...§èi víi c¸c nghÞ sÜ Quèc héi Mü th× vËn ®éng hµnh
lang lµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt vµ kh«ng thªt t¸ch rêi ®èi víi tiÕn tr×nh lËp ph¸p cña Hoa
Kú. Theo thèng kª, cã h¬n 90% nç lùc cña c¸c lobby híng vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn
®Ò ®èi néi, tuy nhiªn cung cã kho¶ng 600 chuyªn gia thêng xuyªn lµm viÖc víi
Quèc héi Mü vÒ vÊn ®Ò ®èi ngo¹i. §èi víi tiÕn tr×nh lËp ph¸p, c¸c lobby thêng trùc
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tiÕp ®a ra c¸c dù th¶o luËt hoÆc ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh cho c¸c dù th¶o luËt vµ
vËn ®éng ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña c¸c nghÞ sÜ Quèc héi kh¸c nh»m ®¹t ®îc lîi
Ých cña nhãm céng ®ång do m×nh ®¹i diÖn. VÒ chÝnh trÞ, vËn ®éng hµnh lang ¶nh
hëng trùc tiÕp tíi qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh bÇu cö cña mét quèc gia, ®Æc biÖt lµ ë Mü bÇu
cö theo phæ th«ng ®Çu phiÕu vµ H¹ viÖn ph¶i ra øng cö ®Þnh k× hai n¨m mét lÇn. C¸c
cö tri cã thÓ thÓ hiÖn sù ñng hé cña m×nh cho mét nghÞ sÜ kh«ng chØ b»ng c¸c l¸
phiÕu mµ cã thÓ b»ng c¶ viÖc ®ãng gãp tiÒn cho quü bÇu cö cña nh©n vËt Êy. Tõ ®ã
c¸c nghÞ sÜ quèc héi nhËn ra r»ng tr¸ch nhiÖm cña hä lµ lµm hµI lßng c¸c cö chi ®·
bá phiÕu cho hä. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, hä ph¶i bá l¸ phiÕu lËp ph¸p ph¶n ¸nh ®îc
phÇn lín mèi quan t©m cña c¸c cö chi hoÆc chuÈn bÞ ®Ó bµo ch÷a kh«ng bÞ bá phiÕu
ph¶n ®èi khi thêi gian bÇu cö tíi gÇn. MÆc dï c¸c h¹ nghÞ sÜ ®¬ng nhiÖm thêng
®îc giíi l·nh ®¹o H¹ viÖn vµ Thîng viÖn chØ thÞ bá phiÕu theo quan ®iÓm cña
§¶ng nhng hä vÉn chó ý tíi kÕt qu¶ cña c¸c cuéc th¨m dß d luËn quÇn chóng vµ
quan ®iÓm cña c¸c cö tri ë c¸c quËn hoÆc c¸c bang cña hä. C¸c h¹ nghÞ sÜ ®¬ng
nhiÖm ®Æt tÇm quan träng rÊt lín vµo c¸c quan ®iÓm chÝnh s¸ch ®îc bµy tá trong
th, c¸c cuéc ®iÖn tho¹i, c¸c th ®iÖn tö, c¸c cuéc gÆp gì c¸ nh©n víi nh÷ng cö tri
khu vùc bÇu cö. Cø mçi c¸ nh©n gäi ®iÖn tho¹i hoÆc viÕt mét l¸ th cho quan chøc
do m×nh bÇu ra cã thÓ cho r»ng cã thªm 10 c«ng d©n ®îc quyÒn bÇu cö kh¸c ñng hé
quan ®iÓm ®ã. Do vËy mµ ¶nh hëng cña vËn ®éng hµnh lang cã thÓ ®îc nh©n lªn
10 lÇn. ë Mü, nÕu mét NghÞ sÜ Quèc héi nhËn ®îc mét sè lîng lín nh÷ng ý kiÕn
ph¶n håi cña cö tri vÒ mét vÊn ®Ò vµ nhµ l·nh ®¹o yªu cÇu «ng ta bá phiÕu ngîc l¹i
víi nh÷ng ý kiÕn cña cö chi, thêng lµ tiÕng nãi cña cö tri sÏ giµnh ®îc sù ñng hé
cuèi cïng cña l¸ phiÕu. C¸c cö chi còng cã thÓ t¨ng cêng ¶nh hëng cña m×nh b»ng
c¸ch tham gia mét nhãm lîi Ých ®Æc biÖt hoÆc mét hiÖp héi quèc gia. Lµ mét thµnh
viªn cña mét hiÖp héi quèc gia, hä tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch néi
bé vµ dùa vµo c¸c quan chøc bÇu ra hoÆc nh÷ng nh©n viªn chuyªn nghiÖp cña hiÖp
héi ®Ó thay mÆt cho hä vËn ®éng hµnh lang Quèc héi. Do vËy mµ mét nhµ vËn ®éng
hµnh lang cho mét hiÖp héi ®¹i diÖn cho tiÕng nãi cña nhiÒu ngêi ñng hé quan ®iÓm
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chÝnh s¸ch tríc quèc héi. Gi÷a c¸c quèc gia còng cã thÓ sö dông vËn ®éng hµnh
lang ®Ó tranh thñ sù ñng hé vÒ mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, vÝ dô nh c¸ nh©n Tæng
thèng Mü ®· gÆp gì víi Thñ tíng NhËt ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña NhËt trong chiÕn
dÞch ®¸nh Afganistan. LuËt Mü cÊm chÝnh quyÒn níc ngoµi tham gia vËn ®éng
hµnhlang nhng kh«ng cÊm ngêi níc ngoµi tham gia vËn ®éng. V× thÕ c¸c Tæng
thèng Mü vÉn cã thÓ mêi nhiÒu “b¹n níc ngoµi” vµo nhµ Tr¾ng råi vËn ®éng g©y
quü bÇu cö cho ®¶ng m×nh, miÔn lµ sù ñng hé ®ã ph¶i lµ t nh©n. C¸c nhãm lobby
níc ngoµi còng cã thÓ ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh bÇu cö ë Mü th«ng qua viÖc c¸c
thµnh viªn trong nhãm gãp tiÒn ñng hé cho quü tranh cö cña nghÞ sÜ mµ hä ñng hé.
N¨m 1996, ®· næ ra vô scandal quanh nç lùc cña B¾c Kinh g©y ¶nh hëng lªn qu¸
tr×nh bÇu cö, b»ng viÖc tµi trî cho c¸c quü vËn ®éng tranh cö cña Bill Clinton vµ vµi
nghÞ sÜ. Nhng c¸c cuéc ®iÒu tra cho thÊy kh«ng cã sù dÝnh lÝu cña Trung Quèc vµo
viÖc nµy.
VËn ®éng hµnh lang còng lµm ¶nh hëng trùc tiÕp tíi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ®Æc
biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vÒ kinh tÕ cña Mü. Th«ng thêng tai Mü c¸c nhãm
lobby níc ngoµI ®îc thµnh lËp theo tõng quèc gia nh lobby §øc, Italia, Hylap,
Nga... Ho¹t ®éng cña c¸c nhãm lobby nµy thêng lµ vËn ®éng ®Ó thiÕt lËp c¸c mèi
quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai quèc gia. VÝ dô nh: vËn ®éng chÝnh phñ Mü t¨ng cêng
®Çu t vÒ kinh tÕ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho quèc gia mµ c¸c nhãm lobby ®¹i diÖn.
Kh«ng chØ cã nhãm lobby níc ngoµi, ngay c¶ lobby trong níc còng vËn ®éng
hµnh lang cho níc kh¸c. VÝ dô nh, Quèc héi Mü tù m×nh b¾t tay vµo vËn ®éng
hµnh lang cho Nga hay V¨n phßng N«ng nghiÖp Mü ®· ®ãng gãp vai trß quan träng
trong viÖc vËn ®éng hµnh lang ®Ó gia h¹n quy chÕ tèi huÖ quèc cho Trung Quèc.
NgoµI ra c¸c “®¹i lý cã ¶nh hëng” còng vËn ®éng hµnh lang cho c¸c vÊn ®Ò x· héi,
®iÓn h×nh nh viÖc nhãm lobby Israel ®· thµnh c«ng trong viÖc tæ chøc tèt cho 6
triÖu ngêi Do Th¸i ë Mü.
2.1.3 t¸c dông vµ ý nghÜa cña vËn ®éng hµnh lang
2.1.3.1 t¸c dông
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Sö dông lobby gióp c¸c cö chi cã thÓ b¶o ®¶m ®îc lîi Ých hoÆc ®¹t ®îc lîi Ých
cña m×nh. §Æc biÖt lµ khi mét sè lîng lín c¸c cö chi cã chung mét lîi Ých liªn kÕt
l¹i víi nhau thµnh nh÷ng hiÖp héi ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. C¸c quan chøc còng
nh c¸c chuyªn gia cña hiÖp héi sÏ xem xÐt c¸c dù luËt cã liªn quan, sau ®ã ®a ra
c¸c ý kiÕn ®ãng gãp vµo dù th¶o luËt ®ã theo híng cã lîi cho quyÒn lîi cña c¶ hiÖp
héi. HoÆc tù hiÖp héi sÏ ®a ra c¸c dù th¶o luËt tr×nh lªn Quèc héi ®Ó b¶o vÖ quyÒn
lîi cña m×nh khi quyÒn lîi ®ã bÞ mét nhãm céng ®ång kh¸c ®e do¹.
§¶m b¶o quyÒn lîi vµ mèi quan t©m cña c¸c c«ng d©n tríc khi mét dù th¶o luËt
trë thµnh luËt, nã cho phÐp cö tri ®îc lªn tiÕng ®©y lµ mét c¸ch b¶o ®¶m quyÒn
c«ng d©n t¹i Mü. Th«ng thêng mét dù th¶o luËt tríc khi ®îc quèc héi th«ng qua
b»ng viÖc bá phiÕu cña c¸c nghÞ sÜ th× c¸c c«ng d©n ®· trùc tiÕp gãp ý kiÕn hoÆc ®¹i
diÖn cña hä lµ c¸c chuyªn gia vËn ®éng hµnh lang ®· gãp ý kiÕn cho c¸c nghÞ sÜ ®ã.
C¸c nghÞ sÜ kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi nh÷ng ý kiÕn cña c¸c cö tri cña m×nh, v×
vËy viÖc hä cã bá phiÕu th«ng qua hay kh«ng th«ng qua dù luËt ®ã ®· chÞu sù gãp ý
cña c¸c cö tri ®· bÇu hä vµ nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhãm cö tri nµy. Th«ng thêng
trong mét quèc gia, lîi Ých cña nhãm céng ®ång nµy sÏ lµ thiÖt h¹i cña céng ®ång
kh¸c nÕu mét dù th¶o luËt ®îc th«ng qua.
Lµm gi¶m ¸p lùc vÒ c«ng viÖc trong c¸c ch¬ng tr×nh vµ dù ¸n cña chÝnh phñ.
Theo nhËn xÐt cña giíi chuyªn m«n nÕu kh«ng cã giíi lobby, chÝnh phñ Mü sÏ ngËp
®Çu trong c¸c ch¬ng tr×nh vµ c¸c dù ¸n. C¸c nghÞ sÜ Quèc héi sÏ kh«ng ph¶i nghiªn
cøu, ph©n tÝch c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n mét c¸ch cô thÓ vµ chi tiÕt , hä chØ cÇn xem
xÐt tíi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh hay dù ¸n ®ã tíi nhãm cö chi ®· bá phiÕu cho hä
vµ nhiÖm vô cña hä lµ híng c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n nµy theo híng cã lîi cho
nhãm ngêi ®ã. ViÖc nµy ®îc thùc hiÖn víi c¶ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n mang tÝnh
quèc gia còng nh quèc tÕ.
Sö dông lobby cã thÓ dung hoµ lîi Ých gi÷a c¸c nhãm céng ®ång. C¸c nhãm céng
®ång cã thÓ sö dông lobby nh»m ®¹t ®îc lîi Ých cña m×nh, tuy nhiªn trong thùc tÕ
lîi Ých cña c¸c nhãm céng ®ång lu«n m©u thuÉn víi nhau v× vËy thêng x¶y ra tranh
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chÊp gi÷a c¸c nhãm ngêi nµy. §Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy, c¸c bªn cã thÓ sö dông
søc Ðp tõ c¸c lobby ®Ó gi¶i quyÕ vô viÖc ngoµi toµ ¸n. Th«ng thêng lµ cïng nhau
®µm ph¸n ®Ó dung hoµ lîi Ých sao cho c¶ hai ®Òu cã lîi, nh vËy c¶ hai bªn ®Òu cã
thÓ ®¹t ®îc lîi Ých cña m×nh ®ång thêi gi¶m chi phÝ nÕu ®a nhau ra toµ ( ë Mü chi
phÝ kiÖn tông thêng lµ rÊt lín).
§èi víi c¸c nhãm céng ®ång mang tÝnh quèc gia, nÕu vËn dông tèt lobby sÏ t¹o
®iÒu kiÖn tèt cho viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a hai quèc gia, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc
ph¸t triÓn ®Êt níc. VËn ®éng hµnh lang cña c¸c nhãm céng ®ång d©n téc cã kh¶
n¨ng t¨ng cêng viÖn trî hoÆc ®Çu t vÒ níc m×nh nh»m ph¸t triÓn ®Êt níc vÒ mäi
mÆt nh vÒ c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ, gi¸o dôc, khoa hoc... §Iòu nµy ®· ®îc chøng
minh b»ng thùc tÕ bëi c¸c nhãm lobby Nga, Trung Quèc, Israel... trªn ®Êt Mü.
C¸c nghÞ sÜ Mü ®Òu lµ nh÷ng ®¹i diÖn cho tiÕng nãi cña mét céng ®ång ngêi, lµ
nh÷ng ngêi ®· bá phiÕu cho hä gi÷ chøc vô ®ã, v× vËy tham gia vËn ®éng hµnh lang
mét mÆt lµ ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi nhãm cö tri ®· bÇu hä, ®ång thêi
®©y còng lµ mét c¸ch nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ¶nh hëng, tranh thñ sù ñng hé cña c¸c cö
tri, ®iÒu nµy lµ rÊt quan träng nã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi “ c¸i ghÕ” mµ hä ®ang ngåi
nhÊt lµ khi thêi gian t¸i bÇu cö s¾p tíi gÇn.
2.1.3.2 ý nghÜa
VËn ®éng hµnh lang lµ mét mÆt ho¹t ®éng cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi cña tiÕn
tr×nh lËp ph¸p Mü. Nã ®¶m b¶o quyÒn vµ mèi quan t©m cña cña c«ng d©n Mü ®îc
xem xÐt, gãp ý kiÕn tríc khi mét dù th¶o luËt trë thµnh luËt. Nã cho phÐp cö tri
®îc lªn tiÕng vµ th«ng qua ®ã ®¶m b¶o r»ng nguyªn t¾c cña nÒn d©n chñ t¹i Mü
®îc tu©n thñ. §iÒu nµy lµ rÊt quan träng ®èi víi mét níc ®Ò cao tù do nh níc
Mü. Khi mçi dù th¶o luËt ®îc ®a ra th¶o luËn, c¸c cö tri hoÆc ®¹i diÖn cña hä sÏ
®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh vµo c¸c dù th¶o luËt ®ã, ®ång thêi c¸c nghÞ sÜ Quèc héi
còng ®a ra ý kiÕn cña m×nh nh»m ®¹t ®îc lîi Ých cña mét nhãm ngêi nµo ®ã. Nh
vËy, vËn ®éng hµnh lang gióp gi¶i quyÕt tèt h¬n quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n Mü
còng nh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c nghÞ sÜ Quèc héi.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
VËn ®éng hµnh lang rÊt cã ý nghÜa trong c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ c¶ vÒ kinh tÕ
lÉn chÝnh trÞ. §èi víi kinh tÕ quèc tÕ, vËn ®éng hµnh lang cã thÓ lµ c¸ch dïng ®Ó
kh¬i mµo c¸c cuéc chiÕn th¬ng m¹i, cã thÓ gióp c¸c bªn chiÕm ®îc u thÕ trong
c¸c cuéc tranh chÊp vµ cã thÓ giµnh ®îc th¾ng lîi khi sö dông vËn ®éng hµnh lang.
Tuy nhiªn vËn ®éng hµnh lang còng lµ ph¬ng ph¸p gióp c¸c bªn tranh chÊp chuyÓn
tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, gióp cho hai bªn cïng cã lîi. VÒ chÝnh trÞ, sö dông vËn
®éng hµnh lang cã thÓ lµm t¨ng cêng sù ñng hé cña c¸c quèc gia kh¸c, nhÊt lµ
nh÷ng níc cã tÇm ¶nh hëng réng r·I trªn thÕ giíi, ®iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng
trong t×nh h×nh bÊt æn ®Þnh cña thÕ giíi nh hiÖn nay. VËn ®éng hµnh lang gióp c¸c
níc gi¶I quyÕt mèi bÊt hoµ trªn bµn ®µm ph¸n, nh c¸c vÊn ®Ò vÒ chiÕn tranh, h¹t
nh©n, tõ ®ã th¸o gì dÇn c¸c mèi bÊt ®ång t¹o ®iÒu kiÖn cho quan hÖ giòa c¸c níc
tiÕp tôc ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÕ giíi ngµy cµng ®i vµo æn ®Þnh, t¹o m«i
trêng thu©n lîi cho viÖc hîp t¸c, ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia.
Nh vËy vËn ®éng hµnh lang ®·, ®ang vµ sÏ ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho sù æn ®Þnh
hîp t¸c, ph¸t triÓn cho c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc còng nh sù hîp t¸c gi÷a c¸c
quèc gia. Tuy nhiªn nÕu lam dông vËn ®éng hµnh lang qu¸ møc, sÏ n¶y sinh nhiÒu
bÊt ®ång, lµm c¶n trë tíi viÖc hîp t¸c ph¸t triÓn cña c¸c bªn. §Iòu nµy ®· vµ ®ang
x¶y ra khi mµ c¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang, c¸c tæ chøc, chÝnh phñ coi ®¹o ®øc lµ thø
yÕu trong kinh doanh, chØ b¶o vÖ hay b¶o hé quyÒn lîi cho mét nhãm ngêi bÊt chÊp
sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ cña d luËn. ChÝnh nh÷ng hµnh ®éng nµy sÏ lµm tæn h¹i ®Õn
quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c tæ chøc, c¸c quèc gia.
2.1.4 sù cÇn thiÕt cña vËn ®éng hµnh lang
§èi víi c¸c chÝnh phñ, vËn ®éng hµnh lang gióp hä gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n, c¸c chÝnh s¸ch ®èi néi ®èi ngo¹i. VËn ®éng hµnh lang
gióp gi¶m thiÓu g¸nh nÆng tõ c«ng viÖc gióp c¸c quan chøc chÝnh phñ minh mÉn tõ
®ã gióp hä lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi vËn dông hµnh lang lµ mét ph¬ng
thøc tèt ®Ó hä quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi ngêi d©n th«ng qua viÖc b¶o vÖ cho lîi Ých
cña mét céng ®ång ngêi, ®ång thêi nã còng ®¶m b¶o quyÒn tù do ®îc tham gia ,
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®ãng gãp ý kiÕn vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chÝnh phñ cña c¸c cö chi. VËn ®éng
hµnh lang gióp nhµ níc tiÕt kiÖm ®îc tiÒn vµ c¸c nhµ lµm luËt chØ chê viÖc quyÕt
®Þnh ph¬ng ¸n tèi u.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c ngµnh, th× vËn ®éng hµnh lang sÏ gióp hä b¶o
vÖ lîi Ých cña m×nh, chèng l¹i sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ kh¸c. Th«ng qua vËn
®éng hµnh lang, c¸c tæ chøc cã thÓ g©y ¸p lùc ®èi víi chÝnh phñ tõ ®ã ®a ra c¸c ®¹o
luËt cã lîi cho ho¹t ®éng còng nh lîi Ých cña hä, ®ång thêi lµm gi¶m lîi Ých , lîi thÕ
c¹nh tranh cña ®èi thñ.
VËn ®éng hµnh lang còng lµ mét ph¬ng thøc nh»m gi¶I quyÕt c¸c mèi bÊt ®ång
gi÷a c¸c bªn, nÕu sö dung vËn ®éng hµnh lang ®óng c¸ch c¸c bªn cã thÓ gi¶i quyÕt
m©u thuÉn víi nhau ngoµi toµ ¸n ( n¬i chØ cã mét bªn ®¹t ®îc lîi Ých) sao cho c¶ hai
bªn ®Òu ®¹t ®îc lîi Ých vµ nã gióp cho c¸c bªn gi¶m chi phÝ khi ®a nhau ra toµ.
2.2 vËn ®éng hµnh lang trong vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt
Nam
2.2.1. sù vËn ®éng hµnh lang cña vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa.
Trong vô kiÖn nµy, c¶ hai bªn, HiÖp héi c¸c nhµ nu«i c¸ da tr¬n Mü (CFA) vµ
HiÖp héi ChÕ biÕn vµ XuÊt khÈu Thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) ®Òu sö dông ho¹t
®éng vËn ®éng hµnh lang ®Ó giµnh lÊy lîi thÕ. Mét c«ng ty luËt cã uy tÝn ®¸nh gi¸ rÊt
kh¸ch quan r»ng, cha bao giê thÊy cã mét vô kiÖn nµo ®îc lobby s©u nh vô kiÖn
nµy (theo b¸o Thanh Niªn ngµy 13/8/2003). §óng nh vËy, CFA ®· tËn dông hÕt kh¶
n¨ng, kinh nghiªm vµ nh÷ng lîi thÕ kh¸c nh vÒ tæ chøc, tµi chÝnh ®Ó r¸o riÕt vËn
®éng hµnh lang cã lîi cho m×nh.
Ngay tõ khi thÊy nguy c¬ bÞ c¹nh tranh tõ phÝa c¸c s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa filª
®«ng l¹nh tõ ViÖt Nam, CFA ®· b¾t ®Çu chuÈn bÞ tµi liÖu cho cuéc chiÕn th¬ng m¹i
®èi víi c¸ tra, c¸ basa cña ViÖt Nam. Nh vËy hä ®· tÝnh to¸n rÊt kÜ lìng vµ ®· v¹ch
râ kÕ ho¹ch cho cuéc chiÕn lÇn nµy, so víi phÝa ViÖt Nam CFA ®· cã lîi thÕ ngay tõ
ban ®Çu vÒ c¶ thêi gian chuÈn bÞ lÉn kÕ ho¹ch thùc hiÖn.
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Vô kiÖn b¾t ®Çu vµo 9/2001, CFA ®· sö dông ph¬ng thøc vËn ®éng hµnh lang
g©y ¸p lùc ®èi víi c¸c ®¹i biÓu miÒn Nam ( n¬i s¶n xuÊt c¸ da tr¬n lín nhÊt níc
Mü) buéc hä ph¶i tr×nh lªn quèc héi mét dù th¶o luËt ®Ó tr¸nh dïng tõ catfish cho
viÖc mua b¸n c¸ tra, c¸ basa trªn thÞ trêng Mü. Nh vËy khëi thuû cña viÖc khëi
kiÖn c¸ tra, basa cña ViÖt Nam chÝnh lµ t¸c ®éng cña lobby ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi kinh
tÕ cña c¸c HiÖp héi nu«i c¸ da tr¬n Mü. CFA ®· g©y ¸p lùc trùc tiÕp tíi c¸c ®¹i biÓu
H¹ viÖn, n¬i mµ c¸c ®¹i biÓu ph¶i ra øng cö 2 n¨m mét lÇn v× vËy c¸c ®¹i biÓu miÒn
Nam kh«ng thÓ kh«ng ®Ó ý tíi lîi Ých cña cö tri ®¬n vÞ m×nh. Thªm vµo ®ã, CFA ®·
tËn dông ®îc lîi thÕ vÒ thêi gian, khi mµ viÖc khëi sù viÖc tranh cö Tæng thèng sÏ
diÔn ra trong n¨m tíi ®iÒu ®ã ®· lµm cho ¸p lùc cña lobby cµng lín h¬n. ChÝnh v×
nh÷ng lÝ do ®ã mµ c¸c nghÞ sÜ ë c¸c tiÓu bang miÒn Nam kh«ng thÓ kh«ng bªnh vùc
cho quyÒn lîi cña c¸c tËp ®oµn nu«i catfish. T«i ®ång ý víi ý kiÕn cho r»ng: ngay c¶
Tæng thèng Bush còng kh«ng thÓ kh«ng quan t©m tíi c¸c l¸ phiÕu cña céng ®ång
nu«I c¸ catfish ( nh cuéc bÇu cö lÇn tríc «ng Bush chØ th¾ng Al Gore trªn díi
300 phiÕu ë bang Florida). §©y lµ chiÕn lîc hÕt søc ®óng ®¾n vµ kh«n ngoan cña
CFA, ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh do ®· g¾n lîi Ých ®ã víi lîi Ých cña c¸c ®¹i
biÓu miÒn Nam. H¬n thÕ, díi t¸c ®éng cña lobby, chÝnh quyÒn liªn bang ®· chi 6
triÖu USD ®Ó mua catfish cho ch¬ng tr×nh ¨n tra cña c¸c trêng häc, kho¶n tiÒn hç
trî nµy ®· lµm t¨ng h×nh ¶nh catfish Mü trªn thÞ trêng. Th¸ng 12/2001, Quèc héi
Mü th«ng qua lÖnh cÊm t¹m thêi vÒ tªn gäi catfish ®èi víi s¶n phÈm c¸ filª ®«ng
l¹nh cña ViÖt Nam. LÝ do mµ c¸c nhµ vËn ®éng hµnh lang cña CFA ®a ra kh«ng
ph¶i lµ kh«ng cã lý khi hä cho r»ng: ViÖt Nam ®ang lîi dông thµnh qu¶ tiÕp thÞ cña
nh÷ng ngêi nu«i c¸ Mü, c¸c nhµ nu«i c¸ Mü ®· biÕt liªn kÕt víi nhau vµ më chiÕn
dÞch tiÕp thÞ cho th¬ng hiÖu catfish (chi phÝ ®ã lªn tíi 4,5 triÖu USD vµo n¨m ngo¸i)
vµ trong khi khëi kiÖn vÒ tªn gäi hä l¹i ®îc chÝnh quyÒn liªn bang hç trî 6 triÖu
USD nh»m t¨ng cêng h×nh ¶nh catfish Mü. Ngoµi ra víi c¸ch lËp luËn nµy hä ®·
®¸nh tróng vµo ®iÓm yÕu cña c¸ ViÖt Nam, mÆc dï c¸ cña ViÖt Nam cung lµ catfish
nhng chóng ta kh«ng cã th¬ng hiÖu riªng cho s¶n phÈm nµy khi xuÊt khÈu sang thÞ
19
nguon tai.lieu . vn
