Xem mẫu

  1. NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ Lợi nhuận gièng vμ c«ng t¸c gièng tr©u bß sinh sản năng suất sức khoẻ quản lí sinh chuồng trại thức ăn (2) + + sản (4, 5) (3) + giống (1) kỹ thuật chăn nuôi 1 (6, 7, 8, 9) NỘI DUNG GIỚI THIỆU CÁC GIỐNG TRÂU BÒ • GIỚI THIỆU MỘT SỐ GIỐNG TRÂU BÒ CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI: • CHỌN LỌC TRÂU BÒ GIỐNG - Trâu Việt Nam - Bò Vàng Việt Nam • NHÂN GIỐNG TRÂU BÒ - Bò Lai Sind • CHƯƠNG TRÌNH GIỐNG MỘT SỐ GIỐNG TRÂU BÒ NGOẠI: • TỔ CHỨC ĐÀN - Các giống bò kiêm dụng • QUẢN LÝ PHỐI GIỐNG - Các giống bò sữa • CÔNG TÁC GIỐNG TRÂU BÒ Ở VIỆT - Các giống bò thịt NAM - Giống trâu Mura 3 4 CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI Tr©u néi Nguån gèc: Thuéc nhãm tr©u ®Çm lÇy (swamp buffalo) (Bubalus bubalis) Ngo¹i h×nh * §Çu: h¬i bÐ; tr¸n vµ sèng mòi th¼ng, cã con h¬i vâng; tai nhá, mäc ngang, hay ve vÈy; sõng dµi, dÑt, h×nh c¸nh cung, h−íng vÒ say vµ h¬i vÓnh lªn trªn * Cæ: Con c¸i cæ nhá vµ hÑp, con ®ùc cæ to trßn * YÕm: kh«ng cã * U vai: kh«ng cã * L−ng th¼ng, m«ng xu«i, ngùc në * Bông: to, trßn * §u«i: dµi ®Õn kheo, tËn cïng cã chßm l«ng Mµu l«ng: ®a sè cã mµu ®en x¸m, d−íi hÇu vµ øc cã khoang mµu tr¾ng; kho¶ng 5-10%6cã 5 l«ng mµu tr¾ng (tr©u b¹c)
  2. Tr©u néi Bß vµng Ngo¹i h×nh (Bubalus bubalis) (Bos Indicus) ThÓ träng: * §Çu: Con c¸i ®Çu thanh, sõng ng¾n; Con ®ùc ®Çu to, sõng dµi; m¹ch m¸u vµ g©n S¬ sinh: 28-30 kg mÆt næi râ Tr−ëng thµnh: c¸i 400-450 kg; * M¾t: tinh, lanh lîi ®ùc 450-500 kg • Cæ: Con c¸i cæ thanh, con ®ùc cæ to; Sinh s¶n: 2 løa/3 n¨m l«ng cæ th−êng ®en * YÕm: kÐo dµi tõ hÇu ®Õn x−¬ng øc S÷a: * U vai: con ®ùc cao, con c¸i kh«ng cã Chu kú: 5-7 th¸ng * 3 kg/ngµy * L−ng vµ h«ng: th¼ng, h¬i réng Mì s÷a: 9-12% * B¾p thÞt: në nang * M«ng: h¬i xu«i, hÑp vµ ng¾n ThÞt: ThÞt xÎ: 48%; * Ngùc: s©u nh−ng h¬i lÐp Søc kÐo: Trung b×nh: 600-800N * Bông: to, trßn nh−ng kh«ng sÖ ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ, * Bèn ch©n: thanh, 2 ch©n tr−íc th¼ng, 2 ch©n sau ®i kh¸ng bÖnh tèt, thÝch nghi víi th−êng ch¹m kheo 7 8 khÝ hËu nãng Èm Mµu l«ng: vµng t−¬i, n©u thÉm hay c¸nh gi¸n Bß vµng Bß Lai Sind (Bos Indicus) ThÓ träng: Nguån gèc: KÕt qu¶ t¹p giao gi÷a bß S¬ sinh: 14-15 kg Sindhi vµ bß vµng ViÖt Nam Tr−ëng thµnh: c¸i 200-250 kg; ®ùc 250-300 kg Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a 2 gièng bß Sinh s¶n: trªn Phèi gièng lÇn ®Çu: 20-24 th¸ng tuæi Tû lÖ ®Î hµng n¨m 70-80% * §Çu: hÑp; tr¸n gå; tai to vµ côp S÷a: * Rèn vµ yÕm: rÊt ph¸t triÓn, kÐo dµi tõ Chu kú: 4-5 th¸ng * 2 kg/ngµy hÇu ®Õn rèn, cã nhiÒu nÕp nh¨n Mì: 5% * U vai: næi râ ThÞt: ThÞt xÎ: 50-52%; PhÈm chÊt: thÞt hång, Ýt mì, khÈu vÞ tèt, th¬m * L−ng ng¾n, ngùc s©u, m«ng dèc Søc kÐo: Trung b×nh: c¸i 380-400N; ®ùc 440-490N * BÇu vó kh¸ ph¸t triÓn Tèi ®a: c¸i 1000-1500N; ®ùc 1200- * §u«i dµi, chãt ®u«i th−êng kh«ng cã 1800N ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh tèt, x−¬ng thÝch nghi víi thêi tiÕt khÝ hËu nhiÒu vïng trong Mµu l«ng: vµng hoÆc sÉm, mét sè con cã n−íc 9 10 v¸ tr¾ng Bß Lai Sind CÁC GIỐNG BÒ KIÊM DỤNG ThÓ träng: S¬ sinh: 17-19 kg Tr−ëng thµnh: c¸i 250-300 kg; ®ùc 350-450 kg Sinh s¶n: Phèi gièng lÇn ®Çu: 18-24 th¸ng tuæi Kho¶ng c¸ch løa ®Î kho¶ng 15 th¸ng S÷a: Chu kú: 6-9 th¸ng * 4-7 kg/ngµy Mì: 5-5,5% ThÞt: ThÞt xÎ: 48% Søc kÐo: Trung b×nh: 560-600N Tèi ®a: c¸i 1300-2500N; ®ùc 2000- 3000N ThÝch nghi: ChÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh tèt, thÝch nghi víi khÝ hËu nãng Èm 11 12
  3. Bß Red Sindhi Bß Shahiwal • Nguån gèc: Pakistan • Nguån gèc: Pakistan • Mµu l«ng: ®á vµng hay vµng • Mµu l«ng: ®á c¸nh d¸n hay n©u thÉm • Ngo¹i h×nh: th©n ng¾n, ch©n cao, m×nh lÐp, thÉm tai to vµ rò xuèng, cã yÕm vµ nÕp gÊp da d−íi • Ngo¹i h×nh: t−¬ng tù nh− rèn vµ ©m hé rÊt ph¸t triÓn. Bß ®ùc cã u vai rÊt cao, ®Çu to, tr¸n gå, réng, sõng ng¾n, cæ bß Sind ®á, nh−ng bÇu vó ph¸t ng¾n, v¹m vì, ngùc s©u nh−ng kh«ng në. Bß triÓn h¬n c¸i cã ®Çu vµ cæ nhá h¬n, phÇn sau ph¸t triÓn • ThÓ vãc: bß c¸i 360-380kg, bß h¬n phÇn tr−íc, vó ph¸t triÓn, nóm vó to, dµi, tÜnh m¹ch næi râ. ®ùc 470-500kg • ThÓ vãc: bß ®ùc 450-500kg, • Søc s¶n xuÊt s÷a: bß c¸i 350-380kg. 2100-2300kg/chu kú 9 th¸ng • Søc s¶n xuÊt s÷a: 1400-2100kg/chu kú 270-290 ngµy mì s÷a 5-5,5%. mì s÷a 5-5,5%. • ThÝch nghi: khÝ hËu nãng • ThÝch nghi: khÝ hËu nãng Èm, chÞu ®ùng Èm, chÞu ®ùng kham khæ vµ kham khæ vµ kh¸ng bÖnh tèt. 13 14 kh¸ng bÖnh tèt. Bß N©u Thuþ Sü • Nguån gèc: Vïng Golstand, Thuþ Sü (Brown Swiss) • Nguån gèc: Thuþ Sü • Mµu l«ng: §á n©u v¸ tr¾ng, l«ng ®Çu • Mµu l«ng: N©u th−êng cã mµu tr¾ng. • Ngo¹i h×nh: • Ngo¹i h×nh: ngùc s©u, réng. Bé x−¬ng ch¾c ch¾n. C¬ ph¸t triÓn tèt. §Çu ng¾n, tr¸n dµi vµ réng, måm réng, sõng ng¾n, cong, gèc sõng • H−íng s¶n xuÊt: kiªm dông thÞt-s÷a tr¾ng. Th©n h×nh dµi, ngùc në, - ThÞt: tr−ëng thµnh bß ®ùc 1000kg, bß s©u, réng, s−ên bông thon. Bèn c¸i 750kg. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc nÆng ch©n ch¾c ch¾n khoÎ m¹nh, t− 517kg, bª c¸i 360kg lóc 1 n¨m tuæi. Bª thÕ v÷ng vµng, mãng ®en. BÇu vó 6-12 th¸ng tuæi cho t¨ng träng 1200- ph¸t triÓn. 1350g/ngµy. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc giÕt • ThÓ vãc: bß c¸i 650-700kg thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ 66%. bß ®ùc 800-950kg - S÷a: • Søc s¶n xuÊt s÷a: 3500-4000 kg s÷a/chu kú 300 ngµy 3500-4500kg/chu kú tû lÖ mì s÷a 3,9-4% mì s÷a 3,5-4%. • ThÝch nghi: khÝ hËu «n ®íi • ThÝch nghi: ThÝch nghi víi vïng nói cao, chÞu nãng tèt h¬n bß1HF. 5 16 Bß Hµ Lan (Holstein Friesian) Nguån gèc: Hµ Lan CÁC GIỐNG BÒ SỮA Ngo¹i h×nh: toµn th©n cã d¹ng c¸i nªm * §Çu con c¸i ®Çu dµi, nhá, thanh, sõng ng¾n; Con ®ùc ®Çu th«; Sõng nhá, ng¾n, chÜa vÒ phÝa tr−íc; Tr¸n ph¼ng hoÆc h¬i lâm * Cæ thanh, dµi võa ph¶i, kh«ng cã yÕm * Vai-L−ng-M«ng n»m trªn mét ®−êng th¼ng *BÇu vó rÊt ph¸t triÓn, tØnh m¹ch vó ngo»n ngoÌo næi râ * Bèn ch©n th¼ng, 2 ch©n sau do·ng Mµu l«ng: cã 3 d¹ng chÝnh: lang tr¾ng ®en (chiÕm −u thÕ), lang tr¾ng ®á, toµn th©n ®en 17 18 riªng ®Ønh tr¸n vµ chãt ®u«i tr¾ng.
  4. Bß Hµ Lan (Holstein Friesian) Bß Jersey • Nguån gèc: Anh (®¶o Jersey) ThÓ träng: • Mµu l«ng: Vµng s¸ng hoÆc sÉm, S¬ sinh: 36-42 kg cã thÓ cã ®èm tr¾ng ë bông, ch©n vµ ®Çu Tr−ëng thµnh: c¸i 550-650 kg; ®ùc • Ngo¹i h×nh: 800-1000 kg §Çu nhÑ, mÆt cong, m¾t låi, cæ thµnh dµi Sinh s¶n:Kho¶ng c¸ch løa ®Î 12-13 vµ cã yÕm kh¸ ph¸t triÓn. Vai cao vµ dµi. th¸ng Ngùc s©u, x−¬ng s−ên dµi. L−ng dµi, réng. M«ng dµi, réng vµ ph¼ng. Bông to, trßn. S÷a: Bèn ch©n m¶nh, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ch©n réng. §u«i nhá. BÇu vó ph¸t triÓn tèt S¶n l−îng: 4000-6000 kg/chu kú 10 c¶ vÒ phÝa tr−íc vµ phÝa sau, tÜnh m¹ch vó th¸ng (nước ta) to vµ dµi. Mì s÷a: 3,5% • ThÓ vãc: bß c¸i 350-400kg, bß ®ùc 450-500kg ThÞt: ThÞt xÎ: 40-45% • Søc s¶n xuÊt s÷a: ThÝch nghi: chÞu nãng vµ chÞu ®ùng 3000-5000kg/chu kú 305 ngµy kham khæ kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt; • mì s÷a 4,5-5,2%, mµu vµng, h¹t to chØ nu«i thÝch nghi tèt ë nhiÖt ®é d1−íi 9 20 • ThÝch nghi: chÞu nãng tèt h¬n bß Holstein 20oC Bß A.F.S. CÁC GIỐNG BÒ THỊT (Australian Friesian Sahiwal) • Nguån gèc: Australia (lai gi÷a bß HF vµ bß Sahiwal) • Mµu l«ng: lang tr¾ng ®en/®á • Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a bß HF vµ bß Sahiwal, bÇu vó ph¸t triÓn • ThÓ vãc: bß c¸i 350-450kg, bß ®ùc 600-800kg • Søc s¶n xuÊt s÷a: 3500kg-4000/chu kú mì s÷a 4-4,2%. • ThÝch nghi: cã kh¶ n¨ng chÞu nãng kh¸ tèt 21 22 Bß Brahman • Nguån gèc: Mü (kÕt qu¶ lai 4 • Nguån gèc: bß thÞt nhiÖt ®íi ®−îc gièng bß Zebu víi nhau) t¹o ra ë Australia b»ng c¸ch lai gi÷a bß Shorthorn víi bß Brahman. • Mµu l«ng: tr¾ng gio hoÆc ®á • Mµu l«ng: ®á • Søc s¶n xuÊt thÞt: • Søc s¶n xuÊt thÞt: Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc n¨ng 680- Tr−ëng thµnh bß ®ùc nÆng 820- 900kg, bß c¸i nÆng 450-630kg. 1000kg, bß c¸i nÆng 550-680kg. Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc n¨ng Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc nÆng kho¶ng 375kg, con c¸i nÆng 450kg, con c¸i nÆng 325kg. 260kg. Bª ®ùc 6-12 th¸ng tuæi ®−îc nu«i T¨ng träng cña bª ®ùc tõ 6-12 d−ìng tèt cho t¨ng träng 1000- th¶ng tuæi kho¶ng 900-1000g/ngµy. 1200g/ngµy vµ cho tû lÖ thÞt xÎ 55- 60% khi giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng Tû lÖ thÞt xÎ kho¶ng 52-58%. tuæi.
  5. Bß Blanc Blue Belge Bß Charolais (B.B.B.) • Nguån gèc: Vïng Charolais cña • Nguån gèc: BØ Ph¸p • Mµu l«ng: tr¾ng, xanh lèm ®èm, • Mµu l«ng: mµu tr¾ng ¸nh kem • Ngo¹i h×nh: c¬ b¾p rÊt ph¸t triÓn • Ngo¹i h×nh: c©n ®èi, th©n réng, • Søc s¶n xuÊt thÞt: m×nh dµy, m«ng kh«ng dèc, ®ïi ph¸t Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc cã khèi triÓn l−îng 1100-1200kg, bß c¸i 710- • Søc s¶n xuÊt thÞt: 720kg. Bß ®ùc tr−ëng thµnh nÆng 1000- NÕu nu«i d−¬ng tèt bª 1 n¨m tuæi 1400kg, bß c¸i 700-900kg. bª ®ùc nÆng trung b×nh 480kg, bª NÕu nu«i tèt, lóc 12 th¸ng tuæi bª c¸i 370-380kg. ®ùc ®¹t 450-540kg, bª c¸i 380kg. Bª 6-12 th¸ng tuæi cã t¨ng träng Trong giai ®o¹n 6-12 th¸ng tuæi bª b×nh qu©n 1300g/ngµy. cã thÓ t¨ng träng 1450-1550g/ngµy. Bª ®ùc nu«i d−ìng tèt giÕt thÞt lóc GiÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi, tû lÖ thÞt 14-16 th¸ng tuæi cho tû lÖ thÞt xÎ xÎ 65-69%. 66%. 25 26 Bß Angus • Nguån gèc: §¶o Hereford cña Anh. Bß Hereford • Mµu l«ng: ®á, riªng ë ®Çu, ngùc, • Nguån gèc: Scotland phÇn d−íi bông, bèn ch©n vµ ®u«i cã ®èm tr¾ng • Mµu l«ng: ®en hoÆc ®á sÉm; cã thÓ cã ®èm tr¾ng d−íi bông, bÇu vó, bao tinh • Ngo¹i h×nh: tiªu biÓu cña bß chuyªn dông h−íng thÞt. §Çu kh«ng hoµn Ngo¹i h×nh: th©n h×nh v¹m vì, ®Æc to nh−ng réng. Cæ ng¾n vµ réng. tr−ng cho bß h−íng thÞt, kh«ng cã sõng, Ngùc s©u vµ réng, l−ng dµi vµ réng. ch©n thÊp. C¬ b¾p rÊt ph¸t triÓn. Ch©n thÊp. Da • Søc s¶n xuÊt thÞt: dµy h¬i th«. Bé x−¬ng v÷ng ch¾c. Khi tr−ëng thµnh khèi l−îng bß ®ùc • Søc s¶n xuÊt thÞt: Bß c¸i tr−ëng 1000-1300kg, bß c¸i 650-800kg. thµnh nÆng 750-800kg, bß ®ùc 1000-1200kg. NÕu nu«i d−ìng tèt bª Nu«i d−ìng tèt bÒ ®ùc nÆng trung b×nh ®ùc 1 n¨m tuæi nÆng 520kg, bª c¸i 540kg, bª c¸i 380kg lóc 1 n¨m tuæi. 364kg. Bª 6-12 th¸ng tuæi t¨ng träng Bª 6-12 th¸ng tuæi cã t¨ng trong 1300- 1300-1500g/ngµy. Tû lÖ thÞt xÎ lóc 1400g/ngµy. 14-16 th¸ng tuæi ®¹t 67-68%. ChÊt l−îng thÞt tèt, thÞt ngon, mÒm, th−êng Bª ®ùc nu«i tèt giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng cã líp mì kÎ gi÷a líp c¬ b¾p. 27 tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ 68-69%. 28 Bß Limousine Bß Shorthorn • Nguån gèc: Ph¸p • Mµu l«ng: ®á sÉm • Søc s¶n xuÊt thÞt: Bß ®ùc tr−ëng thµnh nÆng 1000- 1300kg, bß c¸i 650-800kg. NÕu nu«i d−ìng tèt bª ®ùc 12 th¸ng tuæi n»ng 500kg, bª c¸i 350kg. Bª 6-12 th¸ng tuæi t¨ng träng 1300-1400g/ngµy. Bª ®ùc nu«i tèt giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi cho tû lÖ thÞt xÎ 68- 71%. 29 30
  6. Tr©u Mura • Nguån gèc: Vïng Santa Gertrudis, Taxas, Mü (do lai gi÷a bß Shorthorn Nguån gèc: ¢n ®é, thuéc nhãm tr©u song vµ bß Brahman víi tû lÖ m¸u bß (river buffalo) Brahman 3/8 vµ bß Shorthorn 5/8). Ngo¹i h×nh • Mµu l«ng: ®á sÉm. • Ngo¹i h×nh: kÕt cÊu v÷ng * §Çu thanh, tr¸n gå, m¾t con c¸i låi, mòi ch¾c. Ngùc s©u, cã yÕm to, dµy, réng, hai lç mòi xa nhau. Tai to, máng, nhiÒu nÕp gÊp. L−ng th¼ng, ph¼ng. th−êng rñ xuèng. Sõng cuèn kÌn nh− Da máng, l«ng mÞn. sõng cõu • Søc s¶n xuÊt thÞt: * YÕm: kh«ng cã Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc cã khèi l−îng 850-900kg, bß c¸i 630-720kg. * U vai: kh«ng ph¸t triÓn Nu«i tèt bª ®ùc 12 th¸ng tuæi nÆng * M«ng në 480kg, bª c¸i 335kg. * Bèn ch©n to, ng¾n, b¾p næi râ Bª 6-12 th¸ng tuæi cho t¨ng träng 1000-1300kg. * Bçu vó rÊt ph¸t triÓn, tÜnh m¹ch vó ngo»n Nu«i ch¨n th¶ trªn ®ång cá bª ®ùc 1 ngoÌo, næi râ n¨m tuæi nÆng 300-350kg. Bª ®ùc Mµu l«ng: toµn th©n ®en tuyÒn, riªng tr¸n vµ nu«i nhèt giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi cho tû lÖ thÞt xÎ 55-60%. ®u«i th−êng cã ®èm tr¾ng 31 32 CHỌN LỌC TRÂU BÒ GIỐNG Tr©u Mura ThÓ träng: S¬ sinh: 35-40 kg Tr−ëng thµnh: c¸i 500-600 kg; • Các tính trạng chọn lọc cơ bản của trâu bò ®ùc 700-750 kg • Phương pháp đánh giá trâu bò đực giống Sinh s¶n: 15-16 th¸ng/ løa S÷a: • Phương pháp đánh giá trâu bò cái giống 1500-1800kg/ chu kú 9-10 th¸ng • Tổ chức chọn lọc và gây tạo trâu bò giống Mì s÷a: 7-9% ThÞt: ThÞt xÎ: 48%; Søc kÐo: Trung b×nh: 600-800N ThÝch nghi: thÝch nghi víi khÝ hËu nãng Èm 33 34 Hiệu ứng chọn lọc trên số lượng tính trạng C¸c tÝnh tr¹ng chän läc c¬ b¶n cña khác nhau ở bò sữa tr©u bß (loại thải 25% xấu nhất) A: Đàn xuất phát - §èi víi tr©u bß s÷a: s¶n l−îng s÷a, hµm l−îng mì, B: Đàn được chọn protein vµ vËt chÊt kh« trong s÷a, thÓ träng, kÝch theo SL sữa th−íc vµ h×nh d¹ng bÇu vó, hÖ sè æn ®Þnh cña chu kú C: Đàn được chọn s÷a, tèc ®é th¶i s÷a, hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n, kh¶ theo SL sữa và n¨ng sinh s¶n, thêi gian sö dông, kh¶ n¨ng kh¸ng mỡ sữa bÖnh, c¸c ®Æc tr−ng c¬ b¶n vÒ ngo¹i h×nh thÓ chÊt, v.v. D: Đàn được chọn - §èi víi tr©u bß thÞt: thÓ träng, tû lÖ thÞt xÎ, t¨ng träng theo mỡ sữa + hµng ngµy, khèi l−îng m« c¬, c¸c chØ tiªu vÒ chÊt protein sữa l−îng thÞt (thµnh phÇn ho¸ häc,nhiÖt n¨ng, tû lÖ c¬, E: Đàn được chọn mì, x−¬ng, m« liªn kÕt trong th©n thÞt), c¸c chØ tiªu theo SL sữa + mỡ vÒ sinh s¶n, tÝnh dÔ ®Î, tËp tÝnh nu«i con vµ søc s¶n sữa + protein sữa xuÊt s÷a.v.v. 35 36
nguon tai.lieu . vn