Xem mẫu
- ĐA DẠNG NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC ĐÁ TRÊN THẾ GIỚI
Có thể nói, điêu khắc đá là loại hình nghệ thuật xuất hiện sớm nhất của nhân loại. Từ
đó đến nay, điêu khắc đá ngày càng phát triển rực rỡ gắn liền với các nền văn hóa
khác nhau trên thế giới. Bài viết hôm nay sẽ đưa quý vị trải nghiệm nghệ thuật điêu
khắc đá trên khắp thế giới.
NỀN ĐIÊU KHẮC ĐÁ TÂY TẠNG
Phật giáo ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong đời sống sinh hoạt người dân Tây
Tạng. Được truyền bá vào thế kỷ VII, Phật giáo dần trở thành tôn giáo chính vào thế
kỷ VIII. Kết hợp với nền văn hóa truyền thống địa phương độc đáo, Phật giáo Tây
Tạng ra đời.
Để có thể hiểu rõ hơn tầm ảnh hưởng của Phật giáo Tây Tạng, chúng ta phải ngắm
nhìn các tác phẩm điêu khắc đá mỹ nghệ tại nơi đây. Các tác phẩm đá hiển hiện khắp
mọi nơi ở Tây Tạng. Những phiến đá được chạm khắc và sơn màu sặc sỡ. Chủ đề
thường hướng đến Phật giáo, loài vật và các sinh hoạt thường ngày.
LOẠI HÌNH SẢN PHẨM ĐÁ TÂY TẠNG
Chủ đề xuyên suốt của các sản phẩm nơi đây chính là tín ngưỡng truyền thống và
Phật giáo. Phần lớn, sản phẩm nơi đây được làm ra dưới dạng mani stone. Đây là một
loại hình riêng biệt. Sở dĩ như thế là vì thần chú sáu âm của Đức Avalokiteshvara
được khắc lên đá. Đó là Om Mani Padme Hum (tiếng Phạn) hay người Tây Tạng phát
âm thành Om Mani Peme Hung. Đây là một trong những câu thần chú nổi tiếng nhất
trong Phật giáo. Người Việt Nam chúng ta thường biết đến Úm ma ni bát mi hồng hay
Án ma ni bát mê hồng. Ở Tây Tạng, câu thần chú này rất được coi trọng thể hiện lòng
bác ái của Đức Quán Âm.
- Thần chú sáu âm của Đức Avalokiteshvara được khắc lên đá.
Ngoài ra, người dân nơi đây còn ném các hòn đá mani stone này như một hành động
cầu nguyện. Mani stone được xem là vật linh thiêng dùng hiến tế lên Đức Phật. Một
hình thức khác chính là tường mani stone. Những bức tường này có thể dài từ vài met
đến một kilomet và cao đến 2m.
Bên cạnh Phật giáo, người nơi đây còn khắc lên đá những hoạt động thường ngày của
họ. Có thể, truyền thống này đã được lưu truyền từ thời Nguyên Thủy đến nay.
Không khó để chúng ta bắt gặp hình ảnh về chuyến đi săn, thú vật… được lưu giữ
trên đá. Điều này giúp điêu khắc đá Tây Tạng mang nhiều ý nghĩa hơn chỉ là các biểu
tượng tâm linh. Những dấu ấn lịch sử của bao thế thệ người Tây Tạng đều được
khắc ghi trọn vẹn trên đá.
NGUYÊN LIỆU ĐÁ VÀ PHƯƠNG PHÁP CHẾ TÁC
Đa phần người dân chạm khắc thẳng trên phiến đá, khối đá hay thậm chí là viên đá
cuội. Quy mô của các sản phẩm thay đổi từ nhỏ như viên sỏi đến hoành tráng như núi
- đá. Bạn có thể bắt gặp nhiều mani stone nặng hàng trăm tấn bên vệ đường. Hay bạn
cũng có thể nhìn thấy những hòn nhỏ được trẻ em trong làng mang theo bên mình.
Không có một hình dạng, màu sắc hay chủ đề cố định cho sản phẩm đá này.
Tất cả các tác phẩm đều được tạo nên thủ công, không có sự trợ giúp của máy móc.
Thợ điêu khắc nơi đây thường là thầy tu, nông dân hay những người chăn nuôi. Họ
thường chế tác và mùa đông và những dịp lễ tôn giáo khác. Điêu khắc mani stone còn
được xem là một phương pháp thiền định.
NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC ĐÁ SHONA – ZIMBABWE
Nghệ thuật điêu khắc Shona của người Zimbabwe được rất nhiều người biết đến.
Nguồn gốc tên Shona lấy từ tộc người Shona, bộ tộc lớn nhất tại Zimbabwe. Thậm
chí, ý nghĩa tên Zimbabwe bắt nguồn từ nghề đá mỹ nghệ lâu đời của người Shona.
Theo tiếng địa phương, Zimbabwe là ngôi nhà của đá. Trong quá khứ, điêu khắc đá
Shona không được biết đến rộng rãi như ngày nay. Người Shona chủ yếu chế tác đá
để xây dựng và trang trí. Và thành phố Great Zimbabwe được xây dựng hòan toàn từ đá
là minh chứng rõ ràng nhất. Sự phát triển, tân tiến trong kỹ thuật chế tác đá của bộ tộc
Shona được thể hiện rõ nét.
Để có thể hiểu rõ hơn về nền văn hóa Shona, chúng ta cùng tìm hiểu qua các phần
dưới đây.
CÁC LOẠI ĐÁ ĐƯỢC SỬ DỤNG
Đa phần điêu khắc Shona sử dụng các loại đá trong họ Serpentine. Những loại đá trầm
tích, biến chất này sở hữu sắc màu vô cùng đa dạng. Màu sắc đá biến đổi từ xanh lá
đậm đến đen, hoặc là những sắc độ hiếm gặp hơn.
- Phần lớn tượng đá của nghệ thuật Shona đều được chế tác từ đá Serpentine.
Loại đá đầu tiên được đề cập đến tại đây là đá Opal. Đá Opal là loại đá mềm, đục,
màu xanh lá cây nhạt, đôi khi có màu nâu nhạt. Loại đá này mang đến những vân đá
mịn, nhỏ bề mặt gần như trong mờ. Điều đặc biệt của đá Opal chính là những đốm
đỏ, cam hay xanh dương rải rác trên bề mặt.
Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng đến với loại đá cứng nhất trong các loại đá chế tác nơi
đây. Đó chính là đá springstone. Màu sậm của đá giúp mang lại độ tương phản cao khi
đặt giữa không gian tươi sáng. Điều này giúp các tác phẩm càng nổi bật hơn.
Đá cobalt có thể có màu tím hay lục với vân vàng – trắng hay nâu/cam. Sự quý hiếm
cùng tính chất giòn của đá là thách thức trong việc chế tác. Qua đôi tay của nghệ nhân
giàu kinh nghiệm, màu sắc cùng vân đá sẽ hiện lên nổi bật.
Dolomite là loại đá mềm, thường có màu trắng – hồng. Nếu có sự xuất hiện của
nguyên tố sắt, đá có thể mang màu vàng, xám, thậm chí là đen. Bộ tộc Shona thường
dùng loại đá này để chế tác các thành phẩm quy mô lớn.
Ngoài ra, điêu khắc Shona còn sử dụng đá Sapolite, Leopard và nhiều loại đá khác nữa.
QUY TRÌNH CHẾ TÁC
Đầu tiên, họ chọn ra phần đá phù hợp nhất với dự định, hay đơn giản chỉ là đẹp nhất.
Thợ điêu khắc Shona miêu tả công việc của họ như giúp đá bộc lộ nét đẹp tiềm ẩn.
Trong văn hóa Shona, quá trình điêu khắc gắn liền với đời sống tâm linh của bộ tộc.
Họ tin rằng linh hồn của tổ tiên và các sinh vật có thể được tìm thấy trong đá.
Sau khi đã lựa chọn được phần đá ưng ý, nghệ nhân bắt đầu phác thảo trên đá bằng
bút chì. Từ đây, các công cụ thủ công được sử dụng để chạm khắc lên phiến đá. Nghệ
nhân linh hoạt lựa chọn búa và đục với nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau.
Khi đã tạo hình thô cho phiến đá, nghệ nhân bắt đầu tạo hình sản phẩm. Nghệ nhân
sử dụng búa nhỏ tác động trực tiếp lên bề mặt đá. Quá trình này giúp bộc lộ các vân đá
tự nhiên và từ từ tạo hình cho thành phẩm.
Tiếp theo là công đoạn làm nhẵn bề mặt đá. Tất cả các công cụ như dũa, bào hay máy
móc đều được sử dụng triệt để.
Bước cuối cùng chính là đánh bóng sản phẩm. Trước khi tiến hành đánh bóng, các
nghệ nhân dùng giấy nhám để tăng thêm độ mịn cho thành phẩm. Để đánh bóng, thông
thường, họ sẽ dùng lửa để làm ấm giai đoạn này. Dưới nhiệt độ nóng, sáp sẽ chảy
xuống bám trên bề mặt đá. Các tầng lớp sáp này sau đó được đập vỡ để lộ ra độ sáng
bóng và chiều sâu màu sắc đá.
- ĐIÊU KHẮC KHMER – CAMPUCHIA
Chạm khắc đá có vị trí quan trọng trong nền văn hóa Campuchia. Trải qua hàng ngàn
năm, điêu khắc đá đã phát triển rực rỡ ở Campuchia. Từ bức tượng nhỏ được chế tác
bởi nghệ nhân địa phương đến công trình Anglor Wat nổi tiếng. Điêu khắc đá đã trở
thành loại hình nghệ thuật phát triển rực rỡ nhất ở Campuchia. Lịch sử hình thành và
phát triển của điêu khắc đá Campuchia gắn liền với vương quốc Khmer. Nghệ thuật
Khmer độc đáo, chi phối đến những khu vực lân cận. Tượng đá Chăm của Việt Nam
cũng chịu ảnh hưởng sâu rộng của điêu khắc Khmer.
NGUYÊN LIỆU ĐÁ
Đằng sau sự thành công của điêu khắc Campuchia chính là sự độc đáo của loại đá sử
dụng. Loại đá đặc trưng của điêu khắc Khmer chính là đá cát có tuổi đời hơn 400 triệu
năm. Nguồn khai thác đá chủ yếu ở Banteay Meanchey, Kompong Thom và Pursat. Đây
là loại đá hoàn hảo cho việc chế tác và được sử dụng trong hầu hết các tác phẩm.
Tượng đá nhỏ, cơ bản hay tượng Phật khổng lồ đều được điêu khắc từ đá cát.
Ngoài ra, đá từ Phnom Kulen còn được khai thác và sử dụng. Những chi tiết phức tạp
trên đền Anglor Wat được chạm khắc bằng loại đá nơi đây.
NGUỒN GỐC RA ĐỜI CỦA ĐIÊU KHẮC KHMER
Mặc dù gắn liền với vương quốc Angkor, điêu khắc Campuchia đã bắt nguồn từ
nhiều thế kỷ trước đó. Các tác phẩm đá cổ xưa nhất của Campuchia được chế tác
trong triều đại vương quốc Funan. Đó là vào khoảng thời gian từ thế kỷ I hay II sau
Công nguyên đến thế kỷ VI sau Công nguyên. Thời kỳ này còn được biết đến dưới tên
gọi vương quốc tiền Angkor.
Sự thông thương của Trung Đông và Trung Quốc đã đi ngang qua mảnh đất này. Sức
ảnh hưởng sâu rộng của nền văn hóa Ấn Độ cũng bắt nguồn từ lý do này. Đạo Hindu
trở thành tôn giáo quốc gia của Campuchia và kéo dài đến tận thế kỷ XXII. Nhiều tác
phẩm thời kỳ này chế tác về 3 vị thần chính của Hindu giáo. Đó là thần Brahma, thần
Shiva và thần Vishnu.
Phật giáo xuất hiện vào khoảng thế kỷ I và dần dần phát triển song song Hidu giáo.
Các nghệ nhân bắt đầu chế tác các tượng Phật bằng đá vào 500 năm sau. Dù là Phật
giáo hay Hindu giáo, các tác phẩm đều chịu ảnh hưởng của phong cách Ấn Độ.
Điêu khắc Khmer bắt đầu xuất hiện vào thế kỷ VII sau Công nguyên. Phong cách này
chú trọng vào sự chính xác và chân thật trong từng chi tiết. Đa phần các bức tượng
đều nở một nụ cười nhã nhặn như tượng Phật cười.
- QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN GẮN LIỀN VỚI VƯƠNG QUỐC ANGKOR
Triều đại Angkor bắt đầu vào năm 802 sau Công nguyên với sự lên ngôi của
Jayavarman II.
Trong thời kỳ đầu của vương triều, điêu khắc đá đã trở nên vô cùng phổ biến. Số
lượng đền thờ và sản phẩm đá được chế tác thể hiện sự xa hoa và tráng lệ đương
thời. Tượng có kích thước lớn, oai nghiêm, màu sắc sậm với chủ đề về các vị thần
trong Hindu giáo.
Sự xuất hiện của Angkor Wat đánh dấu thời kỳ phát triển rực rỡ nhất của điêu khắc
Khmer. Tính đến thời điểm hiện tại, Anglor Wat vẫn là địa danh nổi tiếng nhất của
Campuchia. Ban đầu, Angkor Wat được xây dựng là một đền thờ Hindu giáo. Qua thời
gian, Angkor Wat dần trở thành đền thờ Phật giáo. Chúng ta dễ dàng tìm thấy cả
tượng thần Visnu lẫn tượng Phật trong phức hơp ngôi đền. Tuy nhiên, chính các bức
tranh chạm khắc trên tường đá mới là điểm giúp Angkor Wat nổi tiếng.
- Sự xuất hiện của Angkor Wat đánh dấu thời kỳ phát triển rực rỡ nhất của điêu khắc
Khmer.
Triều đại Khmer bắt đầu suy yếu vào năm 1431 dưới sự xâm lược của Thái Lan. Từ
đó, điêu khắc Khmer trở nên hạn chế.
Trải qua thời kỳ nội chiến Khmer Đỏ, nghệ thuật điêu khắc Campuchia gần như biến
mất hoàn toàn. Nhiều nghệ nhân tử vong trong trận chiến hoặc bị Khmer Đỏ sát hại.
Một số ít nghệ nhân lánh nạn ở nước ngoài và sau này quay về giúp gầy dựng lại nền
văn hóa truyền thống cho thế hệ tượng lai.
TỔNG KẾT
Có thể nói, từng dân tộc, vùng miền có phong cách điêu khắc đá cùng sản phẩm đặc
trưng. Qua thời gian đã có sự giao thoa, học hỏi giữa các nền văn hóa. Các tác phẩm
thời xưa đã trở thành chứng nhân lịch sử và là nguồn tư liệu cho hậu thế. Như nghệ
thuật điêu khắc Khmer đã được học hỏi và lưu truyền đến tận bây giờ. Tượng đá
Champa ở Việt Nam là một minh chứng rõ ràng cho điều này.
- Tượng đá Champa ở Việt Nam chịu ảnh hưởng của nghệ thuật điêu khắc Khmer.
Qua bài viết, chúng ta đã phần nào thấy được sự đa dạng trong các nền văn hóa khắp
thế giới. Vì thế, sản phẩm đá mỹ nghệ vô cùng phong phú với nhiều phong cách chế
tác khác nhau. Xưởng đá mỹ nghệ Huy Hùng Nha Trang chúng tôi không ngừng trau
dồi kiến thức, tiếp thu tinh hoa của các nền văn hóa khác nhau nhằm cung cấp các sản
phẩm độc đáo.
Nếu có nhu cầu cần tư vấn về các mặt hàng tại đây, hãy liên hệ ngay với chúng tôi.
Xem thêm: https://damynghehuyhungnt.com/tintuc/dadangnghethuatdieukhacda
trenthegioi.html
nguon tai.lieu . vn
