Đề cương bài giảng Phát triển chương trình giáo dục và tổ chức quản lý quá trình dạy học - ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật Hưng Yên

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN
KHOA SƯ PHẠM KỸ THUẬT

-------------------------------

KHOA SƯ PHẠM KỸ THUẬT

ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG
PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC VÀ
TỔ CHỨC QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
(Lưu hành nội bộ)

Hưng Yên, 2015

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN

KHOA SƢ PHẠM KỸ THUẬT

.

MỤC LỤC
Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN CHƢƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC
1.1. Một số khái niệm liên quan............................................................................ 5
1.2. Các quan điểm trong phát triển chƣơng trình giáo dục................................. 9
1.1.2. Cách tiếp cận nội dung (content appoach) ............................................. 9
1.1.2. Cách tiếp cận mục tiêu (objective approach) ........................................10
1.1.3. Cách tiếp cận phát triển (developmental aparoach). ..............................11
1.3. Các cấp độ của chƣơng trình đào tạo........................................................... 14
1.3.1. Chƣơng trình khung ............................................................................14
1.3.2. Chƣơng trình chi tiết ...........................................................................16
1.3.3. Chƣơng trình môn học ........................................................................16
1.4. Cấu trúc của chƣơng trình khung................................................................ 16
1.4.1. Quy định về cấu trúc và khối lƣợng kiến thƣc tối thiểu cho cấp đào tạo
bậc đại học ............................................................................................................16
1.4.2. Quy định về cấu trúc và khối lƣợng kiến thức tối thiểu cho các cấp đào
tạo trong đào tạo nghề............................................................................................19
1.4.3. Quy định về cấu trúc và khối lƣợng kiến thức tối thiểu cho các cấp đào
tạo trong trung cấp chuyên nghiệp ..........................................................................21
1.5. Một số kiểu chƣơng trình đào tạo ................................................................ 23
1.5.1. Kiểu chƣơng trình môn học .................................................................23
1.5.2. Kiểu chƣơng trình mô đun ..................................................................25
Chƣơng 2: MÔ HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN CHƢƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC
2.1. Mô hình phát triển chƣơng trình giáo dục ................................................... 34
2.1.2. Phát triển chƣơng trình nhờ nhóm tƣ vấn .............................................35
2.1.3. Phát triển chƣơng trình có sự tham gia của nhiều bên liên quan ............36
2.2. Phát triển chƣơng trình theo tiếp cận năng lực ........................................... 36
1

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN

KHOA SƢ PHẠM KỸ THUẬT

.
2.2.1. Phát triển chƣơng trình đao tạo theo phƣơng pháp phân tích nghề .........36
2.2.2. Phát triển chƣơng trình giáo dục theo tiếp cận CDIO............................53
Chƣơng 3: KIỂM ĐỊNH CHẤT LƢỢNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC
3.1. Các quan điểm kiểm định chất lƣợng chƣơng trình giáo dục ...................... 59
3.1.1. Khái niệm ..........................................................................................59
3.1.2. Các kiểu (loại) đánh giá chƣơng trình ..................................................61
3.1.4. Đặc trƣng của Kiểm định chất lƣợng giáo dục.....................................63
3.2. Chuẩn đánh giá chƣơng trình giáo dục........................................................ 63
3.2.1. Tiêu chuẩn đánh giá chƣơng trình giáo dục ..........................................63
3.2.2. Tiêu chí đánh giá chƣơng trình môn học ..............................................67
3.3. Nguyên tắc kiểm định chất lƣợng chƣơng trình giáo dục ............................ 79
3.4. Phƣơng pháp và công cụ kiểm định chất lƣợng chƣơng trình giáo dục ....... 79
3.5. Đánh giá trong và đánh giá ngoài chƣơng trình giáo dục ............................ 80
3.5.1. Đánh giá trong....................................................................................80
3.5.2. Đánh giá ngoài ...................................................................................84
Chƣơng 4: TỔ CHỨC QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
4.1. Một số vấn đề chung về tổ chức .................................................................. 91
4.1.1. Khái niệm tổ chức ..............................................................................91
4.1.1. Mô hình tổ chức .................................................................................92
4.2. Tổ chức quá trình dạy học ........................................................................... 96
4.2.1. Khái niệm quá trình dạy học ...............................................................96
4.2.2. Cấu trúc tổ chức của quá trình dạy học ................................................99
4.2.3. Các hình thức tổ chức quá trình dạy học ............................................ 100
4.2.4. Các xu hƣớng hiện đại về tổ chức quá trình dạy học ........................... 109
4.3. Lập kế hoạch tổ chức quá trình dạy học .................................................... 113
4.3.1. Yêu cầu và trình tự lập kế hoạch ....................................................... 113
4.3.2. Các loại kế hoạch ............................................................................. 116
4.4. Tổ chức các hoạt động trong quá trình dạy học......................................... 122
2

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN

KHOA SƢ PHẠM KỸ THUẬT

.
4.4.1. Hoạt động của công tác phƣơng pháp ................................................ 122
4.4.2. Tổ chức quá trình học tập lý thuyết và thực hành ............................... 127
Chƣơng 5: QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC
5.1. Một số vấn đề chung về quản lý ................................................................. 133
5.1.1. Khái niệm quản lý ............................................................................ 133
5.1.2. Đặc điểm của lao động quản lý.......................................................... 135
5.1.3. Chức năng của công tác quản lý ........................................................ 136
- Chức năng kế hoạch hóa .......................................................................... 136
5.1.4. Nguyên tắc và phƣơng pháp quản lý giáo dục – đào tạo...................... 136
5.1.5. Phong cách quản lý ........................................................................... 138
5.2. Khái niệm quản lý quá trình dạy học......................................................... 138
5.3. Chức năng của công tác quản lý trong quá trình dạy học.......................... 139
5.4. Nội dung quản lý của quá trình dạy học .................................................... 140
5.4.1. Quản lý mục tiêu, nội dung, chƣơng trình, kế hoạch dạy học .............. 140
5.4.2. Quản lý hoạt động của lực lƣợng giáo viên ........................................ 145
5.4.3. Quản lý hoạt động của học sinh học nghề .......................................... 153
5.4.4.Quản lý thiết bị, tài liệu giảng dạy và học tập...................................... 161
5.4.5.Quản lý chất lƣợng dạy học................................................................ 163
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………
PHỤ LỤC

3

……………………………… 174

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN

KHOA SƢ PHẠM KỸ THUẬT

.
LỜI NÓI ĐẦU
Để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp trong xu thế giáo dục hiện nay, bên cạnh năng
lực dạy học, năng lực giáo dục, ngƣời giáo viên cần có năng lực tổ chức quá trình dạy
học, năng lực quản lý quá trình dạy học; năng lực phát triển chƣơng trình giáo dục.
Học phần Phát triển chƣơng trình giáo dục và tổ chức quản lý quá trình dạy học là
môn học nghiệp vụ sƣ phạm có mục tiêu hình thành cho sinh viên sƣ phạm những
năng lực trên. Môn học này giới thiệu những nền tảng khoa học hiện đại về : Chƣơng
trình, chƣơng trình khung, khung chƣơng trình, chƣơng trình chi tiết, chƣơng trình
môn học MH/ MD; các quan điểm phát triển chƣơng trình giáo dục, kiểu và các cấp
bậc của chƣơng trình giáo dục; ngành, nghề và ngành nghề đào tạo; chất lƣợng, kiểm
định, quy trình, nội dung và phƣơng pháp kiểm định chất lƣợng chƣơng trình đào
tạo,... Công tác tổ chức trong quá trình dạy học: các hình thức tổ chức dạy học, các
loại kế hoạch dạy học, cấu trúc bài dạy lý thuyết, bài dạy thực hành. Quản lý quá trình
dạy học: quản lý mục tiêu, chƣơng trình; quản lý hoạt động của giáo viên, quản lý
hoạt động của học sinh, quản lý cơ sở vật chất, quản lý chất lƣợng dạy học...
Trong quá trình biên soạn, cuốn sách bám sát chƣơng trình để phục vụ tốt cho
đối tƣợng chính là sinh viên Sƣ phạm kỹ thuật công nghiệp, giảng viên giảng dạy Sƣ
phạm kỹ thuật công nghiệp; giáo viên dạy nghề trong các trƣờng cao đẳng nghề, trung
cấp nghề, trung tâm dạy nghề. Ngoài ra đây cũng là tài liệu tham khảo dành cho các
cán bộ quản lý đào tạo, các chuyên gia cũng nhƣ các bạn đọc quan tâm đến lĩnh vực
phát triển chƣơng trình giáo dục, tổ chức quản lý quá trình dạy học.
Trong quá trình biên soạn khó tránh khỏi thiếu sót, tác giả mong bạn đọc góp ý
kiến nhận xét để cuốn tài liệu ngày càng hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cám ơn!
TRƢỜNG ĐHSPKT HƢNG YÊN
TẬP THỂ TÁC GIẢ

4