Xem mẫu

  1. NGUYỄN TRÃI Năm 1989, sau hơn mười năm bị thu hút và miệt mài tìm ki ếm, sáng t ạo, n ữ văn sĩ Yveline Féray đã cho ra đời cuốn tiểu thuy ết danh nhân l ịch s ử đ ồ s ộ "Dix Mille Printemps" (NXB Julliard, F, 1989) về danh nhân văn hoá Nguy ễn Trãi. Trong cu ốn sách đầy ý nghĩa này, bà đã mô t ả s ự sinh h ạ c ủa Nguy ễn Trãi vào nh ững năm 1380 như là đêm trở dạ của trời đất, đêm của một truy ền kỳ. Vì ngày ấy, th ực s ự m ột thiên tài ra đời mà sau này tầm cỡ đã như một cây đại thụ văn hoá to ả bóng mát xu ống nhiều thế hệ sau của nước Đại Việt. Và cũng từ ngày ấy, ông ngo ại Tr ần Nguyên Đán, một vị Đại tư đồ (tương đương chức Tể tướng) của triều Trần mới th ể hi ện h ết tầm vóc nhân bản vĩ đại khi chấp nhận cuộc hôn nhân vô ti ền khoáng h ậu gi ữa m ột ông thầy dạy học Nguyễn Phi Khanh với cô học trò nhỏ Tr ần Thị Thái trong khuôn đời Trần. viên Nho giáo Từ đấy, thừa hưởng gia tài tinh thần đồ sộ cao đ ẹp c ủa gia đình và T ổ qu ốc, d ưới s ự dạy dỗ nghiêm khắc của cha và ông ngoại, Nguy ễn Trãi đ ỗ Thái h ọc sinh (Ti ến sĩ) lúc 20 tuổi và ra làm quan nhà Hồ. Nhưng đ ất n ước nguy bi ến, gi ặc Minh xâm l ược, bao cuộc kháng chiến nổ ra, trong im lặng suy t ư, h ơn m ười năm tìm ki ếm và ch ịu s ự dày vò của một đấng nho học phải chọn lựa minh quân mà không b ội ph ản tri ết thuyết của đời, tầm trí tuệ nhạy cảm đã đưa Nguy ễn Trãi về v ới đ ội quân Lam S ơn và minh chủ Lê Lợi, và trở thành cố vấn đặc bi ệt c ủa Lê Lợi. Thế nhưng làm một minh sư thì có gì đáng nói, điều đáng giá v ượt t ầm th ời đ ại và mang ý nghĩa vĩnh cửu là ông đã hướng cuộc chi ến tranh v ề phía hoà bình vĩnh vi ễn. Binh đao vốn không hợp với thiên tính của một nhà thơ yêu hoà bình t ừ sâu th ẳm tâm hồn, song bằng một trí tuệ của yêu thương, ông đã đem đ ạo đ ức đ ặt vào gi ữa lòng chiến tranh, đem tình thương để chiến thắng bạo tàn. Ông không mu ốn k ẻ thù nuôi mầm ác trong lòng, không muốn họ mất đi thiện căn mà tr ả l ại tinh th ần cao đ ẹp cho họ, giúp họ thấy được sự bất công vô lí của sự xâm l ược t ương tàn. Đ ấy chính là đi
  2. trên Đại Đạo Tự Nhiên của Nhân Dân, một nhân dân luôn yêu nhân nghĩa và hoà bình. Chính vì thế, ông không chỉ là một bậc minh tri ết c ủa Vi ệt Nam mà c ủa c ả Phương Đông và nhân loại trong thời kì phong kiến nhi ều b ất công. Hòa bình ! Ông lại trở về trong cái cao khi ết của thanh b ần và th ực hi ện m ột lí t ưởng nhân đạo toàn thiện, toàn mỹ. Nhưng rồi, ông l ại gặp k ẻ thù ở trong chính nh ững đồng chí tụ nghĩa ngày nào của mình, và ông ph ải c ố g ắng gi ữ gìn s ự trung th ực c ủa một người luôn hành động vì sự sống nhân dân. Ông ph ải th ực hi ện s ự cân b ằng giữa niềm hy vọng giúp đời tận lực với nỗi thất vọng luôn ch ờ đ ợi phía tr ước c ửa quan trường. Sống giữa đôi bờ thao thức, cánh chim h ồng bay cao phân vân gi ữa hai chân trời : đi- về, nhưng lòng như ngọn lửa luy ện đan v ẫn n ồng cháy m ột hoài bão duy nhất : vì Tổ quốc, vì nhân dân. Hành đ ộng - tranh đ ấu vì l ẽ ph ải, và l ập ngôn trước tác, vừa giải quyết những vấn đề sinh t ử của đương đại, v ừa h ướng về s ự b ất tử, vĩnh hằng, ông viết : Lam Sơn thực lục, Dư địa chí...- nh ững qu ốc th ư c ủa t ương lai Việt Nam. Hơn 250 bài thơ ở Quốc âm thi tập, một bông hoa nghệ thu ật ch ữ Nôm thuộc loại đầu tiên, ông đã để lại cho dân t ộc "m ột nền th ơ ru ột rà và quen thu ộc, một cái gì như là một Tổ quốc thơ" (Jacques Gaucheron), in d ấu vân tay tài hoa và kiệt xuất của học đời đời. mình lên văn Nhưng rồi ước vọng sụp đổ trước một triều đại phong kiến nhi ều ganh ghét, quen thói "hết chim bẻ cung", ông bị kéo vào vụ án đau xót nh ất trong l ịch s ử, v ụ án L ệ Chi Viên, và bị lên giá nhục hình. Và từ đấy đầu thai lên nh ững vì sao vĩnh c ửu gi ữa b ầu trời nước Việt, để lại trần gian một nền văn hoá Nguy ễn Trãi. Năm 1980, 600 năm sau, ông tiếp tục trở thành sứ giả văn hoá của Vi ệt Nam đưa thông đi ệp c ủa dân t ộc mình đến với nhân loại, bước vào ngôi đền văn hoá th ế gi ới và tr ở thành DANH THẾ GIỚI NHÂN VĂN HÓA . NGUYỄN DU
  3. Ít có tác phẩm ngay khi ra đời cho đến mãi mãi về sau v ẫn đ ược nhân dân c ả ước yêu chuộng như Truyện Kiều. Không phải chỉ yêu thích mà còn g ửi g ắm ni ềm tin. Niềm tin khẳng định sức mạnh ngôn ngữ và văn hóa dân t ộc. Ni ềm tin chia s ẻ kinh nghiệm văn chương, nghệ thuật. Nhưng nhất là niềm tin v ề tình yêu và cu ộc s ống. Truyện Kiều đã là một bài ca tình yêu và là m ột cu ốn sách Đ ời. Một tác phẩm như thế đã là một công trình vĩ đ ại, m ột vinh d ự tuy ệt v ời. Truy ện Ki ều là một tác phẩm có giá trị như một thông đi ệp cho con ng ười giao c ảm v ới th ế gi ới vô hình, dạt dào xúc động, mơ màng như thực, ảo huyền mà minh bạch l ạ lùng. Và cũng là một bản tổng kết cuộc đời, tổng kết nhưng là cáo tr ạng, cáo tr ạng v ề cu ộc đời bao nhiêu nỗi thương tâm (bách niên đa thiểu th ương tâm s ự). Ở kia: "Nh ững điều trông thấy mà đau đớn lòng ! ". Ở đây l ại là m ột "tr ường d ạ t ối tăm tr ời đ ất ! ". Tác phẩm ấy là bài Văn tế thập loại chúng sinh, v ới cái tên quen thu ộc : Bài ca chiêu hồn. Cả hai tác phẩm đó đều của chung một tác gi ả : Nguy ễn Du. Đ ến nay, th ời gian ra đời của các tác phẩm chữ Nôm, chữ Hán (Thanh Hiên thi t ập, Nam trung t ạp ngâm, Bắc hành tạp lục) đều chỉ bằng vào dự cảm khoa h ọc. Truy ện Ki ều v ẫn ch ưa tìm được bản in trước nhất. Cả ba tập thơ chữ Hán mới góp được hai trăm b ốn chín bài, nhờ sức sưu tầm của nhiều người. công Cuộc đời Nguyễn Du - tác giả của những thiên tuyệt bút ấy - không nhi ều bí ẩn, không lắm giai thoại, nhưng luôn luôn đặt ra nh ững câu h ỏi không d ễ dàng gi ải đáp. Quê cha ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh, quê mẹ ở làng Hoa Thi ều (nay thuộc huyện Tiên Sơn, Bắc Ninh), và nơi sinh l ại ở ph ường Bích Câu - Thăng Long. Văn chương vượt hẳn người đời, nhưng học vị chỉ ở mức tam tr ường (tú tài) sau kỳ thi ở Sơn Nam (1783). Con người chuyên nghiệp thi thư mà bi ết c ầm g ươm, d ạo đàn, thích đi chài, đi săn, và thích hát dân ca phường v ải. Gia đình thu ộc l ớp quý t ộc. Cha là Nguyễn Nghiễm, anh là Nguyễn Khản đều đỗ tiến sĩ, làm quan đ ến Tham t ụng (T ể tướng) triều Lê.
  4. Bố vợ là Đoàn Nguyễn Thục, cũng đỗ Hoàng Giáp, làm quan Đông các. Nh ưng b ản thân Nguyễn Du về đời sống vật chất lại quá nghèo nàn. Mười m ột tu ổi m ồ côi cha, mười ba tuổi mẹ chết, suốt đời trai trẻ ăn nhờ ở đậu, hoặc ở nhà anh, ho ặc ở quê v ợ. Do tình hình đất nước biến động, chính quyền Lê - Trịnh s ụp đ ổ, Tây S ơn quét s ạch giặc Thanh, họ Nguyễn Tiên Điền cũng tiêu điều: "Hồng Lĩnh vô gia, huynh đ ệ tán ! ". Nguyễn Du trải qua mười năm gió bụi. Đến năm 1802, ông m ới ra làm quan tri ều Nguyễn, được thăng thưởng rất nhanh, t ừ Tri huyện lên đến Tham tri (1815). Có được cử làm chánh sứ sang Trung Quốc (1813). Nhưng gia c ảnh v ẫn b ần hàn thi ếu thốn: "Mười miệng đói kêu ngoài cõi Bắc - Một mình bệnh rụi góc thành Nam". Ph ải chăng do thực tế này mà nhà thơ cảm thông được v ới nh ững n ạn nhân trong xã h ội ? Không có tài liệu nào cho biết, Nguyễn Du nhận ai là người tri k ỷ. Th ơ ông nh ắc nhiều nhất đến những người phụ nữ đau khổ, tủi hờn. Cô C ầm ở Thăng Long, cô Nguyệt ở Triều Khẩu, cô gái hầu ở nhà người em. Giai thoại có nói đ ến quan h ệ c ủa ông với cô gái lái đò, với tài nữ Xuân Hương m ột thời nào đó. Ông m ất vì m ột b ệnh dịch, trối ra đi không trăng gì. Câu hỏi về Nguyễn Du còn được đặt ra ở nhiều bình diện. Đi tìm ch ứng c ứ v ề ông, hậu thế luôn luôn gặp những băn khoăn. Gia phả chép m ột đ ằng, li ệt truy ện l ại ghi theo đằng khác. Ông thật thà đi theo nhà Nguy ễn hay ông v ề v ới Gia Long mà luôn luôn day dứt vì phụ nghĩa nhà Lê? Ông khư khư ôm mối cô trung mù quáng, hay ông cũng không hẳn vô tình với sự nghiệp của nhà Tây S ơn ? Ông là nho sĩ, th ấm nhu ần tam giáo, khuôn mình trong giới hạn thời đại v ới nh ững lý thuy ết v ề nghi ệp báo, v ề mệnh trời ? Hay ông đã từng trong vô thức, dứt khoát v ới cái g ốc nho gia Ph ật t ử mà gắn bó với tầng lớp thị dân, tương t ự như bao nhà văn ph ương Tây, cu ộc s ống thu ộc về phong kiến, quý tộc mà tinh thần lại đi tiên phong cho cách m ạng t ư s ản ? Nh ững cuộc "đi tìm Nguyễn Du" hàng trăm năm nay v ẫn luôn luôn ph ải quan tâm đ ến các vấn đề ấy. Mà hình như Nguyễn Du đoán trước được điều này. Đoán tr ước mà không Chẳng thế viết: nói. mà ông đã hữu thốn dư Ngã tâm vô ngũ, Hồng Sơn sơn hạ Quế giang thâm. (Tấc được, lòng không nói cùng ai Dưới Hồng Sơn biển Quế núi sâu!). Tuy nhiên, chẳng phải vì thế mà Nguyễn Du tr ở nên khó hi ểu. Có nh ững đi ều ph ải tìm tòi, nghiên cứu, tranh luận gần xa. Nhưng Nguy ễn Du v ẫn đến v ới nhân dân bao đời nay trong cả một bầu tâm sự cảm thông sâu s ắc. Đó là m ột khát v ọng c ủa nhân cách tạo nên trong sóng gió của đời, thấm nhuần b ản ch ất c ủa nhân dân, c ủa dân tộc. Đó cũng là một con người nhân bản, t ự phần sâu kín nh ất, đau n ỗi đau bãi b ể nương dâu mà đòi lên án chế độ bạo tàn, đòi cho con ng ười có h ạnh phúc, tình yêu, tự do và công lý. Đó cũng là một ngòi bút phanh phui đ ược thế l ực đ ồng ti ền, v ạch trần những kẻ "nhai xé thịt người mà không lòi nanh vu ốt". Đó cũng là m ột tài năng sáng tạo bậc thầy, đã có bút pháp nghệ thuật điêu luy ện : xây d ựng nhân v ật đi ển hình, điều khiển ngôn ngữ nhạc điệu, tạo cho cấu trúc tác ph ẩm d ồi dào ch ất k ịch, truyền cho hình tượng tác phẩm đậm đà chất thơ. Không ph ải ch ỉ ở Truy ện Ki ều mà cả ở thơ chữ Hán, thơ Nôm của Nguyễn Du đều thấy chỗ đậm, chỗ nhạt những yếu tố hoặc biểu hiện của chủ nghĩa cổ điển, chủ nghĩa lãng m ạn và ch ủ nghĩa hi ện
  5. thực trong văn học. Vinh dự của Nguyễn Du trong đ ịa h ạt này còn v ượt khá nhi ều tác giả xưa nay. Chỉ riêng với một Truyện Kiều, văn học nghệ thu ật Việt Nam tr ở nên thêm phong phú. Ca nhạc dân gian có gi ọng "l ẩy Ki ều". Sân kh ấu dân gian có "trò Kiều". Hội họa có nhiều tranh Kiều. Và Truyện Ki ều t ừ xưa đ ến nay đã là đ ầu đ ề c ủa nhiều trang bình luận và bút chiến. Thơ vịnh Ki ều nhi ều không k ể xi ết. Tu ồng Ki ều, phim Kiều xuất hiện. Và tiếng nói hằng ngày của nhân dân có thêm nhi ều thành ng ữ rút từ Truyện Kiều. Kiều đi vào mọi nẻo đ ờng sinh hoạt : "Từ án sách đến bờ tre, xưởng máy; Ra chiến trường vẫn thấy tiếng Ki ều ngân" là nh ư v ậy. Năm 1965, Nguyễn Du được Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính th ức làm lễ kỷ niệm. Hội đồng Hòa bình thế giới ghi tên ông trong danh sách nh ững nhà văn hóa quốc tế trên trái đất này. Nhà lưu ni ệm Nguy ễn Du đ ược xây d ựng ở Tiên Đi ền. Trường viết văn để đào tạo những cây bút mới mang tên Nguy ễn Du. Chúng ta đã có nhiều sách chú giải, nghiên cứu Đoạn tr ường tân thanh, có T ừ đi ển Truy ện Ki ều, có tiểu thuyết Ba trăm năm lẻ. Nhưng vấn đề "Nguy ễn Du và Truy ện Ki ều" thì đ ến bao giờ cho hết ? Cuộc đi tìm Nguyễn Du sẽ mãi là nh ững g ắng công c ủa nhi ều th ế h ệ. Ta cần có thơ Nguyễn Du trong cuộc đời, cần có tình Nguy ễn Du trong s ự s ống, nên càng cần hiểu biết về ông. Nỗi sầu của ông mênh mông, t ấm lòng c ủa ông r ộng l ớn, ngòi bút của ông thần kỳ, chính ông cũng không nhận ra mà v ẫn ch ờ đ ợi nh ững ứng của nhiều thế hệ hậu kỷ đáp sinh tri : Hận xưa hỏi trời ... khôn già, Nỗi vận buộc oan phong mình ta ràng, lẻ mơ Ba trăm năm màng... Biết hậu thế Tố Như ai khóc chàng ? CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH "Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một nền văn hóa, không ph ải văn hóa châu Âu, mà có lẽ một nền của tương là văn hóa lai...
  6. Dân tộc Việt Nam là một dân tộc giản dị và lịch sự. Qua c ử ch ỉ cao th ượng, ti ếng nói trầm lắng của Nguyễn Ái Quốc, tôi như thấy được ngày mai, như th ấy được vi ễn cảnh trời yên bể lặng của tình hữu ái toàn thế gi ới bao la nh ư đ ại d ương" ÔXÍP MANDENXTAM, 1924 "Cử chỉ văn hóa và thân mật của Người gây một ấn t ượng là Người có uy tín. Ng ười có thể trở thành lãnh tụ không phải bằng một cái gì bề ngoài mà b ằng h ọc th ức, bằng tuệ của Người". trí "Hồ Chí Minh kết hợp chất anh hùng và đạo lý (...), ông luôn luôn là m ột th ứ Gandhi đại diện triết mác-xít... cho lý Á Đông" GIĂNG RU " Hồ Chí Minh là một trong số các nhân vật l ạ lùng nh ất c ủa thời đ ại chúng ta - pha trộn một chút Gandhii, một chút Lênin, hoàn toàn Việt Nam. Ch ắc ch ắn là h ơn h ẳn bất cứ nhân vật nào của thế kỷ này, Người là sự hi ện thân sinh đ ộng cho Cách m ạng c ủa tộc Người của thế giới". dân và toàn ĐAVÍT HAMBECXTAM " Đó là một người cộng sản theo lý tưởng... Tôi thấy ông dường nh ư luôn luôn ch ịu ảnh hưởng của tác giả lớn của ông là Mác, chắc chắn là c ả Lênin n ữa... Nh ưng trong ông có Giô-rex... Ông là người đã chọn chủ nghĩa c ộng s ản, đúng thế, nh ưng có m ột chủ nghĩa nhân văn sâu sắc... Tôi cho là trong th ế gi ới c ộng s ản, ch ắc ch ắn ông là một trong những người chấp nhận cách mạng cộng sản chủ nghĩa, ph ải !... Nh ưng tự trong do" MISƠLÊ ETMÔNG " Xét thấy sự đóng góp quan trọng về nhiều mặt c ủa Chủ t ịch Hồ Chí Minh trong các lĩnh vực văn hoá, giáo dục và nghệ thuật là k ết tinh truy ền th ống c ủa văn hóa hàng ngàn năm của nhân dân Việt Nam và những t ư t ưởng của Ng ười là hi ện thân c ủa những khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định b ản s ắc dân t ộc c ủa mình biểu việc đẩy sự hiểu biết l ẫn và tiêu cho thúc nhau". Nghị quyết của UNESCO " Hồ Chí Minh đã thành công trong việc liên kết nhi ều s ắc thái văn hóa vào m ột n ền văn hóa Việt Nam duy nhất. Người đã làm được việc này nh ờ s ự hi ểu bi ết sâu s ắc và tôn trọng những đặc điểm văn hóa khác nhau. Người đã hoàn thành đ ược nhi ệm v ụ này và trong việc làm và lời nói của Người, ta có thể nhìn th ấy rõ hình ảnh, t ư t ưởng của nhà thơ, nhà văn, nhà nghệ sĩ dân ca, những người đem l ại ngu ồn c ảm xúc cho nhiều thế hệ nhân dân Việt Nam. Cuộc đời của Người mang ảnh h ưởng c ủa nh ững giá trị và truyền thống dân tộc, có những đóng góp vào việc t ạo nên m ột n ền văn hóa Việt hiện đại. Nam Chỉ có ít nhân vật trong lịch sử trở thành một bộ phận c ủa huy ền tho ại ngay khi còn sống và rõ ràng Hồ Chí Minh là một trong s ố đó. Ng ười s ẽ đ ược ghi nh ớ không ph ải chỉ là người giải phóng cho Tổ quốc và nhân dân b ị đô h ộ, mà còn là m ột nhà hi ền triết hiện đại đã mang lại một viễn cảnh và hy v ọng m ới cho nh ững ng ười đang đ ấu
  7. tranh không khoan nhượng để loại bỏ bất công, bất bình đẳng khỏi trái đ ất này". Tiến sĩ M.AMÉT đốc vực Dương Giám UNESCO Khu châu Á - Thái Bình " Để hiểu ý nghĩa của bản Nghị quyết của UNESCO, tôi hình dung Hồ Chí Minh là người đem lại ánh sáng, ánh sáng văn hóa, ánh sáng cách m ạng cho nhân dân ta và góp phần đem lại ánh sáng cho nhân dân nhiều nước khác, đ ể xua tan bóng t ối c ủa chủ nghĩa thực dân, đế quốc, của dốt nát, đói nghèo, bệnh tật đè n ặng lên cu ộc sống của tộc bị bức... các dân áp Sự nghiệp văn hóa lớn lao nhất, quan trọng nh ất c ủa Hồ Chí Minh là đã huy đ ộng sức mạnh của truyền thống 4000 năm văn hi ến của dân t ộc k ết h ợp v ới tinh hoa văn hóa của thời đại, lãnh đạo thành công sự nghi ệp gi ải phóng dân t ộc, giành l ại cho nhân dân ta quyền làm người, quyền được sống một cuộc s ống xứng đáng v ới con người. Sự nghiệp đó trả lại địa vị xứng đáng cho nền văn hóa Vi ệt Nam, cũng là m ột sự nghiệp có ý nghĩa to lớn đối với nền văn hóa th ế gi ới, góp ph ần vào cu ộc đ ấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa, từng bước tiến lên thanh toán ch ủ nghĩa thực dân, xóa đi một vết nhơ trong lịch sử và trong n ền văn hóa c ủa loài ng ười. Sự nghiệp văn hóa của Hồ Chí Minh đem đến cho kho tàng văn hóa th ế gi ới nh ững giá trị lớn, thể hiện khát vọng của nhân dân các n ước trong cu ộc đ ấu tranh vì các quyền dân tộc cơ bản, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc, mỗi dân t ộc kh ẳng đ ịnh b ản sắc văn hóa của mình và phát triển sự hi ểu biết v ới các dân t ộc khác". "... Hồ Chí Minh là một nhà văn hóa lớn của dân tộc Vi ệt Nam và của loài ng ười, v ới ý nghĩa đầy đủ nhất của danh hiệu Nhà văn hóa. Ở Hồ Chí Minh, nhà văn hóa l ớn gắn liền với nhà nhân văn lớn, phát huy truyền thống của m ột dân t ộc "văn hi ến". Hồ Chí Minh là một nhà văn hóa lớn, vì cuộc đời và sự nghiệp c ủa Ng ười là t ấm gương về nhân sinh quan và thế giới quan cao đẹp, làm sáng lên m ột chủ nghĩa nhân văn trùng với những ước mơ cổ truyền của dân tộc Vi ệt Nam và các dân t ộc, kết tinh những tư tưởng và tình cảm lớn của loài người". "... Đổi mới và văn hóa quan hệ mật thiết với t ư tưởng Hồ Chí Minh nh ư hình v ới bóng... Nghiên cứu, học tập và vận dụng tư t ưởng Hồ Chí Minh. Đây là m ột kho tàng đầy của báu, là di sản chứa đựng biết bao giá trị, giá tr ị đó nói cho cùng là giá tr ị văn chưa được hóa mà chúng ta khai thác bao nhiêu" Cố thủ tướng PHẠM ĐỒNG VĂN " Sự nghiệp văn hóa quan trọng nhất của Người là đã lãnh đ ạo toàn dân đánh đu ổi giặc ngoại xâm trong thời đại mới, giành l ại cho nhân dân nh ững quy ền s ống c ủa của người, một cuộc sống có văn hóa. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã góp ph ần cùng v ới loài người loại trừ một trở lực to lớn trên con đường ti ến lên thế gi ới văn minh, xóa đi một vết nhơ lịch sử chế độ thuộc địa". trong là "...Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng chính trị, quân sự, kinh t ế, ngo ại giao, nh ưng cũng rất coi trọng văn hóa. Văn hóa là s ức m ạnh c ơ b ản c ủa m ọi dân t ộc, c ủa m ỗi một con người. Dân tộc Việt Nam đã t ừng bị đô hộ 1000 năm, nh ưng v ẫn t ồn t ại và phát triển, vì Việt Nam giữ vững được dân chủ ở cơ s ở, xóm làng, gi ữ được n ền văn truyền thống đời. hóa lâu
  8. Bác Hồ, văn hóa là sự kết tinh văn hóa nghìn năm của đ ất n ước Vi ệt Nam trên c ơ s ở đổi mới, kết hợp hài hòa tinh hoa văn hóa c ủa nhân lo ại, tinh hoa c ủa S ếch-spia, Vích-to Huy-gô, Lỗ Tấn, v.v...t ư t ưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin... Bác Hồ là nhà văn hóa kiệt xuất, là s ự k ết tinh tinh hoa c ủa n ền văn hóa Vi ệt Nam và phần của loại." nào đó là tinh hoa văn hóa nhân Đại tướng VÕ NGUYÊN GIÁP
nguon tai.lieu . vn