- Trang Chủ
- Luận Văn - Báo Cáo
- ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP: NHỮNG HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN VÀ CÁC GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Xem mẫu
- BÁO CÁO TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI
"NHỮNG HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG
VỐN VÀ CÁC GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG
VỐN CHO CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ
NƯỚC Ở NƯỚC TA HIỆN NAY"
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
Lêi nãi ®Çu
Sau 10 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi §æi míi cña §¶ng, nÒn kinh tÕ níc ta
®· chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu
tiÕt cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN; c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc
b×nh ®¼ng vµ tù do c¹nh tranh víi nhau trong khu«n khæ ph¸p luËt.
C¬ chÕ kinh tÕ míi ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. C¸c doanh nghiÖp
thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· t¨ng nhanh c¶ sè lîng lÉn chÊt lîng.
Song do nÒn kinh tÕ níc ta cßn khã kh¨n, kh¶ n¨ng tÝch luü tõ néi bé cßn
thÊp, trõ mét sè doanh nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t
níc ngoµi lµ cã qui m« lín, cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ
nhá chiÕm tØ lÖ trªn 95% trong hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp trªn l·nh thæ
ViÖt nam. Do qui m« nhá vµ c¸c khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ cho nªn c¸c
doanh nghiÖp ë níc ta thêng xuyªn bÞ thiÕu vèn ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, ®Æc biÖt lµ n¨m 1996, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp níc ta ®Òu bÞ
thiÕu vèn trÇm träng trong khi ®ã ®· x¶y ra mét nghÞch lÝ lµ vèn ø ®äng ë
c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i tíi hµng ngµn tØ ®ång. Râ rµng doanh nghiÖp
thiÕu vèn kh«ng ph¶i do Ng©n hµng thiÕu vèn mµ lµ do doanh nghiÖp cha
cã c¸c gi¶i ph¸p khai th¸c c¸c nguån vµ huy ®éng vèn mét c¸ch hîp lÝ.
ThiÕu vèn s¶n xuÊt kinh doanh ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, sù
thiÖt h¹i vµ k×m h·m cµng trë nªn s©u s¾c h¬n khi toµn bé c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc bÞ thiÕu vèn v× r»ng doanh nghiÖp Nhµ níc ®ãng vai trß
chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, nã n¾m gi÷ c¸c ngµnh then chèt vµ phÇn lín c¸c
nguån lùc cña x· héi. Do ®ã, viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ doanh nghiÖp
Nhµ níc nãi riªng ®· trë nªn cÊp thiÕt !
Víi môc ®Ých vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn
cho doanh nghiÖp Nhµ níc, em chän ®Ò tµi
"Nh÷ng ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho c¸c
doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay".
§Ò ¸n ®îc chia thµnh ba phÇn:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ së vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cho
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
PhÇn II: Thùc tr¹ng viÖc huy ®éng vèn ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ
níc ë níc ta hiÖn nay.
PhÇn III: Nh÷ng gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho doanh nghiÖp nhµ
níc ë níc ta hiÖn nay.
ViÖc t×m ra gi¶i ph¸p vÒ vèn cho doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét vÊn ®Ò
hÕt søc khã kh¨n, phøc t¹p vµ ph¶i tiÕn hµnh thêng xuyªn trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do thêi gian vµ tr×nh ®é h¹n chÕ nªn
em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng víng m¾c vµ khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong
nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n
thµnh c¶m ¬n ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy
Hµ néi th¸ng 9 n¨m 2001
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ së vÒ ho¹t ®éng
huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
§Ó kinh doanh, tríc hÕt cÇn cã vèn, vèn ®Çu t ban ®Çu vµ vèn bæ sung ®Ó
më réng s¶n xuÊt, kinh doanh. Vèn kinh doanh ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu
nguån vèn kh¸c nhau. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vèn, ngêi ta còng
ph©n chia xÝ nghiÖp theo nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. C¸c nguån h×nh thµnh vèn
bao gåm: Vèn do nhµ níc cÊp (vèn NSNN) vèn do chñ kinh doanh bá ra,
vèn liªn doanh vµ vèn huy ®éng. ViÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®îc thùc
hiÖn b»ng c¸c nguån doanh thu b¸n hµng hoÆc cung cÊp dÞch vô (khÊu hao
vµ hoµn vèn lu ®éng) vµ tõ c¸c nguån huy ®éng bæ sung kh¸c. Nãi chung,
ë mçi xÝ nghiÖp, c¸c nguån vèn kh«ng ®ång nhÊt, mµ rÊt ®a d¹ng vµ phong
phó. Do ®ã kh¸i niÖm c¸c lo¹i xÝ nghiÖp ®îc h×nh thµnh c¨n cø vµo nguån
vèn chØ cã ý nghÜa t¬ng ®èi.
Vèn NSNN ®îc cÊp ph¸t cho c¸c xÝ nghiÖp cña nhµ níc. Tríc ®©y
nguån vèn nµy rÊt lín vµ chiÕm phÇn quan träng trong tæng sè chi ng©n
s¸ch cña chÝnh phñ. Víi chÝnh s¸ch më réng ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc
d©n, nguån vèn cÊp ph¸t cña NSNN cho ®Çu t XDCB sÏ ®îc thu hÑp vÒ tû
träng vµ khèi lîng. Nguån vèn bæ sung hoÆc hoµn bï cña c¸c xÝ nghiÖp
quèc doanh còng ®îc huy ®éng tõ nÒn kinh tÕ mµ cÊp ph¸t tõ NSNN nh
tríc ®©y.
Thùc tiÔn h¬n 11 n¨m ®æi míi võa qua cho thÊy, vÊn ®Ò bøc xóc cña doanh
nghiÖp níc ta thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ ®æi míi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
MÆt kh¸c, hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn còng cha cao, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh
nghiÖp trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Trong nhiÒu n¨m tríc ®©y do c¬ chÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp chi phèi, nªn qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn
trong c«ng nghiÖp kh«ng ®îc quan t©m ®Èy m¹nh.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
§iÒu ®ã do mét sè nguyªn nh©n:
- Tû lÖ gi÷a tiªu dïng vµ ®Çu t ë c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh trong lÜnh vùc
c«ng nghiÖp ®· kh«ng d¹ vµo yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt,
còng kh«ng dùa vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ chØ dùa vµo c¸c chØ thÞ kÕ ho¹ch
kh« cøng, v× thÕ qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn ®· kh«ng ®îc ®Èy m¹nh.
- ViÖc t¸i ®Çu t ®«i khi cha ®îc tÝnh to¸n kü vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ, qu¸
tr×nh tËp trung vèn nhiÒu khi mang nÆng tÝnh chÊt h×nh thøc. Tuy nhiªn ph¶i
thõa nhËn r»ng c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp cho phÐp chóng ta tËp
trung vèn mét c¸ch nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh
träng ®iÓm quy m« lín. Thùc ra, ngay tõ xa xa c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®¸nh gi¸
cao vai trß cña vèn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia. Ch¼ng
h¹n, luËn ®iÓm: "Lao ®éng lµ cha, ®Êt ®ai lµ mÑ" cña mäi cña c¶i vËt chÊt ®·
®îc nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh Uyliam Petty ®a ra tõ thÕ kû XVI. §iÒu
®ã chøng tá r»ng, ngay tõ khi ®ã ngêi ta ®· nhËn thøc râ nh÷ng yÕu tè c¬
b¶n ®Ó t¹o ra mäi cña c¶i cho x· héi, ®ã lµ nguån lùc con ngêi vµ ®Êt ®ai,
tµi nguyªn thiªn nhiªn. KÕ thõa nh÷ng t tëng cña c¸c nhµ kinh tÕ cæ ®iÓn,
M¸c ®· tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh vÒ vai trß cña vèn qua c¸c häc
thuyÕt: TÝch lòy, tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn, t¸i s¶n xuÊt t b¶n x· héi, häc
thuyÕt ®Þa t«... §Æc biÖt lµ M¸c ®· chØ ra nguån gèc chñ yÕu cña vèn tÝch
lòy lµ lao ®éng thÆng d do nh÷ng ngêi lao ®éng ®Æt ra, vµ nguån vèn ®ã
khi ®em vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× nã vËn ®éng nh thÕ
nµo. Khi nghiªn cøu nÒn s¶n xuÊt TBCN, M¸c ®· t×m thÊy qui luËt vËn ®éng
cña t b¶n (vèn) mµ qui luËt nµy nÕu ta trõu tîng nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ
vÒ mÆt x· héi th× sÏ thÊy mét ®iÒu bæ Ých b»ng c«ng thøc
SL§
TLSX
T-H ...SX...H' - T'
C«ng thøc ®ã ®· chØ ra r»ng, bÊt kú mét nhµ doanh nghiÖp nµo muèn thùc
hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng ®Òu ph¶i tr¶i qua 3 giai ®o¹n: Mua
- S¶n xuÊt - B¸n hµng. Vµ ®iÒu quan träng ®èi víi mçi ngêi s¶n xuÊt, mçi
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
doanh nghiÖp chÝnh lµ ph¶i biÕt ph©n bæ mét c¸ch hîp lý c¸c yÕu tè cña tiÒn
vèn, ®Çu t nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp
vµ c¶ x· héi. C«ng thøc ®ã còng chØ ra r»ng trong dßng ch¶y liªn tôc cña
dßng vèn ®Çu t nÕu nh h×nh th¸i nµo trong ba h×nh th¸i trªn cha ®i vµo
chu tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trong
trêng hîp nh vËy th× ®ång vèn ®ã vÉn ë d¹ng tiÒm n¨ng chÝnh nã cha
®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ toµn
x· héi. TÝch lòy vèn (t b¶n) theo M¸c lµ: "Sö dông gi¸ trÞ thÆng d lµm t
b¶n, hay chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d trë l¹i thµnh t b¶n...". Tõ nh÷ng ph©n
tÝch khoa häc chÆt chÏ víi nh÷ng luËn cø x¸c ®¸ng M¸c ®· chØ ra b¶n chÊt
cña qu¸ tr×nh tÝch lòy vèn trong c¸c doanh nghiÖp TBCN: "Mét khi kÕt hîp
®îc víi søc lao ®éng vµ ®Êt ®ai tøc lµ hai nguån gèc ®Çu tiªn cña cña c¶i,
th× t b¶n cã mét søc bµnh tríng cho phÐp nã t¨ng nh÷ng yÕu tè tÝch lòy
cña nã lªn qu¸ nh÷ng giíi h¹n mµ bÒ ngoµi h×nh nh lµ do lîng cña b¶n
th©n t b¶n quyÕt ®Þnh, nghÜa lµ do gi¸ trÞ vµ khèi lîng cña nh÷ng t liÖu
s¶n xuÊt ®· ®îc s¶n xuÊt ra quyÕt ®Þnh".
Yªu cÇu kh¸ch quan cña tÝch lòy vèn ®· ®îc M¸c kh¼ng ®Þnh do nh÷ng
nguyªn nh©n sau "Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN
th× qui m« tèi thiÓu mµ mét t b¶n c¸ biÖt ph¶i cã ®Ó cã thÓ kinh doanh,
trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng còng t¨ng lªn. V× vËy, nh÷ng t b¶n nhá h¬n cø
®æ x« vµo nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ nÒn c«ng nghiÖp lín chØ míi n¾m
mét c¸ch lÎ tÎ hay cha n¾m hoµn toµn. C¹nh tranh ë ®©y s«i sôc theo tû lÖ
thuËn víi sè lîng nh÷ng t b¶n k×nh ®Þch víi nhau vµ theo tû lÖ nghÞch víi
®¹i lîng cña c¸c t b¶n ®ã...Ngoµi ®iÒu ®ã ra, mét lùc lîng hoµn toµn
míi ®· ph¸t triÓn lªn cïng víi nÒn s¶n xuÊt TBCN, ®ã lµ tÝn dông.
Tõ ®ã, M¸c kh¼ng ®Þnh: "Sù c¹nh tranh b¾t buéc nhµ t b¶n, nÕu muèn duy
tr× t b¶n cña m×nh th× ph¶i lµm cho t b¶n ngµy cµng t¨ng thªm vµ h¾n
kh«ng thÓ naß tiÕp tôc lµm cho t b¶n ®ã ngµy mét t¨ng lªn ®îc, nÕu
kh«ng cã mét sù tÝch lòy ngµy cµng nhiÒu thªm".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
Mét sè nhµ kinh tÕ häc kh¸c còng bµn vÒ vèn vµ tÝch lòy vèn trong nÒn kinh
tÕ, mµ tiªu biÓu lµ cuèn "Kinh tÕ häc" cña Paul A. Samuelson. ¤ng viÕt:
"Hµng t b¶n do b¶n th©n hÖ thèng kinh tÕ s¶n xuÊt ®Ó ®îc sö dông lµm
®Çu vµo cña s¶n xuÊt ®Ó lµm ra hµng ho¸ dÞch vô. C¸c hµng t b¶n l©u bÒn
nµy, võa lµ ®Çu ra, võa lµ ®Çu vµo, cã thÓ tån t¹i mét thêi gian dµi hoÆc mét
thêi gian ng¾n. Chóng cã thÓ ®îc cho thuª trªn thÞ trêng cã tÝnh c¹nh
tranh nh cho thuª nh÷ng mÈu ®Êt hoÆc nh÷ng giê lao ®éng. TiÒn tr¶ cho
viÖc sö dông t¹m thêi nh÷ng hµng t b¶n gäi lµ tiÒn cho thuª". ¤ng cßn cho
r»ng thùc chÊt cña tÝch lòy chÝnh lµ chóng ta thêng chÞu bá tiªu dïng hiÖn
nay ®Ó t¨ng tiªu dïng cho t¬ng lai. Nh vËy x· héi ®Çu t, hay nhÞn tiªu
dïng hiÖn t¹i, mµ chê ®Ó thu ®îc lîi tøc do ®Çu t ®ã t¹o ra.
Mét nhµ nghiªn cøu kinh tÕ ngêi Hµn Quèc tªn lµ Sang Sung Part tõ thùc
tÕ kinh tÕ cña Hµn Quèc cïng mét sè tµi liÖu nghiªn cøu cña c¸c níc ®ang
chËm ph¸t triÓn, «ng ®· so s¸nh víi nhiÒu níc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn kÕt luËn
®îc nhiÒu ngêi chÊp nhËn lµ "C¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã rÊt Ýt kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, nhÊt lµ trong giai
®o¹n ®Çu cña thêi kú ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tù cÊp, tù tóc. TiÕt kiÖm
b»ng tiÒn cña ngêi tiªu dïng sÏ lµ qu¸ Ýt ái ®Ó cã thÓ ®Çu t ë nh÷ng n¬i
cßn cha cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt".
Tõ nhËn ®Þnh trªn Sang Sung Part ®· ®Þnh nghÜa vÒ vèn vµ tæng sè vèn nh
sau: "Díi d¹ng tiÒn tÖ, vèn ®îc ®Þnh nghÜa lµ kho¶n tÝch lòy, lµ phÇn thu
nhËp thêng cã cha ®îc tiªu dïng. VÒ mÆt hiÖn vËt, vèn ®îc chia thµnh
hai phÇn: vèn cè ®Þnh vµ vèn tån kho, lµ c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®îc s¶n xuÊt
b»ng hiÖn vËt ®îc s¶n xuÊt trong khu vùc s¶n xuÊt hay ®îc nhËp khÈu".
Vµ "Tæng sè vèn tÝch lòy cßn ®îc gäi lµ tµi s¶n quèc gia, ®îc tÝch lòy tõ
lîng s¶n phÈm vËt chÊt hiÖn cã vµ ®îc trùc tiÕp sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt hiÖn t¹i, kh«ng kÓ tµi nguyªn thiªn nhiªn nh ®Êt ®ai vµ hÇm má v× nã
kh«ng ®îc t¹o ra c¸c ho¹t ®éng ®Çu t. C¬ së h¹ tÇng ®îc gäi lµ vèn s¶n
xuÊt kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi viÖc n©ng cao tæng lîng s¶n phÈm vËt chÊt".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
Qua ®ã chóng ta rót ra mét sè nhËn xÐt theo quan niÖm vÒ vèn cña Sang
Sung Part:
Mét lµ: Vèn kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt hoÆc díi d¹ng tiÒn tÖ.
Hai lµ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn kh«ng chØ lµ nh÷ng lîng tiÒn mÆt
nhÊt ®Þnh trùc tiÕp ®Çu t sinh lîi nhuËn mµ cßn lµ gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n
h÷u h×nh vµ v« h×nh tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Ba lµ: TiÒn chØ lµ vèn nÕu nã ®îc tÝch lòy cã môc ®Ých ®Çu t sinh lîi vµ
còng chØ trë thµnh vèn ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nÕu nh trong nÒn kinh
tÕ ®ã cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt, cã ®ñ kh¶ n¨ng chuyÓn
®æi c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt trªn thÞ trêng
trong níc vµ quèc tÕ.
Vèn biÓu hiÖn b»ng tiÒn lµ nguån vèn linh ho¹t nhÊt, nhng ph¶i lµ tiÒn vËn
®éng ®i vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
MÆc dï mçi trêng ph¸i, mçi nhµ kinh tÕ häc, ë mçi thêi kú lÞch sö cã
nh÷ng quan niÖm, ph©n tÝch, kÕt luËn vÒ vèn riªng, song chóng ta cã thÓ rót
ra kh¸i niÖm vÒ vèn trªn c¬ së kÕ thõa mét sè c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cu¶
c¸c nhµ kinh tÕ häc tõ xa ®Õn nay nh sau:
- Ph¹m trï vèn ph¶i ®îc hiÓu theo nghÜa réng gåm toµn bé c¸c nguån lùc
kinh tÕ khi ®îc ®a vµo chu chuyÓn. Nã kh«ng chØ bao gåm tiÒn vèn c¸c
tµi s¶n hiÖn vËt nh m¸y mãc, vËt t, lao ®éng, tµi nguyªn, ®Êt ®ai... mµ cßn
bao gåm gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n cÊu h×nh nh vÞ trÝ cña ®Êt ®ai, c¸c thµnh
tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ...
- Vèn hiÓu theo nghÜa trùc tiÕp lµ phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n quèc gia ®îc tÝch lòy
díi d¹ng tiÒn vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n h÷u h×nh vµ v« h×nh nh»m môc ®Ých
sinh lîi, ®îc chuyÓn ®æi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®Çu t thµnh nh÷ng t
liÖu s¶n xuÊt vµ c¸c ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt cÇn thiÕt kh¸c ®Ó sö dông vµo qu¸
tr×nh ®Çu t cho nÒn kinh tÕ.
- Vèn trong níc lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cÊu thµnh qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, ®îc h×nh thµnh nªn tõ nguån lùc kinh tÕ vµ s¶n phÈm thÆng d
cña nh©n d©n lao ®éng trong mét quèc gia.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
Nh vËy, cïng víi quan niÖm vÒ vèn cña kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c xÝt, c¸c nhµ
kinh tÕ häc hiÖn ®¹i mµ tiªu biÓu lµ Paut A. Samuelson còng ®· nghiªn cøu
vÒ vèn díi c¸c gãc ®é kh¸c nhau, nhng tÊt c¶ nh÷ng sù nghiªn cøu ®ã chØ
lµm râ thªm bøc tranh toµn c¶nh vÒ vèn mµ M¸c ®· ph¸t triÓn tõ l©u.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu tÝch lòy vèn cao th× vÊn ®Ò tiÕp theo lµ ph¶i x¸c ®Þnh
®îc møc tÝch lòy vèn trong GDP cÇn híng tíi trong tõng giai ®o¹n ph¸t
triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp. øng víi mçi môc tiªu kh¸c nhau th× møc tÝch lòy
vèn trong níc thêng kh¸c nhau, vÊn ®Ò lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc tÝch
lòy vèn chiÕm tû lÖ bao nhiªu trong GDP sÏ quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ
tËp trung cña c¸c doanh nghiÖp. Kinh nghiÖm cña nhiÒu quèc gia cho thÊy
muèn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ th× tû lÖ tÝch lòy vèn trong níc
thêng ph¶i chiÕm 3% trong GDP.
PhÇn II: Thùc tr¹ng vèn cña doanh nghiÖp Nhµ níc-
Yªu cÇu bøc thiÕt cña viÖc huy ®éng vèn cho doanh
nghiÖp Nhµ níc hiÖn nay
Theo kÕt qu¶ ®ît kiÓm trra ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n vµ vèn cña doanh nghiÖp
Nhµ níc tiÕn hµnh ngµy 1/1/1996 th× tæng sè vèn kinh doanh cña 5775
doanh nghiÖp Nhµ níc ®¬n vÞ bµn giao lµ 68539 tû ®ång (kh«ng kÓ gi¸ trÞ
diÖn tÝch ®Êt trong sö dông.). Trong ®ã, doanh nghiÖp T¦ 50761,8 tû,
doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng 17778 tû ®ång. NÕu trõ ®I sè vèn kh«ng ho¹t
®éng, bao gåm gi¸ trÞ tµi s¶n chê thanh lÝ, kh«ng cÇn sö dông, nî khã ®ßi,
nî ph¶i thu ®îc khoanh l¹i th× sè vèn thùc sù ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp Nhµ níc lµ 60459 tû ®ång, b»ng 88,2% sè vèn hiÖn cã. NÕu
lo¹i trõ gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ mÊt m¸t, sè tiÒn lç cña doanh nghiÖp cßn treo trªn
sæ s¸ch th× sè vèn thùc sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cßn Ýt h¬n n÷a.
- Trong sè vèn thùc sù ho¹t ®éng, vèn cè ®Þnh lµ 53186 tû ®ång, chiÕm
88%; vèn lu ®éng lµ 7273 tû ®ång, chiÕm 12%. Ta thÊy c¬ cÊu vèn nh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
thÕ lµ kh«ng hîp lÝ. Vèn lu ®éng chiÕm tØ lÖ qu¸ nhá so víi tæng sè vèn
cña doanh nghiÖp. Vèn lu ®éng do Nhµ níc cÊp chØ ®¸p øng ®îc 20%
nhu cÇu vèn cho doanh nghiÖp, trong ®ã, vèn lu ®éng thøc sù ho¹t ®éng
míi chØ ®¸p øng ®îc 10%. Nh vËy, t×nh tr¹ng thiÕu vèn trong doanh
nghiÖp lµ phæ biÕn vµ rÊt nghiªm träng.
NÕu xem xÐt kÜ h¬n vÒ tµi s¶n cè ®Þnh ta thÊy: trang thiÕt bÞ cña doanh
nghiÖp Nhµ níc rÊt l¹c hËu, ch¾p v¸ tõ nhiÒu nguån, nhiÒu níc kh¸c
nhau. Theo ®iÒu tra cña Tæng côc thèng kª th× t×nh tr¹ng kÜ thuËt cña ®a sè
m¸y mãc thiÕt bÞ trong khu vùc doanh nghiÖp Nhµ níc l¹c hËu kho¶ng 2-3
thÕ hÖ, cã lÜnh vùc nh ®êng s¾t, c¬ khÝ, c«ng nghiÖp ®ãng tµu... l¹c hËu 4-
5 thÕ hÖ. C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®Þa ph¬ng chiÕm tØ lÖ lín nhng cã
tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu h¬n so víi doanh nghiÖp Nhµ níc T¦. Trong
sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc T¦ cã 54,3% sè doanh nghiÖp ë tr×nh ®é thñ
c«ng, 41% ë tr×nh ®é c¬ khÝ, chØ cã 3,7% ë tr×nh ®é tù ®éng ho¸. §èi víi
c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®Þa ph¬ng cã tíi 94% sè doanh nghiÖp ë tr×nh
®é thñ c«ng, 2,4% ë tr×nh ®é c¬ khÝ vµ chØ cã 2% ë tr×nh ®é tù ®éng ho¸.
Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ qu¸ yÕu kÐm dÉn tíi n¨ng
suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ níc cßn thÊp, g©y ¶nh hëng ®Õn kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Nhµ níc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ
c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi. Do dã, ®Ó doanh nghiÖp Nhµ níc cã kh¶
n¨ng c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cÇn ph¶i cã vèn (trung vµ
dµi h¹n) ®Ó ®æi míi c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ - qui m« vèn cña mét doanh
nghiÖp Nhµ níc cña níc ta cßn rÊt nhá. Vèn b×nh qu©n thùc sù ho¹t ®éng
cña mét doanh nghiÖp lµ 10,468 tû ®ång(c¸c doanh nghiÖp cì nhá cña c¸c
níc trong khu vùc ®Òu cã vèn trªn díi 1 triÖu USD). 68% Doanh nghiÖp
Nhµ níc cã vèn díi 1 tû ®ång trong ®ã cã 50% doanh nghiÖp Nhµ níc
cã vèn díi 500 triÖu, thËm chÝ cã doanh nghiÖp chØ cã vèn vµi chôc triÖu
®ång. Mét sè ngµnh cã vèn kinh doanh t¬ng ®èi lín (§iÖn lùc: 19298 tû,
N«ng nghiÖp:7738 tû, Ng©n hµng tÝn dông 2783 tû ®ång...), tû träng vèn
tõng ngµnh so víi tæng sè vèn thêng kh«ng lín, ch¼ng h¹n, x©y dùng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
4,6%; chÕ biÕn kho¸ng s¶n 3,6%; vËn t¶i bé 5,1%. Nh vËy, ta thÊy r»ng,
qui m« vèn cña tõng doanh nghiÖp vµ cña ngµnh rÊt nhá, nguyªn nh©n
chÝnh lµ do doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay cßn qu¸ nhiÒu vÒ sè
lîng, vèn cña doanh nghiÖp khi thµnh lËp ®¬c cÊp ph¸t tõ Ng©n s¸ch Nhµ
níc nhng do Ng©n s¸ch Nhµ níc eo hÑp nªn vèn cÊp ph¸t khi thµnh lËp
còng rÊt nhá.
Tõ viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng vèn cña doanh nghiÖp Nhµ níc, ta thÊy
r»ng, nhu cÇu vèn hiÖn nay cho doanh nghiÖp Nhµ níc lµ rÊt lín c¶ vÒ vèn
ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, ®ßi hái ph¶i cã biÖn ph¸p huy ®éng vèn
khÈn cÊp còng nh ph¶i cã sù ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu vèn cho phï hîp th× míi
cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp Nhµ
níc.
* Thùc tr¹ng huy ®éng vèn trong c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc:
1. Huy ®éng vèn trong DN Nhµ níc thêi k× tríc khi ®æi míi:
Trong thêi k× tríc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n¬cs ta mang nÆng tÝnh kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp, do ®ã, viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn
mang ®Æc trng lµ Nhµ níc bao cÊp vèn vµ bao cÊp tÝn dông. Nhµ níc cÊp
ph¸t vèn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho doanh nghiÖp th«ng qua hÖ thèng ng©n
hµng trªn c¬ së tÝnh to¸n c¸c nhu cÇu vèn cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu
ph¸p lÖnh mµ Nhµ níc giao cho doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ
lu th«ng vèn qua ®¹i diÖn Ng©n hµng Nhµ níc ®¶m nhËn ®· dÉn tíi tiªu
cùc, yÕu kÕm trong kinh doanh tiÒn tÖ, kh«ng t¹o lËp ®îc c¸c thÞ trêng
vèn, thÞ trêng chøng kho¸n, thÞ trêng hèi ®o¸i... §iÒu ®ã ®· dÉn tíi kh«ng
huy ®éng ®îc vèn nhµn rçi trong nh©n d©n, kh«ng ®a d¹ng ho¸ ®îc c¸c
h×nh thøc lu th«ng, cung øng vèn do ®ã, kh«ng ®¸p øng ®îc kÞp thêi, linh
ho¹t, thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
2. Huy ®éng vèn trong DNNN tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi ®Õn nay:
Trong thêi k× nµy, doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc giao quyÒn tù chñ s¶n
xuÊt kinh doanh, Nhµ níc chØ giao vèn ban ®Çu cho doanh nghiÖp, doanh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
nghiÖp ph¶i tù x¸c ®Þnh nhu cÇu, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o vµ tù tiÕn hµnh huy
®éng vèn cho doanh nghiÖp.
§Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng huy ®éng vèn ë doanh nghiÖp Nhµ níc hiÖn
nay ta xem xÐt c¸c vÊn ®Ò sau:
a) C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc:
Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi, vèn tõ c¸c nguån kh¸c nhau ®· ®îc huy
®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp víi qui m«, tèc ®é t¨ng
nhanh qua c¸c n¨m.TÝnh ®Õn th¸ng1/1996, doanh nghiÖp Nhµ níc ®· huy
®éng ®îc 279 375 tû ®ång (doanh nghiÖp Nhµ níc T¦ huy ®éng ®îc
254160 tû, doanh nghiÖp Nhµ níc ®Þa phh¬ng 25215 tû) gÊp h¬n 4,1 lÇn
vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh vËy th× cø cã 1 ®ång vèn th× doanh
nghiÖp Nhµ níc ë níc ta vay ®îc trªn 4,1 ®ång; trong khi ®ã ë NhËt, c¸c
xÝ nghiÖp cã 1 ®ång th× vay ®îc 10 ®ång. NhiÒu quan s¸t viªn ph¬ng T©y
cho r»ng tØ lÖ nµy chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè rñi ro kh«ng lµnh m¹nh so víi
ph¬ng T©y.
Thùc tÕ cho thÊy hiÖn nay ë NhËt b¶n ®ang bÞ khñng ho¶ng tµi chÝnh v×
hµng lo¹t c¸c c«ng ty tµi chÝnh, Ng©n hµng lín bÞ sôp ®æ do kh«ng thu håi
®îc c¸c kho¶n nî. ë c¸c níc ph¬ng T©y, ng©n hµng chØ cho vay: 1 ®ång
vèn riªng chØ vay ®îc tõ 2 ®Ðn 5 ®ång. ë sµi gßn thêi k× 1970- 1975 c¸c xÝ
nghiÖp t nh©n cã 1 ®«ng fvèn chØ vay ®îc kho¶ng 3 ®ång ë Ng©n hµng
®Çu t vµ 2 ®ång ë Ng©n hµng th¬ng m¹i. Nh vËy, tØ lÖ vèn riªng/vèn vay
thÊp nhÊt lµ 1,5.
Nh vËy, nÕu so s¸nh víi c¸c chØ tiªu nµy th× hiÖn nay, hiÖu qu¶ huy
®éng vèn ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµ kh¸ cao. §Ó huy ®éng ®îc
lîng vèn nµy, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chñ
yÕu sau:
- Huy ®éng tõ c¸c nguån tÝn dông: ®©y lµ nguån vèn huy ®éng quan
träng nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc.
TÝn dông cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lu«n chiÕm tØ träng
lín nhÊt so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. HiÖn nay, doanh nghiÖp Nhµ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
níc huy ®éng ®îc trªn 50% tÝn dông néi bé vµ trªn 70% tÝn dông ngo¹i
tÖ tõ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i.
- Huy ®éng tõ nguån Ng©n s¸ch Nhµ níc: Ng©n s¸ch Nhµ níc lµ
nguån vèn quan träng thø hai ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. Ng©n
s¸ch Nhµ níc cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc díi d¹ng ®Çu t
XDCB, cÊp vèn lu ®éng, bï lç, trî gi¸... MÆc dï ®ang cã sè lîng gi¶m
nhng lîng vèn hµng n¨m cho doanh nghiÖp Nhµ níc lµ rÊt lín. N¨m
1994 b»ng 0,5% GDP. §Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho doanh nghiÖp Nhµ
níc, võa qua Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Ng©n hµng Nhµ níc, Bé Tµi chÝnh
®· tr×nh ChÝnh phñ duyÖt cÊp them vèn lu ®éng cho c¸c doanh nghiÖp
thµnh viªn cña mét sè T«ngr c«ng ty.
- §Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn trong thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp ®·
vay nî níc ngoµi díi h×nh thøc nhËp khÈu hµng ho¸ tr¶ chËm (L/C tr¶
chËm) tõ 2 th¸ng ®Õn 2 n¨m. Trong n¨m 1996, lîng vèn huy ®éng tõ
ngußn nµy kho¶ng trªn 1 tû USD t¬ng ®¬ng 11000 tû ®ång. Ngoµi ra, c¸c
doanh nghiÖp Nhµ níc cßn ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kh¸c nh mua tr¶
gãp, t¹m øng, kiªn doanh, kiªn kÕt... qui m« nguån nµy kh«ng ®¸ng kÓ so
víi c¸c nguån trªn.
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn, nghÞ ®Þnh 59/Cp
ngµy 03/10/1996 cho phÐp doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc quyªn fhuy ®éng
vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, vay vèn tõ c¸c tæ chøc TÝn dông, c¸c
doanh nghiÖp kh¸c, c¸c c¸ nh©n (kÓ c¶ CBCNV trong doanh nghiÖp), nhËn
gãp vèn liªn kÕt víi c¸c h×h thøc kh¸c nhng kh«ng lµm thay ®æi h×nh thøc
së h÷u cña doanh nghiÖp Nhµ níc.
Nh vËy, ta thÊy tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi ®Õn nay, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
huy ®éng vèn cao h¬n so víi thêi k× tríc; thÓ hiÖn ë chç: lîng vèn huy
®éng ®îc nhiÒu h¬n vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn phong phó h¬n. Thµnh
tùu ®ã do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu sau:
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
+ViÖc chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ
trêng, doanh nghiÖp ®îc tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh do ®ã t¹o ra sù n¨ng
®éng s¸ng t¹o cho ho¹t ®éng huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
+ ViÖc thµnh c«ng trong c¶i c¸ch cµ æn ®Þnh kinh tÕ ®· t¹o ra tèc ®é t¨ng
trëng nhanh vµ v÷ng ch¾c, tÝch luü néi bé cña ®Êt níc t¨ng nhanh. Do ®ã,
c¸c nguån vèn huy ®éng ®îc cña doanh nghiÖp ®· t¨ng nhanh vÒ sè lîng
vµ qui m«, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña doanh
nghiÖp.
+ MÆc dï c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc kh¼ng ®Þnh lµ b×nh ®¼ng víi
nhau nhng thùc tÕ th× doanh nghiÖp Nhµ níc cßn ®îc hëng mét sè lîi
thÕ so víi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh: ®îc vay
nh¾n h¹n víi tØ lÖ l·i suÊt thÊp, ®îc hëng tµi trî tõ ng©n s¸ch, vay kh«ng
cÇn ph¶i thÕ chÊp...
b) Nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp:
MÆc dï sau 10 n¨m ®æi míi ho¹t ®éng huy ®éng vèn ë doanh nghiÖp
Nhµ níc ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, ho¹t ®éng huy ®éng
vèn trong doanh nghiÖp Nhµ níc cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i sau:
Thø nhÊt, h×nh thøc huy ®éng vèn chñ yÕu lµ ®i vay ®· dÉn tíi c¸c hËu
qu¶ sau:
+ C«ng nî cña doanh nghiÖp Nhµ níc ®· vît xa møc b×nh thêng cña
ho¹t ®éng kinh doanh vµ cã nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. §èi víi
nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ níc, theo b¸o c¸o cña Tæng côc doanh nghiÖp th×
tæng sè nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp Nhµ níc tÝnh ®Õn 31/12/1995 gÊp 7
lÇn vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp vµ b»ng 38,4% tæng doanh thu n¨m
1995; nî khã ®ßi vµ nî khoanh l¹i (thùc chÊt lµ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu
håi) chiÕm 46,1% vèn lu ®éng hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Táng sè nî ph¶i
tr¶ cña doanh nghiÖp lµ 279376 tû ®ång gÊp 3 lÇn sè nî ph¶i thu vµ b»ng
4,1 lÇn sè vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp - sè nî nµy lín h¬n GDP n¨m
1996 (n¨m 1996, GDP cña níc ta lµ 251000 tû ®ång). Tæng sè nî cña
doanh nghiÖp T¦ lµ 259160 tû ®ång, b»ng 3,2 lÇn nî ph¶i thu vµ b»ng 5 lÇn
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
vèn kinh doanh. Doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng cã sè nî lµ 25215 tû ®ång, b»ng
2,2 lÇn nî ¬h¶i thu vµ 1,4 lÇn vèn kinh doanh. Do c«ng nî qu¸ lín, hµng
n¨m, doanh nghiÖp Nhµ níc ph¶i dµnh mét tØ lÖ doanh thu kh¸ lín tr¶ l·i
vµ nî cho Ng©n hµng, do ®ã, lµm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp rÊt thÊp. N¨m 1995, tû lÖ lîi nhuËn/vèn lµ 19,3% trong khi ®ã l·i
suÊt tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ níc lµ 21%.
+ Do chñ yÕu vay vèn ë ng©n hµng dÉn ®Õn viÖc cung cÊp vèn cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp bÞ phô thuéc vµo ng©n hµng. BiÓu
hiÖn ë chç ng©n hµng cã lo¹i vèn nµo th× vay ®îc lo¹i vèn ®ã; cã vèn ng¾n
h¹n th× vay ®îc vèn ng¾n h¹n, cã vèn dµi h¹n th× vay ®îc vèn dµi h¹n.
Khi nµo mµ c¸c ®iÒu kiÖn cho vay dÔ dµng th× vay ®îc nhiÒu, khi nµo ®iÒu
kiÖn cho vay khã kh¨n th× doanh nghiÖp thiÕu vèn trÇm träng v× kh«ng vay
®îc vèn. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n chñ yÕu lÝ gi¶i cho t×nh tr¹ng thiÕu vèn
trÇm träng ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc trong n¨m 1996. Do phô thuéc
vµo ng©n hµng nªn doanh nghiÖp kh«ng x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu vèn tèi
u víi chi phÝ vèn rÎ nhÊt mµ ph¶i chÊp nhËn møc l·i suÊt do ng©n hµng ®a
ra. Møc l·i suÊt nµy thêng kh¸ cao.
Thø hai: Tèc ®é gia t¨ng vèn huy ®éng cho doanh nghiÖp
Nhµ níc gi¶m dÇn do tèc ®é gia t¨ng cña hai nguån vèn chñ yÕu lµ vèn
tÝn dông vµ vèn Ng©n s¸ch Nhµ níc bÞ gi¶m m¹nh.
+ Tèc ®é gia t¨ng cña tÝn dông néi tÖ gi¶m tõ 36,48% n¨m 1992 xuèng
cßn 18,2% n¨m 1994.
+ Tèc ®é gia t¨ng cña vèn tÝn dông néi tÖ gi¶m tõ 116,12% n¨m 1992
xuèng cßn 34,07% n¨m 1994.
§èi víi ngußn vèn tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp cho doanh nghiÖp Nhµ
níc bÞ gi¶m tõ 8,5% GDP n¨m 1988 ®Õn n¨m 1994 lµ 0,5% GDP.
Ta thÊy mét vÊn ®Ò rÊt m©u thuÉn lµ trong khi tèc ®é t¨ng trëng cña
nÒn kinh tÕ níc ta t¨ng víi tèc ®é cao, th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña c¸ doanh nghiÖp còng t¨ng nhanh, do ®ã nhu cÇu vèn cña doanh nghiÖp
còng t¨ng nhanh ®Ó b¶o ®¶m yªu cÇu t¨ng trëng, më réng s¶n xuÊt kinh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
doanh cña doanh nghiÖp th× tèc ®é gia t¨ng lîng vèn huy ®éng ®Ó ®¸p øng
nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp l¹i bÞ gi¶m. Qua ®ã, ta thÊy
r»ng hiÖu qu¶ huy ®éng vèn ngµy cµng gi¶m, doanh nghiÖp ngµy cµng thiÕu
vèn trÇm träng.
Thø ba, trong c¬ cÊu cña vèn huy ®éng ®îc th× chñ yÕu lµ vèn ng¾n
h¹n, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn dµi h¹n ®Ó ®æi míi d©y chuyÒn c«ng
nghÖ, t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Nhµ níc.
Nguyªn nh©n: c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn dµi h¹n nh thuª tµi chÝnh,
ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... cha ®îc ¸p dông réng r·i ë níc ta.
Doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng vèn b»ng c¸ch vay ng©n hµng nhng ng©n
hµng d thõa vèn ng¾n h¹n nhng thiÕu vèn dµi h¹n.
Tãm l¹i: trong 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi, ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña
c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng
kÓ. Nhng bªn c¹nh ®ã cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i nh c¸c h×nh thøc huy
®éng vèn cha ®îc ®a d¹ng ho¸, chñ yÕu vèn ®Ó kinh doanh, cha x©y
dùng ®îc c¬ cÊu vèn tèi u, chi phÝ vèn cao, míi ®¸p øng ®îc mét phÇn
nhu cÇu vèn ng¾n h¹n, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn dµi h¹n... Nh÷ng
nguyªn nh©n ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp n bÞ thiÕu vèn trÇm träng
trong nh÷ng n¨m qua. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i kh¾c phôc ®îc nh÷ng tån t¹i
nµy ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp Nhµ níc ph¸t triÓn, xøng ®¸ng víi vai trß
chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ níc ta.
PhÇn III: Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho doanh nghiÖp
Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay
I. Nh÷ng trë lùc ®èi víi ho¹t ®éng huy ®éng vèn ë c¸c DN Nhµ níc.
1. Nh÷ng víng m¾c trong viÖc ®a d¹ng hãa h×nh thøc
huy ®éng vèn.
H×nh thøc huy ®éng vèn b»ng c¸ch vay ng©n hµng ®· thÓ hiÖn rÊt
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
nhiÒu nhîc ®iÓm ®ßi hái doanh nghiÖp Nhµ níc ph¶i ®a d¹ng hãa h×nh
thøc huy ®éng vèn. Tuy nhiªn ®Ó ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn th×
tríc hÕt ph¶i cã c¸c nguån vèn vµ c¬ chÕ ph¸p lý ®Ó ®iÒu chÕ híng dÉn
ho¹t ®éng vèn tõ c¸c nguån nµy. HiÖn nay viÖc huy ®éng vèn tõ c¸c nguån
ngoµi nguån tÝn dông ng©n hµng ®ang gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n:
- Huy ®éng vèn tõ nguån chñ së h÷u: Nguån vèn h×nh thµnh vèn
chñ së h÷u cho doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN) bao gåm nguån tõ ng©n
s¸ch Nhµ níc vµ nguån tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i. Nguån ng©n s¸ch Nhµ níc
(NSNN) hiÖn nay chñ yÕu sö dông ®Ó thµnh lËp míi c¸c doanh nghiÖp vµ bæ
xung vèn lu ®éng cho mét sè doanh nghiÖp träng ®iÓm. Ng©n s¸ch Nhµ
níc cÊp cho c¸c DNNN ®ang cã xu híng gi¶m dÇn. Do vèn Ýt, hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh kÐm lîi nhuËn phØa trÝch ®Ó nép kho¶n thu sö dông vèn
cho NSNN do ®ã lîi nhuËn ®Ó l¹i dïng viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp Nhµ níc s¶n xuÊt nhá. V× vËy, viÖc huy ®éng vèn cho
c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc tõ c¸c nguån h×nh thµnh vèn chñ së h÷u cña
DNNN lµ rÊt khã kh¨n.
- Huy ®éng vèn tõ thÞ trêng chøng kho¸n: DNNN huy ®éng vèn tõ
thÞ trêng chøng kho¸n chñ yÕu b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty.
NghÞ ®Þnh 120 /CP ngµy 17/9/1994 cho phÐp c¸c DNNN ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu ®Ó huy ®éng vèn nhng ®Õn nay cha cã DNNN nµo ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu ®Ó huy ®éng vèn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do níc ta cha thµnh lËp
®îc thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó thóc ®Èy viÖc mua b¸n tr¸i phiÕu, c¸c v¨n
b¶n ph¸p lý híng dÉn ®îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty cßn thiÕu vµ cha
hoµn thiÖn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c DNNN kÐm do ®ã ngêi
mua tr¸i phiÕu rÊt thËn träng lo ng¹i c«ng ty bÞ ph¸ s¶n.
- Huy ®éng vèn tõ nguån tÝn dông thuª mua: HiÖn nay chóng ta ®·
cã mét sè c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ra ®êi nh: C«ng ty thuª mua vµ ®Çu t
cña VietCombank, c«ng ty tÝn dông thuª mua cña Vietindebank, c«ng ty
thuª mua vµ t vÊn cña ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt
Nam, c«ng ty thuª tµi chÝnh Kexin, c«ng ty liªn doanh vµ thuª tµi chÝnh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
ViÖt Nam (Vinalease). H×nh thøc tÝn dông thu mua cßn mang tÝnh chÊt thö
nghiÖm ë níc ta, c¶ níc míi chØ cã Vietnamairline sö dông ®Ó thuª m¸y
bay. Nguyªn nh©n do c¸c h×nh thøc nµy cßn rÊt míi mÎ ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp ë ViÖt Nam, ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ kinh doanh cña c¸c c«ng ty cßn
cha biÕt hoÆc cha cã kinh nghiÖm vÒ lo¹i h×nh dÞch vô nµy, m«i trêng
ph¸p lý cßn s¬ sµi cha ®ång bé ®· g©y khã kh¨n cho viÖc triÓn khai ho¹t
®éng cña c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh.
- Ngoµi ra, doanh nghiÖp Nhµ níc cßn cã thÓ huy ®éng vèn b»ng
c¸ch huy ®éng tõ c¸c nguån tÝn dông nhµ cung cÊp, t¹m øng cña kh¸ch
hµng,... nhng c¸c h×nh thøc nµy còng gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n do qui m«
vèn cña c¸c doanh nghiÖp ë níc ta nhá l¹i lu«n ë trong t×nh tr¹ng thiÕu
vèn.
2. Nh÷ng trë lùc vÒ tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc.
TÝn dông ®ang lµ nguån vèn quan träng nhÊt ®èi víi DNNN. HiÖn
nay viÖc huy ®éng vèn tõ nguån nµy ®ang gÆp ph¶i nh÷ng trë lùc sau.
Thø nhÊt, thÓ lÖ tÝn dông qui ®Þnh ®¬n vÞ vay vèn ph¶i thÕ chÊp tµi
s¶n hoÆc ®îc b¶o l·nh cña ngêi thø ba ®ñ thÈm quyÒn ngêi ®îc b¶o
l·nh ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n cho ngêi b¶o l·nh. §iÒu nµy lµm cho nhiÒu
DNNN khã cã thÓ vay ®îc vèn tõ ng©n hµng nhÊt lµ vèn trung h¹n vµ dµi
h¹n. §©y kh«ng chØ lµ ý kiÕn tõ phÝa DNNN mµ c¶ cña mét sè c¸n bé tÝn
dông "nhËn kho¸n" møc cho vay hä nãi r»ng trong nhiÒu trêng hîp, doanh
nghiÖp vay ®Ó x©y dùng míi th× lµm g× cã tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp.
Thø hai, ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông vµ lîng tiÒn cung øng,
Ng©n hµng Nhµ níc qui ®Þnh h¹n møc tÝn dông cho c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i vµ trªn c¬ së h¹n møc tÝn dông ®îc duyÖt ng©n hµng th¬ng m¹i ph©n
phæ h¹n møc tÝn dông cho c¸c Tæ chøc kinh tÕ (kh¸ch hµng) c¶ hai lo¹i h¹n
møc tÝn dông trªn ®Òu x©y dùng cho mét thêi gian dµi (thêng lµ 1 n¨m) do
vËy dï DNNN cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn nhng nÕu h¹n møc tÝn dông
kh«ng cßn th× còng kh«ng thÓ vay ®îc vèn tÝn dông ng©n hµng.
Thø ba, chÝnh s¸ch l·i suÊt cha thÓ hiÖn râ vai trß lµ ®ßn bÈy kinh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
tÕ cha thùc sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«. ChÝnh s¸ch l·i suÊt cã
thay ®æi nhng thay ®æi cßn chËm so víi biÕn ®éng cña gi¸ c¶. HiÖn nay l·i
suÊt ng¾n h¹n lµ 1,5%/ th¸ng l·i suÊt trung vµ dµi h¹n lµ 1,55%/ th¸ng. Møc
l·i suÊt nµy vÉn cßn cao h¬n so víi tû suÊt lîi nhuËn (kh¶ n¨ng sinh lêi) cña
nhiÒu DNNN víi møc l·i suÊt ®ã kh«ng mÊy DNNN cã thÓ vay ®ñ vèn cña
ng©n hµng ®Ó sö dông tiÒn vay cã hiÖu qu¶ vµ tr¶ nî phÇn vay ®óng h¹n.
ChÝnh v× l·i suÊt ®Çu ra cña ng©n hµng cao nªn h¹n chÕ qui m« tÝn dông,
h¹n chÕ kh¶ n¨ng vay vèn cña DNNN, trong khi ®ã c¸c DNNN lu«n ë trong
t×nh tr¹ng thiÕu vèn kinh doanh. Mét nghÞch lý kh¸c lµ hiÖn nay c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i chØ huy ®éng vèn ng¾n h¹n mµ khíc tõ cacs kho¶n tiÒn
göi dµi h¹n trong khi nÒn kinh tÕ ®ang bÞ thiÕu vèn dµi h¹n. Rót cuéc ng©n
hµng th¬ng m¹i (NHTM) tån mét lîng kh¸ lín vèn ng¾n h¹n trong khi ®ã
"mÆt hµng" vèn dµi h¹n ®îc nhiÒu doanh nghiÖp hái mua mµ kh«ng cã.
Thø t, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña mét sè c¸n bé tÝn dông
trong c¸c NHTM hiÖn cßn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi nÒn kinh tÕ
nhÊt lµ c¸c NHTM ë quËn huyÖn, thñ tôc cho vay vèn cßn rêm rµ ®èi víi
kh¸ch hµng vµ thêng chËm chÔ so víi yªu cÇu thêi gian cÇn cÊp vèn s¶n
xuÊt kinh doanh.
3. Nh÷ng khã kh¨n vÒ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh DN Nhµ níc.
MÆc dï, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ë DNNN ®· ®îc ®æi míi rÊt
nhiÒu nhng vÉn cßn mét sè tån t¹i g©y khã kh¨n cho viÖc huy ®éng vèn
cña DNNN. Cô thÓ lµ:
- C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn nay cha x¸c ®Þnh ®îc râ rµng
quyÒn vÒ tµi s¶n, quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp ®èi víi vèn. C¬ chÕ qu¶n
lý tµi chÝnh ë DNNN cßn phøc t¹p rêm rµ kh«ng t¹i ra ®îc tÝnh linh ho¹t
trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®Æc biÖt lµ sö dông tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp.
- ViÖc Nhµ níc qui ®Þnh DNNN chØ ®îc huy ®éng vèn víi tæng
møc d nî kh«ng vît qu¸ vèn ®iÒu lÖ. Trong t×nh h×nh hiÖn nay ®iÒu nµy
cha phï hîp v× hiÖn nay viÖc huy ®éng vèn b»ng c¸ch t¨ng vèn chñ së h÷u
cña DNNN lµ rÊt khã kh¨n do NSNN eo hÑp, tÝch luü tõ ho¹t ®éng kinh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Lý thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng
doanh nhá doanh nghiÖp chñ yÕu huy ®éng vèn b»ng c¸ch vay ng©n hµng
mµ hiÖn nay nî cña DNNN ®· vît xa vèn tù cã do ®ã nÕu qui ®Þnh tæng
møc vèn huy ®éng kh«ng ®îc vît qu¸ vèn ®iÒu lÖ th× rÊt Ýt DNNN cã kh¶
n¨ng huy ®éng ®îc vèn. §©y còng lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu
g©y ra nghÞch lý DNNN bÞ thiÕu vèn trÇm träng, ng©n hµng thõa hµng ngµn
tû ®ång.
4. Lµ nh÷ng trë lùc tõ phÝa doanh nghiÖp Nhµ níc.
- Qui mèn vµ vµ doanh nghiÖp nhá c«ng nî lín. Tµi s¶n thÕ chÊp
cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu so víi thÕ giíi nÕu cã
rñi ro x¶y ra th× viÖc ph¸t m¹i cña ng©n hµng rÊt khã kh¨n. Ng©n hµng chØ
cã thÓ cho doanh nghiÖp vay mét sè lîng vèn b»ng víi vèn tù cã cña
doanh nghiÖp nÕu vît qu¸ vèn tù cã th× nÕu cã rñi ro x¶y ra th× ng©n hµng
lµ ngêi ph¶i g¸nh chÞu c¸c rñi ro mÊt m¸t. Do ®ã DNNN rÊt khã cã thÓ vay
mét lîng vèn lín, ®Ó cã thÓ t¨ng lîng vèn vay th× mÊu chèt vÊn ®Ò lµ ph¶i
t¨ng ®îc vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp.
- HiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c DNNN hiÖn nay lµ rÊt thÊp t×nh
tr¹ng l·ng phÝ thÊt tho¸t vèn s¶y ra cßn phæ biÕn dÉn ®Õn thua lç, mÊt kh¶
n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy lµm gi¸m ®èc c¸c NHTM e
ng¹i khi ®Æc bót ký cho c¸c DNNN vay vèn.
- C«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa tµi chÝnh trong c¸c DNNN cßn rÊt yÕu.
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn mang tÝnh chÊt bu«n chuyÕn do ®ã rÊt
khã x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu vèn cho mét thêi kú dµi h¹n lµm cho ho¹t ®éng
huy ®éng vèn thêng xuyªn bÞ ®éng do ®ã nhiÒu khi ®Ó huy ®éng ®îc vèn
doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn ®îc chi phÝ vèn lín.
- §éi ngò c¸n bé nh©n viªn lµm c«ng t¸c tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
cßn rÊt yÕu vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n nhÊt lµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn
míi nh lµ tÝn dông thuª mua, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu.
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho DN Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay.
1. C¸c gi¶i ph¸p vµ tÇm vÜ m«.
1.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh ë doanh
nguon tai.lieu . vn