- Trang Chủ
- Triết học
- Đề cương bài giảng những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa mác - lenin PGS.TS Nguyễn Tấn Hùng
Xem mẫu
- ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG
NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
NGƯỜI BIÊN SOẠN
PGS.TS. NGUYỄN TẤN HÙNG
- NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC
Chương mở đầu. Nhập môn những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin
PHẦN THỨ NHẤT
THẾ GIỚI QUAN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN TRIẾT HỌC
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
Chương 1. Chủ nghĩa duy vật biện chứng
Chương 2. Phép biện chứng duy vật
Chương 3. Chủ nghĩa duy vật lịch sử
PHẦN THỨ HAI
HỌC THUYẾT CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
VỀ PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT TƯ BẢN CHỦ NGHĨA
Chương 4. Học thuyết giá trị
Chương 5. Học thuyết giá trị thặng dư
Chương 6. Học thuyết về CNTB độc quyền và CNTB độc quyền nhà nước
PHẦN THỨ BA
LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
Chương 7. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Chương 8. Những vấn đề chính trị-xã hội có tính quy luật trong tiến trình cách
mạng xã hội chủ nghĩa
Chương 9. Chủ nghĩa xã hội hiện thực và triển vọng
- Chữ viết tắt trong toàn bộ Bài giảng
TCN (SCN): trước (sau) Công nguyên CSCN: cộng sản chủ nghĩa
SVHT: sự vật, hiện tượng HTKTXH: hình thái kinh tế-xã hội
TGQ: thế giới quan PTSX: phương thức sản xuất
PPL: phương pháp luận LLSX : lực lượng sản xuất
TH: triết học. KH: khoa học TLSX: tư liệu sản xuất
CN: chủ nghĩa .CNDV: chủ nghĩa duy QHSX : quan hệ sản xuất
vật CSHT: cơ sở hạ tầng
BC: biện chứng KTTT: kiến trúc thượng tầng
CNDVBC: chủ nghĩa duy vật biện GC: giai cấp. DT: dân tộc.
chứng NL: nhân loại
CNDVLS: chủ nghĩa duy vật lịch sử GCTS: giai cấp tư sản
CNDT: chủ nghĩa duy tâm GCVS: Giai cấp vô sản
CNDTKQ: chủ nghĩa duy tâm khách ĐTGC: đấu tranh giai cấp
quan CMXH: cách mạng xã hội
CNDTCQ: chủ nghĩa duy tâm chủ quan TTXH: tồn tại xã hội
PBC: phép biện chứng YTXH: ý thức xã hội
PBCDV: phép biện chứng duy vật CNH: công nghiệp hóa
CNXH: chủ nghĩa xã hội HĐH: hiện đại hóa
XHCN: xã hội chủ nghĩa ĐCSVN: Đảng Cộng sản Việt Nam
- CHƯƠNG MỞ ĐẦU
NHẬP MÔN
NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
I. Khái lược về chủ nghĩa Mác-Lênin
1. Chủ nghĩa Mác-Lênin và ba bộ phận cấu thành
2. Khái lược sự ra đời và phát triển của chủ nghĩa Mác-
Lênin
II. Đối tượng, mục đích, yêu cầu về phương pháp học
tập, nghiên cứu những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin
1. Đối tượng và mục đích
2. Một số yêu cầu cơ bản về phương pháp học tập,
nghiên cứu
- I. KHÁI LƯỢC VỀ CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
1. Chủ nghĩa Mác-Lênin và ba bộ
phận cấu thành
Chủ nghĩa Mác-Lênin là gì?
Chủ nghĩa Mác-Lênin là học thuyết khoa học
bao gồm hệ thống các quan điểm do C. Mác và
Ph. Ăngghen sáng lập, V.I. Lênin phát triển trên
cơ sở kế thừa những giá trị tư tưởng của nhân
loại và tổng kết thực tiễn của thời đại; là thế giới
quan, phương pháp luận phổ biến của nhận thức
khoa học và thực tiễn cách mạng; là khoa học về
sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản và nhân dân
lao động khỏi áp bức bóc lột, xây dựng xã hội
- Ba bộ phận cấu thành chủ nghĩa
Mác-Lênin
1) Triết học Mác-Lênin
nghiên cứu những quy luật vận động,
phát triển chung nhất của tự nhiên, xã
hội và tư duy, là thế giới quan (TGQ)
và phương pháp luận (PPL) chung
nhất của nhận thức khoa học và thực
tiễn cách mạng.
- 2) Kinh tế chính trị Mác-Lênin
nghiên cứu những quy luật kinh tế
chung nhất của xã hội, đặc biệt là
những quy luật kinh tế của sự ra đời,
phát triển và suy vong của phương thức
sản xuất (PTSX) TBCN và sự ra đời,
phát triển của PTSX mới – PTSX cộng
sản chủ nghĩa.
- 3. Chủ nghĩa xã hội khoa học
là kết quả của sự vận dụng TGQ và
PPL triết học và kinh tế chính trị Mác-
Lênin vào việc nghiên cứu làm sáng tỏ
tính tất yếu khách quan của quá trình
cách mạng XHCN, con đường thực hiện
bước chuyển từ xã hội TBCN lên xã hội
CSCN.
- 2. Khái lược sự ra đời và phát
triển của chủ nghĩa Mác-Lênin
a) Những điều kiện và tiền đề
của sự ra đời chủ nghĩa Mác
Chủ nghĩa Mác do hai nhà sáng
lập: C. Mác (Karl Marx, 1818-1883) và
Ph. Ăngghen (Friedrich Engels, 1820-
1895)
Chú thích: Tiểu sử Mác và Ăngghen ử
Giáo trình triết học Mỹ về Jenny, về tinh bạn Mác-Ăngghen ạ
- Điều kiện kinh tế - xã hội
CN Mác ra đời vào những năm 40 thế
kỷ XIX.
- Cuộc cách mạng công nghiệp đưa
CNTB phát triển lên nền sản xuất đại
công nghiệp
- Giai cấp vô sản (GCVS) trở thành
một lực lượng chính trị độc lập
- - Mâu thuẫn cơ bản của của phương
thức sản xuất TBCN bộc lộ ra một cách gay
gắt.
Đó là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội
của nền sản xuất với tính chất tư bản
chủ nghĩa của sự chiếm hữu tư liệu
sản xuất và sản phẩm xã hội.
Mâu thuẫn này biểu hiện thành sự
đối kháng giữa GCVS và giai cấp tư
sản (GCTS).
- CN Mác ra đời và phát triển cùng thực tiễn
đấu tranh của GCVS.
Cuộc đấu tranh giai cấp của GCVS
đề ra nhu cầu phải có một lý luận cách
mạng thật sự khoa học để giải thích
đúng đắn bản chất của CNTB, vai trò
lịch sử của GCVS, triển vọng của phong
trào đấu tranh của GCVS và tương lai
của xã hội loài người nói chung và tìm ra
con đường giải phóng GCVS và nhân
loại.
- - Mặt khác, những thành tựu về kinh tế,
chính trị, xã hội trong các nước tư bản phát
triển cho phép Mác và Ăngghen khái quát nhiều
nguyên lý quan trọng của chủ nghĩa duy vật
lịch sử; nghiên cứu về bản chất và quy luật
của CNTB; về sứ mệnh lịch sử của GCVS ...
Trên cơ sở đó, Mác đưa ra những dự kiến
khoa học về khả năng xóa bỏ giai cấp, khả
năng tiến tới một xã hội tốt đẹp trong tương
lai.
- Tiền đề lý luận
Chủ nghĩa Mác có 3 nguồn gốc lý luận:
Triết học cổ điển Đức
Mác và Ăngghen kế thừa hạt nhân hợp lý trong phép biện
chứng của Hêghen (Georg W.F. Hegel,1770-1831) là lý luận
về sự phát triển, đồng thời loại bỏ cái vỏ duy tâm thần bí của
nó.
Mác và Ăngghen kế thừa chủ nghĩa duy vật và tư tưởng vô
thần của Phoiơbăc (Ludwig Feuerbach,1804-1872) đồng thời
cũng vạch rõ tính chất siêu hình cùng với cách tiếp cận duy
tâm của triết học Phoiơbăc đối với lĩnh vực lịch sử.
Trên cơ sở đó, Mác và Ăngghen sáng lập ra chủ nghĩa
duy vật biện chứng và phép biện chứng duy vật.
- Kinh tế chính trị cổ điển Anh
Mác và Ăngghen kế thừa những thành tựu
kinh tế chính trị Anh với những đại biểu lớn
là
- Ađam Xmit (Adam Smith, 1723-1790)
- Đavit Ricacđô (David Ricardo, 1772-
1823)
là những người đã xây dựng học thuyết
về giá trị của lao động, về kinh tế thị
trường.
- Chủ nghĩa xã hội không tưởng ở
Pháp, Anh
với những đai biểu
- Xanh Ximông (Saint Simon, 1760-1825)
- Saclơ Phuriê (Charles Fourier, 1772-1837)
- Rôbơt Ôwen (Robert Owen, 1771-1858)
là những người đã phê phán mạnh mẽ
CNTB và đưa ra những dự báo sâu sắc
về xã hội tương lai.
- Tiền đề khoa học tự nhiên
CNDVBC dựa trên những kết luận
mới nhất của khoa học tự nhiên, trong
đó có 3 phát minh quan trọng nhất:
- Định luật bảo toàn và chuyển hóa
năng lượng.
- Thuyết tiến hóa của Đacuyn
(Charles Darwin).
- Học thuyết về cấu tạo tế bào.
- b) Quá trình hình thành và phát
triển của chủ nghĩa Mác (1842-1895)
Quá trình chuyển biến của Mác và Ăngghen
từ chủ nghĩa duy tâm sang CNDV và từ chủ
nghĩa dân chủ cách mạng sang CNCS (1842-44)
Giai đoạn Mác và Ăngghen đề xuất những
nguyên lý cơ bản của CN Mác (1844 -1848)
Giai đoạn C. Mác và Ph. Ăngghen bổ sung và
phát triển CN Mác (sau 1948 đến khi Ăngghen
qua đời năm 1895).
- Bước chuyển bắt đầu từ khi Mác và Ăngghen
làm việc ở báo Sông Ranh 5-1842. Sau khi tờ báo
bị đình bản (4-1843), từ tháng 5-10/1843, Mác tập
trung phê phán triết học pháp quyền của Hêghen.
Cuối tháng 10-43, Mác sang Paris. Sự tiếp xúc
với tư tưởng XHCN và phong trào công nhân ở
Pháp dẫn đến bước chuyển biến dứt khoát của
Mác sang CNDV và CNCS.
Tư tưởng của Mác được thể hiện trong các tác
phẩm như “Phê phán triết học pháp quyền của
Hêghen” (1843), “Bản thảo kinh tế-triết học năm
1844”. Cũng trong thời gian này, Ăngghen có một
loạt bài báo và tác phẩm “Tình cảnh giai cấp công
nhân Anh” (1844) thể hiện bước chuyển này
- Từ khi Mác và Ăngghen cộng tác chặt chẽ
với nhau, hai ông đã viết một loạt tác phẩm
để trình bày những quan điểm lý luận cơ
bản của mình. Đó là các tác phẩm: “Gia đình
thần thánh” (1845), “Hệ tư tưởng Đức”
(1846), “Những nguyên lý của CNCS”
(1847). Cuối 1847 đầu 1848, Mác và
Ăngghen hoàn thành tác phẩm “Tuyên ngôn
Đảng Cộng sản”. Với tác phẩm này, chủ
nghĩa Mác nói chung đã hình thành về cơ
bản.
nguon tai.lieu . vn