Xem mẫu
- ®¨c ®iÓm h×nh th¸i , ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña mét
sè gièng b−ëi ®oan hïng
Morphological and biological characteristics of some derivatives originated from
Doan Hung Pummelo cultivar
Phạm Thị Hương!
SUMMARY
Pummelo Doan Hung cv.(Citrus grandis Osbeck) is famous all over the country for its high
quality and taste. It had been grown for years in homestead garden mostly for family consumption.
In recent years Doan Hung pummelo production has gained more and more popularity and become
highly profitable enterprise. This situation has led to a fast area expansion in the district. However,
there is a fact that several variegations of Doan Hung Pummelo are cultivated in the district and all
of them are locally called cultivars with different names. This is the outcome of long lasted seed
multiplication of this mono-embryonic shaddock. Among Doan Hung Pummelo derivatives the
most widely spread are King, Kha Linh and Suu Pummelo. Existence of a number of local pummelo
forms within a variety has caused a confusion to both consumers and growers in identification of
true Doan Hung cultivar, especially when a trade name “Doan Hung pummelo” has recently been
officially approved.
Results from this study showed that Suu and Kha Linh pummelo have relatively high
yields, good fruit quality and taste compared with Kinh and other pummelo being grown in the
district. Clonal selection among these two cultivars may be a good solution to find out the best ones
for commercial production of high – value indigenous Doan Hung Pummelo.
Key words: Doan Hung, Pummelo cultivar, Kha Linh Pummelo, Suu Pummelo, Kinh Pummelo.
1. §Æt vÊn ®Ò
C©y b−ëi lµ mét trong nh÷ng c©y ¨n qu¶ quan träng vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ë n−íc ta.
Gièng nh− c¸c lo¹i c©y cam quýt kh¸c c©y b−ëi cã phæ thÝch nghi kh¸ réng, nhê vËy cã thÓ trång tõ
Nam chÝ b¾c. Tuy nhiªn, sè l−îng gièng b−ëi ngon, ®−îc ng−êi tiªu dïng −a chuéng lµ Ýt. C¸c gièng
b−ëi ngon næi tiÕng trong c¶ n−íc cã thÓ kÓ ®Õn lµ: b−ëi §oan Hïng (Phó Thä), b−ëi Phóc Tr¹ch
(Hµ TÜnh), B−ëi Thanh Trµ (HuÕ), b−ëi N¨m Roi (VÜnh Long, CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng), b−ëi da xanh
(BÕn Tre, TiÒn Giang). HuyÖn §oan Hïng, tØnh Phó Thä tõ l©u næi tiÕng trong c¶ n−íc víi gièng
b−ëi ®Æc s¶n §oan Hïng.
MÆc dï næi tiÕng tõ l©u nh− vËy nh−ng trªn thùc tÕ kh«ng tån t¹i mét gièng b−ëi §oan
Hïng duy nhÊt víi c¸c ®Æc ®iÓm ®Æc tr−ng cho gièng c¶ vÒ h×nh th¸i vµ phÈm vÞ mµ hiÖn cã mét sè
d¹ng h×nh b−ëi §oan Hïng víi mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt nhau. Thùc tÕ nµy ®ang g©y khã kh¨n cho
ng−êi tiªu dïng trong viÖc nhËn biÕt s¶n phÈm mµ hä muèn mua vµ khã kh¨n cho c¶ viÖc s¶n xuÊt
hµng hãa vµ b¶o vÖ uy tÝn cña th−¬ng hiÖu b−ëi §oan Hïng võa míi ®−îc nhµ n−íc cÊp chøng chØ
th−¬ng hiÖu v« thêi h¹n trong th¸ng 4 n¨m 2006.
XuÊt ph¸t tõ lý do ®ã nghiªn cøu nµy giíi thiÖu mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu b−íc ®Çu vÒ hiÖn
tr¹ng s¶n xuÊt b−ëi ë huyÖn §oan Hïng, ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng vµ phÈm chÊt ba
d¹ng h×nh b−ëi trång phæ biÕn vÉn ®−îc coi lµ gièng b−ëi ®Æc s¶n cña §oan Hïng.
2. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh trong n¨m 2005 t¹i 4 x· cña huyÖn §oan Hïng lµ ChÝ §¸m, V©n
Du, B»ng Lu©n vµ QuÕ L©m. Mçi x· tiÕn hµnh ®iÒu tra 20 hé trång nhiÒu b−ëi theo phiÕu ®iÒu tra
1
- thiÕt kÕ s½n. C¸c thÝ nghiÖm kh¶o s¸t c¸c chØ tiªu vÒ sinh tr−ëng, ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, chÊt l−îng qu¶
®−îc tiÕn hµnh t¹i 5 v−ên b−ëi ë mçi x· ®iÒu tra theo ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®ång ruéng hiÖn
hµnh ¸p dông cho nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ l©u n¨m. C¸c sè liÖu ®−îc xö lý theo Collins C.A & Seeney
F.M (1999) vµ phÇn mÒm IRRISTAT.
3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn
3.1. Mét sè thång tin c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña huyÖn §oan Hïng ®èi víi viÖc s¶n xuÊt
b−ëi
§oan Hïng lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh Phó Thä, c¸ch thµnh phè ViÖt tr× 56 km vÒ phÝa
T©y b¾c. §Þa bµn huyÖn n»m trªn trôc quèc lé 2 vµ quèc lé 70, ®Þa h×nh phøc t¹p, bao gåm ®åi nói
xen kÏ, ®an xen gi÷a c¸c c¸nh ®ång lÇy thôt. HuyÖn ®−îc chia thµnh 3 tiÓu vïng kh¸c nhau, ®ã lµ:
- TiÓu vïng th−îng huyÖn: gåm 9 x· vïng nói cao. X· B»ng Lu©n, QuÕ L©m thuéc tiÓu vïng
nµy
- Vïng ven s«ng L« vµ s«ng Ch¶y: gåm 13 x· trong ®ã cã ChÝ §¸m, V©n Du. Vïng nµy lµ
vïng cã ®Þa h×nh lµ ®åi thÊp xen kÏ c¸c d¶i ®ång b»ng hÑp ven s«ng L« vµ s«ng Ch¶y nªn
®Êt chñ yÕu lµ ®Êt phï sa. §©y còng lµ n¬i thÝch hîp cho trång nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶, ®Æc
biÖt lµ c©y b−ëi.
- TiÓu vïng h¹ huyÖn: vïng nµy tiÕp gi¸p víi vïng trung du miÒn nói cã thÕ m¹nh vÒ ch¨n
nu«i vµ c©y nguyªn liÖu giÊy.
VÒ ®Æc ®iÓm khÝ hËu: §oan Hïng cã khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm ®Æc tr−ng, NhiÖt ®é trung
b×nh/n¨m 23,20C. Mïa hÌ trêi n¾ng g¾t, l−îng m−a cao, c−êng ®é m¹nh, ®«i khi cã lèc xo¸y côc bé
vµ m−a ®¸ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn sinh tr−ëng vµ ®Ëu qu¶ cña b−ëi. Mïa ®«ng (th¸ng 11-3) trêi rÐt, Ýt
m−a, nhiÖt ®é thÊp. L−îng m−a trung b×nh 1641 mm/n¨m, ph©n bè kh«ng ®Òu, tËp trung chñ yÕu
vµo c¸c th¸ng 6,7 vµ 8 nh−ng l¹i h¹n vµo c¸c th¸ng mïa ®«ng (12, 1 vµ 2). Èm ®é kh«ng khÝ trung
b×nh kh¸ cao (84%). Nh×n chung, tµi nguyªn khÝ hËu cña §oan Hïng thÝch hîp cho c©y b−ëi.
VÒ thæ nh−ìng, b−ëi ë §oan Hïng chñ yÕu ®−îc trång trªn nhãm ®Êt phï sa vµ ®Êt ®á cã chÊt
l−îng kh¸.
Ngoµi ra, §oan Hïng cã giao th«ng ®−êng bé vµ ®−êng thñy thuËn lîi, n»m trong vïng dù ¸n
quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n cña tØnh vµ gÇn trung t©m nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ Phó Hé do
vËy cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm b−ëi. Bªn c¹nh ®ã §oan
Hïng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi mét lo¹t c¸c khã kh¨n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt b−ëi hµng hãa
nh−: ®Þa h×nh chia c¾t, thêi tiÕt biÕn ®æi phøc t¹p (b·o lò vµo mïa m−a, m−a phïn vµo th¸ng 2-3 h¹n
chÕ sù ®Ëu qu¶ cña b−ëi), v−ên manh món, chñ yÕu lµ v−ên hé, thiÕu hÖ thèng cung cÊp c©y gièng
s¹ch bÖnh chÊt l−îng cao vµ c¸c dÞch vô kü thuËt cÇn thiÕt ®Ó t− vÊn kÞp thêi cho c¸c hé trång b−ëi,
thiÕu kü thuËt sau thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n vv...Nh÷ng khã kh¨n nµy ®ang lµ c¸c yÕu tè h¹n chÕ viÖc
më réng s¶n xuÊt b−ëi ë §oan Hïng.
3.2. T×nh h×nh ph©n bè vµ s¶n xuÊt b−ëi
B−ëi lµ c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n ®−îc trång trät hµng tr¨m n¨m ë §oan Hïng. Qua sè liÖu ®iÒu
tra cho thÊy b−ëi ®−îc trång ë tÊt c¶ c¸c x· trong huyÖn víi møc ®é phæ biÕn kh¸c nhau (b¶ng 1).
Vïng b−ëi träng ®iÓm cña huyÖn §oan Hïng lµ 3 x· B»ng Lu©n (63,6 ha), ChÝ §¸m (24,1
ha) vµ §«ng Khª (23,9 ha). C¸c x· cßn l¹i b−ëi d−îc trång r¶i r¸c trong c¸c v−ên hé.
VÒ gièng: B−ëi §oan Hïng thuéc nhãm ®¬n ph«i (Citrus grandis Osbeck) v× vËy sau mét
thêi gian dµi nh©n gièng b»ng h¹t ®· ph©n ly thµnh c¸c dßng kh¸c nhau. C¸c dßng nµy hiÖn ®−îc coi
lµ gièng vµ ®−îc ®Æt tªn theo ®Þa danh hoÆc theo tªn ng−êi cã c«ng chän läc vµ duy tr× gièng. Cã 3
dßng ®−îc coi lµ b−ëi ®Æc s¶n cña §oan Hïng, ®ã lµ b−ëi Kh¶ LÜnh, b−ëi Söu vµ b−ëi Kinh.
2
- - B−ëi Kh¶ LÜnh cã nguån gèc ë th«n Kh¶ LÜnh x· §¹i Minh (nay thuéc tØnh Yªn B¸i) v× vËy cã tªn
lµ Kh¶ LÜnh. §©y lµ gièng b−ëi ngon cña vïng nµy. HiÖn nay b−ëi Kh¶ lÜnh ®−îc trång phæ biÕn
nhÊt, cã mÆt ë 21/28 x· trong huyÖn, nh−ng tËp trung chñ yÕu ë vïng th−îng huyÖn (x· B»ng Lu©n,
QuÕ L©m vv....). TØ lÖ diÖn tÝch b−ëi Kh¶ lÜnh chiÕm 60- 70% tæng diÖn tÝch trång b−ëi cña c¸c x·
nµy.
- B−ëi Söu: lµ gièng cã diÖn tÝch ®øng sau b−ëi Kh¶ LÜnh, ®−îc trång ë tÊt c¶ c¸c x·, nh−ng tËp
trung ë vïng ®Êt phï sa ven s«ng. Nguån gèc cña gièng nµy lµ do mét l·o n«ng tªn lµ Téc Söu sèng
t¹i x· ChÝ §¸m chän läc vµ nh©n ra c¸ch ®©y kho¶ng 200 n¨m.
- B−ëi Kinh: gièng nµy ®−îc gia ®×nh bµ TiÕn Kinh lµng ChÝ §¸m, x· ChÝ §¸m chän läc vµ trång
c¸ch ®©y kho¶ng 150 n¨m nªn ®−îc gäi lµ b−ëi Kinh.Gièng nµy tr−íc ®©y ®−îc −a chuéng, b¸n
®−îc gi¸ nªn n«ng d©n trong vïng trång nhiÒu. HiÖn nay b−ëi Kinh ®· bÞ tho¸i hãa nªn diÖn tÝch thu
hÑp cßn 29,7 ha trång ë 14 x· ë vïng ven s«ng vµ mét phÇn cña vïng th−îng huyÖn.
B¶ng 1. DiÖn tÝch trång b−ëi ë huyÖn §oan Hïng
Tªn x· DiÖn tÝch Tªn x· DiÖn tÝch Tªn x· DiÖn tÝch
(ha) (ha) (ha)
1. §«ng Khª 23,9 10. Hïng Long 1,7 19. B»ng Do·n 9,6
2. Nghinh Xuyªn 14,0 11. Sãc §¨ng 0,8 20. Phóc Lai 4,3
3. Hïng Quan 17,6 12. TT.§oan Hïng 5,0 21. Ngäc Quan 17,0
4. V©n Du 2,6 13. Phong Phó 12,6 22. Yªn KiÖn 0,2
5. ChÝ §¸m 24,1 14. Ph−¬ng Trung 10,0 23. Tiªu S¬n 4,6
6. H÷u §« 3,5 15. QuÕ L©m 3,1 24. Minh TiÕn 6,2
7. §¹i NghÜa 1,2 16. T©y Cèc, Ca §×nh 5,7 25. Ch©n Méng 4,0
8. Phó Thø 0,9 17. B»ng Lu©n 63,6 26. V©n §ån 0,2
9. Vô Quang 0,5 18. Minh L−¬ng7 8,9 27. Minh Phó 10,0
Nguån: Phßng NN&PTNT huyÖn §oan Hïng, 2000.
Ngoµi 3 gièng b−ëi nªu trªn ë §oan Hïng cßn cã mét sè gièng b−ëi kh¸c ®−îc trång r¶i r¸c
nh− b−ëi chua tr¾ng, b−ëi chua ®µo, b−ëi chua c¬m, b−ëi ®−êng ®µo, b−ëi ®−êng sen, b−ëi ®á, b−ëi
®¹i. DiÖn tÝch c¸c gièng b−ëi nµy chØ chiÕm 9,7% diÖn tÝch trång b−ëi cña huyÖn.
3.3. T×nh h×nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña mét sè gièng b−ëi chÝnh ë §oan Hïng
B¶ng 2. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng vµ h×nh th¸i cña c¸c gièng b−ëi phæ biÕn ë §oan Hïng
(c©y ghÐp15 tuæi)
Gièng ChiÒu §−êng ChiÒu dµi l¸ (cm) ChiÒu réng l¸ (cm) H×nh Mµu s¾c l¸
b−ëi cao c©y kÝnh t¸n PhiÕn l¸ Eo l¸ PhiÕn l¸ Eo l¸ d¹ng l¸
(m) (m)
Kinh 5,9±0,2 5,3±0,3 10,2±0,4 2,7±0,2 5,6±0,3 2,0±0,2 H×nh Xanh tèi
th×a
Söu 6,5±0,4 5,9±0,2 11,1±0,5 3,0±0,3 5,0±0,4 2,7±0,3 « van Xanh thÉm
Kh¶ LÜnh 6,4±0,2 5,6±0,3 8,3±0,4 2,8±0,2 4,8±0,3 2,6±0,2 « van Xanh nh¹t
VÒ kÝch th−íc t¸n b−ëi Söu cã t¸n lín nhÊt, cßn b−ëi Kinh cã t¸n thÊp vµ gän h¬n. VÒ ®Æc
®iÓm h×nh th¸i l¸ cã sù kh¸c biÖt kh¸ râ gi÷a 3 gièng b−ëi nµy c¶ vÒ kÝch th−íc, h×nh d¹ng vµ mµu
s¾c l¸. Cã thÓ dÔ dµng nhËn biÕt b−ëi Söu qua c¸c ®Æc ®iÓm ®Æc tr−ng cña l¸ nh−: l¸ dµi, h×nh « van,
phiÕn l¸ h¬i gîn sãng, mµu xanh tèi, l¸ dµy vµ phiÕn l¸ réng h¬n 2 gièng cßn l¹i. L¸ b−ëi Kinh còng
3
- cã h×nh th×a, mµu xanh tèi, nh−ng phiÕn l¸ ph¼ng. L¸ b−ëi Kh¶ LÜnh h×nh « van, gîn sãng, mµu
xanh nh¹t vµ phiÕn l¸ máng (h×nh 1).
B¶ng 3. Thêi gian ra léc vµ chiÒu dµi léc ë c¸c gièng nghiªn cøu
Gièng b−ëi Léc xu©n Léc hÌ Léc thu
Thêi gian ChiÒu dµi Thêi gian ra ChiÒu dµi Thêi gian ra ChiÒu dµi
ra léc (cm) léc (cm) léc (cm)
Kinh 18/1-30/3 16,9±2,1 25/5-7/7 21,9±1,5 15/8-5/10 19,5±2,2
Söu 15/2-15/4 20,1±2,5 28/5-5/5 24,3±2,3 20/8-10/10 22,0±2,7
Kh¶ LÜnh 25/1-15/3 19,5±3,0 20/5-30/6 23,3±1,9 15/8-30/10 20,6±3,0
C¸c gièng b−ëi trång §oan Hïng th−êng cã 3 - 4 ®ît léc /n¨m, tËp trung chñ yÕu lµ léc
xu©n, léc hÌ vµ léc thu (b¶ng 3). VÒ thêi gian ra léc, léc xu©n ë b−ëi Söu ra muén h¬n b−ëi Kh¶
LÜnh vµ b−ëi Kinh kho¶ng 1 th¸ng, do vËy léc gÆp thêi tiÕt Êm h¬n nªn sinh tr−ëng kháe h¬n.
Kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ thêi gian ra léc hÌ vµ léc thu gi÷a 3 gièng. Léc hÌ gÆp thêi tiÕt thuËn lîi
nªn sinh tr−ëng kháe, lµ ®ît léc cã kÝch th−íc lín nhÊt ë c¶ 3 gièng. Trong 3 gièng nghiªn cøu th×
léc cña b−ëi Söu ra nhiÒu vµ sinh tr−ëng kháe nhÊt, cßn léc b−ëi Kinh ra Ýt h¬n vÒ sè l−îng, kÝch
th−íc nhá nhÊt. §©y còng lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm gióp dÔ dµng ph©n biÖt gièng.
B¶ng 4. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ qu¶ c¸c gièng b−ëi nghiªn cøu
Gièng H×nh d¹ng Mµu s¾c vá Mµu s¾c con §é mÒm con PhÈm vÞ D− vÞ
b−ëi qu¶ khi chÝn tÐp tÐp
Kinh CÇu Xanh n©u Vµng xanh N¸t Ngät ®¾ng
Söu CÇu låi Vµng n©u Vµng nh¹t MÒm Ngät m¸t H¬i ®¾ng
Kh¶ CÇu Vµng x¸m Vµng nh¹t H¬i cøng Ngo¹t Kh«ng
LÜnh ®Ëm ®¾ng
§èi víi b−ëi §oan Hïng dÔ dµng nhËn biÕt gièng qua c¸c ®Æc ®iÓm vÒ qu¶. Mçi gièng cã
c¸c ®Æc tr−ng riªng vÒ h×nh d¹ng bªn ngoµi, cÊu t¹o qu¶ vµ phÈm vÞ. C¸c gièng b−ëi ®Òu cã h×nh cÇu
( Kinh vµ Kh¶ LÜnh) hoÆc cÇu låi (Söu), m· qu¶ khi chÝn cã mµu vµng xen lÉn mµu n©u hoÆc x¸m,
kÐm hÊp dÉn ®èi víi ng−êi tiªu dïng (b¶ng 4, h×nh 2). §Ó cã mÉu qu¶ ®Ñp cÇn tiÕn hµnh chän läc
c©y ®Çu dßng cã m· qu¶ ®Ñp, ®ång thêi ¸p dông biÖn ph¸p bao qu¶, phßng trõ s©u bÖnh.
Mµu s¾c, ®é mÒm con tÐp, ®é mäng n−íc còng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c gièng. B−ëi Söu cã
tÐp vµng, trong, mÒm, mäng n−íc, con tÐp dÔ t¸ch ra khái mói, mói t−¬ng ®èi to, ngät m¸t, Ýt ®¾ng.
B−ëi Kinh tÐp n¸t, khã t¸ch khái mói, vÞ ngät nh−ng cã d− vÞ ®¾ng sau khi ¨n. B−ëi Kh¶ LÜnh cã tÐp
mµu vµng trong, h¬i kh«, dÔ t¸ch khái mói, h¹t khã t¸ch khái mói, ngät ®Ëm, tÐp dai, kh«ng cã vÞ
®¾ng.
B¶ng 5. §Æc ®iÓm cÊu t¹o qu¶ vµ n¨ng suÊt c¸c gièng b−ëi nghiªn cøu (c©y ghÐp 15 tuæi)
ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh B−ëi Kinh B−ëi Söu B−ëi Kh¶ LÜnh
Khèi l−îng qu¶ G 960 a 110 b 950 a
ChiÒu cao qu¶ Cm 12,0 a 15,4 b 12,6 a
§−êng kÝnh qu¶ Cm 12,5 a 14,4 b 12,2a
§é dµy vá Cm 1,25 a 1,7 b 1,2 a
Sè mói Mói/qu¶ 14,0 a 14,4 a 13,9 a
Sè h¹t H¹t/qu¶ 124,4 b 138,0 c 107,5 a
Sè qu¶ /c©y Qu¶ 73,1 a 77,4 a 97,0 b
N¨ng suÊt Kg/c©y 70,2 a 85,1 b 92,2 c
Ghi chó: C¸c ch÷ c¸i trong cïngkh¸c nhau chØ sù sai kh¸c cã ý nghÜ thèng kª ë P0,05.
4
- H×nh 1. H×nh th¸i l¸ H×nh 2. H×nh th¸i qu¶
Kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a 2 gièng b−ëi Kinh vµ Kh¶ LÜnh vÒ c¸c chØ tiªu träng l−îng,
kÝch th−íc qu¶, sè mói/qu¶ (b¶ng 5). Tuy nhiªn, cã thÓ dÔ dµng nhËn biÕt b−ëi Söu nhê qu¶ to h¬n,
nÆng h¬n vµ vá dµy h¬n (1,74 cm) vµ sè h¹t còng nhiÒu h¬n. B−ëi §oan Hïng cã nh−îc ®iÓm næi
bËt lµ nhiÒu h¹t h¬n h¼n c¸c gièng b−ëi kh¸c. Trong 3 gièng b−ëi ®Æc s¶n th× b−ëi Kh¶ LÜnh cã Ýt h¹t
nhÊt nh−ng sè h¹t vÉn cao (107,5 h¹t/ qu¶).
VÒ n¨ng suÊt, b−ëi Kh¶ LÜnh cã sè qu¶ ®Ëu cao nhÊt (92,2 qu¶/c©y) nªn n¨ng suÊt c¸ thÓ ®¹t
cao nhÊt, sau ®ã ®Õn b−ëi Söu. MÆc dï sè qu¶ ®Ëu trªn c©y nh− nhau nh−ng nhê träng l−îng qu¶ cao
5
- h¬n nªn n¨ng suÊt b−ëi Söu cao h¬n b−ëi Kinh. Qua ®iÒu tra cho thÊy c©y b−ëi §oan Hïng cho
n¨ng suÊt cao vµ æn ®Þnh ë ®é tuæi 10-20. Sau ®é tuæi nµy träng l−îng trung b×nh qu¶ gi¶m mÆc dï
sè qu¶/ c©y kh«ng gi¶m nªn n¨ng suÊt gi¶m.
Thµnh phÇn dinh d−ìng cña qu¶: trong 3 gièng b−ëi §oan Hïng ®Æc s¶n b−ëi Kh¶ LÜnh cã
®é ngät ®Ëm, kh«ng chua nhê ®é Brix cao, axit thÊp. B−ëi Kinh cã vÞ h¬i chua, b−ëi Söu ngät m¸t.
NÕu ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng thÓ c¸c chØ tiªu vÒ qu¶ th× b−ëi Söu ®−îc ng−êi tiªu dïng −a
thÝch nhÊt nhê vÞ ngät m¸t, th¬m, rãc mói, tÐp mÞn mÒm, kh«ng n¸t, qu¶ to. B−ëi Kh¶ LÜnh ®−îc xÕp
vÞ trÝ thø 2, sau ®ã ®Õn b−ëi Kinh.
B¶ng 6. Hµm l−îng mét sè chÊt dinh d−ìng trong qu¶
Gièng b−ëi N−íc (%) Axit (%) §é Brix Vitamin C (mg%)
Kinh 84,5 0,25 12,1 48,0
Söu 86,5 0,41 11,2 35,7
Kh¶ LÜnh 84,0 0,33 13,2 31,5
4. KÕt luËn
Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau:
1. B−ëi lµ c©y ¨n qu¶ næi tiÕng tõ l©u cña §oan Hïng víi sù ®a d¹ng vÒ gièng, trong ®ã 3
gièng ®−îc trång phæ biÕn lµ b−ëi Söu, b−ëi Kinh vµ b−ëi Kh¶ LÜnh. B−ëi Söu vµ b−ëi Kh¶
LÜnh cã c¸c chØ tiªu v−ît tréi vÒ n¨ng suÊt, phÈm vÞ, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña qu¶, v× vËy cã thÓ
tiÕn hµnh tuyÓn chän c©y ®Çu dßng ®Ó nh©n gièng vµ phæ biÕn ra s¶n xuÊt.
2. S¶n xuÊt b−ëi ë §oan Hïng vÉn mang tÝnh tù ph¸t, quy m« nhá lÎ, trång r¶i r¸c ë c¸c v−ên
hé, ch−a h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt tËp trung, kü thuËt th©m canh cßn tïy tiÖn. V× vËy cÇn
quy ho¹ch vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt ®Ó thuËn lîi cho viÖc th©m canh, t¹o nguån hµng hãa tËp
trung, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng hé c¶i thiÖn thu nhËp tõ nghÒ trång b−ëi truyÒn thèng cña ®Þa
ph−¬ng.
Tµi liÖu tham kh¶o
TrÇn ThÕ Tôc, Vò M¹nh H¶i, §ç §×nh Ca, c¸c vïng trång cam quýt ë ViÖt Nam. Trung t©m th«ng
tin ViÖn nghiªn cøu Rau-Qu¶, Hµ Néi ViÖt Nam, 1995.
TrÇn ThÕ Tôc, KÕt qu¶ nghiªn cøu b−íc ®Çu vÒ b−ëi (Citrus grandis Osbeck) ë mét sè tØnh. B¸o c¸o
KHKT, NXB N«ng nghiÖp, 1997, tr. 67-74.
6
nguon tai.lieu . vn
