1. Trang Chủ
  2. Tâm lý học
  3. Cử chỉ trong giao tiếp (Gestures in communication)

Cử chỉ trong giao tiếp (Gestures in communication)

Bài viết với nội dung: đặt vấn đề về cử chỉ trong giao tiếp; phát triển cử chỉ, các loại cử chỉ, các bộ phận tạo cử chỉ, sơ khảo thực nghiệm. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết. CÛÃ CHÓ TRONG GIAO TIÏËP (GESTURES IN COMMUNICATION) . Nguyïîn Quang* 1. Àùåt vêën àïì toaân böå hoaåt àöång cuãa cûã chó vaâo tay vaâ xïëp loaåi Cuäng nhû diïån hiïån (facial expressions), chuáng thuêìn tuyá laâ caác haânh àöång coá yá thûác nhaän giao (eye-contact), tû thïë (posture

Thể loại Tài liệu miễn phí Tâm lý học

Số trang 14

Ngày tạo 9/14/2019 12:57:26 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.31 M

Tên tệp

Tải Cử chỉ trong giao tiếp (Gestures in communication) (.pdf)

Xem mẫu

  1. CÛÃ CHÓ TRONG GIAO TIÏËP (GESTURES IN COMMUNICATION) . Nguyïîn Quang* 1. Àùåt vêën àïì toaân böå hoaåt àöång cuãa cûã chó vaâo tay vaâ xïëp loaåi Cuäng nhû "diïån hiïån" (facial expressions), chuáng thuêìn tuyá laâ caác haânh àöång coá yá thûác "nhaän giao" (eye-contact), "tû thïë" (postures)…, (conscious actions). Theo taác giaã (1990: 87): cûã chó coá vai troâ quan troång trong giao tiïëp liïn Cûã chó laâ caác chuyïín àöång cuãa baân tay, caánh nhên trûåc diïån. Nïëu nhêån diïån giao tiïëp lúâi noái tay vaâ ngoán tay. Ta sûã duång cûã chó möåt caách coá yá vaâ giao tiïëp cûã chó trïn cú súã cuãa sûå àöëi lêåp giûäa thûác àïí miïu taã hoùåc nhêën maånh. caái "Caái gò" (the What) - coá nghôa laâ thöng tin Tuy nhiïn, nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu khaác laåi cho nhêån thûác (cognitive information) hay nöåi dung rùçng cûã chó coân bao göìm möåt loaåt caác haânh vi thöng tin vaâ kiïën thûác - vaâ caái "Thïë naâo" (the phi ngön khaác nhû nhuán vai, vïnh mùåt, nghiïng How) - coá nghôa laâ thöng tin biïíu caãm (affective àêìu, giêåm chên, liïëm möi..., coá nghôa laâ caác haânh information) hay thaái àöå vaâ tònh caãm cuãa ngûúâi àöång khöng phaãi do tay thûåc hiïån. Levine vaâ giao tiïëp, caác nhaâ nghiïn cûáu vïì giao tiïëp thûúâng Adelman (1982: 45) khùèng àõnh: thöëng nhêët rùçng caã hai yïëu töë naây àïìu hiïån hûäu Cûã chó haâm chó caác chuyïín àöång thên thïí trong giao tiïëp lúâi noái vaâ giao tiïëp cûã chó. Tuy àùåc thuâ mang yá nghôa. nhiïn, hoå cuäng lûu yá rùçng trong khi giao tiïëp lúâi Àõnh nghôa naây möåt mùåt cho thêëy bêët cûá möåt noái toã ra nöíi tröåi hún trong viïåc chia seã thöng tin chuyïín àöång naâo cuãa cú thïí cuäng coá khaã nùng nhêån thûác vaâ truyïìn taãi kiïën thûác thò giao tiïëp cûã trúã thaânh möåt cûã chó khi noá mang yá nghôa, cho chó laåi chûáng minh tñnh ûu viïåt cuãa noá trong viïåc duâ àoá laâ chuyïín àöång cuãa caác ngoán tay, baân tay, thïí hiïån vaâ chia seã caác cung bêåc tinh tïë cuãa tònh caánh tay hay cuãa àöi chên hoùåc thên thïí. Mùåt caãm, xuác caãm vaâ thaái àöå. Do vêåy, viïåc nghiïn khaác, caái goåi laâ "yá nghôa" àoá coá thïí àûúåc gùæn kïët cûáu vïì cûã chó trong giao tiïëp noái chung vaâ giao vúái cûã chó möåt caách coá chuã àñch hay chó laâ vö tiïëp giao vùn hoaá noái riïng thiïët nghô laâ cêìn thiïët. tònh búãi ngûúâi taåo ra cûã chó àoá nhûng laåi àûúåc 2. Phaát triïín ngûúâi tiïëp nhêån diïîn giaãi laâ coá yá nghôa vaâ coá chuã 2.1 Cûã chó laâ gò? àñch. Do vêåy, cûã chó úã àêy àûúåc hiïíu laâ caã haânh Nhiïìu taác giaã cho rùçng phêìn lúán caác cûã chó àöång hûäu thûác vaâ haânh àöång vö thûác (conscious cuãa chuáng ta coá àûúåc laâ do caác chuyïín àöång cuãa and unconscious actions). baân tay vaâ caánh tay. Verderber (1990) cuäng chia Thêåm chñ, coá taác giaã coân múã röång khaái niïåm seã quan àiïím naây. Öng thêåm chñ coân khu truá cûã chó túái mûác bao göìm trong noá toaân böå ngön * PGS.TS, Trûúâng Àaåi hoåc Ngoaåi ngûä- ÀHQG Haâ Nöåi 12♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  2. ngûä thên thïí, vaâ ngön ngûä vêåt thïí. Hoå (http:// Àêy laâ nhûäng cûã chó do caác caá nhên taåo ra àïí dictionaryofcommunication) cho rùçng: thïí hiïån nhûäng cêën caá nöåi taåi. Nhûäng cûã chó naây Cûã chó laâ caác caách thûác maâ thên thïí ta chuyïín mang tñnh caá nhên laâ chuã yïëu vaâ khöng nhêët àöång; chuáng bao göìm caác chuyïín àöång cuãa cú thiïët phaãi bõ qui àõnh búãi yïëu töë vùn hoaá. Tuy thïí. Vñ duå, chuáng coá thïí laâ vêîy tay, lùæc àêìu, hoùåc nhiïn, vò àûúåc nhiïìu caá nhên thïí hiïån vaâ àûúåc bùæt tay. Chuáng laâ phûúng tiïån diïîn taã tònh caãm lùåp ài lùåp laåi nhiïìu lêìn nïn chuáng dêìn trúã thaânh möåt caách coá yá nghôa vaâ êën tûúång maâ khöng sûã caác kñ hiïåu àûúåc khuön mêîu hoaá (stereotyped duång ngön tûâ. signs) àïí thïí hiïån nhûäng thaái àöå nhêët àõnh. Cûã chó àûúåc àõnh nghôa möåt caách chñnh thûác (2) Cûã chó kô thuêåt (Technical gestures) laâ kñ hiïåu phi ngön tûâ. Àõnh nghôa vïì cûã chó bao Cûã chó kô thuêåt bao göìm caác hïå thöëng giao göìm caác àiïím chñnh sau àêy: tiïëp phûác taåp àûúåc qui àõnh roä raâng vaâ tuên thuã 1. Bêët cûá möåt chuyïín àöång thên thïí, tû thïë chùåt cheä nhû ngön ngûä cûã chó cuãa ngûúâi cêm hoùåc taåo taác vêåt chêët naâo coá thïí lêåp maä hoùåc àiïëc, caác cûã chó cuãa troång taâi, caác kiïíu chaâo trong taåo aãnh hûúãng àïën möåt khaái niïåm, àöång cú hay quên àöåi... traång thaái têm lñ (do vêåy, cûã chó khöng phaãi laâ (3) Cûã chó dên gian (Folk gestures) vêåt chêët cuäng khöng phaãi laâ nùng lûúång maâ laâ Loaåi cûã chó naây laâ saãn phêím cuãa toaân böå nïìn thöng tin). vùn hoaá vaâ àûúåc truyïìn tûâ thïë hïå naây sang thïë 2. Theo nghôa khaái quaát nhêët, cûã chó laâ möåt hïå khaác thöng qua bùæt chûúác. Chùæp tay trûúác kñ hiïåu, tñn hiïåu hoùåc hiïån töë àûúåc sûã duång àïí ngûåc, hai loâng baân tay uáp vaâ nhau, caác ngoán tay giao tiïëp cuâng hoùåc ngoaâi ngön tûâ. ruöîi thùèng vaâ kheáp chùåt, àêìu húi cuái laâ kiïíu chaâo 3. Cûã chó bao göìm caác diïån hiïån (vñ duå, nhûúán cuãa ngûúâi Thaái (Wai) vaâ ngûúâi ÊËn àöå (Namaste). maây, cûúâi), caác hiïån töë trang phuåc (vñ duå, quêìn Duâng àuäa quïåt hai bïn meáp sau khi ùn xong laâ aáo laâm viïåc, cravat, nú), caác chuyïín àöång thên kiïíu kïët bûäa cuãa nhiïìu ngûúâi Viïåt chöën thön thïí (vñ duå, àùåt loâng baân tay xuöëng, nhuán vai), vaâ quï... caác tû thïë (vñ duå, àûáng chöëng naånh). Nhiïìu saãn Axtell (1981) cuäng phên ra ba loaåi cûã chó maâ phêím tiïu duâng [...] haâm chûáa caác àùåc àiïím vïì baãn chêët khöng coá gò khaác biïåt vúái caách phên thöng àiïåp àûúåc thiïët kïë àïí giao tiïëp vúái tû caách loaåi cuãa Hayes. Theo Axtell (1981: 4), caác loaåi laâ caác kñ hiïåu, vaâ cuäng coá thïí àûúåc maä hoaá vúái cûã chó àoá laâ: tû caách laâ caác cûã chó. (1) Cûã chó baãn nùng (Instinctive gestures) 4. Caác hònh thûác giao tiïëp khöng coá tûâ ngûä Àêy laâ nhûäng cûã chó àûúåc taåo ra möåt caách vö àûúåc loaåi ra tûâ caác baãn cheáp laåi (vñ duå, trong khi thûác. Chuáng àûúåc sinh ra cuâng ta vaâ ta sûã duång caác baãn ghi cheáp àûúåc in tûâ caác "bùng tûâ Nixon" chuáng möåt caách tûå nhiïn maâ khöng phaãi nöî lûåc [Nixon tape] ghi laåi lúâi noái cuãa cûåu töíng thöëng thuå àùæc chuáng tûâ bêët cûá nguöìn naâo. Chuáng tûúng vaâ caác nhên viïn Nhaâ Trùæng, hoå àaä nùæm bùæt àûúåc ûáng vúái loaåi "Cûã chó tûå kó" cuãa Hayes. möåt vaâi cûã chó àûúåc trao àöíi trong vùn phong (2) Cûã chó maä hoaá (Coded gestures) Bêìu duåc trong thúâi gian Nixon àûúng nhiïåm). Àêy laâ nhûäng cûã chó àûúåc maä hoaá thöng qua Xem xeát möåt caách coá phï phaán caác nhòn nhêån sûå àöìng thuêån mang tñnh thïí chïë. Caác cûã chó maä khaác nhau vïì cûã chó, chuáng töi cho rùçng: hoaá thûúâng àûúåc caác thaânh viïn cuãa möåt nhoám, Cûã chó laâ caác chuyïín àöång cuãa tay, chên vaâ möåt töí chûác hiïíu vaâ sûã duång trong möåt lônh vûåc thên thïí àûúåc ta sûã duång àöåc lêåp hoùåc ài keâm nhêët àõnh. Chuáng tûúng ûáng vúái loaåi "Cûã chó kô ngön tûâ khi giao tiïëp vúái ngûúâi khaác nhùçm nhêën thuêåt" cuãa Hayes. maånh hay thay thïë ngön tûâ, kòm neán hay biïíu löå (3) Cûã chó thuå àùæc (Acquired gestures) thaái àöå, tònh caãm vaâ nhùçm diïîn taã suy tû cuãa Àêy laâ loaåi cûã chó maâ Axtell goåi laâ "caác cûã ta. chó thuå àùæc vaâ phaát toaã vïì mùåt xaä höåi". Caác cûã 2.2 Caác loaåi cûã chó chó naây thûúâng mang tñnh àùåc thuâ vùn hoaá, vaâ Caác taác giaã thûúâng àûa ra caác caách phên loaåi do vêåy, cuäng thûúâng laâ nhûäng cûã chó dïî gêy söëc cûã chó khaác nhau. Hayes (1940) chia cûã chó thaânh nhêët trong giao tiïëp liïn/ giao vùn hoaá. ba loaåi: Tuy cuâng têåp húåp caác cûã chó thaânh ba loaåi, (1) Cûã chó tûå kó (Autistic gestures) nhûng caách tiïëp cêån cuãa Kauss (2000) laåi khaác K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦13
  3. Tûâ vûång Tûâ vûång hoaá thêëp hoaá cao ➛ Daãi tiïëp diïîn tûâ ➛ Caác Caác Caác thñch cûã chó cûã chó ûáng töë tûúång trûng höåi thoaåi Daãi tiïëp diïîn tûâ vûång hoaá vúái hai taác giaã trïn. Thûá nhêët, Kauss xaác àõnh cûã (2) Caác cûã chó tûúång trûng chó laâ nhûäng chuyïín àöång cuãa tay àún thuêìn chûá Àêy laâ nhûäng hònh daång vaâ chuyïín àöång cuãa khöng phaãi cuãa toaân böå thên thïí. Thûá hai, taác tay mang nghôa àùåc thuâ vaâ ûúác lïå xeát theo tñnh tûâ giaã phên loaåi caác cûã chó dûåa trïn möåt daãi tiïëp vûång hoaá vò chuáng coá yá nghôa nhû tûâ ngûä. Ngûúåc diïîn maâ öng goåi laâ "Daãi tiïëp diïîn tûâ vûång hoaá" laåi vúái caác thñch ûáng töë, caác cûã chó tûúång trûng (Lexicalization continuum). ÚÃ möåt àêìu cuãa daãi thûúâng àûúåc sûã duång möåt caách coá chuã àñch vaâ tiïëp diïîn, àûúåc goåi laâ "Àêìu tûâ vûång hoaá thêëp" phuåc vuå cho möåt chûác nùng giao tiïëp roä raâng. (Low lexicalization end), laâ caác "Thñch ûáng töë" Theo Ekman (1976), möîi nïìn vùn hoaá àïìu coá (Adaptors). ÚÃ àêìu kia, àûúåc goåi laâ "Àêìu tûâ vûång möåt böå caác cûã chó tûúång trûng quen thuöåc àöëi hoaá cao" (High lexicalization end), laâ caác "Cûã vúái caác thaânh viïn trûúãng thaânh cuãa nïìn vùn chó tûúång trûng" (Symbolic gestures). ÚÃ khoaãng hoaá àoá. Tuy nhiïn, trong möåt thïë giúái maâ cûúâng giûäa cuãa daãi tiïëp diïîn, laâ caác "Cûã chó höåi thoaåi" àöå vaâ têìn suêët tiïëp xuác giûäa caác nïìn vùn hoaá (Conversational gestures). Ta coá thïí biïíu diïîn ngaây caâng cao, ta cuäng coá thïí nhêån àõnh rùçng sûå caách phên loaåi naây nhû sau: (Xem baãng) tiïëp nhêån möåt söë cûã chó tûúång trûng ngoaåi lai vaâ (1) Caác thñch ûáng töë loaåi boã möåt söë cûã chó tûúång trûng baãn àõa laâ khoá Àêy laâ caác chuyïín àöång tûå nhiïn cuãa tay maâ, traánh khoãi. Caác taác giaã khaác nhau coá thïí sûã duång theo taác giaã, coá quan àiïím khöng coi chuáng laâ caác thuêåt ngûä khaác nhau àïí qui chiïëu loaåi cûã chó cûã chó nïëu xeát theo tñnh tûâ vûång hoaá vò chuáng naây nhû "Kñ hiïåu ûúác lïå hoaá" (Conventionalized röîng nghôa. Chuáng göìm caác thao taác cuãa möåt signs: Reuschert, 1909), "Biïí u tûúå n g" ngûúâi hoùåc möåt vêåt naâo àoá (quêìn aáo, kñnh, buát...), (Emblems: Efron, 1972), "Cûã chó kõch cêm qui vñ duå: haânh àöång gaäi, xoa, àêåp, súâ moá... maâ ngûúâi thûác" (Formal pantomimic gestures: Wiener et noái thûúâng duâng tay àïí thûåc hiïån. Caác taác giaã al., 1972), "Cûã chó kñ hiïåu hoåc" (Semiotic khaác nhau coá thïí àûa ra caác thuêåt ngûä khaác nhau gestures: Barakat, 1973), "Cûã chó tûå trõ" cho loaåi cûã chó naây nhû: "Chuyïín àöång diïîn taã" (Autonomous gestures: Kendon, 1983), (Expresive movements: Reuschert, 1909), (3) Caác cûã chó höåi thoaåi "Chuyïí n àöå n g tuå thên" (Body-focused Nïëu caác nhaâ khoa hoåc, nhòn chung, àïìu dïî movements: Freedman vaâ Hoffman, 1967), "Cûã daâng thöëng nhêët vúái nhau vïì hai loaåi cûã chó trïn chó tûå chaåm" (Self-touching gestures: Kimura, thò, àöëi vúái loaåi "Cûã chó höåi thoaåi", ta vêîn thêëy 1976), "Cûã chó thao taác" (Manipulative gestures: coá nhiïìu yá kiïën chûa thöëng nhêët. Àêy coá leä cuäng Edelman vaâ Hampson, 1979), "Haânh àöång tiïëp laâ àiïìu dïî nhêån thêëy khi tiïën haânh xem xeát bêët xuác" (Contact acts: Bull vaâ Conelly, 1985), "Tûå cûá àöëi tûúång naâo dûåa theo caác daãi tiïëp diïîn hay taác töë" (Self-manipulators: Rosenfeld, 1996). caác bònh diïån phaåm truâ. Thûåc tïë cho thêëy ngûúâi 14♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  4. ta thûúâng nhanh choáng thöëng nhêët úã khu vûåc àöång naây thay àöíi möåt caách àaáng kïí vïì àöå daâi. biïn cûåc àöëi lêåp nhûng rêët khoá thöëng nhêët úã khu Chuáng khöng lùåp laåi, rêët phûác taåp vaâ thûúâng thay vûåc trung võ. Vúái caác cûã chó höåi thoaåi cuäng vêåy, àöíi vïì hònh daång. Chuáng dûúâng nhû coá quan hïå búãi chuáng laâ nhûäng chuyïín àöång hoùåc nhû tûâ vúái nöåi dung ngûä nghôa cuãa ngön tûâ maâ chuáng ngûä (giöëng caác cûã chó tûúång trûng), hoùåc tröëng ài keâm. nghôa (giöëng caác thñch ûáng töë). Cûã chó höåi thoaåi 2.3 Caác böå phêån taåo cûã chó coân àûúåc àõnh danh bùçng caác thuêåt ngûä khaác Sau àêy, ta seä xem xeát cûã chó xeát theo caác böå nhau nhû "Kñ hiïåu taåo nghôa" (Signifying signs: phêån taåo ra chuáng: Reuschert, 1909), "Minh hoaå töë" (Illustrators: Baân tay Ekman vaâ Friesen,1969), "Àiïå u böå " Ngûúâi phûúng Têy coá möåt cêu tuåc ngûä rêët (Gesticulations: Kendon, 1980). Theo Kauss chñ lñ rùçng: "Caác võ thêìn nghe thêëy baân tay con (2000), cûã chó höåi thoaåi laâ caác chuyïín àöång ài ngûúâi trûúác khi nghe thêëy cùåp möi cuãa hoå" (The keâm vúái ngön tûâ, vaâ coá leä, coá quan hïå vúái ngön gods hear men's hands before their lips). Àiïìu tûâ maâ chuáng ài keâm. Möëi quan hïå naây, theo taác naây cho thêëy têìm quan troång khöng thïí chöëi boã giaã, àûúåc thïí hiïån theo ba caách: cuãa giao tiïëp phi ngön tûâ noái chung vaâ giao tiïëp 1. Khaác vúái cûã chó tûúång trûng, cûã chó höåi cûã chó noái riïng, àùåc biïåt laâ caác cûã chó sûã duång thoaåi xaãy ra song haânh vúái ngön tûâ vaâ do ngûúâi tay. Desmond Morris (1979) quan saát thêëy rùçng noái thûåc hiïån. ta sûã duång baân tay nhû cêy gêåy chó huy àïí nhêën 2. Cûã chó höåi thoaåi tûúng thuêån lêm thúâi vúái maånh nhõp àiïåu cuãa ngûä lûu vaâ nguå yá cuãa ngön lúâi noái. tûâ. Krout (1954) àaä xaác àõnh àûúåc khoaãng 5.000 3. Khöng giöëng nhû caác thñch ûáng töë, chñ ñt kiïíu cûã chó khaác nhau cuãa baân tay diïîn taã caác laâ möåt söë cûã chó höåi thoaåi hònh nhû coá quan hïå cung bêåc rêët tinh tïë cuãa tònh caãm vaâ thaái àöå con vïì mùåt hònh thûác àöëi vúái nöåi dung ngûä nghôa ngûúâi. Nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu cuäng thöëng nhêët cuãa ngön tûâ maâ chuáng ài keâm. rùçng, vúái caãm nhêån ñt nhiïìu mang tñnh baãn nùng, Coá nhiïìu caách phên loaåi cûã chó höåi thoaåi khaác khi nhòn vaâo tay ngûúâi khaác luác chuyïån troâ, ta nhau, nhûng nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu giao tiïëp phi coá thïí thêëy àûúåc lúâi noái cuãa àöëi taác giao tiïëp ngön tûâ, vïì cú baãn, thöëng nhêët phên chia chuáng àaáng tin cêåy túái mûác naâo. Theo Beisler et al. thaânh hai loaåi chñnh laâ "Caác chuyïín àöång àöång (1997), loâng baân tay múã thûúâng gúåi ra caãm giaác cú" (Motor movements) vaâ "Caác chuyïín àöång vïì sûå chên thêåt vaâ loâng trung thaânh. Do vêåy, khi tûâ vûång" (Lexical movements). muöën thuyïët phuåc ai àoá tin rùçng nhûäng àiïìu ta - Caác chuyïín àöång àöång cú: Theo Feyeriesen, noái laâ thaânh thêåt, ngûúâi ta thûúâng coá xu hûúáng Van de Wiele & Dubois (1988), àêy laâ nhûäng àïí múã loâng baân tay. Caác cûã chó mang tñnh thöng chuyïín àöång àún giaãn, lùåp laåi vaâ theo nhõp, lïå vaâ thïí chïë hoaá thïí hiïån sûå chên thêåt vaâ loâng khöng coá quan hïå roä raâng vúái nöåi dung ngûä nghôa trung thaânh thûúâng thêëy laâ kiïíu chaâo trong quên cuãa ngön tûâ ài keâm. Vúái loaåi chuyïín àöång naây, àöåi, kiïíu thïì khi nhêåm chûác, kiïíu hûáa khi laâm hònh daáng baân tay luön cöë àõnh khi thûåc hiïån cûã nhên chûáng trûúác toaâ... chó vaâ chuyïín àöång coá thïí àûúåc nhùæc laåi nhiïìu Ngûúâi ta cuäng quan saát thêëy rùçng khi treã con lêìn. Caác chuyïín àöång àöång cú thûúâng tûúng noái döëi, chuáng thûúâng coá xu hûúáng dêëu baân tay thuêån vúái ngön àiïåu lúâi noái vaâ nhêën haå vaâo caác ra sau lûng, nùæm baân tay laåi hoùåc thoåc tay vaâo êm tiïët coá troång êm. Chuyïín àöång loaåi naây àûúåc tuái. Khi ngûúâi lúán noái döëi, hoå hoùåc vö thûác coá caác taác giaã khaác nhau goåi vúái caác tïn khaác nhau caác cûã chó nhû trïn hoùåc chuã àõnh múã röång loâng nhû "Chuyïín àöång àöång cú" (Motor movements: baân tay àïí chûáng toã vaâ khùèng àõnh tñnh chên Hadar, 1989; Hadar &Yadlin-Gadessy, 1994), thêåt cuãa àiïìu mònh noái; nhûng cûã chó múã loâng "Gêåy chó huy" (Batons: Efron, 1972; Ekman & baân tay cuâng caác hiïån töë thuöåc vuâng vaâ chuâm Friesen, 1972), "Nhõp àêåp" (Beats: Kendon, hiïån töë liïn quan thûúâng hay thaái quaá vaâ khöng 1983; McNeil, 1987). tûå nhiïn. - Caác chuyïín àöång tûâ vûång: Theo Feyeriesen, Caác nhaâ nghiïn cûáu Êu - Mô, nhòn chung, Van de Wiele & Dubois (1988), loaåi naây bao àïìu thöëng nhêët rùçng, khi ra lïånh hay àïì nghõ, göìm caác chuyïín àöång cuãa tay maâ caác chuyïín ngûúâi ta thûúâng sûã duång möåt trong ba cûã chó K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦15
  5. loâng baân tay (palm gestures) chñnh yïëu sau àêy: (universal gestures). Ngûúâi Êu - Mô thûúâng vêîy - Cûã chó 1: Loâng baân tay ngûãa lïn. ngûúâi khaác àïën bùçng caách àïí ngûãa loâng baân tay Àêy laâ cûã chó thên thiïån nhêët: Noá thïí hiïån sûå vúái caác ngoán tay chuyïín àöång vïì phña cùçm. Cûã chên thaânh (múã), nhuán nhûúâng (gúåi túái cûã chó chó naây thûúâng bõ nhiïìu dên töåc Àöng AÁ diïîn cêìu xin cuãa ngûúâi haânh khêët). Do àoá, ngûúâi tiïëp giaãi möåt caách tiïu cûåc nhû laâ biïíu hiïån cuãa thoái nhêån yïu cêìu seä caãm thêëy thoaãi maái hún vò khöng trõch thûúång, bïì trïn hoùåc chó sûã duång àöëi vúái bõ eáp buöåc vaâ chõu aáp lûåc. Ta haäy tûúãng tûúång suác vêåt. Vúái cuâng möåt chûác nùng, ngûúâi Àöng möåt phoáng viïn phoãng vêën möåt quan chûác chñnh AÁ noái chung vaâ ngûúâi Viïåt noái riïng laåi àïí uáp phuã, vúái loâng baân tay ngûãa lïn taåo thaânh chuyïín loâng baân tay vaâ cûã chó naây dïî bõ ngûúâi Êu - Mô àöång àöång cú: "Xin öng cho biïët àêu laâ nguyïn diïîn giaãi nhêìm laâ "chaâo taåm biïåt" (waving nhên chñnh dêîn àïën tònh traång daåy thïm hoåc thïm goodbye) hay "ài ra chöî khaác" (waving away). ngaây caâng gia tùng?" Ngoaâi kiïíu vêîy tay bùçng caách ngûãa loâng baân - Cûã chó 2: Loâng baân tay uáp xuöëng. tay vúái caác ngoán tay chuyïín àöång vïì phña cùçm, Theo caãm nhêån mang tñnh baãn nùng, khi sûã ngûúâi Mô coân hay sûã duång kiïíu "vêîy tay möåt duång cûã chó vúái loâng baân tay uáp xuöëng, ngûúâi ta ngoán" (single finger beckoning gesture), coá àaä ñt nhiïìu taåo ra sûå kñn àaáo, sûå thu têm vaâ quyïìn nghôa laâ, àïí ngûãa baân tay, co caác ngoán tay laåi vaâ lûåc cho mònh. Ngûúâi tiïëp nhêån cûã chó seä caãm chó sûã duång ngoán troã àïí vêîy. Kiïíu vêîy naây khöng thêëy ñt nhiïìu bõ bùæt buöåc. Nïëu ngûúâi êëy úã àõa võ àûúåc hoan nghïnh trong vùn hoaá Êu chêu. Trong ngang bùçng hoùåc cao hún ngûúâi sûã duång cûã chó vùn hoaá AÁ Àöng, noá bõ coi laâ möåt biïíu hiïån quaá naây, anh ta seä caãm thêëy khoá chõu vaâ seä coá êën trõnh thûúång. Thêåm chñ úã Indonesia vaâ Australia, tûúång ñt nhiïìu tiïu cûåc vïì ngûúâi sûã duång cûã chó kiïíu vêîy tay naây chó daânh cho gaái àiïëm. ÚÃ Nam àoá. Mô, noá àûúåc diïîn giaãi laâ ngûúâi àûúåc vêîy (thûúâng - Cûã chó 3: Loâng baân tay àoáng, ngoán troã giú laâ nûä) coá thên hònh hêëp dêîn. Chuáng töi àaä tiïën ra. haânh möåt vaâi phoãng vêën phi qui thûác (informal Cûã chó naây nhòn chung àûúåc khaá nhiïìu ngûúâi interviews) vaâ baán cêëu truác (semi-structured Mô tiïëp nhêån möåt caách "khoan dung", nhûng bõ interviews) vúái möåt söë ngûúâi Mô vaâ ngûúâi Viïåt coi laâ möåt cûã chó khiïëm nhaä trong rêët nhiïìu nïìn vïì kiïíu vêîy tay möåt ngoán naây. Nhûäng ngûúâi Mô vùn hoaá Êu - AÁ (kïí caã Viïåt Nam). Ngoaâi caãm àûúåc phoãng vêën, nhòn chung, àïìu tiïëp nhêån noá giaác vïì quyïìn lûåc maâ "loâng baân tay àoáng" mang möåt caách trung tñnh. Trong khi àoá, tuyïåt àaåi àa laåi, viïåc chó sûã duång möåt ngoán tay (vaâ laâ ngoán söë ngûúâi Viïåt, khi àûúåc hoãi, àïìu cho rùçng àêy laâ troã vöën àûúåc coi laâ biïíu hiïån cuãa quyïìn lûåc) àaä möåt cûã chó trõnh thûúång (goåi choá, goåi treã con vúái taåo thïm caãm giaác vïì quyïìn lûåc cuãa ngûúâi sûã yá àõnh quúã traách, trûâng phaåt), vaâ do vêåy, tiïëp duång cûã chó vaâ triïåt tiïu khaã nùng lûåa choån (coá nhêån noá möåt caách tiïu cûåc. Khi vêîy ngûúâi phuåc hoùåc khöng thûåc hiïån mïånh lïånh hay lúâi àïì nghõ) vuå baân laåi gêìn àïí goåi moán ùn hay lêëy hoaá àún cho ngûúâi tiïëp nhêån cûã chó. thanh toaán, ngûúâi Mô thûúâng àûa tay lïn quaá Beisler et al. (1997), Axtell (1998) vaâ nhiïìu àêìu vaâ giú ngoán troã lïn maâ khöng cêìn coá ngön taác giaã khaác àïìu khùèng àõnh rùçng loâng baân tay tûâ ài keâm (hoùåc nïëu haän hûäu phaãi coá vò quaá lêu àûúåc sûã duång àïí thïí hiïån quyïìn lûåc. Trong vùn khöng àûúåc ngûúâi phuåc vuå baân chuá yá àïën thò hoaá Anh - Mô - UÁc, luác ra lïånh hoùåc khi chó baão, thöng àiïåp ngön tûâ thûúâng laâ Scuse me hay nïëu ta àïí loâng baân tay uáp xuöëng, cûã chó àoá haâm Excuse me (Xin löîi). Trong khi àoá, theo yá kiïën êín yá nghôa quyïìn lûåc vaâ sûå aáp àùåt; nhûng nïëu ta cuãa nhûäng ngûúâi Viïåt àûúåc phoãng vêën, úã trûúâng ngûãa loâng baân tay lïn, cûã chó àoá seä laâm mêët ài húåp tûúng tûå, hoå thûúâng ñt sûã duång cûã chó maâ nhûäng êín caãm trïn. Do vêåy, möåt caách vö thûác thay vaâo àoá laâ thöng àiïåp ngön tûâ, kiïíu nhû: hay hûäu thûác, khi múâi ai àoá vaâo nhaâ, ngûúâi ta Chõ/ Em cho hai àen àaá nheá, hay: Chõ/ Em cho thûúâng àïí ngûãa loâng baân tay vaâ chuyïín àöång thanh toaán nheá. Hoùåc nïëu phaãi viïån àïën cûã chó caánh tay theo hûúáng tûâ àöëi taác giao tiïëp vaâo trong thò cûã chó àoá thûúâng laâ giú cao baân tay vaâ vêîy phoâng. Tuy nhiïn, nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu cuäng nheå hoùåc sang hai bïn hoùåc theo hûúáng tiïën lui lûu yá vïì sûå töìn taåi cuãa nhûäng biïën thïí vùn hoaá vaâ luön coá caác yïëu töë ngön tûâ "gêy chuá yá" (kiïíu xeát theo yá nghôa cuãa caác cûã chó phöí niïåm nhû: Naây, em/chõ úi!) ài keâm. 16♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  6. Ngûúâi Viïåt, Hoa, Nhêåt, Haân... thûúâng coá thoái . Tònh caãm baån beâ cuâng giúái (nhiïìu nûúác quen duâng hai tay àïí trao vaâ nhêån möåt vêåt gò àoá Àöng AÁ) (quaâ, thû...) cho hoùåc tûâ möåt ngûúâi laå, möåt ngûúâi . Sûå àöìng tñnh (nhiïìu nûúác chêu Êu, Bùæc giaâ hún hoùåc coá àõa võ xaä höåi cao hún mònh. Cûã Mô) chó naây àûúåc hiïíu laâ biïíu thõ cuãa sûå tön troång " ... àöëi vúái àöëi taác giao tiïëp. Hoå chó sûã duång möåt tay - ... àïí trao nhêån khi àöëi taác giao tiïëp cuãa hoå laâ àöìng Caánh tay niïn, àöìng quyïìn hoùåc treã hún hay coá àõa võ xaä Caác cûã chó sûã duång caánh tay ngoaâi caác yá nghôa höåi thêëp hún, hoùåc thêåm chñ, àïí biïíu thõ sûå coi maâ baãn thên chuáng coá khaã nùng taåo ra coân phuå thûúâng. Trong khi àoá, trong vùn hoaá Êu - Mô, thuöåc vaâo caác yá nghôa cuãa vuâng vaâ chuâm hiïån töë vúái cuâng chûác nùng trao nhêån vaâ vúái moåi àöëi taác quan yïëu trong àoá trûåc tiïëp nhêët laâ yá nghôa cuãa giao tiïëp, ngûúâi ta thûúâng chó sûã duång möåt tay baân tay. Tuy nhiïn, ngûúâi ta cuäng thûúâng àûa ra (hoùåc traái hoùåc phaãi) vaâ caác haâm chó tön troång caác diïîn giaãi sau: hay coi thûúâng khöng phuå thuöåc vaâo cûã chó naây. - Giú hai caánh tay lïn (upraised arms) coá khaã Do vêåy, viïåc hoåc sinh duâng möåt tay àïí àûa baâi nùng thïí hiïån: cho thêìy giaáo khöng taåo ra caãm giaác khoá chõu . Sûå àêìu haâng vaâ nhêån xeát tiïu cûåc cho ngûúâi thêìy nhû trong . Sûå vö voång trûúâng húåp cuãa ngûúâi AÁ Àöng. ÚÃ Trung Àöng, . Sûå mûâng vui chiïën thùæng ngûúâi ta cuäng chó sûã duång möåt tay àïí trao nhêån, . Sûå nguyïån cêìu (úã möåt söë tön giaáo) nhûng àoá phaãi laâ tay phaãi vò theo quan niïåm cuãa . Sûå hoan nghïnh (vúái hai baân tay vêîy vêîy) hoå, tay traái laâ "baân tay khöng saåch seä". " ... Ngoaâi nhûäng cûã chó sûã duång baân tay cuâng - Buöng thoäng hai caánh tay (dropped arms) caác böå phêån khaác àaä àûúåc nïu trong phêìn diïån laâ biïíu hiïån cuãa: hiïån nhû "khoan maá", "vuöët cùçm", "keáo mùæt"..., . Sûå khuêët phuåc baân tay coân taåo ra haâng loaåt caác cûã chó tinh tïë . Sûå buöng xuöi vúái caác thöng àiïåp khaác nhau, caác biïën thïí àa . Sûå kïët thuác daång vaâ caác caách diïîn giaãi phong phuá. Vñ duå: . Sûå miïîn cûúäng - "Vöî tay" (hand-clapping) nhùçm baây toã: " ... . Sûå khen ngúåi - Giang hai caánh tay ra (open arms) coá thïí . Loâng ngûúäng möå truyïìn taãi yá nghôa vïì: . Sûå chaâo àoán (Nga, Trung Quöëc, Viïåt . Sûå àoán nhêån Nam…) . Sûå hoan nghïnh . Sûå àöìng tònh . Sûå chên thêåt . Sûå khñch lïå . Sûå bêët lûåc " ... . Sûå khöng biïët (húi nhuán vai) - Bùæt tay (hand-shaking) àïí thïí hiïån: " ... . Sûå chaâo àoán - Voâng hai caánh tay ra sau gaáy (arms behind . Sûå daân hoaâ the neck) coá thïí diïîn taã: . Sûå hûáa heån . Sûå xaã húi . Sûå laâm quen . Sûå mïåt moãi " ... . Sûå mung lung - Nùæm tay (hand-holding) àïí biïíu löå: . Sûå bêët cêìn . Sûå tin cêåy (treã nhoã àöëi vúái ngûúâi lúán) " ... . Sûå àuâm boåc, dêîn dùæt (ngûúâi lúán àöëi vúái treã - Khoanh tay trûúác ngûåc (folded arms) coá nhoã) khaã nùng truyïìn àaåt thöng àiïåp: . Tònh caãm yïu thûúng (vúå chöìng, ngûúâi . Töi àang úã tû thïë tûå vïå yïu...) . Töi khöng àöìng yá vúái nhûäng àiïìu töi nghe . Tònh caãm àùåc biïåt vaâ sûå tön troång giûäa thêëy nhûäng ngûúâi àöìng giúái (Trung Àöng) . Töi coá caãm giaác bêët an K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦17
  7. . Töi khöng àûúåc tûå tin - Caác ngoán tay àïí thùèng, kheáp chùåt laåi khi " ... thïí hiïån caác hiïån töë biïíu tûúång, àiïìu chónh, minh - Nùæm tay trûúác buång (arms in front, hands hoaå, êín caãm vaâ biïíu caãm dïî daâng àûúåc diïîn giaãi grasped) cho thêëy: laâ biïíu hiïån cuãa: . Sûå kñn àaáo . Sûå maånh meä . Sûå nhu hoaâ . Sûå dûát khoaát . Sûå kiïn nhêîn . Sûå trung thûåc . Sûå chùm chuá . Tñnh bïì trïn " ... " ... - Nùæm tay sau lûng (arms behind, hands - Caác ngoán tay uöën cong, húi kheáp laåi khi thïí grasped) coá khaã nùng thïí hiïån: hiïån caác hiïån töë biïíu tûúång, àiïìu chónh, minh . Sûå tûå tin hoaå, êín caãm vaâ biïíu caãm coá thïí àûúåc hiïíu laâ . Sûå thoaãi maái biïíu hiïån cuãa: . Thaái àöå bïì trïn . Sûå kñn àaáo . Sûå thaách thûác nheå nhaâng . Sûå nheå nhaâng " ... . Sûå nhu hoaâ - Chöëng naånh (arms akimbo) . Sûå thiïëu trung thûåc . Sûå thaách thûác " ... . Sûå hung hùng Caác cûã chó sûã duång ngoán tay cuäng rêët àa daång . Sûå söët ruöåt trong caác cöång àöìng vùn hoaá khaác nhau. Vñ duå: . Sûå giêån dûä - Cûã chó taåo hònh nhêîn vúái yá nghôa: " ... . Moåi sûå àïìu öín, töët (Mô) - ... . Söë khöng, khöng àaáng (Phaáp) Ngoán tay . Tiïìn (Nhêåt) Coá thïí noái ngoán tay laâ böå phêån nùng àöång . Thoaá maå, thö tuåc (Bra-zil, Hi Laåp, YÁ, Thöí nhêët àïí taåo ra caác cûã chó, àùåc biïåt laâ ngoán troã vaâ Nhô Kò, Nga, Pa-ra-guay...) ngoán caái. Chuáng àaä àûúåc viïån àïën àïí taåo ra caác " ... yá nghôa khaác nhau tûâ thuúã rêët xa xûa (vñ duå: Cûã - Cûã chó giú ngoán caái lïn vúái yá nghôa: chó giú thùèng ngoán giûäa lïn cao vúái yá nghôa thoaá . Töët, öín, cûá thïë maâ laâm (Mô, Canada) maå àaä xuêët hiïån trïn hai nghòn nùm nay). Viïåc . Thö tuåc, thoaá maå (Australia, Hi Laåp, Thöí sûã duång caác ngoán tay (möåt caách hûäu thûác hoùåc Nhô Kò, Nga, Nigeria, Iran...) vö thûác) cuãa àöëi taác giao tiïëp coá thïí giuáp ta ñt " ... nhiïìu àoaán àõnh hoùåc thêëy àûúåc tñnh caách, traång - Cûã chó xiïët ngoán caái vaâ ngoán troã vaâo nhau thaái têm lñ, thaái àöå, tònh caãm... cuãa hoå, cuäng nhû vúái yá nghôa: nhûäng thöng àiïåp maâ hoå muöën truyïìn taãi: . Thö tuåc (Vuâng Àõa Trung Haãi) - Duâng ngoán troã chó vaâo àöëi taác giao tiïëp coá . Hoaân haão (Phaáp) thïí àûúåc hiïíu laâ biïíu hiïån cuãa: " ... . Sûå giêån dûä - Cûã chó xuyïn ngoán caái qua keã húã giûäa ngoán . Tñnh bïì trïn troã vaâ ngoán giûäa (the fig) vúái yá nghôa: . Sûå dûát khoaát . May mùæn (Bra-zil) . Thoái quen trûúãng giaã (úã nam giúái) . Thoaá maå (Hi Laåp, Thöí Nhô Kò) " ... . Gúåi duåc (Haâ Lan) - Ngoán tay uát cong lïn khi caác ngoán khaác " ... nùæm giûä möåt vêåt gò àoá dïî gúåi lïn caãm giaác vïì: - ... . Sûå yïíu àiïåu Cêìn lûu yá rùçng, cuäng nhû caác hiïån töë phi ngön . Tñnh caách nheå nhaâng tûâ khaác, caác cûã chó viïån àïën ngoán tay cuäng dïî . Sûå deâ dùåt taåo ra caác söëc vùn hoaá trong giao tiïëp. Vñ duå: . Biïíu hiïån nûä tñnh Nïëu nhû ngûúâi Mô khaá "khoan dung" vúái viïåc " ... duâng ngoán troã àïí chó vaâo àöëi taác giao tiïëp thò 18♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  8. ngûúâi Malaysia laåi coi àoá laâ möåt haânh àöång rêët Àïí löå loâng baân chên hay àïë giaây khi ngöìi khiïëm nhaä, kïí caã viïåc duâng ngoán troã àïí chó ngûúâi thûúâng bõ nhiïìu cöång àöìng vùn hoaá Trung Àöng khaác hay àöì vêåt. (vñ duå: A-rêåp Saudi, Ai Cêåp...) vaâ Àöng AÁ (vñ Cùèng chên vaâ baân chên duå: Viïåt, Sing, Thaái...) coi laâ möåt haânh àöång Cùèng chên vaâ baân chên thûúâng àûúåc sûã duång khiïëm nhaä. Do vêåy, khi ngöìi trïn göëi (cushions) àïí taåo ra caác chuyïín àöång cú thïí vaâ caác tû thïë hoùåc ngöìi bïåt, hoå thûúâng bùæt cheáo chên hoùåc àûáng ngöìi. Do vêåy, nhiïìu taác giaã khöng xem xeát gêëp chên song song vïì möåt phña àïí traánh àïí löå àïën böå phêån naây khi nghiïn cûáu vïì cûã chó. Tuy loâng baân chên. nhiïn theo chuáng töi, chuyïín àöång cú thïí cuäng ÚÃ nhiïìu cöång àöìng vùn hoaá Êu - AÁ (Phaáp, laâ möåt loaåi cûã chó nïn seä laâ húåp lñ nïëu ta xeát cùèng Anh..., Viïåt, Nhêåt, Thaái...), viïåc ngöìi gaác chên chên vaâ baân chên vúái tû caách laâ caác böå phêån taåo lïn baân vúái loâng baân chên löå ra (thêåm chñ hûúáng ra cûã chó. Tuyâ thuöåc vaâo caác hiïån töë trong vuâng vaâo ngûúâi khaác) bõ coi laâ möåt haânh àöång rêët bêët vaâ chuâm maâ cùèng chên coá thïí taåo ra caác cûã chó nhaä; nhûng vúái ngûúâi Mô, àêy àûúåc coi laâ möåt vúái caác yá nghôa khaác nhau. Vñ duå: cûã chó thïí hiïån sûå thoaãi maái trong laänh thöí riïng - Bùæt cheáo cùèng chên coá khaã nùng thïí hiïån: tû (ownership gesture). . Sûå thoaãi maái 2.4. Sú khaão thûåc nghiïåm . Sûå tûå vïå Chuáng töi àaä tiïën haânh sú khaão caác diïîn giaãi . Sûå kñn àaáo cuãa ngûúâi Viïåt vïì möåt söë cûã chó àûúåc sûã duång . Sûå kiïn nhêîn vúái têìn suêët cao trong nhiïìu nïìn vùn hoaá. Kïët " ... quaã khaão saát cho thêëy, trong khi möåt söë cûã chó - Àïí choaäi cùèng chên sang hai bïn (daång àûúåc àa söë caác nghiïåm thïí diïîn giaãi àuáng hoùåc haáng) dïî àûúåc hiïíu laâ biïíu hiïån cuãa: gêìn àuáng vaâ sûã duång trong giao tiïëp vúái caác mûác . Nam tñnh àöå khaác nhau, möåt söë khaác laåi bõ hoå diïîn giaãi . Sûå thaách thûác sai, thêåm chñ ngûúåc hùèn vaâ khöng bao giúâ sûã . Sûå gúåi tònh duång. Sau àêy laâ nhûäng cûã chó (trong söë caác cûã . Sûå thiïëu yá tûá (úã nûä) chó chuáng töi àûa ra khaão saát) dïî coá khaã nùng " ... taåo ra söëc vùn hoaá úã caác mûác àöå khaác nhau àöëi - Àïí hai cùèng chên kheáp laåi song song vúái vúái ngûúâi Viïåt: nhau (kheáp chên) coá thïí àûúåc diïîn giaãi laâ thïí Cûã chó taåo hònh nhêîn (The ring gesture) hiïån: Cûã chó naây coân àûúåc goåi theo chûác nùng vaâ . Nûä tñnh biïíu tûúång laâ "kñ hiïåu OK" (OK sign). Noá àûúåc . Sûå kñn àaáo thûåc hiïån bùçng caách khum ngoán caái vaâ ngoán troã . Sûå nhuán nhûúâng laåi sao cho àêìu hai ngoán tay naây chaåm vaâo nhau . Sûå thêìn phuåc thaânh hònh troân; caác ngoán coân laåi húi cong lïn " ... möåt caách tûå nhiïn. Cûã chó naây thïí hiïån sûå haâi - Dêåm chên xuöëng saân coá thïí laâ biïíu hiïån loâng vúái yá nghôa laâ "Töët", "Àûúåc", "Moåi viïåc cuãa: àïìu öín". . Sûå giêån giûä Coá ba giaã thuyïët chñnh vïì nguöìn göëc cuãa cûã . Sûå khoaái traá chó naây trong vùn hoaá Mô. Giaã thuyïët thûá nhêët . Sûå vuâng vùçng, nuäng nõu cho rùçng àêy laâ kñ hiïåu mö phoãng chûä àêìu cuãa " ... Oll Korect (caách viïët sai chñnh taã cuãa All correct, - Rung àuâi khi ngöìi coá thïí àûúåc hiïíu laâ thïí coá nghôa laâ "Moåi thûá àïìu töët"). Giaã thuyïët thûá hiïån: hai cho rùçng tûâ tùæt OK laâ viïët ngûúåc (vaâ do vêåy, . Sûå chùm chuá coá yá nghôa ngûúåc laåi) cuãa tûâ tùæt KO coá nghôa laâ . Sûå thoaãi maái Knock out (bõ àaánh guåc, bõ nöëc-ao) vaâ kñ hiïåu . Sûå haâi loâng naây mö phoãng chûä àêìu O cuãa tûâ tùæt OK (khöng . Sûå thiïëu yá tûá bõ nöëc-ao, têët caã àïìu töët). Giaã thuyïët thûá ba cho " ... rùçng tûâ tùæt OK xuêët phaát tûâ Mô vaâo khoaãng nùm - ... 1840 khi Àaãng Dên chuã sûã duång Old Kinderhook K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦19
  9. (vuâng Kinderhook thuöåc New York, núi sinh cuãa Nguöìn göëc cuãa cûã chó naây, cho àïën nay, vêîn Martin Van Buren, ûáng cûã viïn cuãa àaãng naây) chûa àûúåc xaác àõnh möåt caách thuyïët phuåc. Theo laâm khêíu hiïåu tranh cûã cho öng ta. OK laâ chûä Desmond Morris (1979), cûã chó naây khöng coá viïët tùæt cuãa khêíu hiïåu àoá vaâ cûã chó hònh nhêîn mö caác qui chiïëu quaá khûá. Nhûng caác nhaâ àiïån aãnh phoãng chûä àêìu O cuãa tûâ tùæt naây. Hollywood laåi àïì cêåp àïën noá khi noái vïì caác hiïåp sô thúâi La Maä cöí àaåi. Theo hoå, Hoaâng àïë, sau khi xem hai hiïåp sô thi àêëu vaâ chûáng kiïën chiïën thùæng cuãa möåt hiïåp sô, seä giú ngoán tay caái lïn vúái yá nghôa khen ngúåi sûå duäng caãm vaâ maånh meä cuãa anh ta, vaâ cho anh ta àûúåc quyïìn söëng. Tuy nhiïn, cuäng chûa coá bùçng chûáng lõch sûã naâo xaác nhêån àiïìu naây. Ngaây nay, cûã chó naây, vúái yá nghôa tûúng tûå nhû "Cûã chó taåo hònh nhêîn", àûúåc sûã duång phöí biïën úã caác nûúác Bùæc Mô vaâ nhiïìu nûúác chêu Êu. Nhiïìu nghiïåm thïí Viïåt (22/60), àùåc biïåt laâ nhûäng ngûúâi treã tuöíi söëng úã caác àö thõ, hiïíu àûúåc Theo quan saát caá nhên, chuáng töi thêëy rùçng yá nghôa cuãa cûã chó naây mùåc duâ, trong thûåc tïë, hoå ngûúâi Phaáp, ngoaâi caách diïîn giaãi cûã chó naây vúái ñt sûã duång noá. Tuy nhiïn, rêët nhiïìu ngûúâi khaác, yá nghôa laâ "Söë khöng" hoùåc "Khöng àaáng giaá", khi àûúåc chuáng töi hoãi vïì yá nghôa cuãa noá, laåi coân sûã duång noá vúái tû caách laâ hiïån töë àiïìu chónh cho rùçng cûã chó naây khöng coá yá nghôa gò àöëi vúái àïí giûä nhõp vaâ phên cùæt caác nhoám ngûä nghôa. hoå (12/60) hoùåc àêy laâ möåt cûã chó tuåc tôu (26/ Tuy nhiïn, vúái chûác nùng naây, ngoán troã vaâ ngoán 60). Àiïìu naây cuäng giöëng vúái caách diïîn giaãi cuãa caái taåo thaânh hònh eclip thò àuáng hún laâ hònh ngûúâi Nigeria vaâ ngûúâi Australia (nïëu ngoán caái nhêîn. giêåt lïn). Nhiïìu nghiïåm thïí Viïåt (21/60), àùåc biïåt laâ Ngoaâi yá nghôa khen ngúåi, cûã chó naây coân àûúåc nhûäng ngûúâi treã tuöíi söëng úã thaânh thõ coá thïí hiïíu ngûúâi Bùæc Mô vaâ möåt söë dên töåc úã chêu Êu sûã yá nghôa cuãa kñ hiïåu naây. Tuy nhiïn, rêët nhiïìu duång àïí xin ài nhúâ xe (hitchhiking). nghiïåm thïí maâ chuáng töi khaão saát (39/60) laåi Cûã chó chuác ngoán caái xuöëng (The thumbs- cho rùçng cûã chó naây coá nghôa laâ "Khöng coá gò down gesture) caã" hoùåc "Àiïím khöng". Trong thûåc tïë, nhiïìu Cûã chó naây àûúåc thûåc hiïån bùçng caách chuác ngûúâi Viïåt sûã duång cûã chó tûúng tûå vúái yá nghôa ngoán caái xuöëng àêët, caác ngoán khaác kheáp vaâo "Khöng coá gò caã" hoùåc "Àiïím khöng", nhûng nhau vaâ khum laåi nhû nùæm àêëm vúái yá nghôa chï ngoán giûäa, ngoán nhêîn vaâ ngoán uát cuäng cong theo bai, "töìi", "khöng töët" (ngûúåc laåi vúái cûã chó giú ngoán troã àïí taåo thaânh nûãa voâng troân. ngoán tay caái lïn). Cûã chó giú ngoán caái lïn (The thumbs-up gesture) Cûã chó naây àûúåc thûåc hiïån bùçng caách giú ngoán caái lïn, caác ngoán khaác kheáp vaâo nhau vaâ khum laåi nhû nùæm àêëm. Vïì nguöìn göëc, cuäng theo Desmond Morris (1979), cûã chó naây khöng coá caác qui chiïëu quaá 20♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  10. khûá. Coân caác nhaâ àiïån aãnh Hollywood cuäng àïì cêåp àïën noá khi noái vïì caác hiïåp sô thúâi La Maä cöí àaåi. Theo hoå, Hoaâng àïë, sau khi chûáng kiïën sûå thêët baåi cuãa möåt hiïåp sô, seä chuác ngoán caái xuöëng vúái yá nghôa chiïën binh baåi trêån phaãi chïët. Tuy nhiïn, cuäng chûa coá bùçng chûáng lõch sûã naâo xaác nhêån àiïìu naây. Chó möåt söë nhoã caác nghiïåm thïí Viïåt (8/60) hiïíu àuáng yá nghôa chï bai cuãa cûã chó naây. Möåt söë cho rùçng cûã chó naây laâ àïí chó xuöëng àêët (16/ 60), laâ tuåc tôu (9/60), hoùåc khöng coá yá nghôa gò àöëi vúái hoå (27/60). Cûã chó àïëm (The counting gesture) Ngûúâi Êu Mô noái chung thûúâng àïëm söë 1 duång cûã chó naây àïí thïí hiïån quyïët têm chiïën bùçng caách giú ngoán troã lïn. Tuy nhiïn, úã Àûác, thùæng quên Phaát-xñt. Tuy nhiïn, möåt söë taác giaã khi àïëm 1, ngûúâi ta laåi thûúâng giú ngoán caái lïn khaác laåi àûa ra caác giaã thuyïët coá cöåi nguöìn xa (giöëng nhû cûã chó khen ngúåi) vaâ khi àïëm 2, hoå hún: hoùåc giú ngoán caái vaâ ngoán troã hoùåc chó cêìn giú - Möåt söë sûã gia cho rùçng Churchill tiïëp nhêån ngoán troã. Do vêåy, nïëu ta goåi möåt li caâ phï maâ cûã chó naây tûâ möåt phaát thanh viïn ngûúâi Bó tïn chó giú ngoán troã vaâ khöng noái gò, rêët coá thïí hoå seä laâ Victor De Lavelaye khi öng naây àûa lïn mang ra hai li. Trong khi àoá, úã Nhêåt, ngûúâi ta chûúng trònh cuãa mònh nhûäng nöët daåo àêìu cuãa àïëm 1 bùçng caách giú ngoán troã, 2 - ngoán troã vaâ baãn Giao hûúãng söë 5 cuãa Bethoven coá kñ hiïåu ngoán giûäa, 3 - ngoán troã, ngoán giûäa vaâ ngoán nhêîn, Morse laâ chûä V. 4 - ngoán troã, ngoán giûäa, ngoán nhêîn vaâ ngoán uát, - Axtell (1998) thuêåt laåi möåt cêu chuyïån maâ vaâ 5 - chó coá ngoán caái. Vò vêåy, nïëu khen bia öng àaä àûúåc möåt sûã gia quên sûå Anh cung cêëp Saporo cuãa hoå ngon bùçng caách giú ngoán caái lïn, vïì cûã chó taåo hònh chûä V. Chuyïån kïí rùçng, khoaãng ta dïî coá khaã nùng àûúåc hoå múâi thïm 5 lon Saporo 500 nùm trûúác, caác cung thuã Anh laâ möåt lûåc nûäa. lûúång àùåc biïåt lúåi haåi vaâ àaä gêy cho quên Phaáp Caác nghiïåm thïí Viïåt toã ra khöng thöëng nhêët rêët nhiïìu töín thêët. Do àoá, khi möåt cung thuã bõ vïì caách àïëm söë 1. Möåt söë cho rùçng ngûúâi Viïåt bùæt, quên Phaáp thûúâng chùåt ngay ngoán troã vaâ bùæt àêìu àïëm tûâ ngoán caái (34/60), söë khaác laåi ngoán giûäa, vöën laâ caác ngoán keáo dêy cung, cuãa khùèng àõnh hoå àïëm tûâ ngoán troã (26/60). Tuy cung thuã àoá. Taåi trêån Agincourt vaâ Creácy, quên nhiïn, hoå (60/60) àïìu thöëng nhêët rùçng khi goåi Phaáp bõ caác cung thuã Anh giaáng cho nhûäng àoân hai li caâ phï, hoå seä giú ngoán troã vaâ ngoán giûäa nùång nïì. Sau trêån àaánh, söë quên Phaáp thêët trêån lïn, loâng baân tay coá thïí xoay vaâo trong hoùåc ra coân söëng soát bõ dêîn giaãi ra khoãi chiïën àõa trûúác ngoaâi; vaâ cûã chó xoay loâng baân tay vaâo trong dïî sûå la oá cuãa ngûúâi Anh, vaâ àïí diïîu cúåt lñnh Phaáp, bõ diïîn giaãi laâ tuåc tôu trong nhiïìu cöång àöìng vùn ngûúâi Anh giú ngoán troã vaâ ngoán giûäa lïn, loâng hoaá. baân tay xoay vaâo trong àïí chûáng toã sûå nguyïn Cûã chó taåo hònh chûä V (The V gesture) veån cuãa caác cung thuã. Cûã chó naây, do vêåy, àïën Cûã chó naây àûúåc taåo ra bùçng caách dang ngoán nay vêîn mang tñnh thoaá maå. Coân cûã chó xoay troã vaâ ngoán giûäa sang hai bïn taåo thaânh hònh loâng baân tay ra ngoaâi maâ Churchill sûã duång vúái chûä V, caác ngoán khaác khum vaâo loâng baân tay yá nghôa "Chiïën thaáng" vaâ "Hoaâ bònh" laâ biïën möåt caách tûå nhiïn, loâng baân tay quay ra ngoaâi. YÁ thaái cuãa cûã chó naây. nghôa cuãa cûã chó naây laâ "Chiïën thùæng" hay "Hoaâ Rêët nhiïìu nghiïåm thïí Viïåt (49/60) khöng bònh". phên biïåt àûúåc sûå khaác nhau vïì yá nghôa giûäa Nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu vïì giao tiïëp phi ngön kiïíu xoay loâng baân tay vaâo trong vaâ ra ngoaâi: tûâ thûúâng gaán cöåi nguöìn cuãa cûã chó naây cho Nhiïìu ngûúâi cho rùçng chuáng àïìu coá nghôa laâ Winston Churchill (Thuã tûúáng Anh trong Thïë "Chiïën thùæng" (28/60); nhiïìu ngûúâi khaác laåi chiïën II) vò, theo hoå, öng laâ ngûúâi àêìu tiïn sûã khùèng àõnh chuáng àïìu coá nghôa laâ "Söë 2" (21/ K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦21
  11. 60). Möåt söë nghiïåm thïí cho rùçng àêy laâ "Cûã chó Viïåt cuâng hoåc taåi trûúâng vïì thöng àiïåp cuãa kñ cùæm sûâng" (4/60) vaâ söë coân laåi (7/60) khùèng àõnh hiïåu àoá. Ngûúâi baån Viïåt giaãi thñch àoá laâ kñ hiïåu cûã chó naây chùèng coá yá nghôa gò vúái hoå. Möåt söë tuåc gúåi àïën böå phêån giúái tñnh cuãa nûä giúái. Lan sinh viïn cuãa chuáng töi, khi laâm khaão saát, phaát vö cuâng tûác giêån vaâ quyïët àõnh khöng bao giúâ hiïån ra rùçng, khi hoå biïíu diïîn cûã chó naây vúái chuyïån troâ vúái Daniel nûäa. loâng baân tay xoay vaâo trong vaâ àêìu ngoán caái vö Cûã chó taåo hònh sûâng (The hook 'em horns tònh àùåt vaâo giûäa ngoán troã vaâ ngoán giûäa, nhiïìu gesture/Vertical horns) nghiïåm thïí Viïåt àaä diïîn giaãi rùçng àoá laâ möåt cûã Khi thûåc hiïån cûã chó naây, ngûúâi ta giú ngoán chó tuåc tôu. troã vaâ ngoán uát ra, caác ngoán coân laåi kheáp vaâo Cûã chó chuác may mùæn (The lucky gesture) loâng baân tay. Noá gúåi lïn hònh aãnh möåt cùåp sûâng; Cûã chó naây àûúåc hònh thaânh bùçng caách bùæt vaâ tûâ hònh aãnh naây, möåt loaåt caác yá nghôa khaác cheáo ngoán giûäa vaâ ngoán troã, vúái ngoán giûäa nùçm nhau àaä àûúåc taåo lêåp vaâ diïîn giaãi trong caác nïìn trïn ngoán troã vaâ loâng baân tay xoay vaâo trong. vùn hoaá khaác nhau. Noá àûúåc sûã duång vúái tû caách laâ möåt hiïån töë biïíu tûúång hoùåc minh hoaå vúái yá cêìu chuác ai àoá àûúåc may mùæn. Trong vùn hoaá YÁ, noá mang thöng àiïåp laâ Anh àang bõ cùæm sûâng hay Vúå anh khöng chung thuyã, vaâ àêy laâ möåt cûã chó thoaá maå. Coá nhiïìu caách lñ Ngûúâi ta tin rùçng cûã chó naây mö phoãng cêy giaãi vïì sûå liïn hïå giûäa cûã chó taåo hònh chiïëc sûâng thaânh giaá cuãa Chuáa Jesu vaâ noá thïí hiïån mong vaâ yá nghôa "bõ phaãn böåi trong hön nhên" maâ noá ûúác cuãa ngûúâi sûã duång laâ Chuáa seä phuâ höå, baão truyïìn taãi, nhûng chûa coá caách naâo toã ra thûåc sûå vïå vaâ giuáp ta traánh khoãi töåi löîi vaâ ruãi ro. thuyïët phuåc. Tuy nhiïn, kïët quaã khaão saát sú böå cuãa chuáng Tuy nhiïn, cûã chó naây cuäng mang nhiïìu yá töi cho thêëy àa söë caác nghiïåm thïí Viïåt (41/60) nghôa khaác trong caác cöång àöìng vùn hoaá khaác: cho rùçng cûã chó naây khöng coá yá nghôa gò àöëi vúái - ÚÃ bang Texas (Mô), àêy laâ cûã chó tön vinh hoå. Möåt söë (12/60) khùèng àõnh àêy laâ cûã chó tuåc àöåi boáng bêìu duåc (American football) cuãa trûúâng tôu vaâ söë coân laåi (7/60) hiïíu àuáng yá nghôa cuãa cûã àaåi hoåc Texas Longhorns (trûúâng àaåi hoåc mang chó naây. Cêu chuyïån coá thêåt sau àêy laâ möåt vñ tïn Nhûäng Chiïëc Sûâng Daâi Texas). duå: - ÚÃ Brazil vaâ Venezuella, noá laâ kñ hiïåu thïí Lan laâ möåt sinh viïn Viïåt Nam àang theo hoåc hiïån sûå may mùæn. taåi Australia. Möåt buöíi saáng, khi àang trïn àûúâng - ÚÃ möåt söë nûúác chêu Phi, cûã chó naây khi àïën lúáp àïí dûå buöíi kiïím tra, cö tònh cúâ gùåp hûúáng vaâo möåt ngûúâi naâo àoá, laåi coá nghôa laâ Daniel, ngûúâi baån söëng cuâng têìng trong kñ tuác möåt lúâi nguyïìn ruãa. xaá. Sau khi chuyïån phiïëm vaâ biïët Lan ài thi, - ÚÃ möåt söë vuâng cuãa YÁ, caác cûãa haâng treo Daniel chaâo taåm biïåt Lan vaâ laâm dêëu chuác may hònh aãnh cûã chó naây trïn cûãa söí vúái yá nghôa xua mùæn bùçng caách bùæt cheáo ngoán troã vaâ ngoán giûäa. àuöíi taâ ma. Lan phên vên khöng biïët diïîn giaãi kñ hiïåu àoá ra - ÚÃ Malta, hònh aãnh cûã chó naây cuäng thûúâng sao. Sau buöíi kiïím tra, Lan hoãi möåt anh baån àûúåc veä trïn thuyïìn beâ àïí traánh caác ruãi ro. 22♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  12. - ... Baáo Tiïìn Phong söë ra ngaây 25/01/2005 cuäng trñch dêîn tin cuãa Haäng truyïìn thöng AP nhû sau: Taåi lïî nhêåm chûác Töíng thöëng nhiïåm kò hai vûâa qua, öng Bush ngöìi trïn khaán àaâi trûúác toaâ nhaâ Quöëc höåi Mô Capitol Hill àïí xem diïîu haânh chaâo mûâng. Khi möåt àoaân diïîu haânh cuãa khöëi quêìn chuáng tûâ bang Texas quï hûúng öng Bush ài qua, Töíng thöëng cuâng Àïå nhêët phu nhên vaâ hai cö con gaái àïìu giú tay phaãi chaâo theo löëi cuãa ngûúâi Texas "Hook 'em horn". Nhûäng ngûúâi dên Texas trong àoaân diïîu haânh àöìng thanh hö àaáp laåi lúâi chuác mûâng võ Töíng thöëng àöìng hûúng - Cûã chó 2: Giú tay lïn cao, loâng baân tay múã [...]. Àöëi vúái ngûúâi dên bang Texas, möîi khi àûúåc röång vaâ vêîy baân tay theo hûúáng tiïën lui. Cûã chó ai chaâo nhû vêåy, ngûúâi ta thûúâng hö to: "Hook naây àûúåc têët caã caác nghiïåm thïí Viïåt (60/60) diïîn 'em horn" àïí baây toã tònh caãm yïu quñ nhau [...]. giaãi àuáng vaâ coi laâ coá thïí chêëp nhêån àûúåc. Tuy Thïë nhûng taåi Nauy, sau khi xem buöíi truyïìn nhiïn, nhiïìu nghiïåm thïí cho rùçng khöng nïn sûã hònh trûåc tiïëp lïî nhêåm chûác cuãa Töíng thöëng Mô duång noá àïí vêîy goåi nhûäng ngûúâi nhiïìu tuöíi hoùåc Bush, möåt söë baáo lúán úã Oslo cho rùçng àoá laâ kiïíu coá quyïìn lûåc cao hún. chaâo cuãa quó sa tùng. Coá sûå hiïíu lêìm naây laâ vò ngûúâi Bùæc Êu cuäng coá löëi chaâo nhû vêåy nhûng laâ aám chó löëi chaâo nhau cuãa quó dûä. Baáo àiïån tûã Nattavisen cuãa Nauy chaåy haâng tñt lúán "Löëi chaâo gêy söëc cuãa con gaái öng Bush" keâm bûác aãnh con gaái Jenna cuãa Töíng thöëng àang nhoeãn miïång cûúâi trong khi tay phaãi giú lïn theo kiïíu "Hook 'em horn". Sau khi hiïíu ra yá nghôa thûåc cuãa löëi chaâo noái trïn, baáo chñ Nauy àaä phaãi àùng baâi caãi chñnh. Caác nghiïåm thïí Viïåt tham gia khaão saát hêìu hïët (49/60) àïìu cho rùçng cûã chó naây khöng coá yá nghôa gò àöëi vúái hoå. Möåt söë (6/60) diïîn giaãi noá laâ cûã chó cùæm sûâng; söë khaác (3/60) cho rùçng àêy - Cûã chó 3: Àûa caánh tay ra phña trûúác, àïí laâ cûã chó thïí hiïån sûå may mùæn; söë coân laåi (2/60) ngûãa loâng baân tay vaâ giú ngoán troã ra vêîy theo khùèng àõnh cûã chó naây mang tñnh tuåc tôu. hûúáng tiïën lui. Cûã chó naây, theo Axtell (1998), Cûã chó vêîy goåi (The beakoning gesture) Cûã chó naây, cuäng nhû cûã chó chaâo àoán vaâ taåm biïåt, toã ra thûåc sûå àa daång trong caác nïìn vùn hoaá khaác nhau: ÚÃ Mô, ngûúâi ta coá thïí sûã duång ba kiïíu cûã chó phöí biïën sau àêy àïí vêîy goåi hoùåc gêy chuá yá cho ngûúâi khaác. - Cûã chó 1: Àûa tay lïn cao ngang hoùåc hún àêìu möåt chuát, sau àoá giú ngoán troã lïn, ngoán caái húi choaäi ra, caác ngoán coân laåi gêëp vaâo hai àöët. Cûã chó naây thûúâng bõ coi laâ thö löî úã möåt söë nûúác Àöng AÁ. Noá àûúåc àa söë caác nghiïåm thïí Viïåt (53/60) diïîn giaãi àuáng, nhûng laåi bõ hoå àaánh thûúâng chó àûúåc sûã duång àïí goåi suác vêåt úã Nam giaá laâ möåt cûã chó khöng lõch sûå. Tû cuä vaâ Malaysia. Vúái khaão saát cuãa chuáng töi, K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦23
  13. tuyïåt àaåi àa söë caác nghiïåm thïí Viïåt (54/60) àïìu caác ngoán tay chuyïín àöång theo hûúáng tiïën lui. diïîn giaãi àuáng yá nghôa cuãa cûã chó naây, nhûng hoå Trong khaão saát cuãa chuáng töi, têët caã caác nghiïåm cuäng àïìu cho rùçng àêy laâ möåt cûã chó xêëc xûúåc thïí Viïåt (60/60) àïìu diïîn giaãi àuáng vaâ àïìu sûã nïëu duâng cho ngûúâi lúán. Theo hoå, noá coá thïí àûúåc duång cûã chó naây trong thûåc tïë. Tuy vêåy, hoå cuäng sûã duång cho suác vêåt hoùåc cho treã con vúái yá àõnh àïìu cho rùçng khöng nïn sûã duång cûã chó naây cho trûâng phaåt. Tuyïåt àaåi àa söë (52/60) khùèng àõnh ngûúâi nhiïìu tuöíi hoùåc coá quyïìn lûåc cao hún. rùçng hoå chûa bao giúâ sûã duång cûã chó naây. Theo hoå, vúái nhûäng àöëi tûúång naây, caách töët nhêët laâ khöng vêîy goåi maâ phaãi àïën vúái hoå. Nïëu vò möåt lñ do naâo àoá maâ phaãi vêîy goåi, cûã chó naây phaãi coá haânh vi ngön tûâ ài keâm àïí toã ra tön troång àöëi taác. Tuy nhiïn, àiïìu cêìn lûu yá laâ rêët nhiïìu nghiïåm thïí Viïåt (37/60) nhêìm lêîn giûäa cûã chó vêîy goåi vaâ cûã chó taåm biïåt cuãa ngûúâi chêu Êu. 3. Kït luêån Thûåc tïë àaä cho thêëy rùçng caác thöng àiïåp phi ngön tûâ, vöën àûúåc coi laâ coá vai troâ quan troång trong giao tiïëp liïn nhên trûåc diïån, rêët coá cú höåi àûúåc/ bõ diïîn giaãi khaác nhau trong caác cöång àöìng vùn hoaá khaác nhau. Do sûå "trêåt khúáp" giûäa viïåc Taåi Phaáp, caác quan saát caá nhên cuãa chuáng töi "lêåp maä" vaâ "giaãi maä" caác thöng àiïåp phi ngön cho thêëy, úã caác quaán caâ phï hay trong caác nhaâ tûâ cuãa nhûäng thaânh viïn thuöåc caác cöång àöìng haâng, ngûúâi Phaáp, khi muöën gêy sûå chuá yá cuãa vùn hoaá khaá c nhau, nïn sûå hiïí u lêì m ngûúâi phuåc vuå baân, thûúâng coá xu hûúáng nhòn (misunderstanding), sûå truåc trùåc trong giao tiïëp anh ta cho àïën khi anh ta chuá yá àïën hoå; sau àoá, (miscommunication) dêîn àïën söëc vùn hoaá vaâ gêåt gêåt àêìu àïí anh ta biïët vaâ àïën chöî hoå. ngûâng trïå giao tiïëp laâ àiïìu dïî coá khaã nùng xaãy ÚÃ möåt söë nûúác chêu Êu, Mô Latin vaâ nhiïìu ra. Vò vêåy, viïåc nghiïn cûáu sêu röång vïì giao tiïëp nûúác chêu AÁ (kïí caã Viïåt Nam), cûã chó vêîy goåi phi ngön tûâ noái chung vaâ vïì giao tiïëp cûã chó noái phöí biïën thûúâng àûúåc thûåc hiïån nhû sau: àûa riïng trong giao tiïëp giao vùn hoaá roä raâng laâ rêët caánh tay ra phña trûúác, loâng baân tay uáp xuöëng, cêìn thiïët. TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO 1. Beisler, F, Scheeres, H, & Pinner, D, 1997, Communication Skills, 2nd Edition. Longman. 2. Berko, R.M, Wolvin, A.D, & Wolvin, D.R, 1989, Communicating: A Social and Career Focus, 4th Edition, Houghton Mifflin Company, Boston. 3. Dwyer, J, 2000, The Business Communication Handbook, 5th Edition, Prentice Hall. 4. Hall, E.T, 1974, The Silent Language, Doubleday & Co, New York. 5. Hayes, A.S, 1960, Paralinguistics and Kinesics: Pedagogical Perspectives, in Approaches to Semiotics, Edited by T.H. Sebeok and A.S. Hayes, The Hague: Mouton. 6. Knapp, M. and Hall, J.A, 1997, Nonverbal Communication in Human Interaction, Orlando, Fla: Holt Rinehart and Winston. 7. Nguyïîn Quang, Giao tiïëp phi ngön tûâ qua caác nïìn vùn hoaá (sùæp xuêët baãn). 8. Searle, J.R, 1969, Speech Acts - An Essay in the Philosophy of Language, Cambridge University Press. 9. Verderber, R.F, 1990, Communicate!, CUP. 10. Watzlawick, P, Beavin, J.H. and Jackson, D.D, 1967, The Pragmatics of Human Communication, Norton & Company, Inc. New York. 11. Zimmerman, G.I. et al, 1986, Speech Communication - A Contemporary Introduction, West Publishing Company, http://sbinfocanada.about.com/ od/speakfor\a/speechlesson2.htm. 24♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N
  14. SUMMARY GESTURE IN COMMUNICATION . Prof.Dr. Nguyïîn Quang Facial expression, eye-contact, posture and gesture are all important in face-to-face communication. In speech and posture, recognizability based on the contrast between the What (cognitive information) and the How (affective information), researchers are unanimous in the presence of these two elements in speech and posture communication. However, they also noticed that speech is more useful in sharing cognitive information, and posture communication is more useful in sharing affective information to show tones of emotion, feeling and attitude. In reality, nonverbal messages play an important role in face-to-face communication; they could have different meanings in different cultures. Because of the different explanation in coding and decoding, misunderstanding and miscommunication leading to culture shocks and postponement in communication are likely to happen. Hence, studying about posture in communication in general and in cultural communication in specific is necessary. K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦25
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học