Xem mẫu
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN
KHOA KINH TẾ
ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG THUẾ
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
`
Hưng Yên
MỤC LỤC
Chương 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ THUẾ ................................................................................................................ 4
1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế ............................................................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm ........................................................................................................................................... 4
1.1.2. Đặc điểm của thuế .............................................................................................................................. 4
1.1.3. Phân biệt thuế với lệ phí, phí ............................................................................................................. 4
1.2. Vai trò của thuế ......................................................................................................................................... 5
1.2.1. Huy động nguồn lực tài chính cho ngân sách Nhà nước ................................................................... 5
1.2.2. Điều tiết kinh tế vĩ mô ........................................................................................................................ 5
1.3. Hệ thống thuế ............................................................................................................................................ 5
1.3.1. Khái niệm ........................................................................................................................................... 5
1.3.2. Phân loại............................................................................................................................................. 5
1.3.3. Các tiêu chuẩn xây dựng hệ thống thuế ............................................................................................. 6
1.4. Các yếu tố cơ bản cấu thành một sắc thuế ................................................................................................ 7
1.4.1. Tên gọi ............................................................................................................................................... 7
1.4.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................................ 7
1.4.3. Đối tượng chịu thuế ........................................................................................................................... 7
1.4.4. Căn cứ tính thuế ................................................................................................................................. 7
1.4.5. Chế độ miễn thuế, giảm thuế ............................................................................................................. 8
1.5. Đăng ký, kê khai, nộp, quyết toán, kiểm tra, thanh tra thuế (Theo luật quản lý thuế) .............................. 8
1.5.1. Đăng ký thuế ...................................................................................................................................... 8
1.5.2. Kê khai, nộp các loại thuế .................................................................................................................. 8
1.5.3. Quyết toán, kiểm tra, thanh tra thuế ................................................................................................... 8
1.6. Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về thuế .............................................................................................. 8
1.6.1. Tổng cục Thuế và các đơn vị trực thuộc ............................................................................................ 9
1.6.2. Tổng cục Hải Quan và các đơn vị trực thuộc ..................................................................................... 9
1.6.3. Kho bạc nhà nước, các cấp chính quyền địa phương ....................................................................... 10
1.7. Một số sắc thuế, phí lệ phí ...................................................................................................................... 10
1.7.1. Thuế Nhà đất .................................................................................................................................... 10
1.7.2. Thuế tài nguyên................................................................................................................................ 14
1.7.3. Thuế môi trường .............................................................................................................................. 20
1
1.7.4. Môn bài ............................................................................................................................................ 20
1.7.5. Thuế, phí, lệ phí khác ....................................................................................................................... 23
Chương 2: THUẾ XUẤT KHẨU - THUẾ NHẬP KHẨU ............................................................................ 24
2.1. Khái niệm, đặc điểm thuế xuất nhập khẩu (XNK) .................................................................................. 24
2.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 24
2.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 24
2.2. Nội dung cơ bản của thuế XNK hiện hành ở Việt Nam.......................................................................... 24
2.2.1. Phạm vi áp dụng:.............................................................................................................................. 24
2.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 25
2.2.3. Tỷ giá tính thuế: ............................................................................................................................... 26
2.2.4. Miễn thuế, xét miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, truy thu thuế XNK .............................................. 26
2.2.5 Đăng ký ,kê khai, nộp thuế ............................................................................................................... 30
Chương 3: THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT .................................................................................................... 32
3.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) ........................................................................ 32
3.1.1. Khái niệm: ........................................................................................................................................ 32
3.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 33
3.2. Nội dung cơ bản của thuế TTĐB ở Việt Nam hiện nay .......................................................................... 33
3.2.1. Phạm vi áp dụng thuế TTĐB ........................................................................................................... 33
3.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 35
3.2.3. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế .................................................................................... 38
3.2.4. Miễn, giảm, hoàn thuế TTĐB .......................................................................................................... 41
Chương 4: THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ...................................................................................................... 44
4.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế GTGT ..................................................................................................... 44
4.1.1. Khái niệm: ........................................................................................................................................ 44
4.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 44
4.2. Nội dung cơ bản của thuế GTGT hiện hành ở Việt Nam........................................................................ 45
4.2.1. Phạm vi áp dụng............................................................................................................................... 45
4.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 47
4.2.3. Phương pháp tính thuế giá trị gia tăng ............................................................................................. 48
4.2.4. Hoá đơn chứng từ mua bán hàng hóa, dịch vụ ................................................................................. 50
4.2.5. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế .................................................................................... 50
4.2.6. Hoàn thuế GTGT ............................................................................................................................. 51
Chương 5: THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ...................................................................................... 53
2
5.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế TNDN ..................................................................................................... 53
5.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 53
5.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 53
5.1.3. Vai trò .............................................................................................................................................. 54
5.2. Nội dung thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................................................................... 54
5.2.1. Đối tượng nộp thuế .......................................................................................................................... 54
5.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 55
5.2.3. Thuế thu nhập từ quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất .......................................................... 63
5.2.4. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế TNDN ........................................................................ 67
5.2.5. Miễn, giảm thuế TNDN ................................................................................................................... 70
Chương 6: THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN................................................................................................... 74
6.1. Khái niệm, đặc điểm thuế thu nhập cá nhân ........................................................................................... 75
6.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 75
6.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 75
6.2. Nội dung thuế thu nhập cá nhân.............................................................................................................. 75
6.2.1. Đối tượng nộp thuế .......................................................................................................................... 75
6.2.2. Thu nhập chịu thuế........................................................................................................................... 76
6.2.3. Thu nhập không chịu thuế................................................................................................................ 77
6.2.4. Biểu thuế và phương pháp tính thuế ................................................................................................ 78
6.2.5. Đăng ký thuế, kê khai nộp thuế và quyết toán thuế ......................................................................... 80
3
Chương 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ THUẾ
1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế
1.1.1. Khái niệm
Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc từ các thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước theo mức độ
và thời hạn được pháp luật quy định nhằm sử dụng cho mục đích công cộng.
1.1.2. Đặc điểm của thuế
- Tính Bắt buộc: Để Nhà nước tồn tại, duy trì quyền lực và thực hiện chức năng quản lý xã hội của
mình thì cần phải có các nguồn lực tài chính. Nhà nước đã sử dụng quyền lực của mình ban hành
pháp luật, ấn định bắt buộc các thể nhân và pháp nhân phải đóng góp một phần của cải mà họ làm ra
và hình thành qũy tiền tệ tập trung của Nhà nước gọi là ngân sách Nhà nước. Chốn thuế, hay gian lận
thuế đều bị coi là những hành vi phạm pháp và phải chịu xử phạt hành chính hoặc hình sự.
- Tính không hoàn trả trực tiếp: Trước khi thu thuế Nhà nước không cam kết cung ứng trực tiếp một
dịch vụ công nào cho người nộp thuế, sau khi nộp thuế Nhà nước cũng không có sự bồi hoàn trực
tiếp nào cho người nộp thuế. Cũng như vậy người nộp thuế không thể phản đối việc thực hiện nghĩa
vụ thuế với lý do không được hoặc được hưởng ít những lợi ích từ Nhà nước.
- Tính kinh tế: Thuế gắn chặt với các hoạt động kinh tế và được xây dựng trên nền tảng giá trị thặng dư
do nền kinh tế tạo ra. Do vậy cách tốt nhất để tạo ra nguồn thu ngân sách ổn định chính là phát triển
kinh tế, chăm lo cho sự thịnh vượng của đất nước, cuộc sống của nhân dân, đó chính là nuôi sức dân.
1.1.3. Phân biệt thuế với lệ phí, phí
Thuế là khoản đóng góp bắt buộc theo quy định của pháp luật của các cá nhân và pháp nhân đối
với Nhà nước không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp.
Lệ phí là khoản thu vừa mang tính chất phục vụ cho đối tượng nộp lệ phí về việc thực hiện một
số thủ tục hành chính vừa mang tính chất động viên sự đóng góp cho ngân sách Nhà nước.
Phí là khoản thu mang tính chất bù đắp chi phí thường xuyên hoặc bất thường như phí về xây
dựng, bảo dưỡng, duy tu của Nhà nước đối với những hoạt động phục vụ người nộp phí.
Thuế và lệ phí, phí đều là nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và đều mang tính pháp lý nhưng
giữa chúng có sự khác biệt như sau:
Nội
dung
Khái
niệm
CQ
hành
Thuế là hình thưc đóng
góp nghĩa vụ theo luật
định của các pháp nhân thể
nhân cho nhà nước nhằm
đáp ứng nhu cầu chi tiêu
của nhà nước
ban Quốc hội
Tính
pháp lý
Tính chất
Đối
tượng
Thuế
Lệ phí
Phí
Là số tiền tổ chức, cá nhân phải nộp Là số tiền tổ chức, cá nhân
khi được các cơ quan nhà nước hoặc phải nộp khi được 1 tổ
các tổ chức uỷ quyền phục vụ công chức cung cấp dịch vụ
việc quản lý hành chính nhà nước
UBTV quốc hội, các bộ, các cấp UBTV quốc hội, các bộ,
chính quyền địa phương
các cấp chính quyền địa
phương
Cao nhất
Thấp hơn thuế, vì chỉ khi tổ chức cá Thấp nhất
nhân làm các thủ tục hành chính mới
phải nộp
Là khoản đóng góp bắt Mang tính chất là một khoản thù lao Mang tính chất giá cả
buộc và không hoàn trả nhằm hoàn trả trực tiếp các chi phí
trực tiếp cho người nộp
phát sinh
Tất cả các đối tượng theo Chỉ khi được thực hiện các thủ tục Chỉ khi được các tổ chức
quy định của nhà nước hành chính mới phải nộp
cung cấp dịch vụ mới phải
phải nộp thuế
nộp
4
nguon tai.lieu . vn
KHOA KINH TẾ
ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG THUẾ
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
`
Hưng Yên
MỤC LỤC
Chương 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ THUẾ ................................................................................................................ 4
1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế ............................................................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm ........................................................................................................................................... 4
1.1.2. Đặc điểm của thuế .............................................................................................................................. 4
1.1.3. Phân biệt thuế với lệ phí, phí ............................................................................................................. 4
1.2. Vai trò của thuế ......................................................................................................................................... 5
1.2.1. Huy động nguồn lực tài chính cho ngân sách Nhà nước ................................................................... 5
1.2.2. Điều tiết kinh tế vĩ mô ........................................................................................................................ 5
1.3. Hệ thống thuế ............................................................................................................................................ 5
1.3.1. Khái niệm ........................................................................................................................................... 5
1.3.2. Phân loại............................................................................................................................................. 5
1.3.3. Các tiêu chuẩn xây dựng hệ thống thuế ............................................................................................. 6
1.4. Các yếu tố cơ bản cấu thành một sắc thuế ................................................................................................ 7
1.4.1. Tên gọi ............................................................................................................................................... 7
1.4.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................................................................ 7
1.4.3. Đối tượng chịu thuế ........................................................................................................................... 7
1.4.4. Căn cứ tính thuế ................................................................................................................................. 7
1.4.5. Chế độ miễn thuế, giảm thuế ............................................................................................................. 8
1.5. Đăng ký, kê khai, nộp, quyết toán, kiểm tra, thanh tra thuế (Theo luật quản lý thuế) .............................. 8
1.5.1. Đăng ký thuế ...................................................................................................................................... 8
1.5.2. Kê khai, nộp các loại thuế .................................................................................................................. 8
1.5.3. Quyết toán, kiểm tra, thanh tra thuế ................................................................................................... 8
1.6. Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về thuế .............................................................................................. 8
1.6.1. Tổng cục Thuế và các đơn vị trực thuộc ............................................................................................ 9
1.6.2. Tổng cục Hải Quan và các đơn vị trực thuộc ..................................................................................... 9
1.6.3. Kho bạc nhà nước, các cấp chính quyền địa phương ....................................................................... 10
1.7. Một số sắc thuế, phí lệ phí ...................................................................................................................... 10
1.7.1. Thuế Nhà đất .................................................................................................................................... 10
1.7.2. Thuế tài nguyên................................................................................................................................ 14
1.7.3. Thuế môi trường .............................................................................................................................. 20
1
1.7.4. Môn bài ............................................................................................................................................ 20
1.7.5. Thuế, phí, lệ phí khác ....................................................................................................................... 23
Chương 2: THUẾ XUẤT KHẨU - THUẾ NHẬP KHẨU ............................................................................ 24
2.1. Khái niệm, đặc điểm thuế xuất nhập khẩu (XNK) .................................................................................. 24
2.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 24
2.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 24
2.2. Nội dung cơ bản của thuế XNK hiện hành ở Việt Nam.......................................................................... 24
2.2.1. Phạm vi áp dụng:.............................................................................................................................. 24
2.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 25
2.2.3. Tỷ giá tính thuế: ............................................................................................................................... 26
2.2.4. Miễn thuế, xét miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, truy thu thuế XNK .............................................. 26
2.2.5 Đăng ký ,kê khai, nộp thuế ............................................................................................................... 30
Chương 3: THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT .................................................................................................... 32
3.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) ........................................................................ 32
3.1.1. Khái niệm: ........................................................................................................................................ 32
3.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 33
3.2. Nội dung cơ bản của thuế TTĐB ở Việt Nam hiện nay .......................................................................... 33
3.2.1. Phạm vi áp dụng thuế TTĐB ........................................................................................................... 33
3.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 35
3.2.3. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế .................................................................................... 38
3.2.4. Miễn, giảm, hoàn thuế TTĐB .......................................................................................................... 41
Chương 4: THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ...................................................................................................... 44
4.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế GTGT ..................................................................................................... 44
4.1.1. Khái niệm: ........................................................................................................................................ 44
4.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 44
4.2. Nội dung cơ bản của thuế GTGT hiện hành ở Việt Nam........................................................................ 45
4.2.1. Phạm vi áp dụng............................................................................................................................... 45
4.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 47
4.2.3. Phương pháp tính thuế giá trị gia tăng ............................................................................................. 48
4.2.4. Hoá đơn chứng từ mua bán hàng hóa, dịch vụ ................................................................................. 50
4.2.5. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế .................................................................................... 50
4.2.6. Hoàn thuế GTGT ............................................................................................................................. 51
Chương 5: THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ...................................................................................... 53
2
5.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế TNDN ..................................................................................................... 53
5.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 53
5.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 53
5.1.3. Vai trò .............................................................................................................................................. 54
5.2. Nội dung thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................................................................... 54
5.2.1. Đối tượng nộp thuế .......................................................................................................................... 54
5.2.2. Căn cứ tính thuế ............................................................................................................................... 55
5.2.3. Thuế thu nhập từ quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất .......................................................... 63
5.2.4. Đăng ký, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế TNDN ........................................................................ 67
5.2.5. Miễn, giảm thuế TNDN ................................................................................................................... 70
Chương 6: THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN................................................................................................... 74
6.1. Khái niệm, đặc điểm thuế thu nhập cá nhân ........................................................................................... 75
6.1.1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 75
6.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................................................... 75
6.2. Nội dung thuế thu nhập cá nhân.............................................................................................................. 75
6.2.1. Đối tượng nộp thuế .......................................................................................................................... 75
6.2.2. Thu nhập chịu thuế........................................................................................................................... 76
6.2.3. Thu nhập không chịu thuế................................................................................................................ 77
6.2.4. Biểu thuế và phương pháp tính thuế ................................................................................................ 78
6.2.5. Đăng ký thuế, kê khai nộp thuế và quyết toán thuế ......................................................................... 80
3
Chương 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ THUẾ
1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế
1.1.1. Khái niệm
Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc từ các thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước theo mức độ
và thời hạn được pháp luật quy định nhằm sử dụng cho mục đích công cộng.
1.1.2. Đặc điểm của thuế
- Tính Bắt buộc: Để Nhà nước tồn tại, duy trì quyền lực và thực hiện chức năng quản lý xã hội của
mình thì cần phải có các nguồn lực tài chính. Nhà nước đã sử dụng quyền lực của mình ban hành
pháp luật, ấn định bắt buộc các thể nhân và pháp nhân phải đóng góp một phần của cải mà họ làm ra
và hình thành qũy tiền tệ tập trung của Nhà nước gọi là ngân sách Nhà nước. Chốn thuế, hay gian lận
thuế đều bị coi là những hành vi phạm pháp và phải chịu xử phạt hành chính hoặc hình sự.
- Tính không hoàn trả trực tiếp: Trước khi thu thuế Nhà nước không cam kết cung ứng trực tiếp một
dịch vụ công nào cho người nộp thuế, sau khi nộp thuế Nhà nước cũng không có sự bồi hoàn trực
tiếp nào cho người nộp thuế. Cũng như vậy người nộp thuế không thể phản đối việc thực hiện nghĩa
vụ thuế với lý do không được hoặc được hưởng ít những lợi ích từ Nhà nước.
- Tính kinh tế: Thuế gắn chặt với các hoạt động kinh tế và được xây dựng trên nền tảng giá trị thặng dư
do nền kinh tế tạo ra. Do vậy cách tốt nhất để tạo ra nguồn thu ngân sách ổn định chính là phát triển
kinh tế, chăm lo cho sự thịnh vượng của đất nước, cuộc sống của nhân dân, đó chính là nuôi sức dân.
1.1.3. Phân biệt thuế với lệ phí, phí
Thuế là khoản đóng góp bắt buộc theo quy định của pháp luật của các cá nhân và pháp nhân đối
với Nhà nước không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp.
Lệ phí là khoản thu vừa mang tính chất phục vụ cho đối tượng nộp lệ phí về việc thực hiện một
số thủ tục hành chính vừa mang tính chất động viên sự đóng góp cho ngân sách Nhà nước.
Phí là khoản thu mang tính chất bù đắp chi phí thường xuyên hoặc bất thường như phí về xây
dựng, bảo dưỡng, duy tu của Nhà nước đối với những hoạt động phục vụ người nộp phí.
Thuế và lệ phí, phí đều là nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và đều mang tính pháp lý nhưng
giữa chúng có sự khác biệt như sau:
Nội
dung
Khái
niệm
CQ
hành
Thuế là hình thưc đóng
góp nghĩa vụ theo luật
định của các pháp nhân thể
nhân cho nhà nước nhằm
đáp ứng nhu cầu chi tiêu
của nhà nước
ban Quốc hội
Tính
pháp lý
Tính chất
Đối
tượng
Thuế
Lệ phí
Phí
Là số tiền tổ chức, cá nhân phải nộp Là số tiền tổ chức, cá nhân
khi được các cơ quan nhà nước hoặc phải nộp khi được 1 tổ
các tổ chức uỷ quyền phục vụ công chức cung cấp dịch vụ
việc quản lý hành chính nhà nước
UBTV quốc hội, các bộ, các cấp UBTV quốc hội, các bộ,
chính quyền địa phương
các cấp chính quyền địa
phương
Cao nhất
Thấp hơn thuế, vì chỉ khi tổ chức cá Thấp nhất
nhân làm các thủ tục hành chính mới
phải nộp
Là khoản đóng góp bắt Mang tính chất là một khoản thù lao Mang tính chất giá cả
buộc và không hoàn trả nhằm hoàn trả trực tiếp các chi phí
trực tiếp cho người nộp
phát sinh
Tất cả các đối tượng theo Chỉ khi được thực hiện các thủ tục Chỉ khi được các tổ chức
quy định của nhà nước hành chính mới phải nộp
cung cấp dịch vụ mới phải
phải nộp thuế
nộp
4