Xem mẫu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN
KHOA KINH TẾ

ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG
TỔ CHỨC HOẠCH TOÁN KẾ TOÁN
(Tài liệu lưu hành nội bộ)

Hưng Yên

Chương 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỔ CHỨC HẠCH TOÁN KẾ TOÁN.
1.1. Khái niệm và nhiệm vụ của tổ chức hạch toán kế toán.
1.1.1. Khái niệm.
Tổ chức hạch toán kế toán là một trong những nội dung thuộc về tổ chức quản lý
trong doanh nghiệp. Tổ chức hạch toán kế toán thích ứng với điều kiện về quy mô, về
đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh cũng như gắn với yêu cầu quản lý cụ thể tại doanh
nghiệp có ý nghĩa hết sức quan trọng và to lớn trong việc nâng cao hiêu quả quản lý tại
doanh nghiệp.
Với chức năng thông tin và kiểm tra tình hình và kết quả hoạt động của doanh
nghiệp một cách thường xuyên, nhanh nhạy và có hệ thống nên tổ chức hạch toán kế toán
là một trong các mặt quan trọng được các doanh nghiệp quan tâm. Tổ chức hạch toán kế
toán không đơn thuần là tổ chức một bộ phận quản lý trong doanh nghiệp, mà nó còn bao
hàm cả tính nghệ thuật trong việc xác lập các yếu tố, điều kiện cũng như các mối liên hệ
qua lại tác động trực tiếp hoặc tác động gián tiếp đến hoạt động kế toán, đảm bảo cho kế
toán phát huy tối đa các chức năng vốn có của mình.
Những yếu tố quyết định tổ chức kế toán là đối tượng kế toán, các phương pháp
kế toán, bộ máy kế toán, với những con người am hiểu nội dung và phương pháp kế toán
cùng với trang thiết bị thích ứng.
Tổ chức hạch toán kế toán chính là sự thiết lập mối quan hệ qua lại giữa đối tượng
kế toán, phương pháp kế toán, bộ máy kế toán, với những con người am hiểu nội dung,
phương pháp kế toán biểu hiện qua hình thức kế toán thích hợp trong một đơn vị cụ thể,
để phát huy cao nhất tác dụng của kế toán trong công tác quản lý đơn vị.
Như vậy tổ chức hạch toán kế toán được coi như là một hệ thống các yếu tố cấu
thành, bao gồm tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức vận dụng các phương pháp kế toán để
thu nhận, xử lý và cung cấp các thông tin, tổ chức vận dụng chính sach, chế độ, thể lệ
kinh tế tài chính,kế toán vào đơn vị, nhằm đảm bảo cho công tác kế toán phát huy hết vai
trò, nhiệm vụ của mình, giúp công tác quản lý và điều hành hoạt động, sản xuất kinh
doanh có hiệu quả.
Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nghiÖp vô
h¹ch to¸n kÕ to¸n. Tæ chøc h¹ch to¸n hîp lý khoa häc cã nh÷ng ý nghÜa thiÕt thùc:
- X©y dùng quy tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n trong ®¬n vÞ khoa häc, hîp lý.

1

- X©y dùng ®­îc bé m¸y kÕ to¸n trong ®¬n vÞ gän nhÑ, tiÕt kiÖm lao ®éng kÕ
to¸n mµ vÉn ®¶m b¶o hiÖu suÊt c«ng t¸c kÕ to¸n.
- Cung cÊp th«ng tin kinh tÕ rµi chÝnh nhanh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi phôc vô
cho l·nh ®¹o ®¬n vÞ ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý chÝnh x¸c.
- Gãp phÇn gi¸m s¸t, ®«n ®èc c¸c c¸ nh©n, c¸c ®¬n vÞ hoµn thµnh nhiÖm vô theo
kÕ ho¹ch, theo dù to¸n.
1.1.2. Nhiệm vụ.
C¬ së ®Ó tiÕn hµnh tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm
vÒ tæ chøc qu¶n lý cña ®¬n vÞ, nh÷ng quy ®Þnh cña luËt ph¸p, cña chÕ ®é tµi chÝnh cña
Nhµ n­íc, yªu cÇu qu¶n trÞ cña ®¬n vÞ Trªn c¬ së c¸c ®Æc ®iÓm trªn, nhiÖm vô cña tæ
chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n th­êng bao gåm:
- X¸c lËp m« h×nh tæ chøc vµ bé m¸y kÕ to¸n phï hîp víi ®¬n vÞ.
- X©y dùng hÖ thèng tµi kho¶n dïng trong ®¬n vÞ phï hîp víi hÖ thèng Tµi kho¶n
mµ Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh.
- X¸c ®Þnh h×nh thøc kÕ to¸n vËn dông vµ x©y dùng bé sæ kÕ to¸n dïng trong ®¬n
vÞ.
- X©y dùng bé chøng tõ kÕ to¸n dïng trong ®¬n vÞ, quy ®Þnh quy tr×nh lu©n
chuyÓn chøng tõ, cô thÓ ho¸ chÕ ®é b¶o qu¶n vµ l­u tr÷ chøng tõ, tµi liÖu kÕ to¸n trªn c¬
së nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc.
- X©y dùng quy tr×nh kiÓm tra kÕ to¸n.
- X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o båi d­¬ng c¸n bé kÕ to¸n, kÕ ho¹ch trang thiÕt bÞ
kü thuËt cho h¹ch to¸n kÕ to¸n.
Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n cÇn ®­îc tiÕn hµnh trªn mét sè néi dung sau ®©y:
- Tæ chøc vËn dông hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n.
- Tæ chøc vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n.
- Tæ chøc vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n
- Tæ chøc m« h×nh vµ bé m¸y kÕ to¸n.
- Tæ chøc lËp b¸o c¸o kÕ to¸n.
- Tæ chøc b¶o qu¶n vµ l­u tr÷ chøng tõ vµ tµi liÖu kÕ to¸n.

2

- Tæ chøc c«ng t¸c kiÓm tra kÕ to¸n.
1.2. Đối tượng và nguyên tắc hạch toán kế toán.
1.2.1. Đối tượng của tổ chức hạch toán kế toán.
Đối tượng của tổ chức hạch toán kế toán cũng là tài sản. Để phản ánh sự biến
động của tài sản, tổng hợp thông tin về tài sản trong quản lý thì đối tượng cụ thể của tổ
chức hạch toán kế toán phải nghiên cứu các vấn đề sau:
a. Tổ chức hạch toán kế toán theo giai đoạn. (3 giai đoạn)
- Giai đoạn 1: Giai đoạn hạch toán ban đầu: là gai đoạn vận dụng phương pháp chứng từ
để ban hành một chế độ chứng từ và vận dụng chế độ chứng từ đó vào đơn vị hạch toán
cơ sở.
Giai đoạn thu thập thông tin: phương tiện là chứng từ gốc.
Giai đoạn xử lý thông tin.
Giai đoạn trình bày thông tin.
-

Giai đoạn 2: Giai đoạn ghi sổ kế toán: là giai đoạn vận dụng phương pháp sổ kế
toán để ban hành 1 hệ thống sổ kế toán và vận dụng hệ thống sổ kế toán vào từng
đơn vị cơ sở.

Bao gồm sổ chi tiết và sổ tổng hợp.
Sổ là phương tiện để xử lý thông tin, phản ánh thông tin một cách hệ thống theo trình
tự thời gian.
-

Giai đoạn 3: Giai đoạn lập báo cáo kế toán và vận dụng chế độ báo cáo kế toán đã
ban hành để tổng hợp thông tin về tình hình sản xuất, tình hình tài chính của đơn
vị phục vụ cho các đối tượng quản lý.

b. Tổ chức hạch toán kế toán theo phần hành
Phần hành kế toán là từng đối tượng kế toán cụ thể, mỗi đối tượng kế toán ứng với
một phần hành kế toán. Trong mỗi phần hành kế toán lại được phản ánh theo 3 gia đoạn:
-

Lập chứng từ

-

Ghi sổ kế toán

-

Lập báo cáo kế toán.
Các phần hành kế toán: vật liệu, công cụ dụng cụ, tiền lương, tài sản cố định, chi
phí sản xuất, giá thành.

c. Tổ chức bộ máy kế toán và phân công lao động kế toán.

3

Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n lµ sù ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n theo tõng bé phËn chuyªn
m«n ho¸ nghiÖp vô kÕ to¸n (Theo phÇn hµnh) hoÆc theo chu tr×nh (Giai ®o¹n) h¹ch to¸n
kÕ to¸n víi nh÷ng quy ®Þnh vÒ sù liªn kÕt gi÷a c¸c bé phËn, c¸c thµnh viªn trong tæ chøc
nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ë mét ®¬n vÞ.
Nh­ vËy bé m¸y kÕ to¸n gièng nh­ mét cç m¸y, nã bao gåm c¸c phÇn tö (tõng c¸n
bé kÕ to¸n), c¸c bé phËn (tõng tæ kÕ to¸n). Gi÷a c¸c phÇn tö, c¸c bé phËn cã mèi liªn kÕt
chÆt chÏ víi nhau (Theo mét trËt tù trong mét hÖ thèng) vÒ quan hÖ cung cÊp sè liÖu, ®èi
chiÕu sè liÖu, quan hÖ chÆt trÏ víi nhau trong viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña h¹ch to¸n
kÕ to¸n.
Tuú theo ®Æc ®iÓm lo¹i h×nh kinh doanh, tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh,
tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n mµ c¸c ®¬n vÞ c¬ thÓ lùa chän m« h×nh tæ chøc kÕ to¸n vµ bé m¸y
kÕ to¸n t­¬ng øng víi m« h×nh kÕ to¸n cho phï hîp.
Ho¹t ®éng cña bé m¸y kÕ to¸n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng lµ do sù ph©n c«ng, t¹o lËp
mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c c¸n bé nh©n viªn kÕ to¸n trong c«ng viÖc víi nh÷ng tÝnh
chÊt kh¸c nhau.
Trong bé m¸y kÕ to¸n, c¸c kÕ to¸n phÇn hµnh vµ kÕ to¸n tæng hîp ®Òu cã chøc n¨ng
nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n riªng vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n ë ®¬n vÞ. C¸c kÕ to¸n phÇn hµnh th­êng
®­îc chuyªn m«n ho¸ s©u theo mét hoÆc mét sè phÇn hµnh. Khi ®· ®­îc ph©n c«ng ë
phÇn hµnh kÕ to¸n nµo, th× kÕ to¸n ®ã ph¶i ®¶m nhiÖm tõ giai ®o¹n h¹ch to¸n ban ®Çu tíi
c¸c giai ®o¹n kÕ to¸n tiÕp theo nh­: ghi sæ kÕ to¸n phÇn hµnh, ®èi chiÕu kiÓm tra sè liÖu
trªn sæ theo thùc tÕ, lËp b¸o c¸o phÇn hµnh ®­îc giao. Trong qu¸ tr×nh ®ã c¸c kÕ to¸n
phÇn hµnh cã mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt t¸c nghiÖp víi nhau. §ång thêi c¸c kÕ to¸n phÇn
hµnh ®Òu cã mèi quan hÖ víi kÕ to¸n tæng hîp trong viÖc cung cÊp sè liÖu ®¶m b¶o cho
kÕ to¸n tæng hîp thùc hiÖn chøc n¨ng tæng hîp.
KÕ to¸n tæng hîp ®­îc ph©n c«ng c«ng t¸c kÕ to¸n cã liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c phÇn
hµnh kÕ to¸n, nh»m thùc hiÖn tæng hîp sè liÖu theo yªu cÇu qu¶n lý chung toµn ®¬n vÞ.
Trong qu¸ tr×nh nµy, kÕ to¸n tæng hîp thùc hiÖn ghi sæ c¸i tæng hîp cho tÊt c¶ c¸c phÇn
hµnh vµ lËp b¸o c¸o kÕ to¸n theo ®Þnh kú hoÆc theo yªu cÇu ®ét xuÊt.
BÊt kú bé m¸y kÕ to¸n ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc nµo ®Òu ph¶i cã ng­êi l·nh ®¹o
cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt vµ cã n¨ng lùc tæ chøc c«ng t¸c kÕ
to¸n trong ph¹m vi ®¶m nhiÖm, chÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña

4

nguon tai.lieu . vn