Xem mẫu
- MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ
CHÍNH SÁCH NÔNG
NGHIỆP
1
- 1. Các mô hình tổ chức nền kinh tế
* Mô hình kinh tế thị trường tự do.
- Đây là mô hình kinh tế sx hàng hóa phát triển ở trình đ ộ cao,
các quan hệ kinh tế đều được tiền tệ hóa.
- Đặc trưng mô hình này là sự phân bổ, sử dụng nguồn lực và
sp tạo ra được quyết định bởi từng hộ, từng DN, từng cá nhân.
* Về ưu điểm
- Đẩy nhanh quá trình tích tụ, tập trung sx và phân công lao
động XH.
- Tăng năng suất, chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế
trong sx-kd.
* T ồn t ạ i
- Sự phân hóa giàu nghèo.
- Ô nhiễm môi trường và suy thoái đạo đức con người,...
- Chứa đựng các yếu tố suy thoái, gây ra khủng hoảng kinh tế,
làm lãng phí các nguồn lực của XH.
2
- 1. Các mô hình tổ chức nền kinh tế
* Mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung
- Do Nhà nước kiểm soát tất cả các nguồn
lực của nền kinh tế và phân bổ các nguồn lực.
- Nền kinh tế quá phức tạp để có thể kiểm
soát hiệu quả, không thể thu thập đầy đủ
thông tin dẫn đến cơ cấu sx và tiêu dùng không
phù hợp; mọi việc đã có nhà nước lo nên
không tạo ra động cơ cho các cá nhân, tổ chức
phát huy năng lực.
3
- 1. Các mô hình tổ chức nền kinh tế
* Mô hình kinh tế hỗn hợp
- Việc phân bổ và sử dụng nguồn lực vừa
được quyết định bởi từng cá nhân, DN; vừa
chịu sự quản lý vĩ mô của Nhà nước.
- Dựa vào cơ chế thị trường, Nhà nước can
thiệp để kiểm soát những thất bại của thị
trường và cung ứng hàng hóa công.
4
- * Vai trò của CP trong nền kinh tế hỗn
hợp
- Tạo lập khuôn khổ pháp lý cho các hoạt
động sx-kd, bảo đảm tính dân chủ, bình đẳng
cho tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động
của thị trường.
- Phân bổ, điều chỉnh và nâng cao hiệu
quả sử dụng nguồn nhân lực, tạo lập các cân
đối vĩ mô, điều tiết thị trường nhằm ổn định
và tăng trưởng kinh tế.
- Bảo đảm sự công bằng XH bằng công
cụ kinh tế và công cụ hành chính để bảo
đảm công bằng XH.
5
- * Sự cần thiết về can thiệp của CP
đối với nền kinh tế
* Do sự tác động ngoại ứng
Do việc sử dụng các nguồn lực không hợp lý, lãng
phí và tổn hại đến môi trường, CP can thiệp để phân bổ
hợp lý nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường, cung cấp
các dịch vụ công cộng hợp lý cho người tiêu dùng.
* Trong nông nghiệp: Do nông dân thiếu những
thông tin, khả năng mặc cả thấp, nên dễ bị tư thương
ép giá, CSHT ở nông thôn yếu kém nên chi phí vận
chuyển, tiêu thụ sp cao, tỷ lệ hao hụt sp lớn. CP thường
can thiệp vào thị trường nông nghiệp nhằm giúp cho
nông dân bán được sản phẩm, tăng thu nhập.
Sự không đồng bộ của thị trường nông nghiệp dễ
dẫn đến độc quyền, gây nhiều bất lợi cho cả người sx
và cả người tiêu dùng.
6
- * Sự cần thiết về can thiệp của CP
đối với nền kinh tế
* Sự can thiệp của CP còn nhằm thực
hiện Cương lĩnh về chính trị.
- Sự can thiệp của CP không chỉ nhằm vào
mục tiêu về kinh tế mà còn thực hiện mục tiêu về
chính trị của đảng cầm quyền mà CP là người
thực hiện.
- Tùy theo từng thời kỳ, từng trường hợp, CP
thực hiện các kiểu can thiệp khác nhau, có 3 loại:
+ Kiểu cứng rắn
+ Kiểu mềm dẻo
+ Kiểu thả nổi
7
- 2. Chính sách nông nghiệp
* Sự cần thiết phải có chính sách nông nghiệp
- Nông nghiệp là ngành sx kém hiệu quả nhất,
song Nhà nước vẫn phải quan tâm phát triển, bởi vì:
+ Nông sản là sp thiết yếu đối với toàn XH
+ Sx nông nghiệp thường gặp nhiều rủi ro do phụ
thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên
+ Dân số sống trong lĩnh vực nông nghiệp và nông
thôn chiếm tỷ trọng lớn
- Nông sản là nguyên liệu đầu vào cho các khâu
chế biến và tiêu thụ.
- Do trình độ dân trí, thu nhập của nông dân
thường thấp, cho nên CP muốn phát triển kinh tế đất
nước thì phải nâng cao mức sống cho người dân, đặc
biệt là nông dân.
8
- * Bản chất của chính sách nông nghiệp
Khái niệm
- Chính sách được hiểu là phương cách,
đường lối hoặc phương hướng dẫn dắt hành động
trong việc phân bổ và sử dụng nguồn lực.
- Chính sách nông nghiệp là tổng thể các biện
pháp kinh tế hoặc phi kinh tế thể hiện sự tác động,
can thiệp của CP vào lĩnh vực sx nông nghiệp theo
những mục tiêu xác định, trong một thời gian nhất
định.
- Chính sách nông nghiệp thể hiện hành động
của CP nhằm thay đổi môi trường sx nông nghiệp,
tạo điều kiện cho nông nghiệp phát triển.
9
- Đặc điểm của chính sách nông
nghiệp
• Tác động đến tất cả mọi tầng lớp nhân dân trong
XH.
• Phạm vi tác động của chính sách nông nghiệp
rộng, nên chính sách nông nghiệp không những
đạt được mục tiêu về kinh tế mà còn phải đạt
được mục tiêu về XH.
• Khi hoạch định chính sách và chỉ đạo thực hiện
chính sách, không những tính đến tác động của
yếu tố KT-XH mà còn cả các yếu tố tự nhiên.
• Chính sách nông nghiệp không chỉ tác động đến
hộ nông dân, các DN kinh doanh nông nghiệp
mà còn tác động đến cả các ngành kinh tế khác.
10
- Mục tiêu của chính sách nông
nghiệp.
• Chính sách nông nghiệp nhằm bảo đảm cho nông
nghiệp, nông thôn phát triển toàn diện. kết hợp phát
triển các ngành kinh tế trong nông thôn như công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp và
thương mại dịch vụ.
• Chính sách nông nghiệp nhằm mục tiêu phát triển
nông nghiệp bền vững, được thể hiện trong tất cả
các lĩnh vực KT, XH và môi trường.
• Chính sách nông nghiệp phải bảo đảm cho nền
kinh tế phát triển ổn định, giữ vững độc lập chủ
quyền quốc gia, an ninh chính trị và quốc phòng.
11
- * Các loại văn bản chính sách ở Việt
Nam
* Nghị định
* Nghị quyết, quyết định
* Thông tư
* Quyết định của các Bộ/ Ngành
* Chỉ thị
* Công văn
12
- 3. Đối tượng nghiên cứu môn học
Đối tượng nghiên cứu là sự tác động của
chính sách đến nền nông nghiệp, gồm:
- Hệ thống chính sách và tác động của nó
đến sự phát triển nông nghiệp.
- Việc hoạch định và chỉ đạo thực hiện chính
sách nông nghiệp hiện hành ở VN.
13
- * Nhiệm vụ nghiên cứu môn học
• Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận
và thực tiễn về chính sách trong nông nghiệp.
• Nghiên cứu những vấn đề cần thiết tiếp tục
hoàn thiện trong hoạch định, chỉ đạo thực hiện
chính sách nông nghiệp ở VN.
• Trang bị các phương pháp đánh giá tác động
của một chính sách nông nghiệp.
• Đánh giá tác động của hệ thống chính sách
đến sự phát triển nông nghiệp VN.
14
- * Nội dung nghiên cứu môn học
• Gồm 2 nội dung được kết cấu thành 5 chương:
• Vấn đề lý luận gồm 3 chương:
- Chương 1: Nhập môn
- Chương 2: Hoạch định chính sách nông nghiệp
- Chương 3: Phương pháp luận về phân tích chính
sách nông nghiệp.
• Vấn đề thực tiễn gồm 2 chương:
- Chương 4: Chính sách nông nghiệp điển hình trên
thế giới.
- Chương 5: Chính sách nông nghiệp VN.
15
- * Phương pháp nghiên cứu
Gồm các phương pháp chủ yếu sau:
- Phương pháp phân tích hệ thống
- Phương pháp tổng hợp
- Phương pháp mô hình hóa
- Phương pháp tối ưu (tối thiểu hóa hoặc tối
đa hóa)
- Ma trận phân tích chính sách
- Môn học còn sử dụng phương pháp thống kê
mô tả, thống kê so sánh, phương pháp phân tích chỉ
số, phương pháp kịch bản và thảo luận nhóm…
• Nhóm 1 xin giới thiệu một số chính sách về nông
nghiệp đã, đang và sẽ được thực hiện tại VN.
16
- * Một số văn bản hỗ trợ cho chính sách
nông nghiệp nông thôn.
• Nghị định số 41/2010/NĐ-CP Về chính sách tín dụng phục vụ
phát triển nông nghiệp, nông thôn.
• Nghị quyết số 15/2003/QH11 17/6/2003 Về việc miễn giảm
thuế sử dụng đất nông nghiệp:
• Quyết định số 497/QĐ-TTg Về việc hỗ trợ lãi suất vốn vay mua
máy móc thiết bị, vật tư phục vụ sản xuất nông nghiệp và vật
liệu xây dựng nhà ở khu vực nông thôn và Quyết định số
2213/QĐ-TTg Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số
497/QĐ-TTg ngày 17/4/2009:
• Thông tư số 02/2010/TT-NHNN Quy định chi tiết thi hành việc
hỗ trợ lãi suất phục vụ sản xuất nông nghiệp:
• Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc miễn, giảm thuế sử
dụng đất nông nghiệp thực hiện từ năm 2011 đến hết năm 2020.
17
- * Một số vấn đề thực tế về nghịch lý
nguyên liệu thức ăn chăn nuôi
• Hàng năm, nước ta chi ra hàng tỷ USD để nhập các
mặt hàng như bắp, đậu nành, bột cá, cám mì và hàng
chục mặt hàng nông sản khác để sản xuất thức ăn
chăn nuôi (TACN). Nghịch lý ở chỗ đa số nguyên liệu
NK đều là những loại nông sản trong nước hoàn toàn
có khả năng sx. Điều này khiến giá TACN trong nước
luôn ở mức cao, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi
và nông dân.
• Nước ta có điều kiện trồng bắp và các loại hoa màu
có thể làm nguyên liệu để sản xuất TACN. Nhưng
nghịch lý là hàng năm nước ta vẫn phải NK bắp,
sắn,... Nước ta có bờ biển dài là vùng nguyên liệu
dùng làm TACN nhưng hàng năm vẫn phải nhập bột
cá của Peru.
18
- * Một số vấn đề thực tế về nghịch lý
nguyên liệu thức ăn chăn nuôi
• Việc chế biến TACN phụ thuộc quá nhiều vào
nguồn nguyên liệu nhập khẩu đã gây ra không
ít khó khăn cho người chăn nuôi, đặc biệt là
người nuôi trồng thủy sản. Năm 2009, nhiều hộ
nuôi cá tra, tôm sú đã phải bỏ hầm, treo ao vì
giá thức ăn thủy sản tăng quá cao.
• Chính phủ cũng đã có chính sách bình ổn giá
TACN nhưng vẫn chỉ là giải pháp tình thế. Giá
TACN luôn trong tình trạng “tăng nhanh, giảm
chậm” và người nuôi vẫn chịu thiệt.
19
- * Một số vấn đề thực tế về nghịch lý
nguyên liệu thức ăn chăn nuôi
• Ông Nguyễn Văn Hoàng, chủ trại heo ở Sóc
Trăng cho biết: “Nuôi một con heo hơi khoảng
1 tạ nếu bán cho thương lái được 3,6 triệu
đồng sẽ lỗ khoảng 350.000 đồng”.
• Điều này làm cho phần lớn các cơ sở chăn nuôi
heo ở ĐBSCL phải thay đổi công thức cho heo
ăn để giảm chi phí bằng các loại phụ phẩm
khác rẻ hơn. Do đó làm cho chất lượng sản
phẩm bị ảnh hưởng.
• Nuôi cá, gà cũng tương tự.
20
nguon tai.lieu . vn