Xem mẫu
- ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KỲ II SINH HỌC 11
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Hệ thống hoá kiến thức khắc sâu một số khái niệm cơ bản trong các chương II, III và
IV bao gồm:
- Phân biệt các hình thức cảm ứng ở thực vật.
- Sự tiến hoá của hệ thần kinh và các mức độ cảm ứng ở động vật.
- Phân biệt điện thể nghỉ và điện thế hoạt động.
- Giải thích được cơ chế truyền xung thần kinh, sự lan truyền xung thần kinh trong
cung phản xạ.
- Nhận biết được tập tính bẩm sinh và tập tính học được ở động vật và ở người.
- Phân biệt sinh trưởng và phát triển ở thực vật và động vật, nêu được ứng dụng của
sinh sản sinh dưỡng sinh sản hữu tính trong sản xuất và đời sống.
2. Kĩ năng
Rèn luyện kĩ năng phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá kiến thức, kĩ năng vận dụng kiến
thức vào giải thích các hiện tượng thực tiễn, cơ sở khoa học của các biện pháp kĩ thuật.
3. Thái độ
- Hình thành động cơ và ý thức học tập nghiêm túc, say mê nghiên cứu, yêu thích bộ
bôn sinh học.
Cảm ứng ở thực vật
Vấn đề Hướng động Ứng động
Khái - Là hình thức cảm ứng của một - Là phản ứng của cây trước một tác nhân
niệm bộ phận của cây trước một tác kích thích không định hướng.
nhân kích thích theo một hướng
xác định
- Phân loại - Hướng đất : rễ hướng đất (+); - Ứng động không sinh trưởng: là do sự
chồi hướng đất (-) . thay đổi sức trương nước khi có va chạm cơ
- Hướng sáng : ngọn cây vươn về học.
phía ánh sáng . - Ứng động sinh trưởng: do quá trình biến
- Hướng nước : rễ hướng nước. đổi sinh lý sinh hoá theo nhịp điệu đồng hồ
sinh học, gồm: vận động quấn vòng, vận
- Hướng hoá : rễ hướng (+) với
động nở hoa và vận động ngủ của lá.
chất dinh dưỡng, hướng (-) với
chất độc.
Cảm ứng của động vật
Các nhóm động vật Tổ chức thần kinh Mức độ cảm ứng
Ruột khoang Thần kinh mạng lưới, các tế bào Phản ứng toàn thân, tiêu tốn
thần kinh phân tán khắp cơ thể. nhiều năng lượng, chưa chính
xác.
Các ngành Giun TB thần kinh tập trung thành - Bước đầu đã sinh khu điều
chuỗi hạch, gần não và hai chuỗi khiển tiếp nhận và trả lời kích
hạch bụng (chuỗi hạch bậc thích xong chưa hoàn toàn chính
thang) xác.
Thân mềm và Chân - Hệ thần kinh tập trung hơn - Phức tạp và chính xác hơn nhiều
khớp thành dạng thần kinh hạch gồm so với các ngành trước.
hạch não, hạch ngực, hạch bụng
não phát triển, phân hoá của giác
quan.
- Động vật có xương - Hệ thần kinh hình ống, phân - Mọi phản ứng đều được thực
sống hoá thần kinh trung ương gồm: hiện bằng cơ chế phản xạ.
não và tuỷ sống.
- Thần kinh ngoại biên: gồm các - Cấu tạo hệ thần kinh càng phức
dây thần kinh. tạp thì số lượng phản xạ càng
- Phân hoá chức năng: hệ thần nhiều và phản xạ càng chính xác.
kinh vận động và hệ thần kinh - Có hai loại phản xạ: phản xạ
dinh dưỡng. không điều kiện và phản xạ có
- Thần kinh giao cảm và đối giao điều kiện.
cảm.
Điện sinh học và dẫn truyền xung
Các vấn đề Nội dung
Điện thế nghỉ - Điện thế nghỉ (điện thế màng hay điện thế tĩnh) là sự chênh lệch
điện thế giữa mặt trong và mặt ngoài màng sinh chất của nơron khi
bị kích thích cơ chế hình thành là do nồng độ K+ trong dịch bào lớn
hơn ngoài dịch mô và Na+ ngoài dịch mô lớn hơn trong dịch bào.
Điện thế hoạt động - Điện thế hoạt động (hay xung TK) là sự thay đổi hiệu điện thế
giữa trong và ngoài màng khi nơron bị kích thích làm thay đổi tính
thấm của màng gây nên sự mất phân cực và đảo cực khi Na+ tràn
vào và tiếp theo là sự tái phân cực khi K+ từ trong dịch bào tràn ra
ngoài để trở về điện thế nghỉ.
Truyền xung thần - Trên sợi trục không có bao miêlin xung thần kinh kích thích vùng
kinh qua sợi thần màng kế tiếp làm thay đổi tính thấm của màng ở vùng này và làm
xuất hiện xung thần kinh tiếp theo và cứ tiếp tục tuyến dọc trên xuất
kinh
sợi trục.
- Trên sợi trục có bao miêlin thì sự lan truyền xung thần kinh theo
- lối “nhảy cóc” vì giữa hai eo Ranviê sợi trục bị bao bằng bao miêlin
có tính cách điện.
Truyền xung Trong cung phản xạ xung thần kinh chỉ được dẫn truyền theo một
trong cung phản xạ chiều nhất định từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến
cơ quan đáp ứng vì sự có mặt của các chùy xináp. Xung thần kinh
chỉ được chuyển giao từ màng trước qua màng sau xinap theo một
chiều nhờ các chất hoá học trung gian.
Lưu ý: HS cần nắm rõ cơ chế hình thành điện thế nghỉ, điện thế hoạt động, lan truyền
XTK trong cung phản xạ, sự lan truyền xung trên mỗi loại sợi thần kinh.
Tập tính động vật
Loại tập tính Khái niệm Ví dụ minh hoạ
Tập tính bẩm sinh - Là những tập tính được di truyền - Làm tổ ở chim, di cư của một
từ bố mẹ, mang tính bản năng, số loài chim.
không thay đổi.
Tập tính học được - Là tập tính được hình - Trâu biết kéo cày
thành trong quá trình sống của cá - Ngựa kéo xe, thồ hàng...
thể.
Lưu ý: HS cần nắm rõ bản chất, cơ sở thần kinh từng loại tập tính.
Sinh trưởng và phát triển ở thực vật và động vật
- Vấn đề Thực vật Động vật
Khái niệm - Sinh trưởng là quá - Sinh trưởng là sự gia tăng kích thước
trình tăng lên về số và khối lượng cơ thể động vật.
lượng, khối lượng và - Phát triển của động vật bao gồm 3 quá
kích thước tế bào làm trình liên hệ mật thiết với nhau đó là:
cây lớn lên trong từng sinh trưởng, phân hoá tế bào và phát sinh
giai đoạn phát triển là hình thái cơ quan, cơ thể.
toàn bộ những biến đổi
diễn ra trong chu kỳ
sống của mỗi cá thể.
Mối liên hệ giữa sinh - Sinh trưởng tạo ra sự - Sinh trưởng tạo điều kiện cho phát
trưởng và phát triển biến đổi về số lượng triển, phát triển kích thích sự sinh trưởng
dẫn đến biến đổi về hoặc ngược lại hạn chế sự sinh trưởng.
chất lượng.Sinh trưởng - Phân biệt hai giai đoạn: giai đoạn phôi
tạo điều kiện cho phát và giai đoạn hậu phôi. Có 3 kiểu phát
triển, phát triển làm triển hậu phôi.
thay đổi sinh trưởng.
Sinh Sinh Sinh
- Chia làm hai pha: pha tröôûng tröôûng tröôûng
sinh trưởng phát triển vaø phaùt vaø phaùt vaø phaùt
sinh dưỡng và pha sinh trieån trieån qua trieån qua
trưởng phát triển sinh khoâng bieán thaùi bieán thaùi
sản. qua bieán khoâng hoaøn
thaùi hoaøn toaøn
toaøn
Tác động của - Hoocmôn kích thích - Hoocmôn điều hoà sinh trưởng:
hoocmôn đến sự sinh sinh trưởng : + Hoocmôn GH: Tăng cường quá trình
trưởng + Auxin: Kích thích tổng hợp prôtêin ở trẻ em thừa GH gây
chồi ngọn và rễ sinh bệnh khổng lồ, thiếu GH bị bệnh lùn.
- trưởng nhanh. + Tirôxin: là hoocmôn tuyến giáp có tác
+ Gibêrelin: kích thích dụng tăng chuyển hoá cơ bản, do đó tăng
thân mọc cao, dài, sự cường sinh trưởng.
ra hoa, tạo quả sớm. - Hoocmôn điều hoà sự phát triển.
+ Xitôkinin: kích thích + Điều hoà sự biến thái: như ecđixơn và
sự phân bào, sự phát juvenin ở sâu bọ.
triển chồi. + Điều hoà sự tạo thành các tính trạng
- Hoocmôn ức chế sinh sinh dục thư sinh như ơstrogen do
trưởng buồng trứng tiết ra và testostêrôn do tinh
+ Axit abxixic: kìm hoàn tiết ra.
hãm sự sinh trưởng của - Điều hoà kinh nguyệt:
chồi, cành, bông, gây FSH và LH do tuyến yên tiết ra phối
trạng thái ngủ ở hạt. hợp với ơstrogen kích thích sự phát triển
+ Êtilen: làm tăng của nang trứng gây rụng trứng. Khi trứng
nhanh quá trình chín rụng, nang trứng biến thành thể vàng tiết
của quả. ra prôgestêrôn, phối hợp với ơstrôgen ức
chế sự tiết FSH và LH dẫn đến ngừng
quá trình phát triển của nang trứng. Nếu
trứng không được thụ tinh, thể vàng theo
chu kỳ kinh nguyệt lặp lại.
Sinh sản ở thực vật và động vật
Các Thực vật Động vật
hình
thức
sinh
sản
- Sinh sản -Sinh sản bằng bào tử: cơ thể mới được - Phân đôi: là hình thức sinh sản của
vô tính hình thành từ bào từ trên cây mẹ: động vật đơn bào, từ một tế bào tách
Ví dụ: ở dương xỉ. đôi thành hai tế bào mới giống nhau
và giống tế bào mẹ ban đầu.
- sinh sản sinh dưỡng: cơ thể mới được
hình thành từ một phần trên cơ quan - Nảy chồi: là hình thức sinh sản vô
sinh dưỡng có 3 hình thức: sinh sản tính ở động vật đa bào bậc thấp, cơ
bằng rễ, bằng thân và bằng lá. thể mới được hình thành từ một chồi
nhỏ trên cơ thể mẹ.
Ví dụ: nảy chồi ở thuỷ tức.
- Phân mảnh: cơ thể mới được hình
thành từ một phần tách rời khối cơ thể
mẹ.
- Trinh sản: cơ thể mới hình thành từ
giao tử cái không qua thụ tinh.
Ví dụ: ong đực.
Sinh sản 1. Söï hình thaønh haït phaán vaø - Tự phối - tự thụ tinh: một cá thể có
hữu tính tuùi phoâi: thể hình thành cả giao tử đực và giao
a Hình thaønh haït phaán: teá tử cái, rồi các giao tử này thụ tinh với
baøo meï haït phaán (2n) giaûm phaân nhau.
taïo 4 teá baøo ñôn boäi (n). Moãi TB
- Giao phối - thụ tinh chéo: là hình
ñôn boäi nguyeân phaân 1 laàn 2 TB
thức thụ tinh giữa tình trùng và trứng
khoâng caân ñoái laø TB dinh döôõng
của hai cá thể khác nhau.
vaø TB sinh saûn ñöôïc bao trong 1
- Các hình thức sinh sản hữu tính.
vaùch daøy chung taïo thaønh haït
phaán . + Đẻ trứng: các loài động vật đẻ
b Hình thaønh tuùi phoâi: Teá trứng: cá, bò sát, ếch nhái, chim.
baøo meï (2n) gaàn loã noaõn giaûm + Trứng thai: một số cá như cá kiếm,
phaân taïo 4 TB ñôn boäi (n), 3 TB bò cá mún, cá hacmôni thụ tinh trong
tieâu bieán coøn 1 TB nguyeân phaân 3 trứng giàu noãn hoàng đã được thụ
laàn lieân tieáp taïo thaønh 7 TB coù 8 tinh nở thành con sau đó mới đẻ ra
- nhaân , caáu truùc naøy ñöôïc goïi laø ngoài.
tuùi phoâi. + Đẻ con (thai sinh) ở động vật có vú,
Trong tuùi phoâi coù nhaân cöïcï 2n trứng được thụ tinh phát triển thành
vaø noaõn caàu n. phôi được bảo vệ, nuôi dưỡng trong
2. Thuï phaán vaø thuï tinh: dạ con.
a) Thuï phaán: Laø söï chuyeån
haït phaán leân ñaàu nhuïy, goàm töï
thuï phaán vaø thuï phaán cheùo
b) Söï naûy maàm cuûa haït
phaán: Haït phaán ôû voøi nhuïy gaëp
thuaän lôïi thì teá baøo dinh döôõng
keùo daøi thaønh oáng phaán ñi theo
voøi nhuî mang theo 2 giao töû ñöïc do
TB sinh saûn taïo thaønh ñi tôùi loã
noaõn.
c) Thuï tinh keùp: Hai giao töû
ñöïc chui qua loã noaõn vaøo tuùi
phoâi, 1 giao töû ñöïc + noaõn caàu
taïo thaønh hôïp töû (2n), 1giao töû
ñöïc keát hôïp vôùi nhaân cöïc (2n)ï
taïo thaønh noäi nhuõ (3n).
nguon tai.lieu . vn
