Xem mẫu
CHUYÊN ĐỀ:
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ.
Page | 1
I. Khái niệm các dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể
1. Khái niệm
Đột biến số lượng NST là đột biến làm thay đổi về số lượng NST trong tế bào.
2. Các dạng đột biến số lượng nhiễm săc thể
Có 2 loại: đột biến lệch bội ( dị bội) và đột biến đa bội.
II. Đột biến lệch bội
1. Khái niệm và các loại đột biến lệch bội
a. Khái niệm
Là đột biến làm thay đổi số lượng nhiễm sắc thể ở một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể
tương đồng.
b. Các loại đột biến lệch bội.
Loại ĐB
Đặc điểm bộ NST trong tế bào
Kí hiệu bộ NST
lệch bội
Thể không
Tế bào lưỡng bội mất hai NST của một cặp 2n-2
Thể một
Tế bào lưỡng bội mất một cặp NST
Thể một kép
Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có một 2n-1-1
chiếc
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
2n-1
Copyright by UCE Corporation
Thể ba
Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có ba 2n+1
chiếc
Thể bốn
Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có bốn 2n+2
chiếc
Thể bốn kép
Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có bốn 2n+2+2
chiếc
2. Cơ chế phát sinh
* Xảy ra do rối loạn quá trình phân bào:
+ Xảy ra trong giảm phân kết hợp thụ tinh
+Xảy ra trong nguyên phân tạo thành thể khảm
* Giải thích chi tiết
a. Rối loạn trong quá trình giảm phân kết hợp thụ tinh
-Các tác nhân lí hoá của môi trường trong hoặc ngoài cơ thể làm rối loạn sự phân li bình
thường của một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể (không hình thành thoi vô sắc) tạo thành
các giao tử bất bình thường
-Trong quá trình thụ tinh, sự kết hợp của các giao tử bất bình thường với giao tử bình
thường hoặc giữa các giao tử này với nhau sẽ tạo ra các đột biến lệch bội
b. Rối loạn trong quá trình nguyên phân (ở tế bào sinh dưỡng)
- Do sự phân li không bình thường của các cặp NST trong nguyên phân hình thành tế bào
lệch bội
-Tế bào lệch bội tiếp tục nguyên phân làm cho một phần cơ thể có các tế bào ở thể lệch
bội tạo ra thể khảm
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
Page | 2
c. Ví dụ minh hoạ
n+1
n+1
n+1
n
n-1
n
Page | 3
2n+2
2n+1
n-1
2n-1
n-1
2n-2
3. Hậu quả và ý nghĩa
a. Hậu quả:
- Làm mất cân bằng hệ gen giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản tuỳ loài hoặc có
thể gây chết
- Đột biến xảy ra ở NST thường gây nên một số hội chứng như: hội chứng Patau( có 3
NST số 13), hội chứng Edward( có 2 NST số 18), hội chứng Đao( 3 NST số 21)
- Đột biến xảy ra ở NST giới tính : hooij chứng 3X (XXX), hôi chứng Klinefelter(XXY),
hội chứng Turner(XO), hội chứng Jacop(XYY)
- Ở thực vật cũng thường gặp thể lệch bội, đặc biệt ở chi lúa, chi cà( cà độc dược có 12
thể 3 ở 12 cặp NST tương đồng tạo nên 12 dạng quả khác nhau).
b.Ý nghĩa:
- Đối với tiến hoá: cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hoá.
- Đối với chọn giống: có thể sử dụng các thể không để đưa các NST theo ý muốn vào cây
lai.
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
- Đối với nghiên cứu di truyền học: sử dụng các lệch bội để xác định vị trí của gen trên
NST.
Page | 4
II. Đột biến đa bội
1. Khái niệm và các loại đột biến
a. Khái niệm
Đột biến đa bội là dạng đột biến làm tăng một số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài và
lớn hơn 2n (3n,4n,5n,….)
b.Các loại đột biến đa bội
Tự đa bội
Khái
niệm
Dị đa bội
-Là dạng đột biến làm tăng một số -Là dạng đột biến làm tăng số lượng
nguyên lần bộ NST đơn bội của bộ NST đơn bội của hai loài trong
loại và lớn hơn 2n
cùng một tế bào
-Cơ thể sinh vật mang bộ NST 3n, -Song nhị bội thể là cả hai bộ NST
5n, 7n,…: gọi là thể đa bội lẻ
lưỡng bội của cả hai loài khác nhau
cung tồn tại trong một tế bào.
-Cơ thể sinh vật mang bộ NST 4n,
6n, 8n,…: gọi là thể đa bội chẵn.
Cơ
chế
phát
sinh
-Xảy ra trong những lần nguyên - Phát sinh trong quá trình giảm phân
phân đầu tiên của hợp tử tạo tế bào và thụ tinh.
4n, hợp tử phát triển thành thể tứ
- Do hiện tượng lai xa và đa bội hoá.
bội.
-Xảy ra trong quá trình nguyên
phân kết hợp thụ tinh.
+Trong giảm phân: các tác nhân lí
hoá bên trong hoặc ngoài cơ thể
gây ra sự không phân li của một
hay một số cặp nhiếm sắc thể tạo
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
thành các giao tử không bình
thường( thừa hay thiếu NST)
+Trong thụ tinh: sự kết hợp giữa
các giao tử không bình thường với
các giao tử bình thường hoặc giữa
các giao tử không bình thường với
nhau sẽ tạo ra các đột biến
Đặc
điểm
-Thể đa bội lẻ(3n,5n,…) không có
khả năng sinh sản hữu tính bình
thường. (nho, chuối nhà, dưa hấu
tam bội không hạt)
-Thể đa bội chẵn(4n, 6n,…) có khả
năng sinh sản hữu tình bình thường
n
n
n
2n
2n
thể tam bội
- Con lai khác loài thường bất thụ.
Xảy ra đột biến đa bội làm bộ NST
tăng gấp đôi số lượng ở cả hai loài
tạo cơ thể song nhị bội( hay dị tứ bội)
thì hữu thụ.
2n
3n
thể lưỡng bội
Page | 5
Loài 1
4n
thể tứ bội
Loài 2
2n1
2n
2n2
2n1
Lai xa
(n1+n2)
bất thụ
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Đa bội hóa
(2n1+2n2)
hữu thụ
Copyright by UCE Corporation
nguon tai.lieu . vn
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ.
Page | 1
I. Khái niệm các dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể
1. Khái niệm
Đột biến số lượng NST là đột biến làm thay đổi về số lượng NST trong tế bào.
2. Các dạng đột biến số lượng nhiễm săc thể
Có 2 loại: đột biến lệch bội ( dị bội) và đột biến đa bội.
II. Đột biến lệch bội
1. Khái niệm và các loại đột biến lệch bội
a. Khái niệm
Là đột biến làm thay đổi số lượng nhiễm sắc thể ở một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể
tương đồng.
b. Các loại đột biến lệch bội.
Loại ĐB
Đặc điểm bộ NST trong tế bào
Kí hiệu bộ NST
lệch bội
Thể không
Tế bào lưỡng bội mất hai NST của một cặp 2n-2
Thể một
Tế bào lưỡng bội mất một cặp NST
Thể một kép
Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có một 2n-1-1
chiếc
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
2n-1
Copyright by UCE Corporation
Thể ba
Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có ba 2n+1
chiếc
Thể bốn
Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có bốn 2n+2
chiếc
Thể bốn kép
Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có bốn 2n+2+2
chiếc
2. Cơ chế phát sinh
* Xảy ra do rối loạn quá trình phân bào:
+ Xảy ra trong giảm phân kết hợp thụ tinh
+Xảy ra trong nguyên phân tạo thành thể khảm
* Giải thích chi tiết
a. Rối loạn trong quá trình giảm phân kết hợp thụ tinh
-Các tác nhân lí hoá của môi trường trong hoặc ngoài cơ thể làm rối loạn sự phân li bình
thường của một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể (không hình thành thoi vô sắc) tạo thành
các giao tử bất bình thường
-Trong quá trình thụ tinh, sự kết hợp của các giao tử bất bình thường với giao tử bình
thường hoặc giữa các giao tử này với nhau sẽ tạo ra các đột biến lệch bội
b. Rối loạn trong quá trình nguyên phân (ở tế bào sinh dưỡng)
- Do sự phân li không bình thường của các cặp NST trong nguyên phân hình thành tế bào
lệch bội
-Tế bào lệch bội tiếp tục nguyên phân làm cho một phần cơ thể có các tế bào ở thể lệch
bội tạo ra thể khảm
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
Page | 2
c. Ví dụ minh hoạ
n+1
n+1
n+1
n
n-1
n
Page | 3
2n+2
2n+1
n-1
2n-1
n-1
2n-2
3. Hậu quả và ý nghĩa
a. Hậu quả:
- Làm mất cân bằng hệ gen giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản tuỳ loài hoặc có
thể gây chết
- Đột biến xảy ra ở NST thường gây nên một số hội chứng như: hội chứng Patau( có 3
NST số 13), hội chứng Edward( có 2 NST số 18), hội chứng Đao( 3 NST số 21)
- Đột biến xảy ra ở NST giới tính : hooij chứng 3X (XXX), hôi chứng Klinefelter(XXY),
hội chứng Turner(XO), hội chứng Jacop(XYY)
- Ở thực vật cũng thường gặp thể lệch bội, đặc biệt ở chi lúa, chi cà( cà độc dược có 12
thể 3 ở 12 cặp NST tương đồng tạo nên 12 dạng quả khác nhau).
b.Ý nghĩa:
- Đối với tiến hoá: cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hoá.
- Đối với chọn giống: có thể sử dụng các thể không để đưa các NST theo ý muốn vào cây
lai.
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
- Đối với nghiên cứu di truyền học: sử dụng các lệch bội để xác định vị trí của gen trên
NST.
Page | 4
II. Đột biến đa bội
1. Khái niệm và các loại đột biến
a. Khái niệm
Đột biến đa bội là dạng đột biến làm tăng một số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài và
lớn hơn 2n (3n,4n,5n,….)
b.Các loại đột biến đa bội
Tự đa bội
Khái
niệm
Dị đa bội
-Là dạng đột biến làm tăng một số -Là dạng đột biến làm tăng số lượng
nguyên lần bộ NST đơn bội của bộ NST đơn bội của hai loài trong
loại và lớn hơn 2n
cùng một tế bào
-Cơ thể sinh vật mang bộ NST 3n, -Song nhị bội thể là cả hai bộ NST
5n, 7n,…: gọi là thể đa bội lẻ
lưỡng bội của cả hai loài khác nhau
cung tồn tại trong một tế bào.
-Cơ thể sinh vật mang bộ NST 4n,
6n, 8n,…: gọi là thể đa bội chẵn.
Cơ
chế
phát
sinh
-Xảy ra trong những lần nguyên - Phát sinh trong quá trình giảm phân
phân đầu tiên của hợp tử tạo tế bào và thụ tinh.
4n, hợp tử phát triển thành thể tứ
- Do hiện tượng lai xa và đa bội hoá.
bội.
-Xảy ra trong quá trình nguyên
phân kết hợp thụ tinh.
+Trong giảm phân: các tác nhân lí
hoá bên trong hoặc ngoài cơ thể
gây ra sự không phân li của một
hay một số cặp nhiếm sắc thể tạo
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Copyright by UCE Corporation
thành các giao tử không bình
thường( thừa hay thiếu NST)
+Trong thụ tinh: sự kết hợp giữa
các giao tử không bình thường với
các giao tử bình thường hoặc giữa
các giao tử không bình thường với
nhau sẽ tạo ra các đột biến
Đặc
điểm
-Thể đa bội lẻ(3n,5n,…) không có
khả năng sinh sản hữu tính bình
thường. (nho, chuối nhà, dưa hấu
tam bội không hạt)
-Thể đa bội chẵn(4n, 6n,…) có khả
năng sinh sản hữu tình bình thường
n
n
n
2n
2n
thể tam bội
- Con lai khác loài thường bất thụ.
Xảy ra đột biến đa bội làm bộ NST
tăng gấp đôi số lượng ở cả hai loài
tạo cơ thể song nhị bội( hay dị tứ bội)
thì hữu thụ.
2n
3n
thể lưỡng bội
Page | 5
Loài 1
4n
thể tứ bội
Loài 2
2n1
2n
2n2
2n1
Lai xa
(n1+n2)
bất thụ
www.facebook.com/trungtamluyenthiuce
Đa bội hóa
(2n1+2n2)
hữu thụ
Copyright by UCE Corporation