Xem mẫu

  1. T P CHÍ THÔNG TIN VÀ TƯ LI U S 2/2005 Journal of Information and Documentation ISSN 1859-2929 No.2/2005 ðào t o chuyên ngành thư vi n-thông tin Ths. Nguy n Th Dũng Trư ng ð i h c Văn hoá TP. H Chí Minh Tóm t t: So sánh cơ c u n i dung chương trình ñào t o cán b ngành TV-TT 4 b c h c nư c ta hi n nay: trung h c, cao ñ ng, ñ i h c và th c s . Nêu nh ng t n t i trong k t c u chương trình hi n t i. ð xu t vi c chia các chuyên ngành ñào t o các c p: cao ñ ng và ñ i h c. I. ð t v n ñ ðào t o ngu n nhân l c ñ ñáp ng nhu c u cán b cho ngành TV-TT là m t n i dung không th thi u trong s nghi p giáo d c ñào t o b t kỳ qu c gia nào. Công tác ñào t o cán b TV-TT Vi t Nam ñã th c hi n t nh ng năm ñ u c a th p niên 60 th k XX. Trong hơn 40 năm qua các cơ s ñào t o cán b lĩnh v c này hai mi n Nam - B c ñã cung c p cho ngành TV-TT c nư c hàng ch c nghìn cán b TV-TT các trình ñ trung h c, cao ñ ng, ñ i h c và cao h c thu c các h chính qui, chuyên tu và t i ch c. S lư ng cán b ñó, ñã cơ b n ñáp ng ñư c nhu c u v ngu n nhân l c c a các cơ quan TV-TT thu c các ngành, các c p t trung ương ñ n cơ s . M c tiêu và n i dung ñào t o cán b h u h t các cơ s ñào t o thu c lĩnh v c này t trư c ñ n nay là ñào t o ra m t s n ph m có ki n th c t ng h p c a ngành TV-TT (bao g m các kh i ki n th c: ð i cương, cơ s ngành, thư vi n, thư m c, thông tin và qu n tr thư vi n - thông tin). V i m c tiêu và n i dung ñào t o như v y s sinh viên t t nghi p t mô hình ñào t o này ñã tr thành nh ng cán b TV-TT thích ng v i yêu c u công vi c c a các cơ quan TV-TT trong c nư c, góp ph n ñưa s nghi p TV-TT nư c ta phát tri n. Hi n nay, trư c s phát tri n v khoa h c và công ngh , v trình ñ và nhu c u c a ngư i dùng tin, v s phát tri n c a tài li u và thông tin ... các thư vi n và các cơ quan thông tin ñã có nh ng bi n pháp thay ñ i phương th c ho t ñ ng. T nh ng năm 90, các thư vi n và cơ quan thông tin v a t ch c ho t ñ ng thư vi n truy n th ng, v a t ng bư c t ñ ng hóa và tăng cư ng các ho t ñ ng thông tin ñ ñáp ng nhu c u ña d ng c a xã h i. Do v y, trình ñ và kh năng cán b TV-TT ñư c ñào t o nh ng th p niên trư c ñây ñã t ra b t c p v i nhi u n i dung công tác trong quá trình ñ i m i ho t ñ ng các cơ quan TV-TT hi n nay. Trong b i c nh ñó, các cơ s ñào t o cán b TV-TT cũng ñã có nh ng bi n pháp thay ñ i m c tiêu và n i dung chương trình ñào t o, nhưng cơ b n v n là ñào t o theo mô hình t ng quát c a nhi u năm trư c ñây (có ñ u tư thêm các môn h c v công ngh thông tin và d ch v thông tin). Và n u như m c tiêu và n i
  2. dung chương trình ñào t o c a các cơ s ñào t o cán b TV-TT ti p t c t ch c ñào t o theo mô hình hi n nay thì khó có m t l p cán b TV-TT m i trong tương lai có chuyên môn sâu và thích ng nhanh v i yêu c u và s phát tri n m i c a ngành. 2. Các chương trình ñào t o v i yêu c u cán b TV-TT hi n nay Hi n tr ng các chương trình ñào t o Hi n nay, trong chương trình ñào t o cán b ngành TV-TT chúng ta có các b c ñào t o: trung h c, cao ñ ng, ñ i h c và th c s . Theo tính ch t ñào t o, b c h c cao h c có nh ng ñ c ñi m riêng bi t c n có m t s nghiên c u khác. Dư i ñây, ch xem xét các b c ñào t o còn l i theo các tiêu chí: th i gian, s ti t gi ng d y và k t c u khung c a chương trình. • B c Trung h c chuyên nghi p Theo Chương trình khung giáo d c Trung h c chuyên nghi p ngành Thư vi n – Ban hành kèm theo quy t ñ nh s 89/2004/Qð-BVHTT ngày 01.10.2004 c a B trư ng B Văn hóa - Thông tin, chương trình ñào t o c a b c trung h c chuyên nghi p như sau: - Th i gian ñào t o: 2 năm; - T ng s ti t h c toàn khóa: 1.500 ti t , 25 tu n th c t p. Trong ñó: + Ph n Ki n th c ñ i cương và c t lõi: 540 ti t . + Ph n ki n th c cơ s ngành TV-TT: 210 ti t . + Ph n Ki n th c ngành: 750 ti t. + Th c t p gi a khóa (cu i năm th nh t): 10 tu n . + Th c t p t t nghi p (cu i năm th hai): 15 tu n . • B c Cao ñ ng Theo Chương trình Khung ñào t o C nhân Cao ñ ng ngành TV-TT c a Trư ng Cao ñ ng Văn hóa TP. H Chí Minh biên so n năm 1995 và s a ñ i, b sung năm 2001, chương trình ñào t o c a b c cao ñ ng như sau: - Th i gian ñào t o: 3 năm; - T ng s ti t h c toàn khóa: 2.526 ti t, 16 tu n th c t p. Trong ñó: + Ph n Ki n th c ñ i cương: 1.236 ti t. + Ph n ki n th c cơ s ngành TV-TT: 180 ti t. + Ph n Ki n th c chuyên môn chính: 810 ti t ti t (Ki n th c thư vi n: 270 ti t; Ki n th c thông tin thư m c: 270 ti t; Ki n th c Qu n tr thư vi n thông tin: 270 ti t . + Ph n Ki n th c chuyên môn ph : 300 ti t. + Th c t p gi a khóa (cu i năm th nh t): 4 tu n. + Th c t p t t nghi p (cu i năm th hai): 12 tu n. • B cð ih c
  3. Theo chương trình Khung giáo d c ñ i h c ngành TV-TT ñã ñư c thông qua H i ñ ng biên so n chương trình ngành TV-TT thông qua năm 2004, chương trình ñào t o c a b c ñ i h c như sau: - Th i gian ñào t o: 4 năm; - T ng s ti t h c toàn khóa: 3.015 ti t, 18 tu n th c t p (10 ñvht). Trong ñó: + Ph n Ki n th c ñ i cương: 1.515 ti t. + Ph n ki n th c cơ s ngành: 330 ti t. + Ph n Ki n th c ngành: 1.170 ti t. + Th c t p gi a khóa (cu i năm th nh t): 6 tu n. + Th c t p t t nghi p (cu i năm th hai): 12 tu n. M t s suy nghĩ v k t c u và ñào t o các ph n ki n th c chương trình Trong khuôn kh th i gian ñào t o 3 năm ñ i v i b c cao ñ ng và 4 năm ñ i v i b c ñ i h c, s lư ng ti t h c dành cho ph n ki n th c cơ s c a ngành và ph n ki n th c ngành chi m t l ít (51 % ñ i v i b c cao ñ ng và 50 % ñ i v i b c ñ i h c) so v i t ng s ti t trong chương trình . Ki n th c Ki n th c Ki n th c S B c T ng s ti t c a ñ i cương cơ s ngành ngành TV-TT TT ñào t o chương trình T ng s T l T ng s T l T ng s T l 1 Trung h c 1.500 540 36 % 210 14 % 750 50 % 2 Cao ñ ng 2.526 1.236 49 % 180 7% 1.110 44 % 3 ð ih c 3.015 1.515 50 % 330 11 % 1.170 39 % N i dung ph n ki n th c ngành trong các chương trình ñào t o cán b TV-TT ñã v a ít mà l i v a bao quát t t c các khâu công tác c a m t cơ quan TV-TT. ði u ñó khó có th ñ m b o m c ñ ñ y ñ và chuyên sâu v ki n th c và k năng ñ i v i ngư i h c. V i k t c u chương trình như v y, ngư i h c khó có m t ki n th c r ng và ñ m b o chuyên sâu trong t ng lãnh v c chuyên môn ñ có th có năng l c x lý t t các công vi c c a m t cơ quan TV-TT. Ph n ki n th c ngành trong các chương trình ñào t o cán b thư vi n-thông tin bao g m các môn h c nh m trang b cho ngư i h c có ki n th c và k năng ñ y ñ v các lĩnh v c như: T ch c ho t ñ ng m t thư vi n, ng d ng công ngh thông tin vào thư vi n, các s n ph m và d ch v thông tin ñ ph c v ngư i dùng tin, qu n tr cơ quan thư vi n - thông tin ... ñư c chuy n t i trong m t khuôn kh th i gian có h n, do ñó v n còn sơ sài, không th ñ y ñ và chuyên sâu ñư c. K t qu là, ph n l n sinh viên - h c sinh ra trư ng r t h n ch các k năng c n thi t như: s d ng máy tính, ng d ng công ngh
  4. thông tin, t o l p các s n ph m thông tin, t ch c ho t ñ ng và qu n tr các b ph n công tác trong m t thư vi n .... Tình tr ng chung trên ñây t i các cơ s ñào t o TT-TV trong c nư c hi n nay còn b ch u m t áp l c vì khi xây d ng m t chương trình ñào t o, ngoài ph n ki n th c chuyên môn ph i cơ c u m t kh i lư ng l n ki n th c t chính tr , qu c phòng , th ch t ñ n ngo i ng , ki n th c cơ s n n t ng cho ngành ñào t o... ñ ñ m b o m c tiêu v a ñào t o ñư c chuyên môn v a ñào t o con ngư i toàn di n. Ngoài ra còn ph i tính ñ n, ch t lư ng ñ u vào c a sinh viên c a các cơ s ñào t o TT-TV còn khá y u nên y u t này ch c ch n làm nh hư ng nh t ñ nh ñ n quá trình ti p thu ki n th c và hình thành k năng trong quá trình h c t p ngành TV-TT b i m t qui trình ñào t o như ñã nêu trên. M t khác th i gian th c hành, th c t p trong quá trình ñào t o cũng th c s không ñ v n i dung và ñi u ki n ñ sinh viên - h c sinh rèn luy n k năng tay ngh . 3. ð ngh và gi i pháp ð có th kh c ph c tình tr ng m t cân ñ i v chương trình ñào t o nêu trên, chúng tôi khuy n ngh các cơ s ñào t o ngành TV-TT có th nghiên c u ñi u ch nh chương trình ñào t o theo hư ng ñ u tư thêm các h c ph n và s ti t cho các môn h c ñi sâu chuyên ngành, hình thành các k năng ngh nghi p. Hi n nay, trong các văn b n nhà nư c và các cơ s ñào t o ñ u kh ng ñ nh t t c các chương trình ñang ñào t o v lĩnh v c TV-TT t b c trung h c ñ n cao ñ ng và ñ i h c, là ngành ñào t o. Như v y, ñ chuyên sâu hơn chúng ta hoàn toàn có th xây d ng ti p các chương trình chuyên ngành ñào t o cho ngành ñào t o này. T ch c ñào t o theo chuyên ngành thì các cơ s ñào t o có ñi u ki n v th i gian ñ v a ñào t o chuyên sâu, ñ kh i lư ng ki n th c c n thi t và v a ñ u tư k năng th c hành các lĩnh v c công vi c c a m t cơ quan TV-TT. Phương th c ñào t o ñó hy v ng giúp ngư i h c trong t ng b c h c s thích ng trong t ng c p ñ công vi c trong các lo i hình cơ quan TV-TT. Liên quan t i các b c ñào t o c th , chúng tôi ki n ngh : ð i v i chương trình ñào t o b c trung h c ngành TV-TT M c tiêu và n i dung ñào t o b c h c này là ñào t o ngư i h c có ki n th c và k năng th c hành chuyên môn ñ th c hi n t t c các qui trình công tác ñơn gi n trong thư vi n có qui mô nh c p cơ s . Do v y, b c h c này không nh t thi t ph i phân chia chuyên ngành mà s d ng chương trình ñào t o t ng h p t t c các chu trình công tác trong m t thư vi n. V i chương trình ñó, các cơ s ñào t o c n nghiên c u v n d ng ñi u ch nh các n i dung sau ñ ngư i h c có th tác nghi p ñ c l p trong các thư vi n nh , ngu n l c ít như: Thư vi n trư ng ph thông, thư vi n các cơ quan hành chính s nghi p, thư vi n công c ng c p huy n... - Không t ch c ñào t o ngo i ng chuyên ngành (vì s gi quá ít, l i không c n thi t b c h c này). Chuy n ngo i ng chuyên ngành (90 ti t) nh p chung ngo i ng ñ i cương (nâng ngo i ng ñ i cương lên 200 ti t). - Gi m b t th i gian th c t p c a h c sinh, t 10 tu n th c t p gi a khóa xu ng còn 6-8 tu n, t 15 tu n th c t p t t nghi p xu ng còn 10 ñ n 12 tu n. Th i gian gi m
  5. ñó dùng ñ u tư thêm nh ng ki n th c lý thuy t và k năng th c hành t i l p h c các n i dung ki n th c v ng d ng công ngh thông tin, th c hi n các d ch v thông tin trong thư vi n ... ð i v i chương trình ñào t o b c cao ñ ng, ñ i h c ngành TV-TT hai b c h c này, m c tiêu và n i dung ñào t o ngư i h c tr thành c nhân th c hành (ñ i v i b c cao ñ ng) và c nhân lý thuy t l n th c hành (ñ i v i b c ñ i h c). ð i tư ng này khi ra trư ng có th thích ng nhanh và tác nghi p t t t ng qui trình công tác có tính ph c t p cao trong các thư vi n ph thông có qui mô l n ho c các thư vi n khoa h c. ð ñ m b o ngư i h c có ñ ki n th c lý thuy t và k năng th c hành t ng khâu công vi c trong các lo i thư thư vi n này, chương trình ñào t o ph i thi t k theo hư ng chuyên sâu t ng chuyên ngành TV-TT, c th : • B c cao ñ ng: Chia làm hai chuyên ngành ñào t o: - Chuyên ngành Thư vi n; - Chuyên ngành Thông tin - Thư m c. Các chuyên ngành trên có th c u trúc các kh i ki n th c như sau: + Kh i ki n th c ñ i cương : 50/160 ñvht (~ 33 %). (Không c u trúc ph n ki n th c ngo i ng ñ i cương , SV t h c). + Kh i ki n th c cơ s và liên quan c a chuyên ngành: 40/160 ñvht (~ 27 %). + Kh i ki n th c chuyên ngành: 60/160 ñvht (~ 40 %). • B c ñ i h c: Chia làm ba chuyên ngành: - Chuyên ngành Thư vi n; - Chuyên ngành Thông tin - Thư m c; - Qu n tr TV-TT. Các chuyên ngành trên có th c u trúc các kh i ki n th c như sau: + Kh i ki n th c ñ i cương: 70 / 210 ñvht. (Không c u trúc ph n ki n th c ngo i ng ñ i cương , SV t h c). + Kh i ki n th c cơ s và liên quan c a chuyên ngành: 55 ñvht. + Kh i ki n th c chuyên ngành: 85 ñvht . Hi n nay, c nư c có ñ n 16 cơ s tham gia tuy n sinh và ñào t o cán b TV-TT (Phía B c có 8 cơ s , trong ñó có 3 cơ s ñào t o b c ñ i h c và 5 cơ s ñào t o b c cao ñ ng; Phía Nam có 8 cơ s , trong ñó có 2 cơ s ñào t o ñ i h c và 6 cơ s ñào t o b c cao ñ ng). V i s gia tăng v cơ s ñào t o cán b TV-TT như hi n nay, v n ñ ñào t o chuyên ngành l i càng ph i xem xét kh n trương và ñ y ñ hơn.
  6. V i m t th trư ng lao ñ ng khá l n, v i yêu c u ki n th c và năng l c ngày càng cao ñ i v i cán b thư vi n. Nh ng v n ñ nêu ra trên ñây hy v ng s là m t tín hi u m i v m c tiêu và chương trình ñ i v i các cơ s tham gia ñào t o cán b cho ngành TV-TT hi n nay. Training in LIS specialty Nguyen The Dung Journal of Information and Documentation, 2005, no. 2. pp.... Abstracts: Compares the content structures of LIS training programmes at the present 4 educational levels in Vietnam: secondary school, high school, higher school and MA; Indicates the weaknesses in the existing programme structure; Makes suggestions to the division of training specialties at high school and higher school levels.
nguon tai.lieu . vn