- Trang Chủ
- Vật lý
- Các nguyên lý của dòng chảy chất lỏng và sóng mặt trong sông, cửa sông, biển và đại dương - Chương mở đầu
Xem mẫu
- trêng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn
Leo C. van Rijn
C¸c nguyªn lý cña
dßng ch¶y chÊt láng vµ sãng mÆt
trong s«ng, cöa s«ng,
biÓn vµ ®¹i d¬ng
Biªn dÞch: NguyÔn Thä S¸o
hµ néi 2004
1
- 2
- 3
- 4
- Lêi ngêi dÞch
L eo C. van Rijn lµ mét nhµ khoa häc ngêi Hµ Lan, chuyªn gia vÒ c¸c lÜnh vùc thuû
®éng lùc vµ vËn chuyÓn trÇm tÝch. ¤ng gi¶ng d¹y ë Hµ Lan, tham gia gi¶ng d¹y vµ
nghiªn cøu t¹i nhiÒu viÖn næi tiÕng trªn thÕ giíi. QuyÓn s¸ch “C¸c nguyªn lý cña dßng
ch¶y chÊt láng vµ sãng mÆt trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d¬ng” ®îc «ng biªn so¹n
lµm gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trong mét n¨m t¹i Trêng ®¹i häc Utrecht vµ ®îc Nhµ xuÊt
b¶n AQUA Ên hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1989, t¸i b¶n vµo n¨m 1994 kh«ng cã söa ®æi.
S¸ch chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña c¬ häc chÊt láng trong s«ng, cöa
s«ng, biÓn vµ ®¹i d¬ng. Cuèn s¸ch nµy cã thÓ chia lµm ba phÇn chÝnh: c¬ chÊt láng øng
dông, sãng dµi vµ sãng ng¾n; ngoµi ra phÇn phô lôc ®Ò cËp ®Õn c¸c ph¬ng ph¸p to¸n
häc dïng trong c¬ chÊt láng.
Nh÷ng ch¬ng ®Çu tiªn tr×nh bµy c¸c nguyªn lý c¬ b¶n vÒ thñy tÜnh häc, ®éng häc
vµ ®éng lùc häc chÊt láng, m« t¶ nh÷ng ph¬ng tr×nh cña Euler, Bernoulli, Navier-
Stokes vµ Reynolds, gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng dßng ch¶y díi ph©n giíi vµ trªn ph©n
giíi, dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m, dßng ch¶y líp biªn vµ søc c¶n dßng ch¶y, dßng thÕ, dßng
thay ®æi chËm vµ nhanh, dßng ch¶y cong vµ c¸c lùc sinh dßng ch¶y. PhÇn tiÕp theo m«
t¶ chi tiÕt nh÷ng hiÖn tîng sãng dµi nh sãng tiÕn, sãng ®øng, sãng tÞnh tiÕn, sãng lò,
sãng triÒu, sãng do mËt ®é vµ sãng d©ng do b·o. PhÇn cuèi gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng
níc n«ng, khóc x¹, nhiÔu x¹, sãng ®æ, líp biªn sãng, dßng ch¶y däc bê trong ®íi sãng
®æ, sãng ngÉu nhiªn.
QuyÓn s¸ch viÕt dÔ hiÓu, c¸c h×nh vÏ minh ho¹ sinh ®éng cïng nhiÒu vÝ dô cã thÓ
sö dông nh c¸c bµi tËp. V× vËy nã sÏ rÊt cã Ých ®èi víi sinh viªn ngµnh thuû v¨n, h¶i
d¬ng häc vµ c¸c ngµnh liªn quan nh m«i trêng, thuû lîi, giao th«ng thuû, x©y dùng
c«ng tr×nh thuû.
Ngêi dÞch cè g¾ng b¸m s¸t néi dung cuèn s¸ch, nhng ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh
khái thiÕu sãt. Ngêi dÞch c¸m ¬n Khoa KhÝ tîng-Thuû v¨n-H¶i d¬ng häc vµ PGS TS
Ph¹m V¨n HuÊn vÒ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó cuèn s¸ch ®îc hoµn thiÖn h¬n.
NguyÔn Thä S¸o
5
- Môc lôc
Lêi nãi ®Çu......................................................................................................... 13
L êi c¶m ¬n 14
Ch¬ng 1. Më ®Çu 15
1.1. NÒn t¶ng lÞch sö ......................................................................................... 15
1.2. C¸c ®Þnh nghÜa........................................................................................... 16
1.3. C¸c lo¹i dßng ch¶y ..................................................................................... 17
1.4. Ký hiÖu vµ ®¬n vÞ........................................................................................ 19
Ch¬ng 2. Nh÷ng thuéc tÝnh cña chÊt láng 20
2.1. Më ®Çu....................................................................................................... 20
2.2. MËt ®é........................................................................................................ 21
2.3. TÝnh nhít ................................................................................................... 22
2.4. TÝnh chÞu nÐn hoÆc ®µn håi ........................................................................ 24
2.5. Søc c¨ng mÆt ngoµi .................................................................................... 25
ch¬ng 3. Thuû tÜnh häc .................................................................................. 28
3.1. Më ®Çu....................................................................................................... 29
3.2. TÝnh ®¼ng híng........................................................................................ 29
3.3. ¸p suÊt thuû tÜnh ....................................................................................... 30
3.4. C¸c mÆt cong.............................................................................................. 31
3.5. §é næi......................................................................................................... 31
Ch¬ng 4. §éng häc chÊt láng 32
4.1. Më ®Çu....................................................................................................... 33
4. 2. §êng dßng vµ dßng nguyªn tè.................................................................. 33
4.3. Hµm dßng .................................................................................................. 34
4.4. Gia tèc........................................................................................................ 35
4.5. BiÕn d¹ng................................................................................................... 36
DÞch chyÓn:........................................................................................................ 36
Quay: .................................................................................................................. 36
6
- BiÕn d¹ng tuyÕn tÝnh:....................................................................................... 37
BiÕn d¹ng gãc:................................................................................................... 38
4.6. Xo¸y........................................................................................................... 38
ch¬ng 5. §éng lùc häc chÊt láng 39
5.1. Më ®Çu....................................................................................................... 39
5.2. Ph¬ng tr×nh liªn tôc (c©n b»ng khèi lîng)............................................... 39
5.2.1 ThÓ tÝch ®iÒu khiÓn.................................................................................. 39
5.2.1 Dßng nguyªn tè ........................................................................................ 41
5.2.3 Dßng ch¶y kh«ng æn ®Þnh mét chiÒu trong lßng dÉn hë..................... 41
5.3. C©n b»ng ®éng lîng ................................................................................. 43
5.3.1. §Þnh luËt thø hai cña Newton ............................................................... 43
5.3.2. §éng lîng vµ n¨ng lîng ®i qua mét mÆt c¾t ................................... 43
5.3.3. øng dông.................................................................................................. 44
5.4. Ph¬ng tr×nh chuyÓn ®éng.......................................................................... 45
5.4.1. C¸c lùc t¸c ®éng lªn nh÷ng phÇn tö chÊt láng.................................... 45
5.4.2. Ph¬ng tr×nh Euler................................................................................. 47
5.4.3. Ph¬ng tr×nh Bernoulli.......................................................................... 48
5.4.4. Ph¬ng tr×nh Navier-Stokes.................................................................. 59
5.4.5. Ph¬ng tr×nh Reynolds .......................................................................... 60
Ch¬ng 6. Dßng ch¶y æn ®Þnh ®Òu 68
6.1. Më ®Çu....................................................................................................... 68
6.2. C¸c lùc chÊt láng vµ øng suÊt trît ............................................................ 69
6.3. Ph©n bè vËn tèc trong líp biªn dßng ch¶y ph©n tÇng .................................. 70
6.3.1. Më ®Çu ...................................................................................................... 70
6.3.2. Ph©n bè vËn tèc....................................................................................... 71
6.4. Ph©n bè vËn tèc trong líp biªn rèi .............................................................. 72
6.4.1. §¸y tr¬n vµ nh¸m.................................................................................... 72
6.4.2. Líp con rèi l«garit .................................................................................. 74
6.4.3. Líp con nhít ............................................................................................ 78
6.4.4. Líp con qu¸ ®é ........................................................................................ 78
6.4.5. Líp con phÝa ngoµi ................................................................................. 78
6.4.6. Ph©n bè tæng qu¸t cña vËn tèc ®èi víi dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m...... 79
6.4.7. Ph©n bè vËn tèc theo híng ngang (dßng thø cÊp) ............................ 83
6.5. C¸c c«ng thøc søc c¶n dßng ch¶y ................................................................ 84
6.5.1. C«ng thøc Chezy ..................................................................................... 84
6.5.2. HÖ sè Chezy.............................................................................................. 84
7
- 6.5.3. C«ng thøc Manning ................................................................................ 86
6.5.4. MÆt c¾t ngang phøc t¹p.......................................................................... 87
6.5.5. C¸c vÝ dô................................................................................................... 88
6.6. Dßng ch¶y trªn ph©n giíi vµ díi ph©n giíi................................................ 90
6.6.1. VËn tèc lan truyÒn cña mét sãng nguyªn tè ........................................ 90
6.6.2. Dßng ch¶y ph©n giíi vµ ®é s©u ph©n giíi ............................................ 92
ch¬ng 7. Dßng ch¶y æn ®Þnh kh«ng ®Òu 95
7.1. Më ®Çu....................................................................................................... 95
7.2. Dßng thÕ..................................................................................................... 95
7.2.1. Më ®Çu ...................................................................................................... 95
7.2.2. Dßng thÕ hai chiÒu.................................................................................. 96
7.2.3. Líi dßng (líi thuû ®éng lùc).............................................................. 97
7.2.4. øng dông.................................................................................................. 99
7.3. Dßng ch¶y rèi biÕn ®æi dÇn....................................................................... 100
7.3.1. Më ®Çu .................................................................................................... 100
7.3.2. Ph¬ng tr×nh Belanger......................................................................... 101
7.3.3. Ph©n lo¹i nh÷ng ®êng cong mÆt níc.............................................. 102
7.3.4. TÝnh to¸n gi¶i tÝch nh÷ng ®êng cong mÆt níc.............................. 111
7.3.5. TÝnh to¸n ®êng cong mÆt níc b»ng ph¬ng ph¸p sè ................... 115
7.4. Dßng ch¶y rèi biÕn ®æi nhanh................................................................... 117
7.4.1. Më ®Çu .................................................................................................... 117
7.4.2. Ph¬ng tr×nh Carnot cho dßng ch¶y gi¶m tèc .................................. 117
7.4.3. Níc nh¶y thñy lùc............................................................................... 119
7.4.4. Dßng ch¶y trong èng ............................................................................ 122
7.4.5. §Ëp trµn ®Ønh réng ............................................................................... 123
7.4.6. §Ëp trµn ®Ønh hÑp................................................................................. 125
7.4.7. §Ëp trµn thµnh máng ........................................................................... 126
7.4.8. C«ng tr×nh më díi níc ..................................................................... 128
7.4.9. Ph©n bè vËn tèc trong dßng biÕn ®æi nhanh ..................................... 128
7.5. Dßng ch¶y cong ........................................................................................ 131
7.6. C¸c lùc chÊt láng t¸c ®éng lªn vËt thÓ....................................................... 134
7.6.1. Më ®Çu .................................................................................................... 134
7.6.2. Lùc c¶n ................................................................................................... 135
7.6.3. Lùc n©ng................................................................................................. 138
7.6.4. C¸c vÝ dô................................................................................................. 138
Ch¬ng 8. Dßng kh«ng æn ®Þnh: sãng dµi trªn mÆt tù do.......................... 141
8.1. Më ®Çu..................................................................................................... 141
8.2. Nh÷ng ph¬ng tr×nh c¬ b¶n...................................................................... 141
8
- 8.2.1. Ph¬ng tr×nh liªn tôc vµ chuyÓn ®éng............................................... 141
8.2.2. Ph©n tÝch (®¸nh gi¸) bËc ®¹i lîng..................................................... 144
8.2.3. §Æc tÝnh cña nh÷ng sãng dµi............................................................... 146
8.3. Sãng tiÕn .................................................................................................. 146
8.3.1. Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n............................................................................. 146
8.3.2. Nh÷ng hiÖn tîng ¶nh hëng ®Õn sù lan truyÒn sãng..................... 149
8.4. Sãng ®øng................................................................................................ 152
8.4.1 Thuû vùc hë ............................................................................................ 152
8.4.2 Thuû vùc kÝn........................................................................................... 156
8.5. Nh÷ng sãng tÞnh tiÕn................................................................................ 157
8.6. Sãng lò trong s«ng.................................................................................... 161
8.6.1. M« h×nh sãng ®éng lùc ......................................................................... 163
8.6.2. M« h×nh sãng khuÕch t¸n..................................................................... 163
8.6.3. M« h×nh sãng ®éng häc......................................................................... 164
8.6.4. Mèi quan hÖ ®é s©u - lu lîng ........................................................... 167
8.7. Sãng thuû triÒu......................................................................................... 168
8.7.1. Më ®Çu .................................................................................................... 168
8.7.2. Lùc t¹o triÒu .......................................................................................... 170
8.7.3. Ph©n tÝch vµ dù ®o¸n thñy triÒu......................................................... 172
8.7.4. Sãng ®iÒu hoµ vµ ph©n lo¹i thñy triÒu ............................................... 174
8.7.5. Lùc Coriolis ........................................................................................... 177
8.7.6. Thñy triÒu trong ®¹i d¬ng ................................................................. 180
8.7.7. Thñy triÒu trong biÓn ........................................................................... 184
8.7.8. Thñy triÒu trong cöa s«ng ................................................................... 187
8.9. Dßng mËt ®é trong cöa s«ng ..................................................................... 194
8.9.1. C¸c kiÓu ph©n tÇng............................................................................... 195
8.8.2. C¸c ph¬ng tr×nh c¬ b¶n...................................................................... 197
8.8.3. Dßng trao ®æi......................................................................................... 200
8.8.4. Nh÷ng sãng néi dµi ............................................................................... 201
8.9. Dßng ch¶y giã vµ níc d©ng trong biÓn vµ ®¹i d¬ng ............................... 201
8.9.1. Dßng ch¶y giã ........................................................................................ 201
8.9.2. Sù d©ng mùc níc do giã thæi vµo bê (níc d©ng do b·o)............... 205
8.9.3. BiÕn ®æi mùc níc do giã thæi däc bê ................................................ 207
8.9.4. BiÕn ®æi mùc níc bëi giã thæi xiªn mét gãc .................................... 209
8.9.5. Níc tråi vµ níc sôt gÇn bê............................................................... 209
8.9.6. Hoµn lu ®¹i d¬ng .............................................................................. 210
Ch¬ng 9. Dßng kh«ng æn ®Þnh: sãng ng¾n trªn mÆt 212
9.1. Më ®Çu..................................................................................................... 212
9
- 9.2. Lý thuyÕt sãng tuyÕn tÝnh vµ phi tuyÕn ..................................................... 213
9.2.1. Ph¬ng tr×nh Bernoulli cho dßng kh«ng æn ®Þnh............................. 213
9.2.2. Lý thuyÕt sãng tuyÕn tÝnh biªn ®é nhá .............................................. 214
9.2.3. Lý thuyÕt sãng biªn ®é nhá phi tuyÕn................................................ 217
9.2.4. C¸c hiÖu øng phi tuyÕn: vËn chuyÓn khèi lîng trong sãng kh«ng ®æ
........................................................................................................................... 218
9.2.5. C¸c hiÖu øng phi tuyÕn: vËn chuyÓn khèi lîng trong sãng ®æ...... 222
9.3. C¸c thuéc tÝnh sãng tuyÕn tÝnh ................................................................. 223
9.3.1. Më ®Çu .................................................................................................... 223
9.3.2. Quan hÖ ph©n t¸n.................................................................................. 225
9.3.3. VËn tèc h¹t chÊt láng............................................................................ 230
9.3.4. DÞch chuyÓn h¹t chÊt láng ................................................................... 232
9.3.5. ¸p suÊt chÊt láng .................................................................................. 233
9.3.6. Sãng ®øng .............................................................................................. 234
9.4. Líp biªn sãng ........................................................................................... 235
9.4.1. BÒ dµy líp biªn...................................................................................... 235
9.4.2. Ph©n bè vËn tèc..................................................................................... 236
9.4.3. øng suÊt trît vµ ma s¸t t¹i ®¸y......................................................... 238
9.4.4. Sãng chång lªn dßng ch¶y ................................................................... 239
9.5. N¨ng lîng sãng vµ sù truyÒn n¨ng lîng................................................ 242
9.5.1. ThÕ n¨ng vµ ®éng n¨ng ........................................................................ 242
9.5.2. TruyÒn n¨ng lîng vµ th«ng lîng .................................................... 244
9.5.3. VËn tèc nhãm sãng................................................................................ 244
9.5.4. VËn tèc front sãng................................................................................. 245
9.6. Ph¶n x¹ sãng............................................................................................ 248
9.7. Sãng níc n«ng ........................................................................................ 248
9.7.1. C©n b»ng dßng n¨ng lîng .................................................................. 249
9.7.2. ¶nh hëng cña ma s¸t ®¸y................................................................... 250
9.7.3. ¶nh hëng cña dßng ch¶y.................................................................... 251
9.8. Khóc x¹ sãng............................................................................................ 253
9.8.1. §Þnh nghÜa ............................................................................................. 253
9.8.2. Chu kú sãng kh«ng ®æi......................................................................... 254
9.8.3. Ph¬ng tr×nh khóc x¹ vµ ph¬ng tr×nh dßng n¨ng lîng ............... 255
9.8.4. §êng ®¼ng s©u song song víi bê th¼ng............................................ 256
9.8.5. §êng ®¼ng s©u biÕn ®æi dÇn dÇn ...................................................... 258
9.8.6. BÉy sãng ................................................................................................. 261
9.8.7. Sãng r×a .................................................................................................. 262
9.9. NhiÔu x¹ sãng........................................................................................... 263
9.10. Sãng ®æ .................................................................................................. 264
10
- 9.10.1. Giíi h¹n ®é dèc.................................................................................... 264
9.10.2. Giíi h¹n ®é cao sãng trªn ®¸y n»m ngang....................................... 264
9.10.3. Giíi h¹n ®é cao sãng trªn ®¸y nghiªng............................................ 265
9.10.4. BiÕn ®æi sãng trong vïng sãng ®æ..................................................... 271
9.10.5. Sãng leo trong vïng sãng vç bê......................................................... 271
9.11. BiÕn ®æi mùc níc do sãng (níc d©ng vµ níc rót)................................ 271
9.11.1. Më ®Çu .................................................................................................. 271
9.11.2. øng suÊt ph¸t x¹ ................................................................................. 272
9.11.3. Níc rót do sãng trong sãng kh«ng ®æ ............................................ 274
9.11.4. Níc d©ng do sãng trong sãng ®æ ..................................................... 276
9.11.5. Nh÷ng sãng dµi bÞ chÆn vµ nhÞp sãng ®æ ........................................ 277
9.12. Dßng ch¶y däc bê do sãng ....................................................................... 278
9.12.1. Më ®Çu .................................................................................................. 278
9.12.2. Bªn ngoµi vïng sãng ®æ ..................................................................... 278
9.12.3. Bªn trong vïng sãng ®æ...................................................................... 279
9.13. Sãng ngÉu nhiªn .................................................................................... 283
9.13.1. Më ®Çu .................................................................................................. 283
9.13.2. Sãng ®Æc trng .................................................................................... 283
9.13.3. Ph©n bè Rayleigh ®é cao sãng........................................................... 284
9.13.4. Phæ sãng ............................................................................................... 287
9.13.5. Sù t¨ng trëng sãng............................................................................ 291
9.13.6. §é cao vµ híng sãng u thÕ............................................................. 293
9.13.7. §o ®¹c ®é cao sãng.............................................................................. 295
P hô lôc 296
Phô lôc A: C¸c c«ng thøc ................................................................................ 296
C¬ b¶n .............................................................................................................. 296
Dßng ch¶y s«ng............................................................................................... 296
Nh÷ng sãng mÆt dµi ....................................................................................... 298
Nh÷ng sãng mÆt ng¾n .................................................................................... 298
Phô lôc B : To¸n häc dïng trong c¬ häc chÊt láng ........................................... 301
1. C¸c ®¹o hµm ................................................................................................ 301
2. Nh÷ng ®¹i lîng v« híng vµ vect¬ ......................................................... 304
3. Sè phøc vµ vect¬ ......................................................................................... 307
Phô lôc C: Rèi................................................................................................. 309
1. Më ®Çu.......................................................................................................... 309
2. Nguån gèc cña rèi....................................................................................... 309
3. C¸c lo¹i rèi................................................................................................... 309
4. Cêng ®é vµ n¨ng lîng rèi ...................................................................... 310
5. Nh÷ng quy m« chiÒu dµi rèi ...................................................................... 311
11
- 6. CÊu tróc cña nh÷ng líp biªn rèi............................................................... 313
7. øng suÊt rèi vµ m« h×nh hãa nã................................................................ 314
Phô lôc D: Ph¬ng ph¸p ®Æc trng gi¶i ph¬ng tr×nh dßng ch¶y .................... 318
C¸ch tiÕp cËn b¨ng sè .................................................................................... 320
Phô lôc E: Ph¬ng ph¸p gi¶i tÝch cho nh÷ng ph¬ng tr×nh dßng ch¶y ®îc tuyÕn
tÝnh ho¸................................................................................................................. 324
T µI liÖu tham kh¶o 328
12
- Lêi nãi ®Çu
QuyÓn s¸ch nµy tr×nh bµy bµi gi¶ng trong mét n¨m vÒ dßng ch¶y chÊt láng vµ
nh÷ng sãng mÆt cho nh÷ng nhµ ®Þa lý tù nhiªn t¹i Trêng ®¹i häc Utrecht ë Hµ Lan.
QuyÓn s¸ch chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña c¬ häc chÊt láng trong
s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d¬ng.
Nh÷ng ch¬ng ®Çu tiªn lµ 2, 3 vµ 4 bao trïm nh÷ng lÜnh vùc vÒ thuéc tÝnh chÊt
láng, thñy tÜnh häc vµ ®éng häc. Ch¬ng 5 vÒ ®éng lùc häc chÊt láng, m« t¶ nh÷ng
ph¬ng tr×nh ®éng lîng cña Euler, Bernoulli, Navier-Stokes vµ cuèi cïng lµ Reynolds,
ngêi tr×nh bµy mét ph¬ng ph¸p lÊy trung b×nh thêi gian liªn quan ®Õn dßng ch¶y rèi.
Ch¬ng 6 ®Ò cËp ®Õn dßng æn ®Þnh ®Òu trong s«ng. ë ® ©y gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng nh
dßng ch¶y díi ph©n giíi vµ trªn ph©n giíi, dßng ch¶y tr¬n vµ nh¸m, dßng ch¶y líp
biªn vµ søc c¶n dßng ch¶y. Ch¬ng 7 tr×nh bµy dßng æn ®Þnh kh«ng ®Òu trong s«ng, ®a
ra c¸c th«ng tin vÒ dßng thÕ, dßng thay ®æi chËm vµ nhanh, dßng ch¶y cong vµ c¸c lùc
t¹o dßng ch¶y (lùc c¶n vµ lùc n©ng). Hai ch¬ng cuèi cïng lµ ch¬ng 8 vµ 9 ®Ò cËp ®Õn
dßng kh«ng æn ®Þnh liªn quan ®Õn nh÷ng sãng mÆt dµi vµ ng¾n. Ch¬ng 8 m« t¶ chi
tiÕt nh÷ng hiÖn tîng sãng dµi nh sãng tiÕn, sãng ®øng, sãng tÞnh tiÕn, sãng lò trong
s«ng, sãng thñy triÒu, sãng do mËt ®é vµ sãng d©ng do b·o. Ch¬ng 9 giíi thiÖu nh÷ng
thuéc tÝnh c¬ b¶n cña sãng ng¾n. ë ®©y gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng nh níc n«ng, khóc
x¹, nhiÔu x¹ vµ sãng ®æ. HiÖn tîng líp biªn sãng vµ hiÖu øng cña nã lªn dßng ch¶y
còng ®îc tr×nh bµy. Sù ph¸t sinh dßng ch¶y däc bê trong ®íi sãng ®æ ®îc m« t¶. Cuèi
cïng, gi¶i thÝch nh÷ng sãng ngÉu nhiªn. QuyÓn s¸ch kÕt thóc víi c¸c phô lôc vÒ nh÷ng
c«ng thøc c¬ b¶n, to¸n häc, rèi vµ nh÷ng ph¬ng ph¸p gi¶i c¸c ph¬ng tr×nh dßng ch¶y.
yªu cÇu cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ to¸n häc (®Æc biÖt lµ ph¬ng tr×nh vi ph©n) ®Ó hiÓu
c¸c dÉn xuÊt nh÷ng ph¬ng tr×nh liªn tôc vµ chuyÓn ®éng xuÊt hiÖn suèt néi dung. §Ó
khÝch lÖ kÝ øc ngêi ®äc, c¸c th«ng tin quan träng nhÊt cña to¸n häc ®èi víi c¬ häc chÊt
láng ®îc giíi thiÖu trong Phô lôc B.
QuyÓn s¸ch ®îc viÕt víi quan ®iÓm vÒ vËn chuyÓn trÇm tÝch vµ h×nh th¸i häc. C¶
hai lÜnh vùc sÏ ®îc m« t¶ rÊt réng trong mét quyÓn s¸ch sau nµy: "Nh÷ng nguyªn lý
cña vËn chuyÓn trÇm tÝch vµ h×nh th¸i häc trong s«ng, cöa s«ng, biÓn vµ ®¹i d¬ng".
T¸c gi¶ hy väng r»ng quyÓn s¸ch nµy sÏ phôc vô nh mét c«ng cô h÷u Ých cho
nh÷ng sinh viªn vµ nh÷ng ngêi ®· tèt nghiÖp vÒ c«ng tr×nh d©n dông, c¸c khoa häc
tr¸i ®Êt, ®Þa lý tù nhiªn vµ h¶i d¬ng häc.
Leo C. van Rijn
13
- Lêi c¶m ¬n
T ¸c gi¶ c¶m ¬n Bé m«n §Þa lý tù nhiªn, Trêng ®¹i häc Utrecht ®· cung cÊp kinh
phÝ ®Ó c¸c c« M. Tiemeijer, D. Koekoek can vÏ h×nh vµ ®Ó c¸c c« K. van Erkel vµ H.
Bijma ®¸nh m¸y b¶n th¶o.
C¶m ¬n TS H. de Vriend, Delft Hydraulics ®· cã nh÷ng nhËn xÐt chi tiÕt vÒ b¶n
th¶o.
T«i còng c¶m ¬n nh÷ng ngêi ®· cho phÐp dïng l¹i nh÷ng h×nh vÏ: TS M. Vries vµ
«ng C. Verspuy ë Trêng §¹i häc Kü thuËt Delft, «ng R. Thabet ë Delft Hydraulics, Héi
Kü s C«ng tr×nh Mü, Nhµ xuÊt b¶n MacMillan, Pitman vµ Longman.
14
nguon tai.lieu . vn