Xem mẫu

  1. Đề tài “Lý luận nhận thức, vận dụng quan điểm đó vào nền kinh tế Việt Nam trước và sau mười năm đổi mới đến nay”.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - lêi më ®Çu Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay, lý luËn nhËn thøc, vÊn ®Ò c¶i t¹o thùc tiÔn nÒn kinh tÕ lu«n thu hót sù quan t©m cña nhiÒu ®èi t­îng. Ngµy nay, triÕt häc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi víi sù ph¸t triÓn cña bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ nµo. Nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc vÒ lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn, ph­¬ng ph¸p biÖn chøng... lu«n lµ c¬ së, lµ ph­¬ng h­íng, lµ t«n chØ cho ho¹t ®éng thùc tiÔn, x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi. NÕu xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n, con ng­êi cã thÓ cã ®­îc nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt phï hîp víi c¸c vÊn dÒ do cuéc sèng ®Æt ra. ViÖc chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn mét lËp tr­êng triÕt häc nµo ®ã sÏ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù chÊp nhËn mét thÕ giíi quan nhÊt ®Þnh, mét c¸ch lý gi¶i nhÊt ®Þnh vÒ thÕ giíi, mµ cßn lµ sù chÊp nhËn mét c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn nhÊt ®Þnh chØ ®¹o cho ho¹t ®éng. Chóng ta biÕt r»ng, triÕt häc lµ mét trong ba bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c. Lªnin ®· chØ râ r»ng chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng ®ã chÝnh lµ triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c. Cho ®Õn nay, chØ cã triÕt häc M¸c lµ mang tÝnh ­u viÖt h¬n c¶. Trªn c¬ së nÒn t¶ng triÕt häc M¸c - Lªnin, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· häc tËp vµ tiÕp thu t­ t­ëng tiÕn bé, ®Ò ra nh÷ng môc tiªu, ph­¬ng h­íng chØ ®¹o chÝnh x¸c, ®óng ®¾n ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi, phï hîp víi hoµn c¶nh ®Êt n­íc. MÆc dï cã nh÷ng khiÕm khuyÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái song chóng ta lu«n ®i ®óng h­íng trong c¶i t¹o thùc tiÔn, ph¸t triÓn kinh tÕ, tõng b­íc ®­a ®Êt n­íc ta tiÕn kÞp tr×nh ®é c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi vÒ mäi mÆt. ChÝnh nh÷ng thµnh tùu cña x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ qua m­êi n¨m ®æi míi lµ minh chøng x¸c ®¸ng cho vÊn ®Ò nªu trªn. Ho¹t ®éng nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn cïng víi sù n¾m b¾t c¸c quy luËt kh¸ch quan trong vËn hµnh nÒn kinh tÕ ë n­íc ta lµ mét vÊn ÒÒ cßn nhiÒu xem xÐt vµ tranh c·i, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay.V× vËy, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “Lý luËn nhËn thøc, vËn dông quan ®iÓm ®ã vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tr­íc vµ sau m­êi n¨m ®æi míi ®Õn nay”. Trang 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - giíi thiÖu ®Ò tµi I, t×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi Sù tÊt th¾ng cña chñ nghÜa céng s¶n, sù thay thÕ x· héi t­ b¶n chñ nghÜa b»ng x· héi céng s¶n chñ nghÜa trong tiÕn tr×nh lÞch sö cña nh©n lo¹i lµ mét quy luËt kh¸ch quan. ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ë vµo thêi kú qu¸ ®é, chóng ta ®· bá qua giai ®o¹n t­ b¶n chñ nghÜa, tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi. V× vËy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, lu«n lu«n n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn cÇn gi¶i quyÕt. Víi sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, chóng ta ®· cã nh÷ng chiÕn l­îc vµ s¸ch l­îc ®óng ®¾n. Trªn c¬ së nÒn t¶ng cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin, ®Æc biÖt lµ lý luËn triÕt häc M¸c- Lªnin, chóng ta ®· v¹ch râ ®­îc con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n ®ã lµ: ”lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, t«n träng vµ ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan.’(TrÝch’V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI”). Tõ n¨m 1986, chóng ta ®· tæng kÕt ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó ®æi míi vµ c¶i c¸ch kinh tÕ. X©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, lµnh m¹nh chÝnh lµ sù vËn dông s¸ng t¹o quan ®iÓm chØ ®¹o cña §¶ng vµo thùc tiÔn hoµn c¶nh trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Nh÷ng quan ®iÓm ®æi míi, tiÕn bé ®ã lµ sù t«n träng hoµn toµn nh÷ng lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn chi phèi nÒn kinh tÕ. §øng trªn quan ®iÓm triÕt häc M¸c- Lªnin, ta cµng cã c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng khëi s¾c trong m­êi n¨m ®æi míi cho dÕn nay tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI lµ nh÷ng thµnh c«ng mang tÝnh tÊt yÕu do chóng ta ®· vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt kh¸ch quan vµo c¶i t¹o thùc tiÔn. Chóng ta ®· t«n träng nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cã tÝnh quy luËt cña lÞch sö, kh«ng ®i ng­îc l¹i “guång quay” cña lÞch sö. II, Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña ®Ò tµi Lu«n lu«n g¾n lý thuyÕt víi thùc hµnh, n¾m v÷ng kiÕn thøc th«ng qua sù hiÓu biÕt s©u réngvÊn ®Ò lµ mét ph­¬ng ch©m hµnh ®éng cña sinh viªn trong thêi ®¹i míi. Nghiªn cøu lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn lµ mét sù nghiªn cøu s©u réng cña triÕt häc trong mèi liªn quan víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. Trang 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - H¬n thÕ n÷a, ®øng tr­íc ng­ìng cöa thÕ kû 21, khi mµ xu thÐ héi nhËp ®ang t¨ng cao, nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ th× c¸c hµnh ®éng ®Òu xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn lµ ph­¬ng ch©m chØ ®¹o vµ ho¹t ®éng cña §¶ng, Nhµ n­íc ta. Muèn ph¸t triÓn kinh tÕ v÷ng m¹nh th× ph¶i lu«n ®Æt nã víi mèi quan hÖ víi nh÷ng khoa häc kh¸c, ®Æc biÖt lµ triÕt häc. Sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i, ph¸t triÓn hay l¹c hËu cña bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo lµ do cã lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n. Bëi v× xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n, con ng­êi cã thÓ cã ®­îc c¸ch gi¶i quyÕt phï hîp víi nh÷ng vÊn ®Ò do cuéc sèng ®Æt ra. Cßn ng­îc l¹i, xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc sai lÇm, con ng­ßi khã cã thÓ tr¸nh khái hµnh ®éng sai lÇm. Trong ho¹t d«ng kinh tÕ, mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n lµ tèi cÇn thiÕt. ChØ cã triÕt häc M¸c - Lªnin míi cã ®­îc nh÷ng tÝnh ­u viÖt nµy. §èi víi mét sinh viªn ng©n hµng nãi riªng vµ nh÷ng c¸n bé kinh tÕ nãi chung, viÕc n¾m v÷ng triÐt häc víi nh÷ng quy luËt, lý luËn, ph­¬ng ph¸p cña nã lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. V× khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cô thÓ nh­: c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c thùc tiÔn nµy kh«ng thÓ t×m thÊy ®­îc ë nh÷ng c¸n bé thuéc lÜnh vùc chuyªn ngµnh triÕt häc mét c©u tr¶ lêi cô thÓ vÒ vÊn ®Ò ®ã d­îc, nh­ng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p nµy l¹i lu«n n¶y sinh. III, ph¹m vi nghiªn cøu TriÕt häc M¸c - Lªnin vÒ vËt chÊt, vËn ®éng trong kh«ng gian, thêi gian vµ vÒ sù thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi ®· gãp phÇn x¸c lËp thÕ giíi quan duy vËt khoa häc vµ cã ý nghÜa vÒ ph­¬ng ph¸p luËn to lín trong nhËn thøc khoa häc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn. TriÕt häc kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× qu¸ xa x«i, viÓn v«ng, ng­îc l¹i nã g¾n bã hÕt søc chÆt chÏ víi cuéc sèng, thùc tiÔn, chØ ®¹o cho con ng­êi hµnh ®éng. N¾m v÷ng ®­îc mäi néi dung cña triÕt häc, ®Æc biÖt lµ lý luËn nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn sÏ lµm cho con ng­êi lµm chñ thÕ giíi, chinh phôc thiªn nhiªn, c¶i t¹o ®­îc x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh mÏ. VÊn ®Ò ®· nªu trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VI cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay. Sau h¬n m­êi n¨m ®æi míi víi nh÷ng thµnh tùu Trang 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - nhÊt ®Þnh ta cµng thÊy râ sù ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt cña bµi häc kinh nghiÖm ®ã. Trong bµi viÕt nµy, chØ tËp trung ph©n tÝch vÊn ®Ò lý luËn nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Cïng víi sù tæng kÕt cña ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI trong v¨n kiÖn ®· ®¸nh dÊu mét mèc son lÞch sö cña ViÖt Nam chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ho¹t ®éng x©y dùng kinh tÕ, ®æi míi kinh tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ mèi liªn hÖ cña nã víi thùc tiÔn vµ c¸c quy luËt triÕt häc lµ trung t©m cña néi dung nµy. IV, C¬ së lý luËn §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tr­íc v¨n kiÖn nµy, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®· ®­îc rót ra trong triÕt häc M¸c - Lªnin vµ §¶ng ta lÊy ®ã lµm “kim chØ nam’ cho ho¹t ®éng cña m×nh. TriÕt häc lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin ®· chØ râ; triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c lµ chñ nghÜa duy vËt. Nh­ng M¸c kh«ng dõng l¹i ë chñ nghÜa duy vËt thÕ kû XVIII mµ nh÷ng thiÕu sãt chñ yÕu nhÊt cña nã lµ m¸y mãc, siªu h×nh vµ duy t©m khi xem xÐt c¸c hiÖn t­îng x· héi. C.M¸c vµ F.Enghen ®· kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt Êy, ®Èy triÕt häc tiÕn lªn h¬n n÷a b»ng c¸ch tiÕp thu mét c¸ch cã phª ph¸n vµ cã chän läc nh÷ng thµnh qu¶ cña triÕt hoc cæ ®iÓn §øc vµ nhÊt lµ cña hÖ thèng triÕt häc Hªghen. Trong nh÷ng thµnh qu¶ ®ã th× thµnh qu¶ chñ yÕu lµ phÐp biÖn chøng, tøc lµ häc thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn d­íi h×nh thøc toµn diÖn nhÊt, s©u s¾c nhÊt vµ tho¸t h¼n ®­îc tÝnh phiÕn diÖn. Nh­ng phÐp biÖn chøng cña Heeghen lµ phÐp biÖn chøng duy t©m nªn M¸c vµ Enghen ®· c¶i t¹o nã. ChÝnh trong qu¸ tr×nh c¶i t¹o nµy, M¸c vµ Enghen ®· g¾n phÐp biÖn chøng Hªghen víi thùc tiÔn, ph¸t triÓn tiÕp tôc chñ nghÜa duy vËt cò, ®Èy nã lªn thµnh chñ nghÜa duy vËt bÞªn chøng.V× vËy chÝnh M¸c vµ Enghen ®· x©y dùng mét triÕt häc míi víi thÕ giíi quan duy vËt nhÊt qu¸n trong viÖc nhËn thøc x· héi. C¬ së cña nh÷ng lÝ luËn trong häc thuyÕt ®ã lµ nh÷ng quy luËt kh¸ch quan vµ thùc tiÔn x· héi (“TriÕt häc M¸c- Lªnin”- Ch­¬ng tr×nh cao cÊp. TËp I;TËp san triÕt häc). VËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng nªn triÕt häc M¸c, C.M¸c vµ Enghen ®· lu«n ®i tõ thùc tiÔn vµ nh÷ng quy luËt kh¸ch quan ®Ó ®Þnh h­íng lý luËn nghiªn cøu. Nh÷ng lý Trang 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - luËn ®ã v× thÕ cã c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c, kh«ng sa vµo siªu h×nh hay nhÞ nguyªn luËn nh­ c¸c nhµ triÕt häc ®i tr­íc. §Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng ®­îc ®óng ®¾n, triÕt häc M¸c- Lªnin chÝnh lµ nÒn t¶ng bÒn v÷ng cho mäi môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn mäi mÆt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trang 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - CH­¬ng I mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi nghiªn cøu I. Thùc tiÔn 1. Kh¸i niÖm Ho¹t ®éng con ng­êi chia lµm hai lÜnh vùc c¬ b¶n. Mét trong hai lÜnh vùc quan träng ®ã lµ: ho¹t ®éng thùc tiÔn. Thùc tiÔn: (theo quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt): Lµ nh÷ng ho¹t ®éng vËt chÊt c¶m tÝnh, cã môc ®Ých, cã tÝnh lÞch sö - x· héi cña con ng­êi nh»m c¶i t¹o, lµm biÕn ®æi tù nhiªn vµ x· héi. 2. TÝnh vËt chÊt trong ho¹t ®éng thùc tiÔn §ã lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých cña x· héi, ph¶i sö dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ò t¸c ®éng tíi ®èi t­îng vËt chÊt nhÊt ®Þnh cña tù nhiªn hay x· héi, lµm biÕn ®æi nã, t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi. ChØ cã thùc tiÔn míi trùc tiÕp lµm thay ®æi thÕ giíi hiÖn thùc, míi thùc sù mang tÝnh chÊt phª ph¸n vµ c¸ch m¹ng. §©y lµ ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña thùc tiÔn, lµ c¬ së ®Ò ph©n biÖt ho¹t ®éng thùc tiÔn kh¸c víi ho¹t ®éng lý luËn cña con ng­êi. 3. TÝnh chÊt lÞch sö x· héi ë nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau, ho¹t ®éng thùc tiÔn diÔn ra lµ kh¸c nhau, thay ®æi vÒ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. Thùc tiÔn lµ s¶n phÈm lÞch sö toµn thÕ giíi, thÓ hiÖn nh÷ng mèi quan hÖ mu«n vÎ vµ v« tËn gi÷a con ng­êi víi giíi tù nhiªn vµ con ng­êi víi con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ tinh thÇn, lµ ph­¬ng thóc c¬ b¶n cña sù tån t¹i x· héi cña con ng­êi. 4. Thùc tiÔn cña con ng­êi ®­îc tiÕn hµnh d­íi nhiÒu h×nh thøc Trang 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¶i t¹o thÕ giíi, con ng­êi t¹o ra mét hiÖn thùc míi, mét ”thiªn nhiªn thø hai”. §ã lµ thÕ giíi cña v¨n hãa tinh thÇn vµ vËt chÊt, nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cho sù tån t¹i cña con ng­êi, nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy kh«ng ®­îc giíi tù nhiªn mang l¹i d­íi d¹ng cã s½n. §ång thêi víi qu¸ tr×nh ®ã, con ng­êi còng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh. ChÝnh sù c¶i t¹o hiÖn thùc th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ c¬ së cña tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c cã tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o cña con ng­êi. Con ng­êi kh«ng thÝch nghi mét c¸ch thô ®éng mµ th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh, t¸c ®éng mét c¸ch tÝch cùc ®Ó biÕn ®æi vµ c¶i t¹o thÕ giíi bªn ngoµi. Ho¹t ®éng ®ã chÝnh lµ thùc tiÔn. a,Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt Lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn quan träng nhÊt cña x· héi.Thùc tiÔn s¶n xuÊt vËt chÊt lµ tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t ®Ó h×nh thµnh nh÷ng mèi quan hÖ ®Æc biÖt cña con ng­êi ®èi víi thÕ giíi, gióp con ng­êi v­ît ra khái khu«n khæ tån t¹i cña c¸c loµi vËt. b.Ho¹t ®éng chÝnh trÞ x· héi Lµ ho¹t déng cña con ng­êi trong c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ x· héi nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c thiÕt chÕ x· héi, c¸c quan hÖ x· héi lµm ®Þa bµn réng r·i cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ t¹o ra nh÷ng m«i tr­êng x· héi xøng ®¸ng víi b¶n chÊt con ng­êi b»ng c¸ch ®Êu tranh giai cÊp vµ c¸ch m¹ng x· héi. c. Ho¹t ®éng thùc nghiÖm khoa häc Lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ®Æc biÖt v× con ng­êi ph¶i t¹o ra mét thÕ giíi riªng cho thùc nghiÖm cña khoa häc tù nhiªn vµ c¶ khoa häc x· héi. II, Thùc tiÔn cã vai trß rÊt to lín ®èi víi nhËn thøc Ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ c¬ së, lµ nguån gèc, lµ ®éng lùc, lµ môc ®Ých, lµ tiªu chuÈn cña nhËn thøc. 1.Thùc tiÔn lµ c¬ së, nguån gèc cña nhËn thøc Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng­êi lµm biÕn ®æi thÕ giíi kh¸ch quan, b¾t c¸c sù vËt, hiÖn t­îng cña thÕ giíi kh¸ch quan ph¶i béc lé nh÷ng thuéc tÝnh vµ quy luËt cña chóng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn lu«n lu«n n¶y sinh c¸c vÊn ®Ò ®ßi hái con Trang 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - ng­êi ph¶i gi¶i ®¸p vµ do ®ã nhËn thøc ®­îc h×nh thµnh. Nh­ vËy, qua ho¹t ®éng thùc tiÔn mµ con ng­êi tù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÕ giíi quan( t¹o ®iÒu kiÖn cho nhËn thøc cao h¬n). Qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, n·o bé con ng­êi còng ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n, c¸c gi¸c quan ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Thùc tiÔn lµ nguån tri thøc, ®ång thêi còng lµ ®èi t­îng cña nhËn thøc. ChÝnh ho¹t ®éng thùc tiÔn ®· ®Æt ra c¸c nhu cÇu cho nhËn thøc, t¹o ra c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i gióp con ng­êi ®i s©u t×m hiÓu tù nhiªn. 1,Thùc tiÔn lµ ®éng lùc cña nhËn thøc Ngay tõ ®Çu, nhËn thøc ®· b¾t nguån tõ thùc tiÔn, do thùc tiÔn quy ®Þnh. Mçi b­íc ph¸t triÓn cña thùc tiÔn l¹i lu«n lu«n ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò míi cho nhËn thøc, thóc ®Èy nhËn thøc tiÕp tôc ph¸t triÓn. Nh­ vËy thùc tiÔn trang bÞ nh÷ng ph­¬ng tiÖn míi, ®Æt ra nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch h¬n, nã rµ so¸t sù nhËn thøc. Thùc tiÔn l¾p ®i l¾p l¹i nhiÒu lÇn, c¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc phong phó, nhiÒu vÎ, con ng­êi míi ph©n biÖt ®­îc ®©u lµ mèi quan hÖ ngÉu nhiªn bÒ ngoµi, ®©u lµ mèi liªn hÖ b¶n chÊt, nh÷ng quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. 2,Thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc Nh÷ng tri thøc khoa häc chØ cã ý nghÜa thùc tiÔn khi nã ®­îc vËn dông vµo thùc tiÔn. Môc ®Ých cuèi cïng cña nhËn thøc kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c¸c tri thøc mµ lµ nh»m c¶i t¹o hiÖn thøc kh¸ch quan, ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn x· héi. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhËn thøc lµ b¾t nguån tõ thùc tiÔn, do yªu cÇu cña thùc tiÔn. NhËn thøc chØ trë vÒ hoµn thµnh chøc n¨ng cña m×nh khi nã chØ ®¹o ho¹t ®éng thùc tiÔn, gióp cho ho¹t ®éng thùc tiÔn cã hiÖu qu¶ h¬n. ChØ cã th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, th× tri thøc con ng­êi míi thÓ hiÖn ®­îc søc m¹nh cña m×nh, sù hiÓu biÕt cña con ng­êi míi cã ý nghÜa. 3,Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña nhËn thøc B»ng thùc tiÔn mµ kiÓm chøng nhËn thøc ®óng hay sai. Khi nhËn thøc ®óng th× nã phôc vô thùc tiÔn ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i. 4,Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña ch©n lý Trang 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - a.Ch©n lý Lµ nh÷ng tri thøc ph¶n ¸nh ®óng ®¾n thÕ giíi kh¸ch quan ®­îc thùc tiÔn kh¼ng ®Þnh ( néi dung kh¸ch quan, cã ý nghÜa gi¸ trÞ ®èi víi ®êi sèng con ng­êi) Ch©n lý mang tÝnh kh¸ch quan, nã kh«ng phô thuéc vµo sè ®«ng (vÝ dô: ch©n lý t«n gi¸o). Ch©n lý mang tÝnh hai mÆt ( tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi ) v× tÝnh hai mÆt trong qu¸ tr×nh nhËn thøc cña nh©n lo¹i. b.Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña ch©n lý Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra ch©n lý kh«ng ph¶i lµ ý thøc t­ t­ëng, t­ duy mµ lµ thùc tiÔn. Bëi v× chØ cã th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, tri thøc míi trë l¹i t¸c ®éng vµo thÕ giíi vËt chÊt, qua ®ã nã ®­îc ”hiÖn thùc ho¸”, “vËt chÊt h¬n” thµnh c¸c kh¸ch thÓ c¶m tÝnh. Tõ ®ã míi cã c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña con ng­êi ®óng hay sai, cã ®¹t tíi ch©n lý hay kh«ng. Thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, nªn nhËn thøc cña con ng­êi còng ®­îc kiÓm tra th«ng qua rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. +Thùc tiÔn cña x· héi lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. +Thùc tiÔn trong mçi giai ®o¹n lÞch sö ®Òu cã giíi h¹n. Nã kh«ng thÓ chøng minh hay b¸c bá hoµn toµn mét tri thøc nµo ®ã cña con ng­êi mµ nã ®­îc thùc tiÔn tiÕp theo chøng minh, bæ sung thªm. Nh­ vËy tiªu chuÈn thùc tiÔn còng mang tÝnh chÊt biÖn chøng vµ nh­ vËy míi cã kh¶ n¨ng kiÓm tra mét c¸ch chÝnh x¸c sù ph¸t triÓn biÖn chøng cña nhËn thøc. c.ý nghÜa: Thùc tiÔn lín nhÊt ë n­íc ta hiÖn nay lµ thùc tiÔn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng míi, nÒn v¨n ho¸ míi ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ chÕ ®é x· héi míi: c«ng b»ng, b×nh ®¼ng, tiÐn bé. Trong lÜnh vùc kinh tÕ, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch hay c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ cô thÓ muèn biÕt ®óng hay sai ®Òu ph¶i th«ng qua vËn dông chóng trong s¶n xuÊt, kinh doanh còng nh­ qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh ®ã. §­êng lèi chÝnh s¸ch còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh Trang 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - tÕ chØ ®óng khi chóng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. C«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi sau nh÷ng b­íc tiÕn vµ nh÷ng thµnh tùu to lín mang l¹i ý nghÜa lÞch sö, giê ®©y l¹i ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Nh÷ng ho¹t ®éng nghiªn cøu lý luËn chÝnh lµ nh»m t×m ra lêi gi¶i ®¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay. C«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng nhËn thøc nãi chung vµ c«ng t¸c lý luËn nãi riªng, nhÊt ®Þnh sÏ ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng hiÓu biÕt míi, phong phó h¬n vµ cô thÓ h¬n vÒ m« h×nh chñ nghÜa x· héi, vÒ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. III. Mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn 1. Lý luËn a. Kh¸i niÖm Lµ mét hÖ thèng nh÷ng tri thøc ®­îc kh¸i qu¸t tõ thùc tiÔn. Nã ph¶n ¸nh nh÷ng quy luËt, cña tõng lÜnh vùc trong hiÖn thùc kh¸ch quan. b. §Æc ®iÓm Lý luËn mang tÝnh hÖ thèng, nã ra ®êi trªn c¬ së ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi nªn bÊt kú mét lý luËn nµo còng mang tÝnh môc ®Ých vµ øng dông. Nã mang tÝnh hÖ thèng cao, tæ chøc cã khoa häc. 2. Mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn §­îc thÓ hiÖn b»ng mèi quan hÖ gi÷a nhËn thøc vµ thùc tiÔn. GI÷a lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. Sù thèng nhÊt ®ã b¾t nguån tõ chç: chóng ®Òu lµ ho¹t ®éng cña con ng­êi, ®Òu nh»m môc ®Ých c¶i t¹o tù nhiªn vµ c¶i t¹o x· héi ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi. a. Lý luËn b¾t nguån tõ thùc tiÔn Lý luËn dùa trªn nhu cÇu cña thùc tiÔn vµ lÊy ®­îc chÊt liÖu cña thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña con ng­êi, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi. Lý luËn kh«ng cã môc ®Ých tù nã mµ môc ®Ých cuèi cïng lµ phôc vô thùc tiÔn. Søc sèng cña lý luËn chÝnh lµ lu«n lu«n g¾n liÒn víi thùc tiÔn, phôc vô cho yªu cÇu cña thùc tiÕn. Trang 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - b. Lý luËn më ®­êng vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng cña thùc tiÔn VÝ dô: lý luËn M¸c - Lªnin h­íng dÉn con ®­êng ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n. Sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ tuú thuéc vµo nã ®­îc h­íng dÉn bëi lý luËn nµo, cã khoa häc hay kh«ng? Sù ph¸t triÓn cña lý luËn lµ do yªu cÇu cña thùc tiÔn, ®iÒu ®ã còng nãi lªn thùc tiÔn kh«ng t¸ch rêi lý luËn, kh«ng thÓ thiÕu sù h­íng dÉn cña lý luËn. Vai trß cña lý luËn khoa häc lµ ë chç: nã ®­a l¹i cho thùc tiÔn c¸c tri thøc ®óng ®¾n vÒ c¸c quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña hiÖn thùc kh¸ch quan, tõ ®ã míi cã c¬ së ®Ó ®Þnh ra môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p ®óng ®¾n cho ho¹t ®éng thùc tiÔn. Quan hÖ lý luËn vµ thùc tiÔn mang tÝnh chÊt phøc t¹p, quan hÖ ®ã cã thÓ lµ thèng nhÊt hoÆc m©u thuÉn ®èi lËp. c. Lý luËn vµ thùc tiÔn lµ thèng nhÊt Lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt khi giai cÊp thèng trÞ cßn mang tinh thÇn tiÕn bé vµ cßn gi÷ sø mÖnh lÞch sö. Khi lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt th× chóng sÏ t¨ng c­êng lÉn nhau vµ ph¸t huy vai trß cña nhau. Sù thèng nhÊt ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn lý c¨n b¶n cña triÕt häc M¸c- Lªnin. d. Sù m©u thuÉn cña lý luËn vµ thùc tiÔn X¶y ra khi giai cÊp thèng trÞ trë nªn ph¶n ®éng, lçi thêi, l¹c hËu. Khi m©u thuÉn n¶y sinh, chóng sÏ lµm gi¶m ¶nh h­ëng cña nhau. §iÒu ®ã dÉn ®Õn mäi ®­êng lèi, chÝnh s¸ch x· héi trë nªn l¹c hËu vµ ph¶n ®éng. *ý nghÜa: CÇn ph¶i t¨ng c­êng, ph¸t huy vai trß cña lý luËn ®èi víi x· héi, ®Æc biÖt lµ lý luËn x· héi mµ quan träng lµ lý luËn M¸c - Lªnin vµ c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ. Tr­íc chñ nghÜa M¸c, trong lý luËn nhËn thøc, ph¹m trï thùc tiÔn hÇu nh­ kh«ng cã chç ®øng nµo. NhiÒu ng­êi cßn h×nh dung thùc tiÔn víi bé mÆt xÊu xÝ cña con bu«n (Ph¬-B¸ch). Trong “Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n”, sau khi phª ph¸n E. Ma Kh¬ vµ mét sè ng­¬i kh¸c ®· ”cè g¹t thùc tiÔn ra khái lý luËn nhËn thøc, coi thùc tiÔn nh­ mét c¸i g× kh«ng ®¸ng nghiªn cøu vÒ mÆt nhËn thøc luËn, ®· Trang 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - ”®em c¸i tiªu chuÈn thùc tiÔn lµ c¸i gióp cho mçi ng­êi ph©n biÖt ®­îc ¶o t­ëng víi hiÖn thùc ®Æt ra ngoµi giíi h¹n cña khoa häc, cña lý luËn nhËn thøc... ®Ó dän chç cho chñ nghÜa duy t©m vµ thuyÕt bÊt kh¶ tri”. V.I.Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh: quan ®iÓm vÒ ®êi sèng, vÒ thùc tiÔn ph¶i lµ quan ®iÓm thø nhÊt vµ c¬ b¶n cña lý luËn vÒ nhËn thøc. (“V.I.Lªnin toµn tËp” – 1980) ChÝnh v× sù quan träng cña mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn nªn ®èi víi n­íc ta trong giai ®o¹n nµy cÇn ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ ho¹t ®éng. HiÖn nay, n­íc ta ®ang tiÕn hµnh ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi, mµ trong ®ã ®æi míi kinh tÕ lµ trung t©m. §æi míi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ ch­a cã lêi gi¶i ®¸p s½n. Vµ chóng ta còng kh«ng bao giê cã thÓ cã mét lêi gi¶i s½n sau ®ã míi ®i vµo tiÕn hµnh ®æi míi. Qu¸ tr×nh ®æi míi nãi chung, ®æi míi kinh tÕ nãi riªng vµ viÖc nhËn thøc qu¸ tr×nh ®æi míi ®ã kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. VËy trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan, ph¶i lÊy hiÖn thùc kh¸ch quan lµm c¬ së cho ho¹t ®éng cña m×nh. G¾n lý luËn vµo thùc tiÔn ®Ó ho¹t ®éng trë nªn khoa häc, cã c¬ së v÷ng ch¾c. Tinh thÇn Êy chÝnh lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VI. e. Thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn lµ mét nguyªn t¾c c¨n b¶n cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Thùc tiÔn kh«ng cã lý luËn h­íng ®Én th× thµnh thùc tiÔn mï qu¸ng. Lý luËn mµ kh«ng liªn hÖ víi thùc tiÔn lµ lý luËn su«ng. V× vËy cho nªn trong khi nhÊn m¹nh sù quan träng cña lý luËn, ®· nhiÒu lÇn Lªnin nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng lý luËn c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i lµ gi¸o ®iÒu, nã lµ kim chØ nang cho hµnh ®éng c¸ch m¹ng, vµ lý luËn kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× cøng nh¾c, nã ®Çy tÝnh s¸ng t¹o. Lý luËn lu«n lu«n cÇn ®­îc bæ sung b»ng nh÷ng kÕt luËn míi rót ra tõ trong thùc tiÔn sinh ®éng. Nh÷ng ng­êi céng s¶n c¸c n­íc ph¶i cô thÓ ho¸ chñ nghÜa M¸c _ Lªnin cho thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh tõng lóc vµ tõng n¬i (“Hå ChÝ Minh: toµn tËp”-1996) *Con ®­êng biÖn chøng cña sù nhËn thøc: Trang 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - NhËn thøc cña con ng­êi diÔn ra trªn c¬ së thùc tiÔn vµ kh«ng ngõng vËn ®éng, ph¸t triÓn. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nhËn thøc diÔn ra mét c¸ch biÖn chøng: - “Tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t­ duy tr×u t­îng vµ tõ t­ duy tr×u t­îng ®Õn thùc tiÔn - ®ã lµ con ®­êng biÖn chøng cña sù nhËn thøc ch©n lý, cña sù nhËn thøc thùc t¹i kh¸ch quan”. +Trùc quan sinh ®éng (hay nhËn thøc c¶m tÝnh) lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh nhËn thøc, ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh thùc tiÔn.Giai ®o¹n nµy ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c¸c h×nh thøc c¬ b¶n nèi tiÕp nhau: c¶m gi¸c, tri gi¸c, biÓu t­îng... +T­ duy tr× t­îng (hay nhËn thøc lý tÝnh) lµ giai ®o¹n cao cña qu¸ tr×nh nhËn thøc dùa trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu do giai ®o¹n trùc quan sinh ®éng mang l¹i. - NhËn thøc cña con ng­êi ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n t­ duy tr×u t­îng ch­a ph¶i lµ chÊm døt, mµ nã l¹i tiÕp tôc vËn ®éng trë vÒ víi thùc tiÔn. NhËn thøc ph¶i trë vÒ víi thùc tiÔn v×: + Môc ®Ých cña nhËn thøc lµ phôc vô ho¹t ®éng thùc tiÔn. V× vËy nã ph¶i trë vÒ chØ ®¹o ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o thÕ giíi. +§Õn giai ®o¹n t­ duy tr×u t­îng vÉn cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh sai l¹c hiÖn thùc. V× vËy, nhËn thøc ph¶i quay trë vÒ thùc tiÔn ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ nhËn thøc, ph©n biÖt ®©u lµ nhËn thøc ®óng, ®©u lµ nhËn thøc sai lÇm. +Thùc tiÔn lu«n lu«n vËn ®éng, ph¸t triÓn. V× vËy nhËn thøc ph¶i trë vÒ víi thùc tiÔn ®Ó trªn c¬ së thùc tiÔn míi tiÕp tôc bæ sung, ph¸t triÓn nhËn thøc. - Tõ trùc quan sinh ®éng dÕn t­ duy tr×u t­îng, vµ tõ t­ duy tr×u t­îng ®Õn thùc tiÔn lµ mét vßng kh©u cña qu¸ tr×nh nhËn thøc. Nã cø lÆp ®i lÆp l¹i lµm cho nhËn thøc cña con ng­êi ph¸t triÓn kh«ng ngõng, ngµy cµng ph¶n ¸nh s©u s¾c b¶n chÊt, quy luËt cña thÕ giíi kh¸ch quan. Trang 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - Ch­¬ng II Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam I,VÞ trÝ ®Þa lý -ViÖt Nam n»m ë phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D­¬ng, gÇn trung t©m §«ng Nam ¸, cã mét vïng biÓn réng, giµu tiÒm n¨ng. -VÞ trÝ tiÕp gi¸p trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn t¹o ®iÒu kiÖn cho n­íc ta cã thÓ dÔ dµng giao l­u víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. +Trªn ®Êt liÒn, n­íc ta gi¸p Trung Quèc, Lµo, Campuchia. Th«ng qua c¸c tuyÕn giao th«ng (®­êng bé, ®­êng s¾t...) víi c¸c cöa khÈu quan träng, ViÖt Nam cã thÓ liªn hÖ víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. + N­íc ta n»m gÇn c¸c tuyÕn ®­êng biÓn quèc tÕ. Th«ng qua ®­êng biÓn, cã thÓ quan hÖ víi nhiÒu quèc gia. +Vïng biÓn réng lín, giµu tiÒm n¨ng cho phÐp ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn. -ViÖt Nam lµ n¬i giao thoa cña c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm giµu b¶n s¾c v¨n ho¸. -ViÖt Nam n»m ë khu vùc ®ang diÔn ra nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ s«i ®éng cña thÕ giíi. Tõ ®ã cho phÐp n­íc ta cã thÓ dÔ dµng héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Ta cã thÓ tiÕp thu vµ chän läc nh÷ng bµi häc, kinh nghiÖm thµnh c«ng còng nh­ thÊt b¹i vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc vµ vËn dông vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ cña n­íc ta. II, Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam 1.T×nh h×nh: - Sau kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p th¾ng lîi, dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa lóc ®ã, n­íc ta b¾t ®Çu x©y dùng mét m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ dÞch vô quèc doanh ®­îc ph¸t triÓn. Cïng víi quèc doanh, hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc réng r·i ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Víi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, së h÷u Trang 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - t­ nh©n bÞ thu hÑp l¹i, kh«ng cßn c¬ së cho t­ nh©n ph¸t triÓn. Cïng víi quèc doanh, hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc réng r·i v× ta ®· häc tËp ®­îc m« h×nh tæ chøc kinh tÕ cña Liªn X« cò. Víi sù nç lùc cao ®é cña nh©n d©n ta, cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa lóc ®ã, m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng tÝnh ­u viÖt ®ã. - Tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n vµ manh món, b»ng c«ng cô kÕ ho¹ch hãa, ta ®· tËp trung ®­îc vµo trong tay mét lùc l­îng vËt chÊt quan träng vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®Êt ®ai, m¸y mãc, tiÒn vèn ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Vµo nh÷ng n¨m sau cña thËp niªn 60, ë MiÒn B¾c ®· cã nh÷ng chuyÒn biÕn vÒ kinh tÕ, x· héi. Trong thêi kú ®Çu, nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp ®· tá ra phï hîp víi nÒn kinh tÕ tù cung, tù cÊp, phï hîp víi ®iÒu kiÖn hai nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu trong chiÕn tranh lóc ®ã. - N¨m 1975, sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, mét bøc tranh míi vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam ®· thay ®æi. §ã lµ sù duy tr× mét nÒn kinh tÕ tån t¹i c¶ ba lo¹i h×nh: +Kinh tÕ cæ truyÒn (tù cung tù cÊp) +Kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp (ë miÒn B¾c) +Kinh tÕ thÞ tr­êng (®Æc tr­ng ë miÒn Nam). MÆc dï ®©y lµ mét tån t¹i kh¸ch quan sau n¨m 1975 nh­ng chóng ta vÉn tiÕp tôc x©y dùng nÒn kinh tÕ tËp trung theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. §ã lµ sù ¸p ®Æt rÊt bÊt lîi. 2. HËu qu¶: Do chñ quan nãng véi, cøng nh¾c, chóng ta ®· kh«ng qu¶n lý ®­îc hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc dÉn tíi viÖc sö dông l·ng phÝ nghiªm träng c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc. - Tµi nguyªn bÞ ph¸ ho¹i, sö dông khai th¸c kh«ng hîp lý, m«i tr­êng bÞ « nhiÔm. - Nhµ n­íc bao cÊp vµ tiÕn hµnh bï lç phæ biÕn g©y hËu qu¶ nghiÖm träng cho nÒn kinh tÕ. Trang 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - + Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ chËm l¹i, t¨ng tr­ëng kinh tÕ trªn lý thuyÕt, giÊy tê. +Hµng ho¸, s¶n phÈm trë nªn khan hiÕm, kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc. +Ng©n s¸ch th©m hôt nÆng nÒ. Vèn nî ®äng n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng cho chi tr¶. +Thu nhËp tõ nÒn kinh tÕ quèc d©n kh«ng ®ñ chi dïng, tÝch luü hÇu nh­ kh«ng cã. +Vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ x©y dùng chñ yÕu lµ dùa vµo vay vµ viÖn trî n­íc ngoµi. - Cïng víi ®ã lµ sù tho¸i ho¸ vÒ mÆt con ng­êi vµ x· héi. - §Õn n¨m 1979, nÒn kinh tÕ rÊt suy yÕu, s¶n xuÊt tr× trÖ, ®êi sèng nh©n d©n khã kh¨n, nguån trî gióp tõ bªn ngoµi gi¶m m¹nh. - Tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, c¸ thÓ bÞ tiªu diÖt hoÆc kh«ng cßn ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn dÉn ®Õn thùc tr¹ng tiÒm n¨ng to lín cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy kh«ng ®­îc khai th¸c vµ phôc vô cho môc tiªu chung cña nÒn kinh tÕ. Ng­îc l¹i, thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ®· ph¸t triÓn å ¹t, trµn lan trªn mäi lÜnh vùc trë thµnh ®Þa vÞ ®äc t«n trong hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô (trõ ngµnh n«ng nghiÖp, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ lµ chñ yÕu).Thêi ®iÓm cao nhÊt, thµnhphÇn kinh tÕ quèc doanh®· câ gÇn 13 ngh×n doanh nghiÖp víi sè tµi s¶n cè ®Þnh chiÕm 70% tæng sè tµi s¶n cè ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Thêi kú nµy, kinh tÕ n­íc ta tuy cã ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nhÊt ®Þnh nh­ng sù t¨ng tr­ëng ®ã kh«ng cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn v× ®· dùa vµo ®iÒu kiÖn bao cÊp, béi chi ng©n s¸ch, l¹m ph¸t vµ vay nî n­íc ngoµi. - Do ph¸t triÓn trµn lan l¹i qu¶n lý theo c¬ chÕ bao cÊp, kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nªn nhµ n­íc gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, nhiÒu doanh nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç, lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng ®­îc gi¶i phãng, nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ tôt hËu. 3.Nguyªn nh©n Trang 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - Trong nhËn thøc còng nh­ trong hµnh ®éng, chóng ta ch­a thËt sù thõa nhËn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cßn tån t¹i trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi, ch­a n¾m v÷ng vµ vËn dông ®óng lý luËn vµ thùc tiÔn vµo tinh h×nh n­íc ta. §Õn n¨m 1986, c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp vÒ c¨n b¶n vÉn ch­a bÞ xo¸ bá. C¬ chÕ míi ch­a ®­îc thiÕt lËp ®ång bé, nhiÒu chÝnh s¸ch, thÓ chÕ lçi thêi ch­a ®­îc thay ®æi. T×nh tr¹ng tËp trung quan liªu cßn nÆng, ®ång thêi nh÷ng hiÖn t­îng v« tæ chøc, v« kû luËt cßn kh¸ phæ biÕn. ViÖc ®æi míi c¬ chÕ vµ bé m¸y qu¶n lý, viÖc ®iÒu hµnh kh«ng nh¹y bÐn, lµ nh÷ng nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi hµnh ®éng kh«ng thèng nhÊt tõ trªn xuèng d­íi. Chóng ta míi nªu ra ®­îc ph­¬ng h­íng chñ yÕu cña c¬ chÕ míi, h×nh thøc, b­íc ®i, c¸ch lµm cô thÓ th× cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a gi¶i quyÕt ®­îc tho¶ ®¸ng c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. 4. T­ t­ëng chØ ®¹o Ta ®· béc lé sù l¹c hËu vÒ nhËn thøc lý luËn trong thêi kú qu¸ ®é:”Khuynh h­íng t­ t­ëng chñ yÕu cña nh÷ng sai lÇm Êy,®Æc biÖt lµ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ bÖnh chñ quan, duy ý chÝ, lèi suy nghÜ vµ hµnh ®éng gi¶n ®¬n, nãng véi ch¹y theo nguyÖn väng chñ quan” (§¶ng c«ng s¶n ViÖt nam - V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI-1986). Chóng ta ®· cã nh÷ng thµnh kiÕn kh«ng ®óng, trªn thùc tÕ, ch­a thõa nhËn thËt sù nh÷ng quy luËt cña s¶n xuÊt hµng hãa ®ang tån t¹i kh¸ch quan. Chóng ta ®· ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch qu¸ møc mµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ph¸t triÓn chËm. H¬n thÕ n÷a, ta ch­a chó ý ®óng møc tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng nªn ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. - Bªn c¹nh ®ã, sù tan r· cña hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80, ®Çu thËp kû 90 lµm cho chóng ta mÊt ®i mét thÞ tr­êng truyÒn thèng, nguån viÖn trî quan träng, g©y nhiÒu khã kh¨n ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. - ChÝnh s¸ch cÊm vËn cña Hoa Kú kÐo dµi, sù thï ®Þch cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng còng cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Trang 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n trªn céng víi thiªn tai, mÊt mïa liªn tiÕp vµo nh÷ng n¨m 1979 - 1980 ®· ®­a n­íc ta vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, c«ng nghiÖp chØ t¨ng 0,6%, n«ng nghiÖp t¨ng 1,9% trong khi l¹m ph¸t ë møc siªu cÊp n¨m 1986 : 74% ChÝnh v× vËy, bµi häc kinh nghiÖm ®­îc rót ra trong “ V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, t«n träng vµ ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. ChÝnh tõ nh÷ng khã kh¨n trªn ®ßi hái ph¶i ®æi míi nÒn kinh tÕ, x· héi. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®¸nh dÊu mét mèc ph¸t triÓn quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. III. BiÖn ph¸p gi¶i quyÕt t×nh h×nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ §Ó kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm, chuyÓn biÕn ®­îc t×nh h×nh, §¶ng ta tr­íc hÕt ph¶i thay ®æi nhËn thøc , ®æi míi t­ duy. Ph¶i nhËn thøc vµ hµnh ®éng ®óng ®¾n, ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch phï hîp víi hÖ thèng quy luËt kh¸ch quan, trong ®ã c¸c quy luËt ®Æc thï cña chñ nghÜa x· héi ngµy cµng chi phèi m¹nh mÏ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña x· héi. Mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p kinh tÕ g©y t¸c ®éng ng­îc l¹i ®Òu biÓu hiÖn sù vËn dông kh«ng ®óng quy luËt kh¸ch quan, ph¶i ®­îc söa ®æi hoÆc huû bá. - Trªn c¬ së ®ã, chóng ta ph¶i vËn dông tæng hîp hÖ thèng c¸c quy luËt ®ang t¸c ®éng lªn nÒn kinh tÕ. Trong hÖ thèng c¸c quy luËt ®ã, quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cïng víi c¸c quy luËt ®Æc thï kh¸c cña chñ nghÜa x· héi ngµy cµng ph¸t huy vai trß chñ ®¹o, ®­îc vËn dông trong mét thÓ thèng nhÊt víi c¸c quy luËt cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cïng cÇu, quy luËt c¹nh tranh... KÕ ho¹ch ho¸ ph¶i lu«n lu«n g¾n liÒn víi viÖc sö dông c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ. - §¹i héi ®¶ng lÇn thø VI cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng . Nh÷ng quan ®iÓm, ®­êng lèi do §¹i héi VI v¹ch ra lµ sù vËn dông ®óng ®¾n vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lª Nin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµo thùc tiÔn cña ®Êt n­íc . C«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng tõ sau §¹i héi VI ®Õn nay ë n­íc ta kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña phÐp biÖn chøng, §¶ng ta ®· vËn dông phÐp biÖn chøng vµo nhËn thøc hiÖn thùc x· héi, ph©n tÝch c¸c mèi liªn hÖ biÖn chøng cña ®êi sèng hiÖn thùc, t×m ra c¸c m©u thuÉn ®ã vµ t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ cho qu¸ tr×nh ®æi míi v÷ng ch¾c. Trang 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÓu luËn triÕt häc - V× tr­íc ®©y, n­íc ta l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ, x· héi víi nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p, gay g¾t, l¹m ph¸t phi m· do t­ duy lý luËn bÞ l¹c hËu, gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cã kho¶ng c¸ch xa. T­ duy cò vÒ chñ nghÜa x· héi theo m« h×nh tËp trung quan liªu bao cÊp ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thùc tiÔn s¶n xuÊt. BÞ chi phèi bëi quy luËt m©u thuÉn kh¸ch quan nªn ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã §¶ng ta ®· tiÕn hµnh ®æi míi vµ c¶i c¸ch kinh tÕ. - B­íc ®Çu t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Ó lµm ®ñ ¨n vµ cã tÝch luü, ph¶i ra søc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, tr­íc hÕt lµ c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ phï hîp víi tÝnh quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt, phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. C¬ cÊu kinh tÕ ®ã ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Ph¶i th«ng qua viÖc s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, ®i ®«i víi viÖc x©y dùng thªm c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. - H­íng vµo viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, xuÊt khÈu. - X©y dùng vµ hoµn thiÖn mét b­íc quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Cñng cè thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa bao gåm c¶ khu vùc quèc doanh, tËp thÓ. B»ng c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp, sö dông mäi kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong sù liªn kÕt chÆt chÏ vµ d­íi sù chØ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. gi¶i ph¸p ®ã xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña n­íc ta vµ lµ sù vËn dông quan ®iÓm cña Lªnin coi nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn lµ mét ®Æc tr­ng cña thêi kú qu¸ ®é. Thùc chÊt cña c¬ chÕ míi vÒ qu¶n lý kinh tÕ lµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ theo ph­¬ng thøc ho¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa, ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. - TiÕn hµnh ph©n cÊp qu¶n lý theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, chèng tËp trung quan liªu, chèng tù do v« tæ chøc. B¶o ®¶m quyÒn tù chñ s¶n xuÊt, kinh doanh, tù chñ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, quyÒn lµm chñ cña c¸c tËp thÓ lao ®éng. Trang 19
nguon tai.lieu . vn