1. Trang Chủ
  2. Công nghệ - Môi trường
  3. Chuyên đề 4: NGHIÊN CỨU DIỄN BIẾN LÒNG SÔNG, HÌNH THÁI SÔNG VÀ LOẠI HÌNH LÒNG DẪN HẠ DU SÔNG ĐỒNG NAI – SÀI GÒN

Chuyên đề 4: NGHIÊN CỨU DIỄN BIẾN LÒNG SÔNG, HÌNH THÁI SÔNG VÀ LOẠI HÌNH LÒNG DẪN HẠ DU SÔNG ĐỒNG NAI – SÀI GÒN

Hệ thống sông Đồng Nai là hệ thống sông nội địa lớn nhất Việt Nam, có chiều dài 635km, bao gồm: Sông Đồng Nai và 4 phụ l-u lớn là sông La Ngà (bờ trái), sông Bé, sông Sài Gòn, sông Vàm Cỏ (bờ phải). (xem hình I.1 ). L-u vực sông Đồng Nai bao gồm miền Đồng Nam Bộ, tỉnh Lâm Đồng, một phần các tỉnh Đắc Lắc, Bình Thuận và Long An, có tổng diện tích 37400km2 và dân số khoảng trên 12.7 triệu ng-ời.... BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM Chöông tr

Thể loại Tài liệu miễn phí Công nghệ - Môi trường

Số trang 325

Ngày tạo 8/30/2018 1:31:40 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 35.16 M

Tên tệp

Tải Chuyên đề 4: NGHIÊN CỨU DIỄN BIẾN LÒNG SÔNG, HÌNH ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM Chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng traùnh thieân tai ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU CAÁP NHAØ NÖÔÙC – MAÕ SOÁ KC-08.29 NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KHCN ÑEÅ OÅN ÑÒNH LOØNG DAÃN HAÏ DU HEÄ THOÁNG SOÂNG ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VUØNG ÑOÂNG NAM BOÄ Chuyeân ñeà 4: NGHIEÂN CÖÙU DIEÃN BIEÁN LOØNG SOÂNG, HÌNH THAÙI SOÂNG VAØ LOAÏI HÌNH LOØNG DAÃN HAÏ DU SOÂNG ÑOÀNG NAI – SAØI GOØN Chuû nhieäm ñeà taøi: PGS.TS. Hoaøng Vaên Huaân Chuû nhieäm chuyeân ñeà: PGS. Leâ Ngoïc Bích Tham gia thöïc hieän: ThS. Nguyeãn Ñöùc Vöôïng ThS. Nguyeãn Anh Tieán KS. Tröông Thò Nhaøn KS. Ñoã Hoaøi Nam KS. Hoaøng Ñöùc Cöôøng vaø caùc caùn boä Phoøng NC Ñoäng löïc soâng, ven bieån vaø coâng trình baûo veä bôø 5982-5 21/8/2006
  2. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng, h×nh th¸i s«ng vµ lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn môc lôc Trang Néi dung Ch−¬ng i: §Æt vÊn ®Ò, c¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn trong nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng, h×nh th¸i s«ng vµ lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn -s«ng vïng triÒu. I. §Æt vÊn ®Ò vµ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu. I-1 II. C¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn trong nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng, I-4 h×nh th¸i s«ng vµ lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn - s«ng vïng triÒu. Ch−¬ng ii: §Æc ®iÓm vÒ ®Þa chÊt c«ng tr×nh, ®Þa h×nh, ®Þa m¹o vµ th¶m thùc vËt ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn I. §Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt vµ ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña h¹ du s«ng §ång II-1 Nai-Sµi Gßn . II. §Æc ®iÓm vÒ ®Þa h×nh, ®Þa m¹o cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. II-4 III. §Æc ®iÓm vÒ th¶m thùc vËt vµ rõng ngËp mÆn cña h¹ du s«ng §ång Nai- II-7 Sµi Gßn Ch−¬ng iiI: ®Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn thñy lùc, thñy v¨n, bïn c¸t cña h¹ du s«ng ®ßng nai- sµi gßn I. §Æc ®iÓm vÒ thñy triÒu biÓn §«ng III-1 II. Sù truyÒn triÒu vµo trong s«ng vµ néi ®ång III-4 III. ChÕ ®é mùc n−íc vïng h¹ du III-7 IV. ChÕ ®é n−íc ngÇm III-9 V. VÊn ®Ò ngËp lôt vïng h¹ du III-11 VI. KÕt qu¶ ®o l−u tèc, l−u l−îng dßng ch¶y ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn III-12 b»ng m¸y ADCP VII. §iÒu kiÖn dßng bïn c¸t ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn III-13 Ch−¬ng iv: vÊn ®Ò x©m nhËp mÆn vµ chÊt th¶i « nhiÔm I. VÊn ®Ò x©m nhËp mÆn ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn IV-1 II. VÊn ®Ò chÊt th¶i sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp IV-3
  3. Trang Néi dung Ch−¬ng v: nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng cña s«ng §ång Nai A. Kh¸i qu¸t ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng tr×nh ®iÒu tiÕt th−îng nguån ®èi V-2 víi biÕn h×nh lßng s«ng ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn B. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng §ång Nai ®o¹n Uyªn H−ng- hîp l−u V-4 s«ng §ång Nai-Sµi Gßn V-4 I. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng trªn mÆt b»ng V-14 II. Nghiªn cøu biÕn h×nh lßng s«ng trªn mÆt c¾t ngang V-17 III. Nghiªn cøu biÕn h×nh lßng s«ng trªn mÆt c¾t däc V-19 IV. kh¸i qu¸t vÒ biÕn h×nh lßng s«ng ®ång nai ®o¹n uyªn h−ng ®Õn hîp l−u s«ng §ång Nai - Sµi Gßn C. Nghiªn cøu h×nh th¸i lßng s«ng §ång Nai ®o¹n Uyªn H−ng ®Õn hîp V-20 l−u s«ng §ång Nai - Sµi Gßn. I. Nghiªn cøu h×nh th¸i lßng s«ng ®o¹n tõ ®Çu cï lao B¹ch §»ng ®Õn hîp l−u V-21 s«ng §ång Nai - Sµi Gßn V-25 II. Kh¸i qu¸t vÒ h×nh th¸i s«ng ph©n l¹ch cña s«ng §ång Nai ch−¬ng vi: nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng cña s«ng sµi gßn VI-1 A. Kh¸i qu¸t chung VI-1 I. C¸c lÝ thuyÕt vÒ h×nh thµnh s«ng cong vµ ®iÒu kiÖn h×nh thµnh s«ng cong ë h¹ du Sµi Gßn II. §Æc tr−ng vÒ kÕt cÊu dßng ch¶y s«ng cong Sµi Gßn VI-3 B. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng cña s«ng Sµi Gßn VI-6 I. §Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn dßng n−íc ¶nh h−ëng ®Õn diÔn biÕn lßng s«ng Sµi Gßn. VI-7 II. DiÔn biÕn lßng s«ng Sµi Gßn trªn mÆt b»ng. VI-8 III. DiÔn biÕn lßng s«ng Sµi Gßn trªn mÆt c¾t däc. VI-13 IV. DiÔn biÕn lßng s«ng Sµi Gßn trªn mÆt c¾t ngang VI-25 ch−¬ng vii: nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng nhµ bÌ I. DiÔn biÕn trªn mÆt b»ng VII-2 II. BiÕn ®æi trªn mÆt c¾t ngang VII-6 III. DiÔn biÕn trªn mÆt c¾t däc tuyÕn l¹ch s©u VII-9
  4. Trang Néi dung ch−¬ng viii: nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng soµi r¹p VIII-1 I. Kh¸i qu¸t ®o¹n s«ng nghiªn cøu. VIII-2 II. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng khu vùc ng· ba s«ng Nhµ BÌ _ Lßng Tµu _ Soµi R¹p VIII-4 III. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng ®o¹n tõ mòi Nhµ BÌ ®Õn kªnh M−¬ng Chuèi. ch−¬ng ix: nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng lßng tµu- ng∙ b¶y I. Kh¸i qu¸t chung IX-1 II. BiÕn h×nh lßng s«ng cña ®o¹n s«ng cong L’est IX-3 III. BiÕn h×nh lßng s«ng vïng hîp l−u Lßng Tµu-s«ng Dõa-s«ng §ång IX-3 Tranh-s«ng Ng· B¶y IV. DiÔn biÕn lßng s«ng vïng cöa s«ng Ng· B¶y IX-4 V. DiÔn biÕn bê, b·i biÓn vïng cöa s«ng vµ phô cËn IX-5 ch−¬ng x: nghiªn cøu h×nh th¸i h¹ du s«ng sµi gßn (s«ng sµi gßn; nhµ bÌ; soµi r¹p; lßng tµu) I. Kh¸i qu¸t chung X-1 II. H×nh th¸i mÆt b»ng X-3 III. H×nh th¸i mÆt c¾t ngang X-6 IV. H×nh th¸i mÆt c¾t däc X-8 V. X¸c ®Þnh l−u l−îng t¹o lßng cho c¸c khu vùc quy ho¹ch chØnh trÞ: Thanh X-10 §a, Biªn Hßa, Nhµ BÌ thuéc h¹ du §ång Nai-Sµi Gßn VI. KÕt luËn s¬ bé X-17 ch−¬ng XI: T×nh h×nh vµ nguyªn nh©n g©y s¹t lë bê s«ng ë h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn I. §Æt vÊn ®Ò: XI-1 II. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu XI-3 III. §Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn biªn vµ tÝnh æn ®Þnh cña s«ng §ång Nai XI-15 IV. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tÝnh æn ®Þnh cña s«ng §ång Nai. XI-18 V. KÕt luËn XI-19
  5. Trang Néi dung ch−¬ng XII: nghiªn cøu x¸c lËp lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng ®ång nai-sµi gßn I. Më ®Çu XII-1 II. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn h×nh thµnh lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng XII-1 §ång Nai - Sµi Gßn III. KÕt luËn s¬ bé XII-5 XIII-1 ch−¬ng xiii: kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ tµi liÖu tham kh¶o
  6. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. Ch−¬ng i §Æt vÊn ®Ò, c¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn trong nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng, h×nh th¸i s«ng vµ lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn - s«ng vïng triÒu. i. §Æt vÊn ®Ò vµ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu. HÖ thèng s«ng §ång Nai lµ hÖ thèng s«ng néi ®Þa lín nhÊt ViÖt Nam, cã chiÒu dµi 635km, bao gåm: S«ng §ång Nai vµ 4 phô l−u lín lµ s«ng La Ngµ (bê tr¸i), s«ng BÐ, s«ng Sµi Gßn, s«ng Vµm Cá (bê ph¶i). (xem h×nh I.1 ). L−u vùc s«ng §ång Nai bao gåm miÒn §ång Nam Bé, tØnh L©m §ång, mét phÇn c¸c tØnh §¾c L¾c, B×nh ThuËn vµ Long An, cã tæng diÖn tÝch 37400km2 vµ d©n sè kho¶ng trªn 12.7 triÖu ng−êi. Vïng h¹ du s«ng Sµi Gßn bao gåm c¶ s«ng Vµm Cá §«ng, h¹ l−u TrÞ An (s«ng §ång Nai), h¹ l−u DÇu TiÕng (s«ng Sµi Gßn). (xem b¶ng I.1) §©y lµ ®Þa bµn ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng vµo bËc nhÊt n−íc víi khu tam gi¸c kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, céng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lîi kh¸c, vïng l·nh thæ l−u vùc h¹ du s«ng §ång Nai ®· ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ vµ thùc tÕ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu rÊt to lín, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n−íc. Trong l−u vùc s«ng §ång Nai [1]: S«ng §ång Nai-Sµi Gßn cã ý nghÜa cùc kú quan träng, nã mang tÝnh “sèng cßn” ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn d©n sinh, kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng cña c¸c tØnh miÒn §«ng Nam Bé vµ mét phÇn tØnh Long An. Trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c vïng thµnh phè Hå ChÝ Minh, B×nh D−¬ng, §ång Nai, Bµ RÞa-Vòng Tµu lµ nh÷ng trung t©m lín vÒ kinh tÕ, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, v¨n hãa, th−¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch, khoa häc kü thuËt rÊt hiÖn ®¹i, ®a d¹ng vµ ph¸t triÓn, lµ ®Çu mèi giao th«ng néi ®Þa vµ quèc tÕ quan träng c¶ vÒ ®−êng thñy, ®−êng bé, ®−êng hµng kh«ng. Däc theo hai bªn bê s«ng §ång Nai-Sµi Gßn lµ n¬i tËp trung c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña chÝnh quyÒn Trung −¬ng còng nh− cña c¸c ®Þa ph−¬ng; lµ n¬i tËp trung c¸c khu d©n c− lín, c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, hµng lo¹t c¸c khu ®« thÞ míi, c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng kiÕn tróc cao tÇng, c¸c bÖnh viÖn vµ tr−êng häc lín ®Çu ngµnh cña ®Êt n−íc, c¸c khu v¨n hãa vui ch¬i gi¶i trÝ, c¸c nhµ m¸y, kho tµng, bÕn CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-1
  7. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. b·i, còng nh− hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, thñy lîi, ®· ®ang vµ sÏ ®−îc x©y dùng phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn chung cña l−u vùc vµ cña c¶ n−íc. Hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh cÇu, ®−êng hÇm qua s«ng ®· vµ ®ang ®−îc x©y dùng: ♦ HÇm Thñ Thiªm, cÇu Thñ Thiªm, cÇu Phó Mü,... Hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh bÕn phµ, bÕn c¶ng (s«ng vµ biÓn), c¸c tuyÕn luång, ♦ kªnh ®µo . Hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh thñy lîi, c¸c hå chøa, c¸c nhµ m¸y thñy ®iÖn ë th−îng ♦ nguån, c¸c hå n−íc sinh th¸i ë c¸c khu d©n c−, khu ®« thÞ míi, c¸c nhµ m¸y n−íc lín nhá, c¸c cèng ®Ëp, tr¹m b¬m, tuyÕn kÌ, bê bao, tuyÕn ®ª...(xem b¶ng I.2a, I.2b) Cã thÓ nãi s«ng §ång Nai-Sµi Gßn kh«ng nh÷ng lµ tuyÕn cung cÊp nguån ♦ n¨ng l−îng thñy ®iÖn mµ cßn lµ nguån cung cÊp n−íc ngät c¬ b¶n, chñ yÕu cho d©n sinh, cho n«ng, l©m, ng− nghiÖp, cho c©y c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. (xem b¶ng I.3) S«ng §ång Nai-Sµi Gßn lµ tuyÕn tho¸t lò, ®Èy mÆn chñ yÕu, lµ tuyÕn tiªu tho¸t ♦ pha lo·ng n−íc th¶i, chÊt th¶i cña c¸c khu d©n c−, vµ c¸c khu c«ng nghiÖp. S«ng §ång Nai-Sµi Gßn lµ tuyÕn giao th«ng thñy cùc kú quan träng vµ æn ®Þnh ♦ vµo bËc nhÊt n−íc nèi liÒn TP.Hå ChÝ Minh vµ miÒn §«ng Nam Bé víi c¸c tØnh miÒn T©y Nam Bé víi c¶ n−íc vµ quèc tÕ. S«ng §ång Nai-Sµi Gßn lµ n¬i nu«i trång vµ cung cÊp nguån thñy s¶n n−íc ♦ ngät, n−íc lî vµ n−íc mÆn phong phó, lµ nguån cung cÊp vËt liÖu x©y dùng cho c¸c tØnh phÝa Nam (c¸t x©y dùng vµ san lÊp båi tróc mÆt b»ng). S«ng §ång Nai-Sµi Gßn còng lµ tuyÕn du lÞch sinh th¸i quan träng, ®ång thêi ♦ lµ tuyÕn b¶o vÖ, æn ®Þnh, c©n b»ng m«i tr−êng sinh th¸i cho c¸c thµnh phè lín cña miÒn §«ng Nam bé nh− TP.HCM, B×nh D−¬ng, Biªn Hßa, Thñ DÇu Mét,... C¸c Bé, ngµnh, c¸c tØnh, thµnh phè, ®Þa ph−¬ng, c¸c c¬ quan kinh tÕ, v¨n hãa,... ®· ®ang vµ sÏ tiÕp tôc khai th¸c sö dông vµ t¸c ®éng ®Õn nguån n−íc vµ lßng dÉn cña hÖ thèng s«ng §ång Nai-Sµi Gßn nãi chung vµ cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn nãi riªng trªn qui m« lín h¬n, ®a d¹ng h¬n, víi diÖn réng h¬n c¶ vÒ thêi gian vµ kh«ng gian. Cïng víi sù gia t¨ng d©n sè vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®ang diÔn ra å ¹t trªn l−u vùc, sù h×nh thµnh ph¸t triÓn nhanh chãng m¹ng l−íi c«ng nghiÖp, giao th«ng, thñy lîi dÉn ®Õn sù x©y cÊt lÊn chiÕm tr¸i phÐp hµnh lang an toµn bê s«ng, sù mÉu thuÉn do ch−a cã tæ chøc thèng nhÊt trong qu¶n lý, trong sö dông, khai th¸c vµ t¸c ®éng ®Õn lßng s«ng hiÖn nay lµ nh÷ng th¸ch thøc nÆng nÒ ®èi víi dßng nuíc lµ lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. Trong khi chóng ta ®ang cÇn sù æn ®Þnh c¸c khu d©n c−, c¸c ®iÒu kiÖn cë së h¹ tÇng ®Ó thùc hiÖn nhanh b−íc chØnh trang ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa c¸c thµnh phè c¸c khu ®« thÞ míi ,... ®Ó n©ng cao vµ t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n−íc. Th× viÖc khai th¸c, t¸c ®éng vµo dßng ch¶y vµ lßng dÉn cña h¹ du CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-2
  8. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. s«ng §ång Nai-Sµi Gßn mét c¸ch thiÕu kÕ ho¹ch, thiÕu qui ho¹ch, kh«ng ®ång bé ch−a thÝch øng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña dßng s«ng tõ dßng ch¶y tù nhiªn sang dßng ch¶y ®· ®−îc ®iÒu tiÕt cña hå chøa th−îng nguån lµ nh÷ng th¸ch thøc nÆng nÒ ®èi víi dßng n−íc vµ lßng dÉn h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. Nh− viÖc x©y dùng vµ khai th¸c tr¸i phÐp trªn s«ng vµ ven s«ng, lÊn chiÕm hµnh lang an toµn bê s«ng, c¶n trë dßng ch¶y. Trong ®ã cã c¶ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®−îc x©y dùng trong ®iÒu kiÖn dßng s«ng ch−a cã qui ho¹ch chØnh trÞ, thiÕu nghiªn cøu, thiÕu qui ho¹ch, sai kü thuËt, lµm gia t¨ng t¶i träng ven bê dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¹t lë bê s«ng kh¾p mäi n¬i nh− hiÖn nay. N¹n khai th¸c c¸t bõa b·i trªn c¸c s«ng ngßi vµ kªnh r¹ch. ♦ N¹n x¶ chÊt th¶i r¾n vµ n−íc bÈn vµo lßng dÉn v« téi v¹ xuèng lßng s«ng g©y « ♦ nhiÔm nguån n−íc vµ g©y bèi l¾ng bïn c¸t nghiªm träng c¶n trë dßng ch¶y c¸c kªnh r¹ch, luång l¹ch cña s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. N¹n chÆt ph¸ rõng ®Çu nguån vµ th¶m thùc vËt g©y xãi mßn l−u vùc vµ c¹n kiÖt ♦ nguån n−íc... Tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn, c¹nh tranh vµ t¸c ®éng kh«ng nhÊt qu¸n trong viÖc khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ nguån n−íc vµ lßng dÉn gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c nghµnh nghÒ trªn l−u vùc s«ng §ång Nai. KÕt qu¶ lµ ®· lµm cho dßng s«ng cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn ë nhiÒu n¬i liªn tôc trong nhiÒu n¨m qua bê s«ng bÞ s¹t lë nghiªm träng, chØ riªng trong TP.HCM, TP. Biªn Hßa ®· cã tíi hµng tr¨m ®iÓm bê s«ng bÞ s¹t lë. HiÖn t−îng s¹t lë vµ båi l¾ng kªnh r¹ch trªn ®©y ®· g©y thiÖt h¹i rÊt nÆng nÒ vÒ ng−êi vµ cña cho nh©n d©n vïng ven s«ng. Hµng chôc ng«i nhµ bÞ sôp ®æ xuèng s«ng hµng n¨m. ♦ Hµng tr¨m (ha) ruéng v−ên bÞ cuèn tr«i. Hµng tr¨m ngµn (m3) bïn c¸t, chÊt ♦ th¶i båi lÊp lßng s«ng ph¶i n¹o vÐt. Vµ nghiªm träng h¬n lµ chØ riªng khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a-TP.Hå ChÝ Minh ♦ ®Õn nay ®· cã 7 ng−êi chÕt do s¹t lë s«ng. Râ rµng lµ cïng víi lò lôt, vÊn ®Ò diÔn biÕn lßng s«ng vµ s¹t lë m¸i bê s«ng, båi lÊp kªnh m−¬ng, tuyÕn luång ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn ®· g©y nªn nh÷ng tæn thÊt rÊt nÆng nÒ lµ mèi ®e däa nghiªm träng ®Õn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña nhµ n−íc vµ cña nh©n d©n, lµm c¶n trë ®Õn kÕ ho¹ch x©y dùng, khai th¸c ph¸t triÓn bÒn v÷ng d©n sinh, kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng, g©y mÊt æn ®Þnh khu d©n c−, g©y mÊt æn ®Þnh c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ven s«ng vµ trªn s«ng. CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-3
  9. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. Nghiªn cøu phßng chèng t¸c h¹i cña s«ng n−íc kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc æn ®Þnh lßng s«ng, chèng s¹t lë bê, t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t lò. l−u th«ng tµu thuyÒn cña lßng dÉn h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. V× vËy vÊn ®Ò nghiªn cøu chØnh trÞ æn ®Þnh lßng s«ng cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ qui luËt diÔn biÕn lßng s«ng, ®Æc tr−ng h×nh th¸i s«ng, nguyªn nh©n s¹t lë bê, x¸c lËp lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai- Sµi Gßn cña b¸o c¸o nµy chÝnh lµ c¬ së khoa häc cho c«ng t¸c chØnh trÞ æn ®Þnh lßng s«ng cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Sßn lµm luËn cø khoa häc cho viÖc chØnh trÞ s«ng, x¸c ®Þnh kÝch th−íc cña tuyÕn chØnh trÞ s«ng, cña c¸c ph−¬ng ¸n bè trÝ c«ng tr×nh chØnh trÞ vµ kÝch th−íc cña c«ng tr×nh chØnh trÞ ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn. ii. C¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn trong nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng, h×nh th¸i s«ng vµ lo¹i h×nh lßng dÉn cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn - s«ng vïng triÒu. Ta biÕt “ Dßng s«ng lµ s¶n vËt cña qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i gi÷a dßng n−íc vµ lßng s«ng trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ d−íi t¸c ®éng cña con ng−êi”. §èi víi s«ng xãi båi vïng triÒu t¸c dông qua l¹i gi÷a dßng n−íc vµ lßng s«ng ®−îc thùc hiÖn qua b−íc chuyÓn ®éng cña bïn c¸t. Bïn c¸t båi l¾ng lßng s«ng sÏ ®−îc båi cao vµ thu hÑp, bïn c¸t bÞ xãi tr«i lßng s«ng sÏ bÞ h¹ thÊp vµ më réng. Xãi båi lßng s«ng thay ®æi theo thêi gian vµ kh«ng gian, t¹o nªn sù vËn ®éng cña dßng ch¶y theo hai h−íng, h−íng ngang trªn mÆt b»ng, h−íng däc theo chiÒu s©u. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh diÔn biÕn lßng s«ng. Nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vïng triÒu lµ nghiªn cøu h×nh th¸i s«ng vµ sù biÕn ®æi cña nã d−íi t¸c dông cña dßng n−íc th−îng nguån, dßng thñy triÒu vµ ®iÒu kiÖn néi ngo¹i lùc (t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn tô nhiªn vµ t¸c ®éng cña con ng−êi) trong qu¸ khø lÞch sö còng nh− hiÖn t¹i vµ xu thÕ ph¸t triÓn trong t−¬ng lai. [2] → Quan hÖ gi÷a diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng lµ quan hÖ m¾t xÝch. → VÊn ®Ò h×nh th¸i s«ng ″ Võa lµ nguyªn nh©n, võa lµ hËu qu¶, võa lµ xuÊt ph¸t, võa lµ môc tiªu” cña diÔn biÕn lßng s«ng [3]. Mét dßng s«ng lµ mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh cña mét qu¸ tr×nh t¸c dông t−¬ng hç gi÷a mét chÕ ®é dßng ch¶y vµ mét lßng dÉn cô thÓ: CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-4
  10. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. §èi víi h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn chÞu ¶nh h−ëng cña thñy triÒu vµ ¶nh h−ëng cña ®iÒu tiÕt hå chøa th−îng nguån th× vÊn ®Ò nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng lµ rÊt phøc t¹p, cÇn thiÕt ph¶i lµm râ tÝnh ®Æc thï vµ liªn quan cña c¸c néi dung nghiªn cøu vµ tuÇn tù c¸c b−íc ®i cô thÓ logic trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng vïng triÒu theo s¬ ®å . (xem h×nh I.2). [2] DiÔn biÕn lßng s«ng lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm, lµ m«n khoa häc b¶n lÒ cña hai m«n khoa häc thñy lùc häc vµ ®Þa m¹o häc. Qu¸ tr×nh diÔn biÕn lßng s«ng rÊt phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ ®èi víi s«ng chÞu ¶nh h−ëng thñy triÒu, nhiÒu nh©n tè ¶nh h−ëng, nhiÒu hiÖn t−îng diÔn biÕn lßng s«ng ch−a thÓ gi¶i thÝch b»ng c¬ häc (thñy ®éng lùc), ch−a cã thÓ kh¸i qu¸t b»ng ph−¬ng tr×nh to¸n häc. V× vËy ®èi víi vÊn ®Ò nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn chØ cã thÓ tiÕp cËn tõng b−íc: [4] 1. Tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. 2. Tõ bé phËn ®Õn tæng thÓ. 3. Tõ vÜ m« ®Õn vi m«. 4. Tõ gÇn ®óng kÐm h¬n ®Õn gÇn ®óng tèt h¬n. Th«ng qua b−íc phèi hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu sau ®©y ®Ó tæng hîp kh¸i qu¸t c¸c ®Æc tr−ng vµ qui luËt vËn ®éng cña dßng s«ng: Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc ®Þa, thu thËp th«ng tin vµ tµi liÖu c¬ b¶n, ♦ trªn m« h×nh thiªn nhiªn tû lÖ 1:1 Ph−¬ng ph¸p th«ng tin ®Þa lÝ (GIS), ph−¬ng ph¸p xö lÝ thèng kª, ph−¬ng ph¸p ♦ nguyªn nh©n h×nh thµnh, ph−¬ng ph¸p gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m vµ ph−¬ng ph¸p chuyªn gia, ph−¬ng ph¸p m« h×nh to¸n, ph−¬ng ph¸p m« h×nh vËt lý. CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-5
  11. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. B¶ng I.2b Mét sè ®Æc tr−ng cña c¸c hå chøa th−îng nguån S«ng S«ng Sµi S«ng BÐ §«ng Nai Gßn Sè §Æc tr−ng Hå Hå TT Hå Hå Th¸c Ph−íc TrÞ An DÇu TiÕng M¬ Hßa 1 DiÖn tÝch ®Õn tuyÕn c«ng tr×nh 14025 2700 2200 5615 Tæng dung tÝch (109 m3) 2 2.52 1.55 Dung tÝch hiÖu dông (109m3) 3 2.40 1.05 1.25 1.29 Dung tÝch chÕt (106m3) 4 120 475 318 639 5 Mùc n−íc siªu cao (m) 64 25.1 6 Mùc n−íc d©ng b×nh th−êng (m) 62 24.1 7 Mùc n−íc chÕt (m) 50 17.0 HÖ sè dung tÝch kho β=V/W0 8 0.16 0.54 0.39 nhiÒu 9 H×nh thøc ®iÒu tiÕt n¨m nhiÒu n¨m mïa n¨m Thñy ®iÖn, T−íi, ®Èy Thñy t−íi, mÆn, cÊp Thñy ®iÖn, 10 Môc ®Ých ®iÖn, chèng lò, n−íc sinh t−íi t−íi ®Èy mÆn ho¹t HÖ sè ®iÒu tiÕt dßng ch¶y α=q/Q0 11 0.58 0.89 0.50 Qx¶ b¾t buéc trong mïa kiÖt (m3/s) 12 200 20 Qx¶ øng víi P=5% (m3/s) 13 880 300 CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-6
  12. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. b¶NG I.1: §ÆC TR¦NG H×NH TH¸I L¦U VùC S¤NG §é cao §é réng HÖ sè MËt ®é HÖ sè ChiÒu dµi DiÖn tÝch Sè §é cao §é dèc HÖ sè HÖ sè b×nh qu©n b×nh qu©n tËp s«ng kh«ng c©n l−u vùc thø S«ng nguån b×nh qu©n h×nh uèn l−u vùc l−u vùc trung suèi b»ng n−íc km2 tù s«ng (m) l−u vùc % d¹ng khóc km km/km2 (m) (m) n−íc s«ng 1 §ång Nai 635 37400 1700 470 4.6 98.0 1.75 0.26 2.2 0.64 0.72 2 La Ngµ 272 4170 1300 468 5.6 26.0 1.61 0.16 3.0 0.58 1.56 3 BÐ 344 7170 800 240 5.3 45.0 1.38 0.26 2.6 0.50 2.75 4 Sµi Gßn 256 5010 130 - - 29.0 1.65 0.17 2.0 0.39 0.97 5 Vµm Cá 218 6820 - - - 34.0 1.97 0.17 1.3 0.49 0.58 CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-7
  13. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. B¶ng I.2a: mét sè ®Æc tr−ng chÝnh cña c¸c c«ng tr×nh hiÖn h÷u Tæng l−îng Tæng l−îng Cao tr×nh D.tÝch l−u vùc Dung tÝch Qx¶ mïa n−íc ®Õn b×nh n−íc ph¶i Qx¶ mïa lò khèng chÕ tæng céng kiÖt MNDBT qu©n cÊp C«ng tr×nh (km2) (106m3) (106m3) (106m3) (m3/s) (m3/s) (m) 180 – 200 TrÞ An 148000 16792 2740 62 412 21000 55 – 60 Th¸c M¬ 2200 3114 1370 21.8 46 3539 DÇu TiÕng 2700 1980 1560 24.4 1458 10 -20 2800 30 – 35 Hµm ThuËn - §a Mi 1280 1547 695 60.5 59 Tæng 20980 24 6365 1975 CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-8
  14. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. B¶ng I.3: mét sè ®Æc tr−ng tµi nguyªn n−íc vïng nghiªn cøu (t¹i mét sè vÞ trÝ quan träng) Gi¸ trÞ t¹i c¸c tuyÕn S. vµm cá s«ng §ång nai s«ng bÐ S. Sµi Gßn S«ng ray S«ng Dinh ®Æc tr−ng tµi nguyªn n−íc ®«ng 3 1 trÞ an biªn hßa ph−íc hßa dÇu tiÕng gß dÇu h¹ DiÖn tÝch l−u vùc ®Õn tuyÕn khèng chÕ (km2) 14.025 22.426 5615 2700 1600 711 140 L−îng m−a n¨m (mm) 2.230 2.270 2400 2000 1700 2080 1950 Muduyn dßng ch¶y n¨m (l/s – km2) 35,4 34,7 36,2 22,9 16,4 27,5 15,7 0,49 0,48 0,48 0,36 0,31 0,42 0,42 HÖ sè dßng ch¶y 0,26 - 0,22 0,20 0,25 0,25 0,25 HÖ sè biÕn ®éng (Cv) VII – XI VII – XI VII – XI VII – XI VII –XI VII – XI VII –XI Thêi gian mïa lò (th¸ng) Tæng l−îng dßng ch¶y mïa lò (106 m3) (tû lÖ %) 12688 20059 6314 (83%) 1352 (70%) 2416 (80%) 486 (74%) 94 (84%) (82%) (83%) Tæng l−îng dßng ch¶y mïa lò 3 th¸ng lín nhÊt 9256 (60%) 14901 3978 (63%) 926 (48%) 1729 (63%) 341 (62%) 59 (53%) (106 m3) (tû lÖ %) (61%) Thêi gian mïa kiÖt (th¸ng) I–V I–V I–V I–V I–V I–V I–V Tæng l−îng dßng ch¶y mïa kiÖt 1056 (6,8%) 1604 (6,6%) 379 (6%) 325 (16,9%) 282 (9,3%) 91 (14%) 7,5 (6,7%) (106 m3) (tû lÖ %) Tæng l−îng dßng ch¶y 3 th¸ng kiÖt nhÊt 457 (3%) 684 (2,8%) 126 (2%) 167 (8,7%) 121 (4%) 42,9 (6,5%) 7,5 (6,7%) (106 m3) (tû lÖ %) Tæng l−îng dßng ch¶y 1 th¸ng kiÖt nhÊt 133 (0,9%) 196 (0,8%) 41 (0,6%) 49,8 (2,6%) 33,4 (1,1%) 12,9 (2%) 1,4 (1,3%) (106 m3) (tû lÖ %) Th¸ng chuyÓn tiÕp tõ lò sang kiÖt (th¸ng) XII XII XII XII XII XII XII Th¸ng chuyÓn tiÕp tõ kiÖt sang lò (th¸ng) VI VI VI VI VI VI VI Moduyn ®Ønh lò (m3/s – km2) 0,5 – 1,0 0,1 – 0,4 Moduyn kiÖt tuyÖt ®èi (m3/s – km2) 3-4 6 -10 CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-9
  15. b¶n ®å h¹ du s«ng ®ång nai sµi gßn T© Ch©u n B× h Long n Hå DÇu TiÕng §Þ h Q n u¸n T©y Ninh Hå TrÞ An D Çu B×nh D− ¬ng §ång Nai ThèngNhÊt S n « g §å ng N i a LongKh¸nh uÖ §øcHßa TP. Hå ChÝ Minh Sµ S «ng i LongThµnh i G a n ß N g n å § g «n S Long An B× h Ch¸nh n S«ng Nh µ BÌ ThñThõa CÇnG uéc i S«n g S«ng L ßn g Tµu Soµ i R¹ p Bµ RÞa Vòng Tµu S n « g T hÞ V i ¶ S« n g TX. T©nAn T© Tr ô n Ng· TX. Bµ R Þ a B¶y S«n g Cá g n « VÞ h GµnhR ¸i n § S« ng Vµm §ång Tr an h TiÒn Giang B× h Phôc N høt n TX. ß C«ng G Vnh §ångTr anh Þ GßC «ng§«n g TP. üTho M ChîG ¹o GßC «ngT©y ng « ® S« n gC öa T Óu i Ón bi
  16. H×nh I.1: HÖ THèNG S¤NG §åNG NAI - SµI GßN
  17. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. h×nh I.2 : S¬ ®å ph−¬ng ph¸p luËn trong nghiªn cøu diÔn biÕn lßng s«ng vµ h×nh th¸i s«ng vïng triÒu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p m« h×nh to¸n Ph−¬ng ph¸p m« h×nh vËt lý §iÒu tra kh¶o s¸t thùc ®Þa thu - HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS) - M« h×nh to¸n, 1 chiÒu, 2 chiÒu - M« h×nh vËt lý côc bé (toµn thËp c¸c th«ng tin vµ tµi liÖu c¬ - Sè lý thèng kª diÔn biÕn lßng s«ng côc bé, toµn tuyÕn), chÝnh th¸i, biÕn th¸i, lßng cøng, lßng ®éng. b¶n... trªn m« h×nh thiªn nhiªn - Nguyªn nh©n h×nh thµnh tuyÕn...(MIKE21C) Tû lÖ 1:1 - Gi¶i ph¸p ¶nh viÔn th¸m - Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia. Nguyªn nh©n xãi båi biÕn h×nh lßng s«ng s¹t lë m¸i bê s«ng vµ h×nh th¸i s«ng Nguyªn nh©n do ®iÒu kiÖn tù nhiªn Nguyªn nh©n do khai th¸c t¸c ®éng cña con ng−êi T¸c ®éng T¸c ®éng T¸c ®éng T¸c ®éng cña T¸c dông T¸c T¸c ®éng cña ®iÒu T¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn cña viÖc khai th¸c cña ho¹t cña c«ng c¸c c«ng tr×nh ®éng kiÖn khÝ t−îng, thñy ®Þa h×nh, ®Þa m¹o, ®Þa c¸t, n¹o vÐt x¶ chÊt tr×nh trªn ®éng tµu x©y dùng, kiÕn cña chÊt cña lßng s«ng. v¨n, bïn c¸t. tuyÕn s«ng: Trång th¶i r¾n, khai thuyÒn, tróc, giao luång... c©y chèng n−íc bÈn, th¸c t¹o nªn th«ng, thñy lîi lµm thay sãng, th¶ nu«i g©y båi sãng tµu ven s«ng vµ ®æi ®Þa c©y g©y båi. trång lµm thay vµ lµm trªn s«ng lµm h×nh lßng ViÖc khai thñy ®æi ®Þa thay ®æi gia t¨ng t¶i T¸c ®éng cña c¸c T¸c ®éng ¶nh T¸c ®éng ng−îc s«ng sù th¸c c¸c b∙i s¶n, lµm h×nh lßng kÕt cÊu träng trªn bê, ®iÒu kiÖn m−a h−ëng cña ®iÒu ph©n bè vµ l¹i cña c¸c ®iÒu båi lµm thay thay ®æi s«ng vµ dßng thay ®æi ®Þa giã, thñy v¨n, bïn kiÖn ®Þa chÊt ph©n phèi ®æi ®Þa h×nh kiÖn ®Þa h×nh chÕ ®é chÕ ®é ch¶y vµ h×nh lonhg c¸t, lµm thay ®æi l¹i dßng lßng s«ng ®Õn lßng s«ng lßng s«ng ®Õn sù dßng dßng g©y mÊt s«ng sù ph©n ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh ch¶y vµ kÕt tÝnh æn ®Þnh vµ kÕt cÊu ch¶y vµ ph©n bè vµ ph©n ch¶y lßng s«ng, ®Æc æn ®Þnh bè, ph©n phèi cÊu cña dßng n−íc lßng s«ng, tèc ®é g©y båi phèi cña dßng tÝnh c¬ lý, ho¸ m¸i bê l¹i dßng ch¶y dßng n−íc l¾ng xãi lë, ®Õn c¬ ch¶y ®Õn kÕt cÊu häc cña ®Þa chÊt vµ kÕt cÊu cña bïn c¸t chÕ xãi ë, biÕn cña dßng n−íc lßng s«ng. dßng n−íc h×nh lßng s«ng. Sù mÊt c©n b»ng vÒ søc t¶i c¸t Sù mÊt c©n b»ng vÒ c¬ häc ®Êt DiÔn biÕn lßng s«ng H×nh th¸i s«ng (theo thêi gian vµ kh«ng gian) (®Æc tr−ng h×nh th¸i vµ quan hÖ h×nh th¸i) CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam I-10 Lo¹i h×nh lßng dÉn
  18. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. Ch−¬ng ii §Æc ®iÓm vÒ ®Þa chÊt c«ng tr×nh, ®Þa h×nh, ®Þa m¹o vµ th¶m thùc vËt ë h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn i. §Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt vµ ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña h¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn . [5] I.1. §Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc ®Þa chÊt H¹ du s«ng §ång Nai-Sµi Gßn n»m trong khu vùc ¶nh h−ëng cña cÊu tróc Nam Trung bé, lµ mét miÒn n©ng vµ cÊu tróc T©y Nam bé lµ mét miÒn sôt trong Kanojoi. Hai hÖ thèng ®øt g·y s«ng §ång Nai vµ s«ng Vµm Cá §«ng mang tÝnh chÊt khu vùc ph©n ®Þnh c¸c miÒn cÊu tróc nªu trªn. Hai hÖ thèng ®øt g·y cã ph−¬ng T©y Nam-T©y B¾c-§«ng Nam. Song song víi hÖ thèng ®øt g·y nµy cßn cã hÖ thèng ®øt g·y cÊp 2, s«ng Sµi Gßn h×nh thµnh trong hÖ thèng ®øt g·y nµy. Nh− vËy ta thÊy s«ng nh¸nh Sµi Gßn vµ s«ng chÝnh §ång Nai n»m ë c¸c hÖ thèng ®øt g·y thuéc c¸c cÊp kh¸c nhau vµ c¸c hÖ thèng ®øt g·y lµm cho cÊu tróc cña m¸ng cã d¹ng bËc thang. Hai hÖ thèng ®øt g·y t¹o nªn mét m¹ng l−íi c¸c khèi ©m vµ khèi d−¬ng kh¸c nhau. Trong ®ã c¸c khèi mang ®Æc ®iÓm d−¬ng gåm : Cñ Chi, cÇu B«ng, ThÞ NghÌ. C¸c khèi mang ®Æc ®iÓm ©m gåm : Nhµ BÌ, B×nh Ch¸nh, CÇn Giê (xem h×nh II.1). I.2. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt c«ng tr×nh Dùa vµo nguån gèc vµ c¸c ®Æc tr−ng ®Þa chÊt c«ng tr×nh cã thÓ t¹m ph©n lµm 3 vïng: Vïng båi tÝch thÒm s«ng cæ. ♦ Vïng båi tÝch thÒm s«ng míi vµ lßng s«ng ë trung du. ♦ Vïng båi tÝch lßng s«ng míi vµ lßng s«ng ë h¹ du. ♦ Riªng vïng båi tÝch lßng s«ng míi vµ lßng s«ng ë h¹ du nh− phÇn ®Æc ®iÓm chung cña vïng h¹ du lµ mét lßng s«ng më réng, chiÒu réng cña thÒm s«ng trung b×nh tõ 5-7km, chiÒu dµy cña tÇng båi tÝch thÒm s«ng míi cã khi tíi 50m chia thµnh 2 líp: Líp trªn lµ tÇng sÐt bïn dµy tíi 20m, ♦ Líp d−íi lµ sÐt mÞn cã xen thÊu kÝnh sÐt dÎo. ♦ CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam II-1
  19. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. §¸y s«ng lµ c¸t mÞn kÑp c¸c thÊu kÝnh sÐt bïn kh¸ dµy. §Æc ®iÓm cña líp sÐt bïn lµ l−îng ngËm n−íc kh¸ cao, dung träng kh« thÊp, ®é rçng cao, ®é bÒn cÊu tróc kÐm, hÖ sè nÐn lón cao. Líp sÐt dÎo n»m d−íi cã l−îng ngËm n−íc thÊp, dung träng kh« cao h¬n, ®é bÒn cÊu tróc lín h¬n. Tuy cã ®Æc ®iÓm trªn nh−ng líp sÐt dÎo nµy còng ch−a cã thÓ sÕp vµo tÇng båi tÝch cæ mµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng thuéc c¸c thÒm cæ cña s«ng Sµi Gßn. Tãm l¹i nh×n tæng thÓ: Lßng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn khu vùc cöa s«ng gi¸p biÓn h×nh thµnh trªn vïng båi tÝch míi víi ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt gåm líp bïn sÐt, bïn ¸ sÐt kh¸ dµy, líp sÐt cøng vµ líp c¸t n»m kh¸ s©u. (Xem h×nh trô c¸c hè khoan ®Þa chÊt vµ BiÓu thèng kª ®Æc tr−ng ®Þa chÊt c¸c líp ®Êt) (xem b¶ng II.1, h×nh II.2, II.3a, II.3b) I.3. §Þa chÊt thñy v¨n. S«ng §ång Nai vµ s«ng Sµi Gßn, phÇn trung du vµ h¹ du còng cã ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt thñy v¨n kh¸c h¼n: PhÇn trung du s«ng ch¶y trªn ®Þa h×nh bËc thÒm cao (víi ®é cao ®Þa h×nh ♦ 5m trë lªn), ®−îc cÊu t¹o bëi c¸c trÇm tÝch phï sa tuæi Pleistoxen, trong ®ã cã nh÷ng tÇng c¸t vµ cuéi sái chøa n−íc ngÇm phong phó. Chóng cã quan hÖ trùc tiÕp vÒ thñy lùc víi dßng ch¶y s«ng §ång Nai vµ Sµi Gßn, chóng bæ sung l−îng n−íc cho s«ng hoÆc ®−îc s«ng cung cÊp l−îng n−íc, mùc n−íc ngÇm dao ®éng theo ®éng th¸i cña mùc n−íc s«ng. §o¹n h¹ du th× kh¸c h¼n, mùc n−íc ngÇm lªn cao ngang mÆt ®Êt vµ cã ♦ quan hÖ thñy lùc trùc tiÕp víi dßng ch¶y s«ng, thµnh phÇn vµ ®éng th¸i cña n−íc ngÇm phô thuéc trùc tiÕp vµo n−íc s«ng. I.4. C¸c hiÖn t−îng ®Þa chÊt. ë phÇn trung du cña s«ng §ång Nai vµ s«ng Sµi Gßn hiÖn t−îng x©m thùc s©u x¶y ra chñ yÕu. Do ch¶y trªn ®Þa h×nh cao, chªnh lÖch nhiÒu so víi mùc thñy chuÈn, do ®ã dßng ch¶y cã xu h−íng c¾t s©u vµo bÒ mÆt ®Þa h×nh, t¹o lªn v¸ch dèc trªn bê s«ng g©y ra hiÖn t−îng tr−ît lë bê, nhÊt lµ vÒ mïa m−a ®é Èm cña ®Êt t¨ng lªn, c−êng ®é chÞu lùc cña ®Êt gi¶m, thªm vµo ®ã lµ mùc n−íc ngÇm d©ng cao, dßng ch¶y s«ng t¹o lªn ¸p lùc thñy ®éng lín, t¨ng lùc ®Èy tr−ît. V× vËy ë phÇn trung du cña s«ng §ång Nai CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam II-2
  20. §Ò tµi KC.08-29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam bé. - Sµi Gßn th−êng thÊy bê s«ng kÐm æn ®Þnh, ®Æc biÖt nh÷ng n¬i cã thªm t¸c ®éng do n¹o xóc c¸t lßng s«ng. ë h¹ du th× ng−îc l¹i, ®Þa h×nh thÊp gÇn ngang mùc thñy chuÈn, do ®ã phæ biÕn hiÖn t−îng båi l¾ng lµm c¹n lßng s«ng, c¶n trë dßng ch¶y. §Æc biÖt ë ®©y hiÖn t−îng x©m thùc ngang cña lßng s«ng x¶y ra m·nh liÖt, lßng s«ng ®−îc më réng th−êng xuyªn, ®ång thêi t¹o thªm nhiÒu dßng ch¶y míi ®Ó tho¸t n−íc ø ®äng, nhÊt lµ vÒ mïa n−íc lín. Do ®ã ë h¹ l−u th−êng thÊy mÆt ®Êt kh«ng æn ®Þnh, bÞ chia c¾t m·nh liÖt vµ th−êng xuyªn. I.5. TÝnh chÊt c¬ lý cña ®Êt. PhÇn trung du vµ h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn c¾t qua toµn bé l·nh thæ §«ng Nam Bé, gi÷a hai phÇn nµy cã ranh giíi tù nhiªn thÓ hiÖn rÊt râ rÖt trªn mÆt ®Þa h×nh. §iÒu kiÖn ®Þa chÊt c«ng tr×nh cña phÇn trung du vµ h¹ du kh¸c biÖt rÊt râ rÖt vÒ c¸c mÆt: ë phÇn trung du dßng ch¶y cña hai s«ng ®i qua mÆt c¾t ®Þa chÊt gåm c¸c líp ®Êt cã tuæi chñ yÕu tõ Pleistocen (QIII) trë vÒ tr−íc cæ h¬n, ®Þa h×nh cã ®é dèc râ rÖt vµ chªnh lÖch gi÷a ®é cao ®Þa h×nh vµ mùc thñy chuÈn lín, trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh chñ yÕu lµ ®Êt phï sa cæ (tuæi Pleistocen hoÆc cæ h¬n), ®Êt tuæi Holocen chiÕm diÖn tÝch rÊt Ýt, thuéc d¹ng ®Þa h×nh n©ng, dßng ch¶y chñ yÕu cã t¸c dông x©m thùc, bê s«ng th−êng mÊt æn ®Þnh do hiÖn t−îng tr−ît lë, n−íc ngÇm cã quan hÖ thñy lùc víi dßng ch¶y th«ng qua m¹ng c¸c chi l−u vµ bæ cËp cho dßng ch¶y hoÆc ®−îc dßng ch¶y bæ sung, ®Êt trong mÆt c¾t cã kh¶ n¨ng chÞu lùc tèt h¬n. Ng−îc l¹i, ë phÇn h¹ du, dßng ch¶y cña c¶ hai s«ng ®Òu ®i qua mÆt c¾t ®Þa chÊt cã ®Þa tÇng thuéc tuæi Holocen (QIV) chiÕm tû träng lín, ®Þa h×nh ph¸ b»ng ph¼ng, chªnh lÖch gi÷a cao ®é ®Þa h×nh vµ mùc thñy chuÈn kh«ng lín, bÒ mÆt ®Þa h×nh ®−îc phñ gÇn nh− toµn bé ®Êt phï sa trÎ tuæi Holocen (QIV), ®Êt phï sa cæ gÇn nh− kh«ng thÊy trªn bÒ mÆt ®Þa h×nh, thuéc d¹ng ®Þa h×nh thÊp, dßng ch¶y chñ yÕu cã t¸c dông x©m thùc ngang ®Ó më réng t¹o thµnh ®−êng tho¸t thñy t¹o thµnh m¹ng s«ng r¹ch ch»ng chÞt, lµm cho bÒ mÆt ®Þa h×nh lu«n biÕn ®æi, kh«ng æn ®Þnh. Mùc n−íc ngÇm n»m gÇn mÆt ®Êt hoÆc ngang mÆt ®Êt hßa cïng víi dßng ch¶y trªn mÆt, gi÷a n−íc ngÇm vµ n−íc trªn mÆt cã quan hÖ thñy lùc rÊt chÆt chÏ, ®−îc biÓu hiÖn trªn thµnh phÇn hãa häc vµ chÕ ®é ®éng th¸i, chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña thñy triÒu. §Êt t¹o nªn bÒ mÆt ®Þa h×nh lµ ®Êt yÕu, cã c−êng ®é chÞu lùc rÊt thÊp, dÔ biÕn d¹ng. CHUY£N §Ò 4: Nghiªn cøu DIÔN BIÕN LßNG S¤NG, H×NH TH¸I S¤NG Vµ LO¹I H×NH LßNG DÉN CñA H¹ DU S¤NG §ång nai – sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ bê viÖn khoa häc thuû lîi miÒn nam II-3
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược