Xem mẫu

  1. tr­êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn Leo C. van Rijn C¸c nguyªn lý cña dßng ch¶y chÊt láng vµ sãng mÆt trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d­¬ng Biªn dÞch: NguyÔn Thä S¸o hµ néi 2004 1
  2. 2
  3. 3
  4. 4
  5. Lêi ng­êi dÞch L eo C. van Rijn lµ mét nhµ khoa häc ng­êi Hµ Lan, chuyªn gia vÒ c¸c lÜnh vùc thuû ®éng lùc vµ vËn chuyÓn trÇm tÝch. ¤ng gi¶ng d¹y ë Hµ Lan, tham gia gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu t¹i nhiÒu viÖn næi tiÕng trªn thÕ giíi. QuyÓn s¸ch “C¸c nguyªn lý cña dßng ch¶y chÊt láng vµ sãng mÆt trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d­¬ng” ®­îc «ng biªn so¹n lµm gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trong mét n¨m t¹i Tr­êng ®¹i häc Utrecht vµ ®­îc Nhµ xuÊt b¶n AQUA Ên hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1989, t¸i b¶n vµo n¨m 1994 kh«ng cã söa ®æi. S¸ch chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña c¬ häc chÊt láng trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d­¬ng. Cuèn s¸ch nµy cã thÓ chia lµm ba phÇn chÝnh: c¬ chÊt láng øng dông, sãng dµi vµ sãng ng¾n; ngoµi ra phÇn phô lôc ®Ò cËp ®Õn c¸c ph­¬ng ph¸p to¸n häc dïng trong c¬ chÊt láng. Nh÷ng ch­¬ng ®Çu tiªn tr×nh bµy c¸c nguyªn lý c¬ b¶n vÒ thñy tÜnh häc, ®éng häc vµ ®éng lùc häc chÊt láng, m« t¶ nh÷ng ph­¬ng tr×nh cña Euler, Bernoulli, Navier- Stokes vµ Reynolds, gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng dßng ch¶y d­íi ph©n giíi vµ trªn ph©n giíi, dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m, dßng ch¶y líp biªn vµ søc c¶n dßng ch¶y, dßng thÕ, dßng thay ®æi chËm vµ nhanh, dßng ch¶y cong vµ c¸c lùc sinh dßng ch¶y. PhÇn tiÕp theo m« t¶ chi tiÕt nh÷ng hiÖn t­îng sãng dµi nh­ sãng tiÕn, sãng ®øng, sãng tÞnh tiÕn, sãng lò, sãng triÒu, sãng do mËt ®é vµ sãng d©ng do b·o. PhÇn cuèi gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng n­íc n«ng, khóc x¹, nhiÔu x¹, sãng ®æ, líp biªn sãng, dßng ch¶y däc bê trong ®íi sãng ®æ, sãng ngÉu nhiªn. QuyÓn s¸ch viÕt dÔ hiÓu, c¸c h×nh vÏ minh ho¹ sinh ®éng cïng nhiÒu vÝ dô cã thÓ sö dông nh­ c¸c bµi tËp. V× vËy nã sÏ rÊt cã Ých ®èi víi sinh viªn ngµnh thuû v¨n, h¶i d­¬ng häc vµ c¸c ngµnh liªn quan nh­ m«i tr­êng, thuû lîi, giao th«ng thuû, x©y dùng c«ng tr×nh thuû. Ng­êi dÞch cè g¾ng b¸m s¸t néi dung cuèn s¸ch, nh­ng ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Ng­êi dÞch c¸m ¬n Khoa KhÝ t­îng-Thuû v¨n-H¶i d­¬ng häc vµ PGS TS Ph¹m V¨n HuÊn vÒ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó cuèn s¸ch ®­îc hoµn thiÖn h¬n. NguyÔn Thä S¸o 5
  6. Môc lôc Lêi nãi ®Çu......................................................................................................... 13 L êi c¶m ¬n 14 Ch­¬ng 1. Më ®Çu 15 1.1. NÒn t¶ng lÞch sö ......................................................................................... 15 1.2. C¸c ®Þnh nghÜa........................................................................................... 16 1.3. C¸c lo¹i dßng ch¶y ..................................................................................... 17 1.4. Ký hiÖu vµ ®¬n vÞ........................................................................................ 19 Ch­¬ng 2. Nh÷ng thuéc tÝnh cña chÊt láng 20 2.1. Më ®Çu....................................................................................................... 20 2.2. MËt ®é........................................................................................................ 21 2.3. TÝnh nhít ................................................................................................... 22 2.4. TÝnh chÞu nÐn hoÆc ®µn håi ........................................................................ 24 2.5. Søc c¨ng mÆt ngoµi .................................................................................... 25 ch­¬ng 3. Thuû tÜnh häc .................................................................................. 28 3.1. Më ®Çu....................................................................................................... 29 3.2. TÝnh ®¼ng h­íng........................................................................................ 29 3.3. ¸p suÊt thuû tÜnh ....................................................................................... 30 3.4. C¸c mÆt cong.............................................................................................. 31 3.5. §é næi......................................................................................................... 31 Ch­¬ng 4. §éng häc chÊt láng 32 4.1. Më ®Çu....................................................................................................... 33 4. 2. §­êng dßng vµ dßng nguyªn tè.................................................................. 33 4.3. Hµm dßng .................................................................................................. 34 4.4. Gia tèc........................................................................................................ 35 4.5. BiÕn d¹ng................................................................................................... 36 DÞch chyÓn:........................................................................................................ 36 Quay: .................................................................................................................. 36 6
  7. BiÕn d¹ng tuyÕn tÝnh:....................................................................................... 37 BiÕn d¹ng gãc:................................................................................................... 38 4.6. Xo¸y........................................................................................................... 38 ch­¬ng 5. §éng lùc häc chÊt láng 39 5.1. Më ®Çu....................................................................................................... 39 5.2. Ph­¬ng tr×nh liªn tôc (c©n b»ng khèi l­îng)............................................... 39 5.2.1 ThÓ tÝch ®iÒu khiÓn.................................................................................. 39 5.2.1 Dßng nguyªn tè ........................................................................................ 41 5.2.3 Dßng ch¶y kh«ng æn ®Þnh mét chiÒu trong lßng dÉn hë..................... 41 5.3. C©n b»ng ®éng l­îng ................................................................................. 43 5.3.1. §Þnh luËt thø hai cña Newton ............................................................... 43 5.3.2. §éng l­îng vµ n¨ng l­îng ®i qua mét mÆt c¾t ................................... 43 5.3.3. øng dông.................................................................................................. 44 5.4. Ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng.......................................................................... 45 5.4.1. C¸c lùc t¸c ®éng lªn nh÷ng phÇn tö chÊt láng.................................... 45 5.4.2. Ph­¬ng tr×nh Euler................................................................................. 47 5.4.3. Ph­¬ng tr×nh Bernoulli.......................................................................... 48 5.4.4. Ph­¬ng tr×nh Navier-Stokes.................................................................. 59 5.4.5. Ph­¬ng tr×nh Reynolds .......................................................................... 60 Ch­¬ng 6. Dßng ch¶y æn ®Þnh ®Òu 68 6.1. Më ®Çu....................................................................................................... 68 6.2. C¸c lùc chÊt láng vµ øng suÊt tr­ît ............................................................ 69 6.3. Ph©n bè vËn tèc trong líp biªn dßng ch¶y ph©n tÇng .................................. 70 6.3.1. Më ®Çu ...................................................................................................... 70 6.3.2. Ph©n bè vËn tèc....................................................................................... 71 6.4. Ph©n bè vËn tèc trong líp biªn rèi .............................................................. 72 6.4.1. §¸y tr¬n vµ nh¸m.................................................................................... 72 6.4.2. Líp con rèi l«garit .................................................................................. 74 6.4.3. Líp con nhít ............................................................................................ 78 6.4.4. Líp con qu¸ ®é ........................................................................................ 78 6.4.5. Líp con phÝa ngoµi ................................................................................. 78 6.4.6. Ph©n bè tæng qu¸t cña vËn tèc ®èi víi dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m...... 79 6.4.7. Ph©n bè vËn tèc theo h­íng ngang (dßng thø cÊp) ............................ 83 6.5. C¸c c«ng thøc søc c¶n dßng ch¶y ................................................................ 84 6.5.1. C«ng thøc Chezy ..................................................................................... 84 6.5.2. HÖ sè Chezy.............................................................................................. 84 7
  8. 6.5.3. C«ng thøc Manning ................................................................................ 86 6.5.4. MÆt c¾t ngang phøc t¹p.......................................................................... 87 6.5.5. C¸c vÝ dô................................................................................................... 88 6.6. Dßng ch¶y trªn ph©n giíi vµ d­íi ph©n giíi................................................ 90 6.6.1. VËn tèc lan truyÒn cña mét sãng nguyªn tè ........................................ 90 6.6.2. Dßng ch¶y ph©n giíi vµ ®é s©u ph©n giíi ............................................ 92 ch­¬ng 7. Dßng ch¶y æn ®Þnh kh«ng ®Òu 95 7.1. Më ®Çu....................................................................................................... 95 7.2. Dßng thÕ..................................................................................................... 95 7.2.1. Më ®Çu ...................................................................................................... 95 7.2.2. Dßng thÕ hai chiÒu.................................................................................. 96 7.2.3. L­íi dßng (l­íi thuû ®éng lùc).............................................................. 97 7.2.4. øng dông.................................................................................................. 99 7.3. Dßng ch¶y rèi biÕn ®æi dÇn....................................................................... 100 7.3.1. Më ®Çu .................................................................................................... 100 7.3.2. Ph­¬ng tr×nh Belanger......................................................................... 101 7.3.3. Ph©n lo¹i nh÷ng ®­êng cong mÆt n­íc.............................................. 102 7.3.4. TÝnh to¸n gi¶i tÝch nh÷ng ®­êng cong mÆt n­íc.............................. 111 7.3.5. TÝnh to¸n ®­êng cong mÆt n­íc b»ng ph­¬ng ph¸p sè ................... 115 7.4. Dßng ch¶y rèi biÕn ®æi nhanh................................................................... 117 7.4.1. Më ®Çu .................................................................................................... 117 7.4.2. Ph­¬ng tr×nh Carnot cho dßng ch¶y gi¶m tèc .................................. 117 7.4.3. N­íc nh¶y thñy lùc............................................................................... 119 7.4.4. Dßng ch¶y trong èng ............................................................................ 122 7.4.5. §Ëp trµn ®Ønh réng ............................................................................... 123 7.4.6. §Ëp trµn ®Ønh hÑp................................................................................. 125 7.4.7. §Ëp trµn thµnh máng ........................................................................... 126 7.4.8. C«ng tr×nh më d­íi n­íc ..................................................................... 128 7.4.9. Ph©n bè vËn tèc trong dßng biÕn ®æi nhanh ..................................... 128 7.5. Dßng ch¶y cong ........................................................................................ 131 7.6. C¸c lùc chÊt láng t¸c ®éng lªn vËt thÓ....................................................... 134 7.6.1. Më ®Çu .................................................................................................... 134 7.6.2. Lùc c¶n ................................................................................................... 135 7.6.3. Lùc n©ng................................................................................................. 138 7.6.4. C¸c vÝ dô................................................................................................. 138 Ch­¬ng 8. Dßng kh«ng æn ®Þnh: sãng dµi trªn mÆt tù do.......................... 141 8.1. Më ®Çu..................................................................................................... 141 8.2. Nh÷ng ph­¬ng tr×nh c¬ b¶n...................................................................... 141 8
  9. 8.2.1. Ph­¬ng tr×nh liªn tôc vµ chuyÓn ®éng............................................... 141 8.2.2. Ph©n tÝch (®¸nh gi¸) bËc ®¹i l­îng..................................................... 144 8.2.3. §Æc tÝnh cña nh÷ng sãng dµi............................................................... 146 8.3. Sãng tiÕn .................................................................................................. 146 8.3.1. Ph­¬ng tr×nh c¬ b¶n............................................................................. 146 8.3.2. Nh÷ng hiÖn t­îng ¶nh h­ëng ®Õn sù lan truyÒn sãng..................... 149 8.4. Sãng ®øng................................................................................................ 152 8.4.1 Thuû vùc hë ............................................................................................ 152 8.4.2 Thuû vùc kÝn........................................................................................... 156 8.5. Nh÷ng sãng tÞnh tiÕn................................................................................ 157 8.6. Sãng lò trong s«ng.................................................................................... 161 8.6.1. M« h×nh sãng ®éng lùc ......................................................................... 163 8.6.2. M« h×nh sãng khuÕch t¸n..................................................................... 163 8.6.3. M« h×nh sãng ®éng häc......................................................................... 164 8.6.4. Mèi quan hÖ ®é s©u - l­u l­îng ........................................................... 167 8.7. Sãng thuû triÒu......................................................................................... 168 8.7.1. Më ®Çu .................................................................................................... 168 8.7.2. Lùc t¹o triÒu .......................................................................................... 170 8.7.3. Ph©n tÝch vµ dù ®o¸n thñy triÒu......................................................... 172 8.7.4. Sãng ®iÒu hoµ vµ ph©n lo¹i thñy triÒu ............................................... 174 8.7.5. Lùc Coriolis ........................................................................................... 177 8.7.6. Thñy triÒu trong ®¹i d­¬ng ................................................................. 180 8.7.7. Thñy triÒu trong biÓn ........................................................................... 184 8.7.8. Thñy triÒu trong cöa s«ng ................................................................... 187 8.9. Dßng mËt ®é trong cöa s«ng ..................................................................... 194 8.9.1. C¸c kiÓu ph©n tÇng............................................................................... 195 8.8.2. C¸c ph­¬ng tr×nh c¬ b¶n...................................................................... 197 8.8.3. Dßng trao ®æi......................................................................................... 200 8.8.4. Nh÷ng sãng néi dµi ............................................................................... 201 8.9. Dßng ch¶y giã vµ n­íc d©ng trong biÓn vµ ®¹i d­¬ng ............................... 201 8.9.1. Dßng ch¶y giã ........................................................................................ 201 8.9.2. Sù d©ng mùc n­íc do giã thæi vµo bê (n­íc d©ng do b·o)............... 205 8.9.3. BiÕn ®æi mùc n­íc do giã thæi däc bê ................................................ 207 8.9.4. BiÕn ®æi mùc n­íc bëi giã thæi xiªn mét gãc .................................... 209 8.9.5. N­íc tråi vµ n­íc sôt gÇn bê............................................................... 209 8.9.6. Hoµn l­u ®¹i d­¬ng .............................................................................. 210 Ch­¬ng 9. Dßng kh«ng æn ®Þnh: sãng ng¾n trªn mÆt 212 9.1. Më ®Çu..................................................................................................... 212 9
  10. 9.2. Lý thuyÕt sãng tuyÕn tÝnh vµ phi tuyÕn ..................................................... 213 9.2.1. Ph­¬ng tr×nh Bernoulli cho dßng kh«ng æn ®Þnh............................. 213 9.2.2. Lý thuyÕt sãng tuyÕn tÝnh biªn ®é nhá .............................................. 214 9.2.3. Lý thuyÕt sãng biªn ®é nhá phi tuyÕn................................................ 217 9.2.4. C¸c hiÖu øng phi tuyÕn: vËn chuyÓn khèi l­îng trong sãng kh«ng ®æ ........................................................................................................................... 218 9.2.5. C¸c hiÖu øng phi tuyÕn: vËn chuyÓn khèi l­îng trong sãng ®æ...... 222 9.3. C¸c thuéc tÝnh sãng tuyÕn tÝnh ................................................................. 223 9.3.1. Më ®Çu .................................................................................................... 223 9.3.2. Quan hÖ ph©n t¸n.................................................................................. 225 9.3.3. VËn tèc h¹t chÊt láng............................................................................ 230 9.3.4. DÞch chuyÓn h¹t chÊt láng ................................................................... 232 9.3.5. ¸p suÊt chÊt láng .................................................................................. 233 9.3.6. Sãng ®øng .............................................................................................. 234 9.4. Líp biªn sãng ........................................................................................... 235 9.4.1. BÒ dµy líp biªn...................................................................................... 235 9.4.2. Ph©n bè vËn tèc..................................................................................... 236 9.4.3. øng suÊt tr­ît vµ ma s¸t t¹i ®¸y......................................................... 238 9.4.4. Sãng chång lªn dßng ch¶y ................................................................... 239 9.5. N¨ng l­îng sãng vµ sù truyÒn n¨ng l­îng................................................ 242 9.5.1. ThÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng ........................................................................ 242 9.5.2. TruyÒn n¨ng l­îng vµ th«ng l­îng .................................................... 244 9.5.3. VËn tèc nhãm sãng................................................................................ 244 9.5.4. VËn tèc front sãng................................................................................. 245 9.6. Ph¶n x¹ sãng............................................................................................ 248 9.7. Sãng n­íc n«ng ........................................................................................ 248 9.7.1. C©n b»ng dßng n¨ng l­îng .................................................................. 249 9.7.2. ¶nh h­ëng cña ma s¸t ®¸y................................................................... 250 9.7.3. ¶nh h­ëng cña dßng ch¶y.................................................................... 251 9.8. Khóc x¹ sãng............................................................................................ 253 9.8.1. §Þnh nghÜa ............................................................................................. 253 9.8.2. Chu kú sãng kh«ng ®æi......................................................................... 254 9.8.3. Ph­¬ng tr×nh khóc x¹ vµ ph­¬ng tr×nh dßng n¨ng l­îng ............... 255 9.8.4. §­êng ®¼ng s©u song song víi bê th¼ng............................................ 256 9.8.5. §­êng ®¼ng s©u biÕn ®æi dÇn dÇn ...................................................... 258 9.8.6. BÉy sãng ................................................................................................. 261 9.8.7. Sãng r×a .................................................................................................. 262 9.9. NhiÔu x¹ sãng........................................................................................... 263 9.10. Sãng ®æ .................................................................................................. 264 10
  11. 9.10.1. Giíi h¹n ®é dèc.................................................................................... 264 9.10.2. Giíi h¹n ®é cao sãng trªn ®¸y n»m ngang....................................... 264 9.10.3. Giíi h¹n ®é cao sãng trªn ®¸y nghiªng............................................ 265 9.10.4. BiÕn ®æi sãng trong vïng sãng ®æ..................................................... 271 9.10.5. Sãng leo trong vïng sãng vç bê......................................................... 271 9.11. BiÕn ®æi mùc n­íc do sãng (n­íc d©ng vµ n­íc rót)................................ 271 9.11.1. Më ®Çu .................................................................................................. 271 9.11.2. øng suÊt ph¸t x¹ ................................................................................. 272 9.11.3. N­íc rót do sãng trong sãng kh«ng ®æ ............................................ 274 9.11.4. N­íc d©ng do sãng trong sãng ®æ ..................................................... 276 9.11.5. Nh÷ng sãng dµi bÞ chÆn vµ nhÞp sãng ®æ ........................................ 277 9.12. Dßng ch¶y däc bê do sãng ....................................................................... 278 9.12.1. Më ®Çu .................................................................................................. 278 9.12.2. Bªn ngoµi vïng sãng ®æ ..................................................................... 278 9.12.3. Bªn trong vïng sãng ®æ...................................................................... 279 9.13. Sãng ngÉu nhiªn .................................................................................... 283 9.13.1. Më ®Çu .................................................................................................. 283 9.13.2. Sãng ®Æc tr­ng .................................................................................... 283 9.13.3. Ph©n bè Rayleigh ®é cao sãng........................................................... 284 9.13.4. Phæ sãng ............................................................................................... 287 9.13.5. Sù t¨ng tr­ëng sãng............................................................................ 291 9.13.6. §é cao vµ h­íng sãng ­u thÕ............................................................. 293 9.13.7. §o ®¹c ®é cao sãng.............................................................................. 295 P hô lôc 296 Phô lôc A: C¸c c«ng thøc ................................................................................ 296 C¬ b¶n .............................................................................................................. 296 Dßng ch¶y s«ng............................................................................................... 296 Nh÷ng sãng mÆt dµi ....................................................................................... 298 Nh÷ng sãng mÆt ng¾n .................................................................................... 298 Phô lôc B : To¸n häc dïng trong c¬ häc chÊt láng ........................................... 301 1. C¸c ®¹o hµm ................................................................................................ 301 2. Nh÷ng ®¹i l­îng v« h­íng vµ vect¬ ......................................................... 304 3. Sè phøc vµ vect¬ ......................................................................................... 307 Phô lôc C: Rèi................................................................................................. 309 1. Më ®Çu.......................................................................................................... 309 2. Nguån gèc cña rèi....................................................................................... 309 3. C¸c lo¹i rèi................................................................................................... 309 4. C­êng ®é vµ n¨ng l­îng rèi ...................................................................... 310 5. Nh÷ng quy m« chiÒu dµi rèi ...................................................................... 311 11
  12. 6. CÊu tróc cña nh÷ng líp biªn rèi............................................................... 313 7. øng suÊt rèi vµ m« h×nh hãa nã................................................................ 314 Phô lôc D: Ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng gi¶i ph­¬ng tr×nh dßng ch¶y .................... 318 C¸ch tiÕp cËn b¨ng sè .................................................................................... 320 Phô lôc E: Ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch cho nh÷ng ph­¬ng tr×nh dßng ch¶y ®­îc tuyÕn tÝnh ho¸................................................................................................................. 324 T µI liÖu tham kh¶o 328 12
  13. Lêi nãi ®Çu QuyÓn s¸ch nµy tr×nh bµy bµi gi¶ng trong mét n¨m vÒ dßng ch¶y chÊt láng vµ nh÷ng sãng mÆt cho nh÷ng nhµ ®Þa lý tù nhiªn t¹i Tr­êng ®¹i häc Utrecht ë Hµ Lan. QuyÓn s¸ch chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña c¬ häc chÊt láng trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d­¬ng. Nh÷ng ch­¬ng ®Çu tiªn lµ 2, 3 vµ 4 bao trïm nh÷ng lÜnh vùc vÒ thuéc tÝnh chÊt láng, thñy tÜnh häc vµ ®éng häc. Ch­¬ng 5 vÒ ®éng lùc häc chÊt láng, m« t¶ nh÷ng ph­¬ng tr×nh ®éng l­îng cña Euler, Bernoulli, Navier-Stokes vµ cuèi cïng lµ Reynolds, ng­êi tr×nh bµy mét ph­¬ng ph¸p lÊy trung b×nh thêi gian liªn quan ®Õn dßng ch¶y rèi. Ch­¬ng 6 ®Ò cËp ®Õn dßng æn ®Þnh ®Òu trong s«ng. ë ® ©y gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng nh­ dßng ch¶y d­íi ph©n giíi vµ trªn ph©n giíi, dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m, dßng ch¶y líp biªn vµ søc c¶n dßng ch¶y. Ch­¬ng 7 tr×nh bµy dßng æn ®Þnh kh«ng ®Òu trong s«ng, ®­a ra c¸c th«ng tin vÒ dßng thÕ, dßng thay ®æi chËm vµ nhanh, dßng ch¶y cong vµ c¸c lùc t¹o dßng ch¶y (lùc c¶n vµ lùc n©ng). Hai ch­¬ng cuèi cïng lµ ch­¬ng 8 vµ 9 ®Ò cËp ®Õn dßng kh«ng æn ®Þnh liªn quan ®Õn nh÷ng sãng mÆt dµi vµ ng¾n. Ch­¬ng 8 m« t¶ chi tiÕt nh÷ng hiÖn t­îng sãng dµi nh­ sãng tiÕn, sãng ®øng, sãng tÞnh tiÕn, sãng lò trong s«ng, sãng thñy triÒu, sãng do mËt ®é vµ sãng d©ng do b·o. Ch­¬ng 9 giíi thiÖu nh÷ng thuéc tÝnh c¬ b¶n cña sãng ng¾n. ë ®©y gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng nh­ n­íc n«ng, khóc x¹, nhiÔu x¹ vµ sãng ®æ. HiÖn t­îng líp biªn sãng vµ hiÖu øng cña nã lªn dßng ch¶y còng ®­îc tr×nh bµy. Sù ph¸t sinh dßng ch¶y däc bê trong ®íi sãng ®æ ®­îc m« t¶. Cuèi cïng, gi¶i thÝch nh÷ng sãng ngÉu nhiªn. QuyÓn s¸ch kÕt thóc víi c¸c phô lôc vÒ nh÷ng c«ng thøc c¬ b¶n, to¸n häc, rèi vµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¶i c¸c ph­¬ng tr×nh dßng ch¶y. yªu cÇu cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ to¸n häc (®Æc biÖt lµ ph­¬ng tr×nh vi ph©n) ®Ó hiÓu c¸c dÉn xuÊt nh÷ng ph­¬ng tr×nh liªn tôc vµ chuyÓn ®éng xuÊt hiÖn suèt néi dung. §Ó khÝch lÖ kÝ øc ng­êi ®äc, c¸c th«ng tin quan träng nhÊt cña to¸n häc ®èi víi c¬ häc chÊt láng ®­îc giíi thiÖu trong Phô lôc B. QuyÓn s¸ch ®­îc viÕt víi quan ®iÓm vÒ vËn chuyÓn trÇm tÝch vµ h×nh th¸i häc. C¶ hai lÜnh vùc sÏ ®­îc m« t¶ rÊt réng trong mét quyÓn s¸ch sau nµy: "Nh÷ng nguyªn lý cña vËn chuyÓn trÇm tÝch vµ h×nh th¸i häc trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d­¬ng". T¸c gi¶ hy väng r»ng quyÓn s¸ch nµy sÏ phôc vô nh­ mét c«ng cô h÷u Ých cho nh÷ng sinh viªn vµ nh÷ng ng­êi ®· tèt nghiÖp vÒ c«ng tr×nh d©n dông, c¸c khoa häc tr¸i ®Êt, ®Þa lý tù nhiªn vµ h¶i d­¬ng häc. Leo C. van Rijn 13
  14. Lêi c¶m ¬n T ¸c gi¶ c¶m ¬n Bé m«n §Þa lý tù nhiªn, Tr­êng ®¹i häc Utrecht ®· cung cÊp kinh phÝ ®Ó c¸c c« M. Tiemeijer, D. Koekoek can vÏ h×nh vµ ®Ó c¸c c« K. van Erkel vµ H. Bijma ®¸nh m¸y b¶n th¶o. C¶m ¬n TS H. de Vriend, Delft Hydraulics ®· cã nh÷ng nhËn xÐt chi tiÕt vÒ b¶n th¶o. T«i còng c¶m ¬n nh÷ng ng­êi ®· cho phÐp dïng l¹i nh÷ng h×nh vÏ: TS M. Vries vµ «ng C. Verspuy ë Tr­êng §¹i häc Kü thuËt Delft, «ng R. Thabet ë Delft Hydraulics, Héi Kü s­ C«ng tr×nh Mü, Nhµ xuÊt b¶n MacMillan, Pitman vµ Longman. 14
nguon tai.lieu . vn