Xem mẫu
- Đề tài: “Công nghiệp
hoá - Hiện đại hoá và
vai trò của nó trong
sự nghiệp xây dựng
CNXH ở nước ta
hiện nay”
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
®Ò c¬ng chi tiÕt
A. §Æt vÊn ®Ò
B. Néi dung
I. tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña CNH- H§H
1. TÝnh tÊt TÝnh yÕu kh¸ch quan
2. T¸c dông cña CNH- H§H
II. Néi dung c¬ b¶n cña sù nghiÖp CNH- H§H ë níc ta trong c¸c thêi kú
1. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò CNH- H§H
2. Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp CNH- H§H ë níc ta
3. Néi dung c¬ b¶n cña CNH- H§H trong c¸c thêi kú
a. Néi dung CNH- H§H ë giai ®o¹n 2001- 2010
b. Néi dung CNH- H§H ë giai ®o¹n 2010- 2020
III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶I quyÕt ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn lîc CNH- H§H ë
ViÖt Nam
1. T¹o nguån vèn tÝch luü cho CNH- H§H
2. §Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc- c«ng
nghÖ míi
3. Lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n, th¨m dß ®Þa chÊt
4. ChuÈn bÞ lùc lîng lao ®éng cho sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc
5. VÊn ®Ò x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng
6. VÊn ®Ò n©ng cao hiÖu lùc, vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc
V. Vai trß cña CNH- H§H trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc
ta hiÖn nay
C. KÕt luËn
D. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
A. ®Æt vÇn ®Ò
HiÖn nay trªn thÕ giíi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ tri
thøc ®ång diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt, cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®· ®em ®Õn thµnh
tùu to lín cho nhiÒu níc biÕt vËn dông vµo hµng s¶n xuÊt, ®a hä trë thµnh
nhiÒu cêng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hiÖn nay. ViÖt Nam ®ang ë trong thêi
kú qu¸ ®é lªn CNXH, nÒn kinh tÕ vÉn ë trong tr×nh ®é thÊp, chÞu ¶nh hëng cña
nÒn kinh tÕ phong kiÕn kÐo dµi, n«ng nghiÖp vÉn chñ yÕu lµ trång lóa. NÒn c«ng
nghiÖp l¹c hËu cha cã thµnh tùu nµo quan träng ®ãng gãp cho nÒn kinh tÕ quèc
d©n. Muèn ®a nÒn kinh tÕ ®i lªn ®Ó cã thÓ s¸nh ngang víi c¸c níc trong khu
vùc §«ng nam ¸ Th¸i B×nh D¬ng.. vµ ®Ó trë thµnh con Rång kinh tÕ th× c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i ®îc coi träng, ®¸nh gi¸ ®ïng møc sù cÇn thiÕt cña
nã trong giai ®o¹n hiÖn nay.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùu lín: §· x©y dùng ®îc mét c¬ së vËt chÊt kü thuËt nhÊt ®Þnh
cho x· héi míi, ®· chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé h¬n( t¨ng tû
träng cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong c¬ cÊu GDP, ph¸t triÓn n«ng
nghiÖp toµn diÖn h¬n..) Thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng nh©n
d©n. VËy thÕ nµo lµ CNH- H§H? vµ vai trß cña CNH- H§H ë níc ta trong sù
nghiÖp x©y dùng CNXH ë níc ta hiÖn nay nh thÕ nµo?
CNH- H§H hiÓu theo nghÜa chung vµ kh¸i qu¸t lµ chuyÓn mét níc cã nÒn
kinh tÕ l¹c hËu thµnh mét níc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i víi tr×nh ®é kü thuËt
vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, n¨ng suÊt lao ®éng cao trong c¸c nghµnh kinh tÕ
quèc d©n.
Trong cuèn s¸ch gi¸o khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña Liªn X«(cò) ®îc dÞch
sang tiÕng ViÖt Nam n¨m 1958 ®· ®a ra ®Þnh nghÜa:” C«ng nghiÖp ho¸ x· héi
chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng, sù ph¸t triÓn
Êy cÇn thiÕt cho sù t¹o nªn nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së kü thuËt tiªn tiÕn”.
Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ VII cã ®o¹n viÕt:” C«ng
nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng la chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc
lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, t¹o
ra n¨ng suÊt lao ®éng cao”
Nh vËy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc nh»m gi¶i quyÕt hai néi dung c¬
b¶n lµ: Thay ®æi kü thuËt- c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ, lµm cho lùc lîng s¶n
xuÊt ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi, tiÕn bé, hîp lÝ víi c¸c ngµnh
nghÒ, quy m« s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp.
§Æt CNH- H§H trong bèi c¶nh chung cña ph¸t triÓn kinh tÕ víi néi dung c¬ b¶n
lµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh»m ®Èy m¹nh nhÞp
®é ph¸t triÓn ®ång thêi híng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tæ
chøc ph¸t triÓn tèt CNH- H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn
sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña nh©n tè con ngêi.
CNH- H§H cßn t¹o vËt chÊt kü thuËt cho viÖc cñng cè t¨ng cêng tiÒm lùc ph¸t
triÓn quèc phßng v÷ng m¹nh,cã thÓ chóng ta míi cã thÓ yªn t©m ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh th× míi cã thÓ t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn
an ninh quèc phßng ph¸t triÓn. MÆt kh¸c CNH- H§H cßn t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng
cho viÖc thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ khoa häc c«ng nghÖ t¨ng
cêng träng lîng tiÕng nãi cña ta trªn diÔn ®µn quèc tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn
nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp ho¸ cµng ®ßi hái bøc thiÕt ®èi víi
níc ta v× nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trongkhu
vùc. Theo sè liÖu thu nhËp n¨m 1983 th× GNP trªn ®Çu ngêi cña ViÖt Nam lµ
220USD, trong khi ®ã Singgapo lµ 19092USD/®Çu ngêi. §µI Loan lµ 11900
USD/ ®Çu ngêi. Hµn Quèc lµ 844 USD/®Çu ngêi. Malayxia lµ 3713 USD/ ®Çu
ngêi. Th¸I Lan lµ 2130 USD/®Çu ngêi. Philipin lµ 913USD/®Çu ngêi
In®«nªsia lµ 830 USD/®Çu ngêi.. Møc sèng 220 USD/®Çu ngêi, c¸c níc Hµn
Quèc, §µi Loan, Philipin, Malayxia..còng ®· ®¹t ®îc tõ mÊy chôc n¨m tríc
®©y. VÒ mÆt tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ cña níc ta còng bÞ tôt hËu so víi hä rÊt
nhiÒu.Nguyªn nh©n lµ do n¨ng suÊt lao ®éng cña ta thÊp h¬n hä nhiÒu lÇn. NÕu
tÝnh theo giµ mua t¬ng ®¬ng th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m cña
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
ViÖt Nam lµ 1023 trong khi ®ã In®«nªsia lµ 2181 Philipin lµ 2303, Th¸i Lan la
3985 Malayxia lµ 6140. §Ó tr¸nh khái tôt hËu xa h¬n n÷a, ®Ó ph¸t triÓn xa h¬n
n÷a trªn con ®êng ®· chän chóng ta kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ®Èy m¹nh
CNH- H§H ®Êt níc.
ChÝnh tÇm quan träng to lín ®ã cña CNH- H§H lµ lÝ do em chän néi dung
“C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ vµ vai trß cña nã trong sù nghiÖp x©y dùng
CNXH ë níc ta hiÖn nay” lµm ®Ò tµi cho bµI tiÓu luËn cña m×nh. Th«ng qua bµI
viÕt nµy em hy väng cã thªm hiÓu biÕt kiÕn thøc vÒ CNH- HDH.
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña sù nghiÖp CNH - H§H
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan
Khi bíc vµo thêi kú qu¸ dé lªn CNXH,trong diªu kiÖn c¬ së vËt chÊt- kü thuËt
cßn ë tr×nh ®ä thÊp kÐm, c«ng cô lao ®éng th« s¬, c¬ cÊu kinh tÕ dùa trªn n«ng
nghiÖp lµ chñ yÕu, ®a sè dan c sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp, c¬ cÊu nghµnh
nghÒ trong n«ng nghiÖp còng ®¬n gi¶n – c¬ b¶n lµ ®éc canh lóa níc. NÒn s¶n
xuÊt vËt chÊt cña x· héi dùa trªn s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu vµ mang nÆng tÝnh tù
cÊp tù tóc, tû xuÊt hµng ho¸ trong nªn kinh tÕ tÕ thÊp. Trong ®Iªu kiÖn chiÕn
tranh ¸c liÖt, nÒn kinh tÕ víi c¬ së vËt chÊt – kü thuËt nãi trªn khã tån t¹i vµ
ph¸t triÓn b×nh thêng. Cho n¨m 1990, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chØ chiÕm
22,6% thu nhËp quèc d©n. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ níc thuéc nhãm
nghÌo nhÊt thÕ giíi vµ cã nguy c¬ tôt hËu xa h¬n.
Tõ t×nh h×nh nãi trªn. nÕu kh«ng cã sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn th× nÒn kinh
tÕ kh«ng thÓ t¨ng trëng nhanh, ®Êt níc kh«ng thÓ vît qua t×nh tr¹ng nghÌo
nµn vµ kÐm ph¸t triÓn. V× vËy , con ®êng tÊt yÕu ®Ó ta tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã
lµ ph¶I tiÕn hµnh CNH-H§H .
Bªn c¹nh yªu cÇu thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña x· héi míi lµ d©n
giµu níc m¹nh ,xa héi c«ng b»ng v¨n minh, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc
ë níc ta con do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ quyÕt ®Þnh. S¶n
phÈm cña nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi nãi
chung, mµ chóng cßn ph¶I ®îc ®em b¸n, chóng ph¶I cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh
trªn thÞ trêng , cã kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ trêng .v.v. Dop vËy, c¸c
s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶I ®îc s¶n xuÊt dùa trªn m«t nÒn t¶ng v÷ng
ch¾c cña c¬ s¬ v©t chÊt –kü thuËt hiªn d¹i mét c¬ c¸u lµnh nghÒ linh ho¹t,hîp
lý ,chi phÝ trªn mét d¬n vi s¶n phÈm ë møc thÊp nh©t .Ph©n c«ng lao déng ë
tr×nh dé cao, kü thuËt hiÖn ®¹i, t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu thÞ trêng,
kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn lín, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü cho nÌn kinh tÕ vÇ tham gia
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vµo quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë mc ®é cao h¬n.Tõ ®ã l¹i thóc ®Èy kinh tÕ trong
níc ph¸t triÓn h¬n n÷a.
Ngoµi nh÷ng c¬ së kinh tÕ ®· nªu trªn, sù nghiÖp CNH ®Êt níc ë níc ta
cßn do yªu cÇu b¶o vÖ tæ quèc, t¨ng cêng tiÒm lùc quèc phßng cña quèc gia
chi phèi.
Sù nghiÖp x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi níc lu«n ®i ®«i víi sù
nghiÖp b¶o vÖ, gi÷ g×n nh÷ng thµnh qu¶ mäi mÆt ®· ®¹t ®îc. Trong t×nh h×nh
phøc t¹p cña bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ kinh tÕ hiÖn nay, c¸c lùc lîng ph¶n ®éng
trong níc vµ ngoµi níc lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó c¶n trë, ph¸ ho¹i sù nghiÖp
ph¸t triÓn kinh tÕ nãi riªng vµ sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ë níc ta nãi
chung. V× vËy chóng ta lu«n ph¶I t¨ng cêng, cñng cè, hiÖn ®¹i ho¸ lùc lîng
quèc phßng ®Ó nã trë thµnh lùc lîng hïng m¹nh, cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ v÷ng
ch¾c tæ quèc XHCN, ®Ó cïng chung søc víi c¸c d©n téc b¶o vÖ nÒn hoµ b×nh
thÕ giíi, b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, chñ quyÒn toµn vÑn l·nh thæ quèc gia. HiÖn
®¹i ho¸ quèc phßng, t¨ng søc m¹nh vËt chÊt – kü thuËt cho lùc lîng vò trang,
dµnh thÕ chñ ®éng trong mäi biÕn ®éng chÝnh trÞ.. chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc
trªn c¬ së mét nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh
v÷ng ch¾c.
Tãm l¹i tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña CNH- HDH ®îc b¾t nguån
tõ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, yªu cÇu cñng cè an ninh
quèc phßng vµ yªu cÇu cña viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµI cña ®Êt
níc.
1. T¸c dông cña CNH- HDH
ViÖc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc cã t¸c dông vÒ
nhiÒu mÆt.
- CNH- HDH, x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn ®¹i vµ c¬ cÊu kinh tÕ
míi t¹o ®iÒu kiÖn biÕn ®æi vÒ chÊt lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,
t¨ng søc chÕ ngù cña con ngêi víi thiªn nhiªn, t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n; gãp phÇn
quyÕt ®Þnh tíi th¾ng lîi cu¶ x· héi míi cña níc ta.
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- CNH- H§H t¹o ®IÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè, t¨ng cêng vai trß
kinh tÕ cña nhµ níc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü cu¶ ®Êt níc vµ t¹o c«ng ¨n
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
- Mçi bíc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt do qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¨ ®em l¹i sÏ t¹o ra nh÷ng ®IÒu kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n
ho¸ míi, thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ x· héi, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn tù
do toµn diÖn cña con ngêi- nh©n tè trung t©m cña thêi ®¹i, ®a ®Êt níc ®Õn
tr×nh ®é v¨n minh cao h¬n.
- CNH- H§H gãp phÇn cung cÊp vµ ®¶m b¶o cho quèc phßng cac yÕu tè vËt
chÊt- kü thuËt cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô gi÷ g×n
an ninh, chñ quyÒn cu¶ ®Êt níc.
- CNH- H§H t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng cho níc ta trong viÖc tham gia vµo ph©n
c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ, do ®ã tËn dông ®îc søc m¹nh trong níc vµ
søc m¹nh kinh tÕ quèc tÕ.
ChÝnh v× nh÷ng t¸c dông to lín, tÝch cùc, toµn diÖn ®· nªu trªn, tõ ®¹i héi III
dÕn nay, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ hÕt søc quan träng cña CNH- H§H
trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ë níc ta. §ång thêi, qua mçi lÇn ®¹i héi,
§¶ng ta l¹i nhËn thøc s©u thªm vµ cô thÓ ho¸ thªm nhiÖm vô nµy cho thÝch hîp
víi ®IÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ®Êt níc ta trong nh÷ng thêi kú. Trong héi nghÞ
§¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §¹i Héi VII, §¶ng ta cßn nªu râ:” §©y
lµ nhiÖm vô trung t©m cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong thêi gian tíi. CNH-
H§H lµ con ®êng tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu xa h¬n so víi c¸c níc xung
quanh, gi÷ ®îc æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, b¶o vÖ ®îc ®éc lËp, chñ quyÒn vµ
®Þnh híng XHCN”
II. Néi dung c¬ b¶n cña sù nghiÖp CNH- H§H ë níc ta trong c¸c thêi kú
1. Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc chiô t¸c
®éng cña nhiÒu yÕu tè : kh¸ch quan, chñ quan,bªn trong, bªn ngoµi , kinh
tÕ,chinh trÞ x· héi, khoa häc c«ng nghÖ v. .v. C¸c yÕu tè trªn diÔn ra trong tõng
thêi kú , víi tng quèc gia cã kh¸c nhau . §Ó thuËn lîi trong nghiªn cøu, ngêi
ta thêng kh¸i qu¸t thµnh hai lo¹i: yÕu tè bªn trong vµ yÕu tè bªn ngoµi
C¸c yÕu tè bªn trong bao gåm: tiÌm n¨ng kinh tÕ tù nhiªn cña quèc
gia(vÞ trÝ ®Þa ly, nguån tµi nguyªn , kho¸ng s¶n trªn ,trong lßng ®Êt, tµi nguyªn
rõng, nguån ®äng vËt cïng c¸c nguån thuû h¶i s¶n v.v.) tiÒm n¨ng kinh tÕ –x·
héi (lùc lîng lao ®éng,truyÒn thèng v¨n ho¸ , lÞch sö, c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn
thèng cu¶ d©n téc ... n¨ng lîng ®Þnh híng l·nh ®¹o cña §¶ng cÇm quyÒn cïng
sù ®iªu tiÕt cña nhµ níc . C¸c yÕu tè bªn ngoµi bao gåm: c¸c thµnh tùu khoa
häc- c«ng nghÖ thÕ giíi, ®êng lèi ®èi ngo¹i cña c¸c quèc gia, tÊt c¶ nh÷ng
thµnh tùu còng nh nh÷ng xu híng biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu.
C¶ yÕu tè bªn trong lÉn yÕu tè bªn ngoµi ®Òu lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ nãi
chung, ®ång thêi còng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh néi dung CNH- H§H nãi
riªng cña mçi quèc gia.
Hai yÕu tè bªn ngoµi cã ¶nh hëng m¹nh mÏ nhÊt ®Õn néi dung cña c«ng nghiÖp
ho¸ lµ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
VÒ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®©y lµ yÕu tè t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn nhiÒu mÆt
trong ®êi sèng kinh tÕ, x· héi cña c¸c níc, lµ yÕu tè chñ yÕu ®a nÒn v¨n minh
nh©n lo¹i tõ tr×nh ®é thÊp lªn tr×nh ®é cao vµ do ®ã nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp,
m¹nh mÏ ®Õn sù nghiÖp CNH- H§H ë c¸c níc chËm ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay,
trong lÞch sö ®· diÔn ra ba cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt vÜ ®¹i vµ mçi cuéc
c¸ch m¹ng ®ã cã ®Æc trng c¬ b¶n riªng.
C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt ( c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp) diÔn ra ë
Anh b¾t ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XVIII vµ kÕt thóc vµo n¨m 1820. Néi
dung c¬ b¶n cña nã lµ biÕn lao ®éng thñ c«ng thµnh lao ®éng c¬ khÝ, trong ®ã vÒ
n¨ng lîng ®Æc trng lµ viÖc sö dông m¸y h¬i níc.
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø 2 diÔn ra tõ nöa sau thÕ kû XIX. Néi dung
vµ ®Æc trng c¬ b¶n cña nã lµ ph¸t minh vµ øng dông réng r·i ®éng c¬ ®èt trong
vµ ®iÖn n¨ng.
C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø ba ®îc gäi lµ c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng
nghÖ bëi nh÷ng ph¸t minh khoa häc ®Òu trùc tiÕp dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c nguyªn
lý c«ng nghÖ s¶n xuÊt chø kh«ng chØ dõng l¹i ë c«ng cô s¶n xuÊt nh c¸c thêi kú
tríc.
C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung. VÒ quy m« vµ dung lîng
tri thøc, c¸c nhµ khoa häc ®· ®¸nh gi¸ chóng ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n. Nhng
ë ®©y chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung cã liªn quan ®Õn c¸c kü thuËt, c«ng nghÖ
®ang cã triÓn väng nhÊt hiÖn nay. §ã lµ: kü thuËt ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin,
c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ vò trô.
- Kü thuËt ®iÖn tö: thµnh tùu næi bËt cña kü thuËt ®iÖn tö lµ viÖc ph¸t minh
vµ sö dông réng r·i m¸y tÝnh ®iÖn tö. Trong thêi gian ng¾n m¸y tÝnh ®iÖn tö ®·
tr¶i qua bèn thÕ hÖ, thÕ hÖ thø n¨m chuÈn bÞ ra ®êi víi kh¶ n¨ng cã thÓ gi¶i
hµng tr¨m tû phÐp tÝnh trong mét gi©y. HiÖn t¹i m¸y tÝnh kh«ng chØ ®Ó tÝnh
to¸n mµ lµ ph¬ng tiÖn cho hÇu nh tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi vµ lµ c¬
së thiÕt yÕu cña c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i.
- C«ng nghÖ th«ng tin: lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh nhÊt, thóc
®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn tõ x· héi c«ng nghiÖp sang x· héi th«ng tin.
Nh÷ng bíc ph¸t triÓn nh¶y vät cña c«ng nghÖ th«ng tin g¾n liÒn víi sù hoµn
thiÖn cña m¸y tÝnh. Mét bíc nh¶y vät trong c«ng nghÖ th«ng tin nh÷ng n¨m
gÇn ®©y lµ sù ra ®êi cña m¹ng m¸y tÝnh. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 ®Õn ®Çu
nh÷ng n¨m 1990 m¹ng m¸y tÝnh ph¸t triÓn, nèi mäi n¬i trªn thÕ giíi, lµm h×nh
thµnh siªu xa lé th«ng tin vµ internet.
- C«ng nghÖ vËt liÖu míi: ®îc h×nh thµnh b»ng viÖc sö dông ph¬ng ph¸p
khoa häc ®Ó chÕ t¹o vËt liÖu thay thÕ cho vËt liÖu tù nhiªn. NhiÕu lo¹i vËt liÖu
míi víi nh÷ng u ®iÓm ®Æc biÖt ®· ra ®êi
- C«ng nghÖ sinh häc: ®ang ®îc dù kiÕn lµ c«ng nghÖ hµng ®Çu khi bíc vµo
thÕ kû XXI.
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Trong ®ã nh÷ng bé phËn ®ang ®îc nghiªn cøu vµ øng dông nhiÒu nhÊt lµ:
Gen ( hay c«ng nghÖ di truyÒn); c«ng nghÖ dung hîp tÕ bµo ( tæng hîp tÕ bµo
tõ nh÷ng tÕ bµo sinh vËt cã tÝnh di truyÒn kh¸c nhau); c«ng nghÖ g©y men (
c«ng nghÖ ph¶n øng sinh vËt). Trong ®ã thµnh c«ng lín nhÊt cña c¸c nhµ khoa
häc lµ ®· vÏ ®îc b¶n ®å gen cña con ngêi vµo nh÷ng ngµy ®Çu cña thÕ kû
XXI.
- C«ng nghÖ vò trô: bao gåm viÖc nghiªn cøu chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cho
viÖc bay vµo vò trô( nh vÖ tinh nh©n t¹o, phi thuyÒn trë ngêi, phi thuyÒn ®ãng
tªn löa) vµ ®ang dù kiÕn lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cña kho¶ng kh«ng vò
trô ( v« trïng, träng lùc cùc nhá..) ®Ó chÕ t¹o nh÷ng s¶n phÈm míi ( nh dîc
phÈm cã ®é s¹ch cao..).
Trong c¸c níc ph¸t triÓn hiÖn nay, c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ ®ang diÔn
ra s«i næi, m¹nh mÏ vµ cã t¸c ®éng rÊt to lín. T¸c ®éng c¬ b¶n nhÊt lµ lµm thay
®æi c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ ë c¸c níc ph¸t triÓn.Nã thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt.
Nã lµm thay ®æi tû lÖ gi÷a ba ngµnh lín ( c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp, dÞch vô).
Ngµnh thø nhÊt kh«ng ngõng thu nhá l¹i, tû lÖ ngµnh thø hai lóc ®Çu më réng
sau ®ã thu nhá, ngµnh thø ba kh«ng ngõng më réng. Nã lµm thay ®æi c¬ cÊu néi
bé tõng ngµnh lín vÝ dô nh ë ngµnh dÞch vô c¸c ngµnh phôc vô truyÒn thèng
nh ng©n hµng, b¶o hiÓm, ¨n uèng.. kh«ng ngõng ®îc më réng; c¸c nghÒ t
vÊn, thiÕt kÕ.. ®ang cã xu híng t¨ng lªn; c¸c ngµnh phôc vô cho ph¸t triÓn ®íi
sèng hiÖn ®¹i nh y tÕ, gi¸o dôc, du lÞch.. ph¸t triÓn t¬ng ®èi nhanh. §Æc biÖt
c«ng nghÖ cao ®ang hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô truyÒn thèng t¹o
ra nh÷ng ngµnh nghÒ míi, gi¸ trÞ t¨ng cao, thóc ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
híng vÒ kinh tÕ tri thøc.
Tõ lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cßn
lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn khoa häc- kü thuËt míi lµ lµm
gi¶m vËt t, gi¶m n¨ng lîng, gi¶m kh«ng gian vµ gi¶m lao ®éng. Nã cßn lµm
thay ®æi chÕ ®é, c¸ch thøc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. S¶n xuÊt tËp trung, quy m« lín,
s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ chñng lo¹i Ýt ®îc thay thÕ b»ng s¶n xuÊt phi tËp trung, quy
m« nhá, khèi lîng nhá, chñng lo¹i nhiÒu.
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng ®Õn yÕu tè chñ thÓ cña nÒn s¶n
xuÊt x· héi lµ ngêi lao ®«ng. Ngêi lao ®éng sö dông kü thuËt c«ng nghÖ míi,
®ßi hái ph¶i cã nhiÒu kü n¨ng vµ trÝ tuÖ h¬n. Do ®ã chi phÝ ®µo t¹o tay nghÒ cho
ngßi lao ®éng cao h¬n tríc. Kh«ng nh÷ng thÕ c«ng nghÖ- kü thuËt míi cßn
lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng. Nghµnh thø ba ph¸t triÓn ®· t¹o c¬ héi kiÕm viÖc
lµm cho nhiÒu ngêi lao ®éng d«i ra trong c¸c ngµnh kh¸c vµ sè lao ®éng míi
cña x· héi.
Ngoµi ra c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ trong c¸c níc ph¸t triÓn cßn lµm thay
®æi viÖc ph©n bè ®Þa bµn s¶n xuÊt: Mét mÆt nã t¹o ®iÒu kiÖn më réng ph¹m vi
kh«ng gian, ph©n bè ®Þa bµn ho¹t ®éng s¶n xuÊt; mÆt kh¸c nã h¹n chÕ t¸c ®éng
cña hoµn c¶nh tù nhiªn ®èi víi viÖc bæ trÝ lùc lîng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ.
T¸c ®éng chung nhÊt cña c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ trong c¸c quèc gia
ph¸t triÓn lµ nã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ë c¸c níc t¨ng lªn rÊt cao.
Thªm n÷a, cuéc c¸ch m¹ng nµy ®· t¹o cho mäi quèc gia nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t
triÓn. Nh u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng.. thuéc vÒ c¸c níc ph¸t triÓn. V×
thÕ c¸c níc chËm ph¸t triÓn ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc to lín. Kho¶ng
c¸ch chªnh lÖch giµu- nghÌo gi÷a c¸c níc ngµy cµng më réng, c¹nh tranh kinh
tÕ diÔn ra ngµy cµng gay g¾t.
VÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t
triÓn vît khái ph¹m vi quèc gia vµ më réng ra ph¹m vi quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn
cña kinh tÕ hµng ho¸ ®Õn tr×nh ®é cao- kinh tÕ thÞ trêng ®· lµm cho thÞ trêng
thÕ giíi ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÕu s©u. Tõ ®ã, thÞ trêng thÕ giíi vµ
kinh tÕ hµng ho¸ ®µ thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ
sù hîp t¸c quèc tÕ còng nh sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c
quèc gia còng t¨ng lªn.Møc ®é vµ ph¹m vi cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· ph¸t
triÓn cha tõng thÊy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
ViÖc tham gia vµ më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ c«ng nghiÖp ho¸ nãi riªng cña c¸c quèc
gia. Sù t¸c ®éng ®ã bao gåm c¶ t¸c ®éng tÝch cùc lÊn tiªu cùc, song t¸c ®éng tÝch
cùc lµ chñ yÕu. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ t¹o kh¶ n¨ng to lín ®Ó níc ta cã thÓ
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thu
hót thªm c¸c nguån vèn bªn ngoµi, häc hái kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lÝ cña c¸c
níc ®i tríc trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc. Nã còng gióp chung ta
tiÕp nhËn sù gióp ®ì cña b¹n bÌ n¨m ch©u, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n mµ kh¶
n¨ng ®Êt níc bÞ h¹n chÕ, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng nguån lùc bªn trong
vèn cã cña ®Êt níc m×nh.
VÒ yÕu tè bªn trong:
NÕu nh c¸c yÕu tè bªn ngoµi lµ c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt vµ quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ t¸c ®éng m¹nh h¬n ®Õn yÕu tè kü thuËt, c«ng nghÖ trong qu¸
tr×nh CNH- H§H ®Êt níc th× yÕu tè bªn trong ®Æc biÖt lµ c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ-
c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam l¹i cã t¸c ®éng nhiÒu h¬n ®Õn c¬ cÊu ngµnh
nghÒ trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë níc nµy
Dï kü thuËt hiÖn ®¹i hay th« s¬ th× ViÖt Nam vÉn ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
thùc hiÖn CNH- H§H ®Êt níc trªn c¬ së nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña m×nh.
Song c¸c yÕu tè bªn ngoµi sÏ cã t¸c ®éng rÊt tÝch cùc ®Õn viÖc sö dông c¸c tiÒm
n¨ng, c¸c nguån lùc bªn trong mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ nhanh chãng rót ng¾n vÒ
tr×nh ®é ph¸t triÓn víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi.
+ VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ViÖt Nam n»m ë phÝa ®«ng bµn ®¶o §«ng D¬ng vµ lµ
quèc gia ven biÓn. Nh vËy, ViÖt Nam ë gÇn c¸c tuyÕn ®êng biÓn quan träng vµ
lµ n¬i cã c¸c tuyÕn ®êng hµng kh«ng ®i qua hoÆc kÒ cËn l·nh thæ. §©y lµ mét
u thÕ cña ViÖt Nam so víi mét sè níc kh¸c nh Lµo, Campuchia.. .. §êng
biÓn dµi ®· t¹o c¬ héi cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam ph¸t triÓn. Bªn
c¹nh nã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña biÓn nh: ®¸nh b¾t,
nu«i trång thuû, h¶i s¶n, khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vïng thÒm lôc ®Þa, du
lÞch biÓn cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn.
+ VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®Êt ®ai lµ mét lo¹i tµi nguyªn quan träng ë
ViÖt Nam. Sè lîng 7 ha ®Êt trång trät cïng víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, giã mïa, ®é
Èm cao t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ngµnh n«ng, l©m nghiÖp ph¸t triÓn. Tuy
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
vËy, khÝ hËu cña ViÖt Nam còng cã mÆt kh¾c nghiÖt, g©y ra biÕn cè nh b·o, lò
lôt, h¹n h¸n.. lµm ¶nh hëng s©u s¾c lªn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ.
Riªng vÒ kho¸ng s¶n, tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña ViÖt Nam kh«ng giµu nhng
phong phó. ë ViÖt Nam hiÖn ®· ph¸t hiÖn kho¶ng 100 lo¹i quÆng kim lo¹i vµ phi
kim lo¹i. TiÒm n¨ng nµy cho phÐp ph¸t triÓn c¸c c¬ së khai kho¸ng, chÕ biÕn vµ
tinh chÕ rÊt lín. Tuy vËy, cïng víi t×nh tr¹ng cha ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng,
nhiÒu má kho¸ng s¶n l¹i n»m ë c¸c vïng heo hót, hiÓm trë cña ®Êt níc. §iÒu
®ã còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc khai th¸c vµ vËn chuyÓn trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt- kinh doanh.
+ VÒ nguån nh©n lùc, ViÖt Nam lµ níc ®«ng d©n, bíc vµo thÕ kû XXI d©n
sè ViÖt Nam cã trªn 80 triÖu ngêi(®«ng d©n thø 2 ë c¸c níc §«ng Nam ¸ vµ
thø 13 trong sè 216 quèc gia trªn thÕ giíi). Nh vËy, ViÖt Nam cã kho¶ng 40
triÖu lao ®éng tû lÖ lao ®éng trÎ cao, vµ chñ yÕu tËp trung ë c¸c thµnh phè. Cho
®Õn cuèi thËp kû 90, lao ®éng tr×nh ®é thÊp vÉn chiÕm tû lÖ cao( kho¶ng trªn
80%) .
T×nh h×nh nguån nh©n lùc nãi trªn cã thuËn lîi cho ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh
kinh tÕ míi. §Æc biÖt lao ®éng trÎ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi nhanh.
Tuy vËy, chÝnh d©n sè ®«ng còng g©y khã kh¨n cho vÊn ®Ò c¶i thiÖn møc sèng,
®Æc biÖt yªu cÇu më réng thÞ trêng lao ®éng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm trong
khi tiÒm n¨ng vÒ vèn cña ®Êt níc rÊt h¹n chÕ.
C¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ nãi trªn cã ¶nh hëng rÊt s©u s¾c ®Õn viÖc lùa chän
c¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn. §Æc
biÖt viÖc lùa chän c¬ cÊu ngµnh nghÒ trong thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh CNH-
H§H.
2. Néi dung c¬ b¶n cña CNH- H§H trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta
Víi tr×nh ®é kinh tÕ- x· héi ë ®iÓm xuÊt ph¸t cña qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi
míi còng nh t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay cßn thÊp kÐm, víi ®iÒu kiÖn bªn trong, bªn
ngoµi cã nhiÒu phøc t¹p, khã kh¨n, qua tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c níc ®i
tríc sù nghiÖp CNH- HDDH ®Êt níc ë ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh trong mét qu¸
tr×nh l©u dµi. Qu¸ tr×nh ®ã gåm nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n ®Òu ph¶i gi¶i
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn 2 néi dung c¬ b¶n, ®ã lµ kü thuËt (c«ng nghÖ) vµ
c¬ cÊu ngµnh nghÒ. Song ë giai ®o¹n ®Çu, do ®iÒu kiÖn thiÕu vèn nghiªm träng
vµ do søc Ðp cña vÊn ®Ò bøc xóc lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm nªn néi dung c«ng
nghiÖp ho¸ tËp trung vµo ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ thu hót nhiÒu lao déng ®Ó
t¹o ra tæng s¶n phÈm x· héi vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cao h¬n. ë c¸c giai ®o¹n sau, xÐt
riªng vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ th× cµng rót ng¾n thêi gian ®Ó tiÕp thu nh÷ng
thµnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ míi nhÊt cña nh©n lo¹i, cµng tiÕn gÇn tíi ®Ých
thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc
Qu¸ tr×nh CNH- H§H trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta ph¶i gi¶i quyÕt hai néi
dung sau:
Mét lµ: TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt-
kü thuËt míi.
Trong nÒn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay, kü thuËt thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng
lín, do ®ã vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ ph¶i tiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü
thuËt. Thùc chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë níc ta cã néi dung
bao hµm cña c¶ ba cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt mµ thÕ giíi ®· tr¶i qua.
C¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë níc ta lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ thùc hiÖn
trong mét thêi gian ng¾n, hay kÕt thóc ë ngay chÆng ®êng ®Çu tiªn. Bëi qu¸
tr×nh ®ã sÏ thùc hiÖn ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc
thï cña ViÖt Nam, nªn sù ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ sÏ mang c¸c tÝnh chÊt
sau: mét mÆt, sù ®æi míi vÒ kü thuËt c«ng nghÖ sÏ ®îc tiÕn hµnh tuÇn tù tõ tr×nh
®é kü thuËt thñ c«ng qua c¸c tr×nh ®é cao h¬n( nh kü thuËt c¬ khÝ) vµ tiÕn tíi ¸p
dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt; mÆt kh¸c, sù ®æi míi tiÕn hµnh cã tÝnh nh¶y vät,
c¸ch qu·ng trong nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng bé phËn cña nÒn kinh
tÕ. Tøc lµ, trong mét sè c¬ së vµ mét sè lÜnh vùc nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn, cã thÓ ¸p
dông ngay kü thuËt tiªn tiÕn nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt, bá qua c¸c tr×nh ®é kü thuËt
trung gian.
Hai lµ: x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ: C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt lµ tæng thÓ c¸c
quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c vïng kinh tÕ.
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TÝnh chÊt hîp lÝ cña mét c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt ph¶i bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬
b¶n sau:
- Ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu cña c¸c quy luËt kh¸ch quan,tríc hÕt lµ quy luËt kinh
tÕ.
- Phï hîp víi xu híng tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
- Cho phÐp khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt níc, tiÒm n¨ng cña ngµnh, cña
doanh nghiÖp ë c¶ chiÒu réng lÉn chiÌu s©u.
- C¬ cÊu ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ph¶i bæ sung cho nhau, thóc ®Èy
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh.
- Cho phÐp khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt níc trong t¬ng quan gi÷a yªu
cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn t¹i víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong t¬ng lai( c¬
cÊu kinh tÕ cña c¸c giai ®o¹n còng bæ sung cho nhau- c¬ cÊu kinh tÕ cña giai
®o¹n tríc ph¶i t¹o ®µ cho c¬ cÊu kinh tÕ ë giai ®o¹n sau)
- C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt x©y dùng trªn c¬ së kinh tÕ hµng ho¸ vµ sù quèc tÕ
ho¸ ®íi sèng kinh tÕ, ®ã lµ c¬ cÊu kinh tÕ”më”.
2. Néi dung CNH- H§H ®Êt níc giai ®o¹n 2001- 2010
a. Mét sè kÕt qu¶ thùc hiÖn CNH- H§H ®Êt níc giai ®o¹n 1991- 2000
§Ó ®¸nh gi¸ ®îc mét c¸ch t¬ng ®èi s¸c thùc c¶ vÒ thµnh tùu còng nh
nh÷ng khiÕm khuyÕt cña c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt níc trong thËp kû 90, tríc
hÕt cÇn ®Ò cËp nh÷ng néi dung chñ yÕu cña sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc ë
giai ®o¹n nµy.
Tríc hÕt vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ: trong ®iÒu kiÖn n¨ng lùc tÝch lòy vèn cña
nÒn kinh tÕ thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng cßn h¹n chÕ, vÊn
®Ò viÖc lµm vÉn mang tÝnh bøc sóc. ViÖc ®æi míi kü thuËt- c«ng nghÖ ®îc thùc
hiÖn theo ph¬ng ch©m: kÕt hîp c«ng nghÖ nhiÒu tr×nh ®é, tranh thñ c«ng nghÖ
mòi nhän- tiªn tiÕn, lÊy quy m« võa vµ nhá lµ chñ yÕu, cã tÝnh ®Õn quy m« lín
nhng ph¶i lµ quy m« hîp lý vµ cã ®iÒu kiÖn.
VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ:
- Ph¸t triÓn n«ng- l©m- ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c¸c ngµnh
kÕt cÊu h¹ tÇng dÞch vô cho n«ng nghiÖp
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- T¨ng tèc ®é vµ tû träng cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, më réng
kinh tÕ dÞch vô thµnh ngµnh kinh tÕ quan träng theo híng khai th¸c triÖt ®Ó c¸c
kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng suÊt khÈu.
- Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp khai th¸c, trong ®ã ®Èy m¹nh viÖc th¨m dß khai th¸c
dÇu khÝ vµ mét sè lo¹i kho¸ng s¶n.
- Ph¸t triÓn cã lùa chän mét sè ng¸nh s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt: hãa
chÊt, ph©n bãn, vËt liÖu x©y dùng vµ mét sè bé phËn thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng cña
nÓn kinh tÕ (s©n bay, bÕn c¶ng, kho tµng..).
- Phat huy n¨ng lùc khoa häc trong níc vµ tranh thñ sù hîp t¸c quèc
tÕ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ tin häc
- X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ ®iÓn h×nh, tõ ®ã h×nh thµnh
c¸c vïng kinh tÕ chuyªn m«n ho¸.
Víi nh÷ng néi dung cô thÓ ®Æt ra nh trªn, sù nghiÖp CNH- H§H
®Êt níc giai ®o¹n 1991- 2000 ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu lín nh sau:
Thµnh tùu næi bËt nhÊt ®ã lµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc bíc ph¸t
triÓn vît tréi so víi c¸c giai ®o¹n tríc. Tõ n¨m 1991 ®Õn 1998, møc t¨ng
trung b×nh hµng n¨m lµ 13%, riªng giai ®o¹n 1991- 1995 lµ 13,7%. Trong khi
®ã giai ®o¹n 1976- 1980, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m cña c«ng nghiÖp ViÖt
Nam lµ 0.6%, giai ®o¹n 1986- 1990 lµ 6.1%. NÕu tÝnh riªng, mét sè ngµnh cã
møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m trong giai ®o¹n 1990- 1998 rÊt cao. VÝ dô, thÐp
cuén: 30.5%, ¾c quy vµ pin: 30%, dÇu th«:21.1%.
Sù ph¸t triÓn cña khu vùc c«ng nghiÖp ®· lµm t¨ng tû phÊn c«ng nghiÖp
trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). N¨m 1990, c«ng nghiÖp chiÕm 18.8%
GDP, n¨m 2000, tû lÖ trªn lµ 34%. Ngoµi ra, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· cã t¸c
®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c.
VÒ c¬ cÊu ngµnh cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ, mét sè c¬ së thuéc c¸c ngµnh c«ng
nghÖ cao ®· h×nh thµnh trong nÒn kinh tÕ, c¸c ngµnh kinh tÕ chñ chèt nh khai
th¸c dÇu má, thÐp, dÖt may, giµy dÐp ph¸t triÓn m¹nh,khu vùc dich vô nhê sù
ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ®· cã bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. NhiÒu khu c«ng
nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt ®îc x©y dùng.
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Nh÷ng sù ph¸t triÓn nãi trªn ®· lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ,
tr×nh ®é kü thuËt cña nÒn kinh tÕ ®· cã nhiÒu tiÕn bé. NÒn c«ng nghiÖp ViÖt
Nam ®· bíc ®Çu ph¸t triÓn theo híng héi nhËp quèc tÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh
cña hµng ho¸ ViÖt Nam. §iÒu ®ã thÓ hiÖn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· dÇn chiÕm
l¹i thÞ phÇn trong níc vµ më réng xuÊt khÈu ra níc ngoµi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu
cña mét sè mÆt hµng c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991- 1998 t¨ng rÊt nhanh. VÝ dô,
hµng ®iÖn tö t¨ng 480 lÇn, than ®¸ t¨ng 100 lÇn, giµy dÐp t¨ng 91.4 lÇn, hµng
dÖt may t¨ng 8.5 lÇn, dÇu th« t¨ng 2.15 lÇn. Nh÷ng sè liÖu vµ t×nh h×nh nªu trªn
cho thÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn néi dung CNH- H§H ®Êt níc trong thËp kû 90 lµ
cao.
Nh÷ng thµnh tùu ®ã cã dîc do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã nguyªn nh©n
quyÕt ®Þnh hµng ®Çu lµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ qu¶n lý míi (tuy cha hoµn
thiÖn) vµ nh÷ng nç lùc thu hót vµ tËp trung vèn ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Tæng
vèn ®Çu t vµo khu vùc c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991- 1998 kho¶ng 52000 tØ
VN§, chiÕm 45% tæng vèn ®Çu t trong níc. Trong giai ®o¹n 1990- 1991 lµ
78%. C¸c kho¶n vay u ®·i cña chÝnh phñ còng giµnh cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp träng ®iÓm. Tíi th¸ng 10 n¨m 1998, cã 11.3 tû UUSSDD vèn ®Çu
t trùc tiÕp níc ngoµi ®Çu t vµo c«ng nghiÖp.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng ®iÓm yÕu,
cã thÓ kÓ nh:
- Tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ cña nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp
ViÖt Nam vÉn ë tr×nh ®é thÊp. §¸nh gi¸ chung, tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ
ViÖt Nam chËm h¬n c¸c níc c«ng nghiÖp tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ. C«ng nghÖ cÊp
thÊp, lçi thêi chiÕm 60 ®Õn 70%, trong khi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i chØ chiÕm 30
®Õn 40%. Do vËy møc tiªu hao n¨ng lîng trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm lín (gÊp 1.2
®Õn 1.5 lÇn so víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc), s¶n phÈm chÊt lîng kÐm,
chñng lo¹i ®¬n ®iÖu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn nhiÒu h¹n chÕ.
- ThiÕu vèn, thiÕu ®Çu vµo trung gian. Do thiÕu ®Çu vµo, ®Ó
ho¹t ®éng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ph¶i nhËp khÈu s¶n phÈm s¬ chÕ hoÆc b¸n
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
thµnh phÈm, nhng viÖc nhËp khÈu l¹i cã khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Trong khi ®ã
nhiÒu nguån trong níc vÉn cha ®îc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶.
- H¹n chÕ vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ qu¶n lý trong nguån
nh©n lùc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo híng héi nhËp vµ hiÖn
®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc gia.
- Nh÷ng bÊt cËp vÒ thÓ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ níc.
- N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam thÊp
vµ sù h¹n chÕ vÒ thÞ trêng tiªu thô.
Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®ang cÇn t×m lêi gi¶i ë sù nghiÖp CNH- H§H trong
thËp kû ®Çu tiªn cña thiªn niªn kû míi cña níc ta
a. Néi dung CNH- H§H ®Êt níc giai ®o¹n 2001- 2010
Sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc giai ®o¹n 2001- 2010 nh»m thùc hiÖn chiÕn
lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi mêi n¨m, ®ã lµ:” §a níc ta tho¸t ra khái t×nh
tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt chÊt lîng ®íi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh
thÇn cña nh©n d©n.T¹o nÒn t¶ng cña ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh
mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ngêi, n¨ng lùc
khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh
®îc t¨ng cêng v÷ng ch¾c. ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ®îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n. VÞ thÕ níc ta trong quan hÖ quèc tÕ ®îc
cñng cè vµ n©ng cao”
Tõ nh÷ng thµnh tùu vµ tån ®äng cña giai ®o¹n tríc, ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc
tiªu nãi trªn, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt níc giai ®o¹n 2001- 2010 cã nh÷ng
néi dung nh sau:
VÒ kü thuËt- c«ng nghÖ: tiÕp tôc thùc hiÖn ph¬ng ch©m kÕt hîp c«ng nghÖ
nhiÓu tr×nh ®é. Song hiÖn nay tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ
®· ®îc n©ng cao h¬n mét bíc so víi tríc nªn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kü
thuËt- c«ng nghÖ giai ®o¹n hiÖn nay lµ nh»m tËp trung c¬ héi ®Ó ®¹t ®îc tr×nh
®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së ®ã b¸o c¸o chÝnh trÞ cña §¹i Héi §¶ng céng
s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh:
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
“ C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ¸p dông
c«ng nghÖ tiÕn bé, ®i nhanh vÒ mét sè ngµnh, lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,
c«ng nghÖ cao”
VÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng: tiÕp tôc khai th¸c nh÷ng mÆt tÝch cùc cña c¬
cÊu kinh tÕ- kü thuËt giai ®o¹n 1991- 2000.
C¬ cÊu kinh tÕ kinh tÕ- ký thuËt cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi ®îc ®Þnh
híng thay ®æi theo híng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng vµ héi nhËp quèc tÕ. Tû
träng khu vùc dÞch vô vµ c«ng nghiÖp t¨ng lªn, tû träng khu vùc n«ng nghiÖp
sÏ gi¨m xuèng.
§Ó trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸ vµo n¨m 2020, dù kiÕn vµo n¨m 2010,
c«ng nghiÖp ViÖt Nam sÏ chiÕm 37- 38% GDP vµ 40- 41% vµo n¨m 2020. §Æc
biÖt c¬ cÊu kinh tÕ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn c¶ thÞ trêng trong
níc vµ ngoµi níc. VÒ chi tiÕt cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng chó ý nh sau:
- Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (n«ng s¶n, thuû s¶n), c¸c ngµnh may
mÆc, da giµy.
- TËp trung ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc c«ng nghÖ cao: c«ng nghÖ th«ng tin,
phÇn mÒm.
- X©y dùng cã chon läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng then chèt nh: n¨ng
l¬ng, ho¸ chÊt, luyÖn kim, c¬ khÝ.
- Ph¸t triÓn m¹nh vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c ngµnh dÞch vô: th¬ng m¹i, hµng
kh«ng, bu chÝnh- viÔn th«ng, du lÞch, tµi chÝnh, ng©n hµng...§Æc biÖt sím phæ
cËp sö dông tin häc vµ internet trong nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi.
- TiÕp tôc x©y dùng vµ tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng (giao
th«ng, th«ng tin, thuû lîi, hÖ thèng cÊp tho¸t níc..)
- Ph¸t huy vai trß ®éng lùc cña c¸c vïng kinh tÕ träng diÓm,t¹o diÒu kiÖn cho
c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn,t¨ng cêng mèi liªn kÕt gi÷a c¸c vïng nh»m gi¶i
quyÕt t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn ë mét sè vïng vµ c¶ nÒn kinh tÕ.
III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn lîc CNh-
H§H ë ViÖt Nam
19
nguon tai.lieu . vn
