1. Trang Chủ
  2. Báo cáo khoa học
  3. Các giải pháp mô hình nguyên tắc sử dụng hợp lý tài nguyên phục vụ phát triển kinh tế- xã hội vùng vịnh trọng điểm và đảm bảo an ninh, quốc phòng

Các giải pháp mô hình nguyên tắc sử dụng hợp lý tài nguyên phục vụ phát triển kinh tế- xã hội vùng vịnh trọng điểm và đảm bảo an ninh, quốc phòng

Xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia mạnh về kinh tế biển, có cơ cấu kinh tế hiện đại, thực sự làm động lực thúc đẩy kinh tế cả nước phát triển với tốc độ nhanh. Tạo ra một sự kết hợp kinh tế ven biển, kinh tế trên biển và kinh tế hải đảo với các khu vực nội địa để phát triển nhanh, ổn định và bền vững. ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09-22 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét s

Thể loại Tài liệu miễn phí Báo cáo khoa học

Số trang 61

Ngày tạo 8/30/2018 3:05:00 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.39 M

Tên tệp

Tải Các giải pháp mô hình nguyên tắc sử dụng hợp lý tà... (.pdf)

Xem mẫu

  1. ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09-22 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét sè vòng-vÞnh chñ yÕu ven bê biÓn ViÖt Nam Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng H¶i Phßng, 2005
  2. ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09-22 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét sè vòng-vÞnh chñ yÕu ven bê biÓn ViÖt Nam Chñ nhiÖm: TS. TrÇn §øc Th¹nh Phã chñ nhiÖm: TS. Mai Träng Th«ng TS. §ç C«ng Thung Th− ký: TS. Nguyªn H÷u Cö Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng Ng−êi thùc hiÖn: TS. TrÇn §øc Th¹nh TS. NguyÔn H÷u Cö 6125-10 27/9/2006 H¶i Phßng, 2005
  3. Môc lôc Trang Më ®Çu 1 I. Quan ®iÓm c¬ b¶n vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh h−íng sö 1 dông hîp lý tµi nguyªn hÖ thèng vòng vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm 1 2. Ph−¬ng ph¸p 2 II. §Þnh h−íng sö dông hîp lý tµi nguyªn hÖ thèng vòng vÞnh ven 3 bê biÓn ViÖt Nam 1. Ph¸t triÓn c¶ng 3 2. Nu«i trång thñy s¶n 6 3. Ph¸t triÓn du lÞch 9 4. B¶o tån biÓn 12 5. §¶m b¶o an ninh, quèc phßng 15 6. §¸nh gi¸ ®Þnh h−íng sö dông hÖ thèng vòng vÞnh theo 18 vïng III. C¸c gi¶i ph¸p sö dông hîp lý 26 1. Gi¶i ph¸p quy ho¹ch 26 2. Gi¶i ph¸p khoa häc vµ c«ng nghÖ 26 3. Gi¶i ph¸p qu¶n lý 26 IV. M« h×nh sö dông c¸c vòng vÞnh träng ®iÓm 27 1. Quan ®iÓm vµ tiªu chÝ x©y dùng m« h×nh 27 2. M« h×nh sö dông tµi nguyªn vÞnh B¸i Tö Long 30 3. M« h×nh sö dông tµi nguyªn vòng Ch©n M©y 44 4. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ so s¸nh m« h×nh 53 KÕt luËn 55 Tµi liÖu tham kh¶o 56
  4. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 Më ®Çu Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cña ®Ò tµi KC. 09-®Ò xuÊt c¸c m« h×nh khai th¸c sö dông hîp lý tµi nguyªn vÞnh B¸i Tö Long vµ vòng Ch©n M©y. Nhê tËp hîp mét khèi l−îng lín t− liÖu nhê thu thËp vµ kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu chi tiÕt trong thêi gian thùc hiÖn, ®Ò tµi cã ®ñ c¨n cø x©y dùng chuyªn ®Ò: “C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh quèc phßng” Qua ®¸nh gi¸ chi tiÕt tiÒm n¨ng, hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o biÕn ®éng tµi nguyªn (b¸m s¸t quy ho¹ch kinh tÕ x· héi ®Õn 2020), ®iÒu kiÖn tù nhiªn, m«i tr−êng vµ kinh tÕ x· héi, ®· tiÕn hµnh x©y dùng m« h×nh sö dông hîp lý tµi nguyªn vÞnh B¸i Tö Long vµ vòng Ch©n M©y theo c¸c luËn cø vµ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh. Chuyªn ®Ò ®· tiÕn hµnh x©y dùng cÊu tróc m« h×nh dùa trªn quan hÖ trôc ba: kinh tÕ – b¶o tån tù nhiªn - quèc phßng. Trªn c¬ së ®ã, chuyªn ®Ò tiÕp tôc x¸c ®Þnh c¬ cÊu −u tiªn cña ba m¶ng kinh tÕ c¬ b¶n: giao th«ng - c¶ng ; du lÞch - dÞch vô vµ thuû s¶n. Trªn c¬ së c¸c m« h×nh ®· ®−îc x¸c lËp, chuyªn ®Ò ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®rr thùc hiÖn m« h×nh theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Xin ch©n thµnh cam ¬n Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi KC 09-22 vµ ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó tËp thÓ t¸c gi¶ hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh. I. Quan ®iÓm c¬ b¶n vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh h−íng sö dông hîp lý tµi nguyªn hÖ thèng vòng vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm 1.1. Quan ®iÓm chung Sö dông hîp lý tµi nguyªn vòng vÞnh h−íng tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sö dông cã hiÖu qu¶ cao vÒ kinh tÕ - x· héi, b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng, gi¶m thiÓu m©u thuÉn trong c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn, hîp lý gi÷a ph¸t triÓn vµ b¶o tån, hµi hßa vµ kÕt hîp gi÷a lîi Ých kinh tÕ vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng, 1.2. Quan ®iÓm cô thÓ - Sö dông hîp lý tµi nguyªn vòng vÞnh sao cho ph¸t huy thÕ m¹nh tiÒm n¨ng tµi nguyªn vòng vÞnh vµ phï hîp víi ®Æc thï ®Þa ph−¬ng vÒ tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi. - B¸m s¸t ®−îc c¸c dù ¸n vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®· cã, phï hîp víi kh¶ n¨ng ®Çu t− vèn, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc qu¶n lý. - Tr¸nh tæn thÊt tµi nguyªn, dù tr÷ tµi nguyªn, b¶o vÖ m«i tr−êng tù nhiªn, b¶o tån c¸c hÖ sinh th¸i vµ ®a d¹ng sinh häc; tr¸nh vµ h¹n chÕ t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn kh¾c nghiÖt vµ kh¶ n¨ng thiªn tai. - §¶m b¶o c¬ cÊu hîp lý vµ tû träng −u tiªn c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn, quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn, b¶o tån tù nhiªn vµ an ninh, quèc phßng. ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 1
  5. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 2. Ph−¬ng ph¸p Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông hîp lý vòng vÞnh dùa vµo tiÒm n¨ng tµi nguyªn ®−îc tiÕn hµnh theo 5 b−íc nh− sau: - B−íc 1. §¸nh gi¸ tæng quan ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn, m«i tr−êng, kinh tÕ - x· héi khu vùc vµ hiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông vòng vÞnh. §©y lµ b−íc rÊt cÇn thiÕt ®Ó cã ®Þnh h−íng lùa chän tiªu chÝ, gióp cho ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông vµ møc ®é −u tiªn sö dông vòng vÞnh theo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau. - B−íc 2. Lùa chän bé tiªu chÝ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông cho tõng môc tiªu sö dông vòng vÞnh. Tïy theo môc ®Ých sö dông hoÆc ph¸t triÓn ®Ó chän bé tiªu chÝ phï hîp. Mét bé tiªu chÝ th−êng cã tõ 3 ®Õn 5 tiªu chÝ. - B−íc 3. X¸c ®Þnh møc ®é −u tiªn sö dông cho tõng môc tiªu sö dông b»ng ph−¬ng ph¸p ma trËn. Trong khu«n khæ c«ng tr×nh nµy, ba d¹ng ma trËn sau ®©y ®· ®−îc sö dông: - Ma trËn so s¸nh theo khèi cã vai trß x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ møc ®é quan träng (thÊp, cao), kh¶ n¨ng thay ®æi cña c¸c tiªu chÝ ®· ®−îc lùa chän t¸c ®éng cho ®èi t−îng ph¸t triÓn, gióp ph©n lËp c¸c nhãm tiªu chÝ theo møc ®é quan träng vµ kh¶ n¨ng thay ®æi t¸c ®éng c¸c ®èi t−îng ph¸t triÓn. - Ma trËn so s¸nh chØ tiªu gióp x¸c ®Þnh ®iÓm cña tõng chØ tiªu vµ tæng sè ®iÓm cña tÊt c¶ c¸c chØ tiªu t¸c ®éng ®Õn hµnh ®éng ph¸t triÓn. - Ma trËn so s¸nh cÆp ®«i liÖt kª tÊt c¶ c¸c tiªu chÝ ®· lùa chän theo hµng vµ cét, so s¸nh tõng ®«i tiªu chÝ, t×m ra tiªu chÝ −u tiªn. Møc ®é quan träng cña tiªu chÝ ®−îc ®¸nh gi¸ dùa trªn sè lÇn xuÊt hiÖn cña nã trªn ma trËn. - B−íc 4. Ph©n tÝch kiÓm ®Þnh b»ng tµi liÖu thùc tÕ vµ hiÖu chØnh. §©y lµ thñ tôc cùc kú quan träng ®Ó lo¹i bá sai sè ngÉu nhiªn khi x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm −u tiªn, hoÆc ph¶i ®iÒu chØnh bæ sung nh÷ng kh¶ n¨ng ®Æc biÖt cña vòng vÞnh n»m ngoµi hÖ thèng tiªu chÝ lùa chän. Thao t¸c nµy gióp cho ®Þnh h−íng ®Ò xuÊt phï hîp víi thùc tÕ nhÊt. Thùc tÕ cho thÊy sù ®iÒu chØnh tõ tÝnh to¸n so víi thùc tÕ kh«ng nhiÒu. - B−íc 5. §−a ra thèng kª tæng hîp vÒ kh¶ n¨ng sö dông (A - cao; B - trung b×nh; C - thÊp) cho tõng vòng vÞnh vÒ 5 môc tiªu: - Ph¸t triÓn giao th«ng, c¶ng. - Nu«i trång thuû s¶n. - Ph¸t triÓn du lÞch. - B¶o tån biÓn - §¶m b¶o an ninh, quèc phßng. ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 2
  6. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 II. §Þnh h−íng sö dông hîp lý tµi nguyªn hÖ thèng vòng vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam 1. Ph¸t triÓn c¶ng ViÖt Nam ®−îc coi lµ mét trong sè nh÷ng quèc gia cã tiÒm n¨ng rÊt lín vÒ ho¹t ®éng khai th¸c kinh tÕ biÓn bëi víi bê biÓn dµi trªn 3 260 km cã nhiÒu vòng vÞnh cöa s«ng, v.v. n»m trªn ®−êng hµng h¶i quèc tÕ nèi gi÷a Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên §é D−¬ng, rÊt thuËn tiÖn cho viÖc sö dùng hÖ thèng c¶ng biÓn, ph¸t triÓn ®éi tµu thuyÒn quèc gia, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®ãng söa ch÷a tµu biÓn vµ thùc hiÖn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hµng h¶i th−¬ng m¹i kh¸c. §©y lµ lîi thÕ mµ kh«ng ph¶i n−íc nµo còng cã ®−îc. Gi¸ trÞ næi bËt vÒ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn hµng h¶i cña n−íc ta ph¶i nãi ®Õn lµ trªn d¶i bê biÓn cã mÆt mét hÖ thèng vòng vÞnh dÇy ®Æc (48 vòng vÞnh, kho¶ng 70 km bê biÓn l¹i cã mét vòng vÞnh). §©y lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¶ng, vµ hÇu hÕt hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¸t triÓn trªn c¸c vòng vÞnh ven bê biÓn. HiÖn nay, giao l−u kinh tÕ víi thÕ giíi ®ãng vai trß quan träng. ViÖc quy ho¹ch, ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong n−íc còng nh− c¹nh tranh víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ tiÕn xa h¬n n÷a. Ngµy 12/10/1999, t¹i quyÕt ®Þnh sè 202/1999 - Q§ - TTg, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt quy ho¹ch hÖ thèng c¶ng ®Õn n¨m 2010 víi 114 c¶ng vµ ®iÓm c¶ng, ph©n thµnh 8 nhãm chÝnh tõ b¾c vµo nam vµ c¸c h¶i ®¶o víi l−îng hµng ho¸ th«ng qua kho¶ng 210 triÖu tÊn/n¨m. C¸c tiªu chÝ cña vòng vÞnh ®Ó ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¶ng th−êng ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn : - Vùc n−íc t−¬ng ®èi yªn tÜnh víi vïng n−íc liÒn kÒ - ®¶m b¶o an toµn cho tµu thuyÒn neo tró an toµn trong c¶ ®iÒu kiÖn bÊt th−êng (d«ng b·o, v.v.). - §é s©u luång l¹ch ®ñ lín phôc vô tµu thuyÒn chuyªn chë (theo quy ho¹ch, thiÕt kÕ). - Kh¶ n¨ng sa båi luång l¹ch thÊp sao cho vÉn ®¶m b¶o duy tr× luång l¹ch. - §iÒu kiÖn khÝ t−îng thñy v¨n vïng an toµn ®èi víi tµu thuyÒn. - C¸c ®iÒu kiÖn dÞch vô, giao th«ng, v.v. ®i kÌm. B¶ng 1. C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¶ng theo nhãm c¸c ®iÒu kiÖn Sè lÇn xuÊt hiÖn trong Møc ®é −u tiªn trong tõng ®iÒu kiÖn Tiªu chÝ nhãm ®iÒu kiÖn Vùc n−íc §é s©u Båi lÊp RÊt hë, hë kÐm Nöa kÝn, gÇn -Lµ tiªu chÝ duy nhÊt Møc ®é tèt kÝn 1 ®¶m b¶o tÝnh yªn tÜnh ®ãng kÝn cña vùc n−íc. RÊt kÝn rÊt tèt CÊu t¹o §¸ -Møc ®é 1 trong ®¸nh tèt th¹ch häc C¸t 1 gi¸ møc ®é sa båi vµ kÐm bê chñ yÕu Bïn di chuyÓn luång l¹ch. trung b×nh ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 3
  7. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 RÊt s©u, s©u - Lµ tiªu chÝ tiªn tèt quyÕt t¸c ®éng ®Õn §é s©u Trung b×nh 1 trung b×nh ®é s©u luång l¹ch nhá c¶ng. kÐm -Møc ®é 2 trong ®iÒu HÖ thèng §¸ng kÓ kÐm kiÖn møc ®é båi lÊp s«ng suèi 1 Kh«ng ®¸ng kÓ vµ di chuyÓn luång tèt ®æ vµo l¹ch. B¶ng 2. Ma trËn x¸c ®Þnh møc ®é −u tiªn cho x©y dùng c¶ng theo c¸c tiªu chÝ Møc ®é ®ãng CÊu t¹o th¹ch häc S«ng - suèi §é s©u C¸c tiªu chÝ kÝn bê chñ yÕu ®æ vµo A B C D E F H A x Møc ®é ®ãng kÝn B B x kh«ng liÖt kª CÊu t¹o th¹ch häc C A B x bê chñ yÕu D A B C x E A E E E x §é s©u F F B C F E x S«ng - suèi ®æ vµo H A B C D E H x B¶ng 3. §¸nh gi¸ møc ®é −u tiªn cña ®èi t−îng Ký hiÖu c¸c ®èi t−îng trong b¶ng Møc ®é −u tiªn cña ®èi t−îng §èi t−îng Ký hiÖu §èi t−îng Sè lÇn xuÊt hiÖn Thø tù −u tiªn Vòng vÞnh nöa A B 6 1 kÝn, gÇn kÝn Vòng vÞnh rÊt kÝn B E 6 1 Bê - §¸ C A 5 2 Bê - C¸t D C 4 3 §é s©u rÊt lín, lín E F 3 4 §é s©u trung b×nh F D 2 5 S«ng ®æ vµo kh«ng H H 2 5 ®¸ng kÓ Cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng: (1) - møc ®é ®ãng kÝn cña vùc n−íc, (2) - ®é s©u, (3) - cÊu t¹o th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸c tiªu chÝ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¶ng biÓn. §¸nh gi¸ vai trß cña c¸c tiªu chÝ ®Õn ph¸t triÓn c¶ng dùa vµo tÇn suÊt xuÊt hiÖn vµ møc ®é −u tiªn cña tõng møc tiªu chÝ. Møc ®é tèt: ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 4
  8. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 - C¸c vòng vÞnh thuéc vïng B¾c Bé cã møc ®é ®ãng kÝn tõ gÇn kÝn, nöa kÝn tíi rÊt kÝn (vÞnh Cöa Lôc - C¶ng C¸i L©n), ®é s©u lín ®Õn rÊt lín. - C¸c vòng - vÞnh thuéc vïng Trung Bé cã hÖ sè ®ãng kÝn cao: rÊt kÝn (vÞnh Cam Ranh), cÊu t¹o bê tõ ®¸ gèc, Ýt hÖ thèng s«ng suèi ®æ vµo, ®é s©u lín. - Mét sè vòng vÞnh ven c¸c ®¶o lín, cã hÖ sè ®ãng kÝn cao, ®é s©u lín, s¸t ngang ®−êng hµng h¶i quèc tÕ, rÊt thuËn lîi ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng còng nh− c¸c dÞch vô kh¸c ®i kÌm (h¶i ®¨ng, hoa tiªu, v.v.). Møc ®é trung b×nh: th−êng lµ c¸c vòng vÞnh thuéc B¾c Bé, Trung Bé vµ ven c¸c ®¶o phÝa nam cã c¸c tiªu chÝ: nöa kÝn, hë, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t, Ýt s«ng suèi ®æ vµo. Møc ®é kÐm: th−êng ë c¸c vòng vÞnh thuéc B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé vµ mét sè ®¶o phÝa nam, cã c¸c tiªu chÝ sau: rÊt hë, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t. B¶ng 4. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng x©y dùng c¶ng Møc Vïng TiÒm n¨ng §Æc tr−ng c¬ b¶n §¸nh gi¸ ®é ®Þa lý ph¸t triÓn c¶ng - Vùc n−íc ®−îc che - NhiÒu vÞ trÝ thuËn lîi - HiÖn t¹i, khu vùc cã rÊt ch¾n bëi hÖ thèng cho x©y dùng c¶ng ë nhiÒu c¶ng, phôc vô khai ®¶o, møc ®é ®ãng quy m« lín, võa, nhá. th¸c than, nghÒ c¸…®Æc kÝn rÊt cao: rÊt kÝn, - C¶ng ë quy m« nhá, biÖt lµ c¶ng n−íc s©u C¸i gÇn kÝn, nöa kÝn. phôc vô giao l−u ®i l¹i L©n. B¾c Bé - Cã nhiÒu luång gi÷a c¸c ®¶o víi nhau vµ - Lµ khu vùc cã tiÒm n¨ng l¹ch s©u, vµ bê ®¸ ®Êt liÒn. ph¸t triÓn c¶ng, nªn dõng gèc xen kÏ. l¹i ë quy m« nh− hiÖn - §é lín triÒu lín. nay, v× ¶nh h−ëng ®Õn r©t nhiÒu ngµnh kh¸c: b¶o tån biÓn, du lÞch, v.v. - Cã mÆt nhiÒu vòng - Cã nhiÒu vÞ trÝ thuËn - §é s©u c¸c vòng vÞnh vÞnh cã møc ®é che lîi x©y dùng c¶ng. lín, tiÕp gi¸p ngay víi 1 ch¾n tèt: rÊt kÝn, gÇn - Cã tiÒm n¨ng ph¸t vïng biÓn quèc tÕ. kÝn, nöa kÝn. triÓn c¸c c¶ng n−íc s©u. - TiÒm n¨ng x©y dùng - MËt ®é vòng vÞnh - C¸c vòng vÞnh ven c¸c c¶ng biÓn cã quy m« lín. Nam cao nhÊt c¶ n−íc. ®¶o, cã møc ®é ®ãng CÇn cã chÝnh s¸ch quy Trung - CÊu t¹o bê chñ yÕu kÝn cao, luång l¹ch s©u, ho¹ch c¶ng hµng tr¨m Bé vµ lµ ®¸ gèc. tiÕp gi¸p víi ®−êng n¨m nh»m ph¸t huy thÕ ven ®¶o - §é lín triÒu tõ hµng h¶i quèc tÕ. Nªn m¹nh cña quèc gia cã phÝa trung b×nh ®Õn nhá ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn, c¹nh tranh víi khu nam - HÖ thèng s«ng suèi vµ c¸c dÞch vô hµng h¶i vùc vµ trªn thÕ giíi ®æ vµo Ýt. ®i kÌm. Nªn −u tiªn - T¹i c¸c ®¶o, tiÒm n¨ng - C¸c vòng vÞnh ph¸t triÓn c¸c c¶ng qu©n x©y dùng c¶ng rÊt lín, ®Æc th−êng cã ®é s©u sù. biÖt lµ c¶ng phôc vô qu©n lín. sù vµ c¶ng d©n sù. ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 5
  9. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 - Møc ®é ®ãng kÝn - Cã tiÒm n¨ng x©y - HiÖn t¹i cã c¸c c¶ng víi mùc n−íc kh«ng dùng c¸c c¶ng võa vµ quy m« kh¸c nhau ®· vµ cao. nhá, phôc vô giao th«ng ®ang ho¹t ®éng. - CÊu tróc bê chñ gi÷a c¸c ®¶o còng nh− - VÒ l©u dµi, kh«ng lªn yÕu lµ bïn. khai th¸c thñy s¶n. ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng B¾c Bé - HÖ thèng s«ng suèi - Kh«ng cã tiÒm n¨ng lín trªn c¸c vòng vÞnh. ®æ vµo lín. ph¸t triÓn c¸c c¶ng n−íc - ChØ nªn ph¸t triÓn c¸c - §é lín triÒu lín. s©u. c¶ng cã quy m« nhá, phôc vô nhu cÇu d©n sinh vµ du lÞch. 2 - Vùc n−íc chÞu t¸c - RÊt Ýt tiÒm n¨ng x©y - HiÖn t¹i còng cã mét sè ®éng m¹nh cña dùng c¶ng do t¸c ®éng c¶ng ®Þa ph−¬ng ho¹t B¾c, ®éng lùc biÓn do m¹nh cña ®éng lùc biÓn. ®éng Nam møc ®é ®ãng kÝn - Tuy nhiªn vÉn phï hîp - Trong quy ho¹ch ph¸t Trung thÊp. víi x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¶ng, c¸c vòng vÞnh Bé vµ - Bê cÊu t¹o chñ yÕu triÓn c¶ng quy m« nhá d¹ng nµy kh«ng nªn sö ven ®¶o lµ c¸t vµ ®¸ gèc. phôc vô d©n sinh vµ dông vµ ph¸t triÓn c¶ng phÝa qu©n sù. biÓn. nam - X©y dùng c¸c c¶ng nhá phôc vô d©n sù vµ qu©n sù. - Vùc n−íc gÇn nh− - ChØ nªn x©y dùng mét - HiÖn t¹i còng cã mét sè chÞu t¸c ®éng hoµn sè c¶ng ®Þa ph−¬ng c¶ng ®Þa ph−¬ng ®−îc x©y toµn cña biÓn. phôc vô d©n sinh vµ dùng vµ ho¹t ®éng víi - MÆc dï c¸c tiªu - X©y dùng c¸c c¶ng quy m« nhá TÊt c¶ chÝ kh¸c vÉn ®¶m trªn vòng vÞnh ven c¸c - Kh«ng cã tiÒm n¨ng 3 c¸c b¶o nh−ng kh«ng an ®¶o phôc vô qu©n sù. ph¸t triÓn c¶ng. vïng toµn ®èi víi x©y - NÕu cã chØ ph¸t triÓn c¸c dùng c¶ng. c¶ng ®Þa ph−¬ng vµ qu©n sù - §Þnh h−íng sö dung sang h−íng kh¸c. B¶ng 5.5. Thèng kª tØ lÖ vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¶ng Sè l−îng Tû lÖ (%) Møc A B C A B C Vòng vÞnh 15 10 23 31 21 48 Sè l−îng vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¶ng biÓn theo møc ®é −u tiªn; tèt 15 c¸i, chiÕm 31%, chñ yÕu lµ nhãm vòng vÞnh thuéc Nam Trung Bé (vÞnh V¨n Phong, Cæ Cß, Cam Ranh), B¾c Bé (H¹ Long, B¸i Tö Long,…), vµ ven c¸c ®¶o. Trung b×nh 10 c¸i, chiÕm 21%, vµ kÐm 23 c¸i, chiÕm 48%. 2. Nu«i trång thñy s¶n ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 6
  10. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 §Ó t¨ng s¶n l−îng thñy s¶n, bªn c¹nh khai th¸c xa bê, th× nu«i trång thñy s¶n lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p tèi −u. N¨m 2003, Nhµ n−íc ®· chÝnh thøc ban hµnh LuËt Thñy s¶n sè 17/2003/QH11. Ch−¬ng IV cña LuËt ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò Quy ho¹ch ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n, quyÒn h¹n, nghÜa vô cña c¸c ®èi t−îng liªn quan. C¸c h×nh thøc nu«i phæ biÕn trªn hÖ thèng vòng vÞnh hiÖn nay lµ: nu«i lång, bÌ; nu«i b»ng c¸ch x©y dùng ®Çm trªn b·i triÒu; nu«i nhuyÔn thÓ trªn nÒn ®¸y b·i triÒu; nu«i t«m, c¸ b»ng l−íi v©y trªn vïng triÒu; nu«i giµn. C¸c ®èi t−îng nu«i biÓn vµ nu«i ven bê trë nªn phong phó. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c ®èi t−îng nu«i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kh¶ n¨ng kü thuËt vµ thÞ tr−êng tiªu thô, c¸c ®èi t−îng nu«i chÝnh t¹i c¸c vòng vÞnh hiÖn nay: c¸ Song, V−îc, Bèng, Giß, Hång; t«m cã t«m N−¬ng, He NhËt, Só, R¶o, Cµng xanh, Hïm; Bµo Ng−, Ngao, Sß l«ng, Sß HuyÕt, Trai ngäc, èc H−¬ng, Ng¸n, Tu hµi. Ngoµi ra cßn cã rong sôn, h¶i s©m. DiÖn tÝch vµ quy m« nu«i trång ë hÇu hÕt c¸c vòng vÞnh ven bê, ven ®¶o ph¸t triÓn víi c¸c h×nh thøc nu«i kÓ trªn. DiÖn tÝch nu«i trång tõ n¨m 1990 ®Õn nay liªn tôc t¨ng. N¨ng suÊt nu«i trång, cña c¸c vïng, c¸c ®èi t−îng còng rÊt kh¸c nhau, phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè: tù nhiªn, tr×nh ®é kü thuËt ®èi t−îng nu«i kh¶ n¨ng ®Çu t− vèn cña mçi vïng, mçi hé gia ®×nh. §Ó ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n cÇn cã sù tæng hoµ cña mét sè yÕu tè sau: ®Æc ®iÓm tù nhiªn; ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tr×nh ®é kü thuËt; thÞ tr−êng tiªu thô; chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. §iÒu kiÖn tù nhiªn lµ yÕu tè tiªn quyÕt phôc vô ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n cña mét vïng nµo ®ã. §iÒu kiÖn kinh tÕ, tr×nh ®é kü thuËt, thÞ tr−êng tiªu thô, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®−îc xem lµ yÕu tè thóc ®Èy. §iÒu kiÖn tù nhiªn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n, chñ yÕu gåm: - Trao ®æi n−íc tèt nh−ng kh«ng qu¸ m¹nh ®Ó khoanh ®¾p ®ª, ®Çm, qu©y lång, bÌ còng nh− ®¶m b¶o an toµn vÒ tµi s¶n ®i kÌm. - TrÇm tÝch nÒn ®¸y vµ mÆt tho¸ng. - Kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña m«i tr−êng nu«i, duy tr× chÊt l−îng n−íc. B¶ng 6. C¸c tiªu chÝ cho nu«i trång thuû s¶n theo c¸c nhãm ®iÒu kiÖn Møc ®é −u tiªn trong tõng ®iÒu kiÖn Tiªu chÝ Sè lÇn xuÊt hiÖn trong nhãm ®iÒu kiÖn TrÇm tÝch, Tù lµm §éng lùc diÖn tÝch s¹ch RÊt hë KÐm RÊt tèt Møc -Møc ®é 1 trong ®iÒu kiÖn ®éng Trung ®é Hë, nöa kÝn lùc Tèt 2 b×nh ®ãng -Møc ®é 1 trong ®iÒu kiÖn kh¶ GÇn kÝn Tèt Trung b×nh kÝn n¨ng tù lµm s¹ch m«i tr−êng RÊt kÝn RÊt tèt KÐm -Møc ®é 2 trong ®iÒu kiÖn ®éng Trung MËt ®é §¸ng kÓ KÐm lùc vùc n−íc b×nh s«ng- 2 Kh«ng ®¸ng -Møc ®é 2 trong ®iÒu kiÖn trÇm Trung Trung suèi kÓ tÝch nÒn ®¸y, mÆt tho¸ng b×nh b×nh §é lín Lín 2 -Møc ®é 1 trong ®iÒu kiÖn trÇm KÐm Tèt Tèt ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 7
  11. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 thñy tÝch nÒn ®¸y, mÆt tho¸ng Trung Trung Võa Trung b×nh triÒu -Møc ®é 2 trong kh¶ n¨ng tù lµm b×nh b×nh s¹ch cña vùc n−íc ThÊp -Møc ®é 3 trong ®iÒu kiÖn ®éng Tèt KÐm KÐm lùc vùc n−íc B»ng ph−¬ng ph¸p ma trËn x¸c ®Þnh møc ®é −u tiªn ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n theo c¸c tiªu chÝ vµ c¸c b¶ng th«ng sè ®¸nh gi¸ møc ®é −u tiªn cña ®èi t−îng t−¬ng tù nh− ®¸nh gi¸ cho tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¶ng, tiÒm n¨ng nu«i trång thñy s¶n ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c møc ®é sau: Møc ®é tèt: - C¸c vòng vÞnh ven bê B¾c Bé (Qu¶ng Ninh - Ninh B×nh) cã c¸c tiªu chÝ: gÇn kÝn, triÒu lín, mËt ®é s«ng suèi ®æ vµo ®¸ng kÓ. - C¸c vòng vÞnh ven bê Nam Trung Bé (§µ N½ng - B×nh ThuËn) cã c¸c tiªu chÝ: nöa kÝn, gÇn kÝn, ®é lín triÒu võa vµ nhá, hÖ thèng s«ng, suèi ®æ vµo kh«ng ®¸ng kÓ. Møc ®é trung b×nh:. - C¸c vòng vÞnh B¾c Bé cã tiªu chÝ: hë, biªn ®é triÒu lín. - C¸c vòng vÞnh B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé vµ ven c¸c ®¶o phÝa nam cã c¸c tiªu chÝ: hë, ®é lín triÒu lín, võa,nhá. Møc ®é kÐm: - C¸c vòng vÞnh thuéc vïng B¾c Bé cã c¸c tiªu chÝ: rÊt hë, ®é lín triÒu lín; Ýt s«ng suèi ®æ vµo vµ rÊt kÝn, mËt ®é s«ng suèi ®¸ng kÓ. - C¸c vòng vÞnh thuéc B¾c Bé, B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé vµ mét sè ®¶o phÝa nam, cã c¸c tiªu chÝ sau: rÊt hë, hoÆc rÊt kÝn, ®é lín triÒu nhá, võa, lín. B¶ng 7. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng nu«i trång thñy s¶n dùa vµo mét sè tiªu chÝ lùa chän Møc Vïng §Æc tr−ng c¬ b¶n TiÒm n¨ng sö dông §¸nh gi¸ ®é ®Þa lý -Vùc n−íc t−¬ng ®èi yªn Cã tiÒm n¨ng lín ®èi víi HiÖu qu¶ kinh tÕ tÜnh. c¸c h×nh thøc nu«i: do nu«i trång - §é lín triÒu lín - Nu«i ®Çm trªn c¸c b·i mang l¹i: - HÖ thèng s«ng suèi ®æ triÒu - Nu«i trång thñy vµo ®¸ng kÓ. - Nu«i nhuyÔn thÓ 2 m¶nh s¶n lµ nguån thu 1 B¾c Bé - B·i triÒu réng, trÇm trªn nÒn ®¸y triÒu c¸t. quan träng cña tÝch bïn, c¸t, c¸t – bïn, - Nu«i b»ng l−íi v©y trªn céng ®ång ven v.v. b·i triÒu. biÓn. - Nu«i lång, bÌ trªn vïng - §iÒu kiÖn tù n−íc trong, yªn tÜnh, ®é nhiªn thuËn lîi, mÆn cao. nhu cÇu thÞ tr−êng, ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 8
  12. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 - Vùc n−íc t−¬ng ®èi Cã tiÒm n¨ng lín ®èi víi chÝnh s¸ch thóc Nam yªn tÜnh, cã nhiÒu cung c¸c h×nh thøc nu«i ®Èy nu«i trång cña Trung Bé bê lâm ®ù¬c che ch¾n - Nu«i lång bÌ: t«m, c¸ Nhµ n−íc. - HÖ vµ ven tèt. - Nu«i giµn: rong sôn, thèng vòng vÞnh ®¶o phÝa - S«ng, suèi ®æ vµo rong c©u, v.v. trong khu vùc lµ nam kh«ng ®¸ng kÓ, chÊt m«i tr−êng nu«i l−îng n−íc tèt. trång thñy s¶n tèt. - Vùc n−íc chÞu t¸c - Cho phÐp ph¸t triÓn nu«i §iÒu kiÖn tù nhiªn ®éng m¹nh cña ®éng lùc h¹n chÕ ë mét sè khu vùc. kh«ng thuËn lîi, Trªn tÊt biÓn. nu«i trång thñy 2 c¶ c¸c - §é lín triÒu lín. s¶n chØ nªn x¸c vïng - B·i triÒu hÑp. ®inh lµ tiÒm n¨ng phô bªn c¹nh c¸c tiÒm n¨ng kh¸c. - Vùc n−íc gÇn nh− - Khã ph¸t triÓn nu«i c«ng §iÒu kiÖn tù nhiªn ®ãng kÝn, hÖ thèng s«ng, nghiÖp v× nguy c¬ « bÊt lîi, mÆc dï Trªn tÊt suèi ®æ vµo ®¸ng kÓ. nhiÔm do t¶o në hoa, kh¶ hiÖn nay ®· vµ 3 c¶ c¸c - Vùc lín hÇu nh− chÞu n¨ng lµm s¹ch cña m«i ®ang nu«i trång vïng t¸c ®éng hoµn toµn cña tr−êng kh«ng ®¸p øng næi. trªn ®ã, vÒ l©u dµi biÓn. - Kh«ng thÓ nu«i ®−¬c v× nªn chuyÓn sang ®éng lùc biÓn lín. h−íng kh¸c. B¶ng 8. Thèng kª tØ lÖ vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n Sè l−îng Tû lÖ (%) Møc A B C A B C Vòng vÞnh 7 13 28 15 27 58 KÕt qu¶ thèng kª cho thÊy: sè l−îng vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n chiÕm 15%, chñ yÕu lµ nhãm vòng vÞnh thuéc B¾c Bé (vÞnh Tiªn Yªn -Hµ Cèi, B¸i Tö Long, v.v.) vµ mét sè vòng vÞnh thuéc Kh¸nh Hoµ. 3. Ph¸t triÓn du lÞch Tµi nguyªn du lÞch ven bê biÓn ViÖt Nam bao gåm tµi nguyªn nh©n v¨n: di tÝch lÞch sö, th¾ng c¶nh, c«ng tr×nh kiÕn tróc cïng c¸c lÔ, héi ®i kÌm, tÝnh ®Õn n¨m 2000, cã 915 di tÝch ®· ®−îc xÕp h¹ng thuéc 28 tØnh ven biÓn, trong ®ã cã 24 th¾ng c¶nh, 221 c«ng tr×nh nghÖ thuËt kiÕn tróc, 106 kiÕn tróc lÞch sö, 14 di tÝch kh¶o cæ vµ 550 di tÝch lÞch sö. Ven bê n−íc ta cã h¬n 120 b·i biÓn lín nhá, thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch, trong sè cã kho¶ng 20 b·i biÓn ®¹t tiªu chuÈn, quy m« quèc tÕ. Cã 5 trong sè 8 khu vùc träng ®iÓm du lÞch cña c¶ n−íc n»m ë vïng bê. Trong ®ã c¸c vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch lín lµ C¸t Bµ - H¹ Long (trong quÇn thÓ ®¶o C¸t Bµ vµ VÞnh H¹ Long - di s¶n Thiªn nhiªn thÕ giíi). VÞnh H¹ Long ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ Di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi vµo ngµy 17 - 2 - 1994. VÞnh Nha Trang - V¨n Phong (Nha Trang Kh¸nh Hoµ - vÞnh Nha Trang ®−îc c«ng nhËn lµ 1 trong 29 vÞnh ®Ñp nhÊt thÕ giíi vµo th¸ng 7 n¨m 2003). Ngoµi ra cßn nhiÒu b·i biÓn kh¸c thuéc d¶i ven bê ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®−îc khai th¸c, sö dông nh−ng ch−a ®−îc qu¶ng b¸ réng r·i. ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 9
  13. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 Mét sè trung t©m du lÞch cã c¸c kiÓu liªn kÕt m¹ng néi trung t©m më réng ph¹m vi ho¹t ®éng vµ liªn kÕt tuyÕn gi÷a c¸c trung t©m t¹o nªn c¸c vïng du lÞch biÓn: - Vïng du lÞch Mãng C¸i - B¸i Tö Long - H¹ Long - C¸t Bµ - §å S¬n, g¾n liÒn víi vÞnh Tiªn Yªn - Hµ Cèi, vÞnh B¸i Tö Long, vÞnh H¹ Long, vÞnh Lan H¹, quÇn ®¶o C¸t Bµ vµ b¸n ®¶o §å S¬n. §©y lµ vïng cã ho¹t ®éng du lÞch ®a d¹ng nhÊt, ®èi t−îng du lÞch ®éc ®¸o, gi¸ trÞ b¶o tån cã tÇm quan träng quèc tÕ. - Vïng du lÞch HuÕ - §µ N½ng - Héi An, n¬i g¾n liÒn víi di s¶n v¨n hãa TriÒu NguyÔn (®· ®−îc c«ng nhËn lµ Di s¶n thÕ giíi), vÞnh §µ N½ng vµ thµnh phè Tourane ngµy nµo vµ ®« thÞ cæ Héi An (kiÓu ®« thÞ th−¬ng m¹i quèc tÕ sím nhÊt cña ViÖt Nam) võa ®−îc c«ng nhËn lµ Di s¶n thÕ giíi. - Vïng du lÞch V¨n Phong - Nha Trang - Ninh Ch÷ - Phan ThiÕt g¾n víi c¸c vòng vÞnh Nam Trung Bé næi tiÕng nh− vÞnh V¨n Phong, vÞnh Nha Trang, vÞnh Cam Ranh, vòng Phan Rang vµ vòng Phan ThiÕt, cã nhiÒu di tÝch v¨n hãa Chµm næi tiÕng cña n−íc ta. - Vïng du lÞch Long H¶i - Vòng TÇu - CÇn Giê - C«n §¶o. - Vïng du lÞch R¹ch Gi¸ - Hµ Tiªn - Phó Quèc. N¨m 2004, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña du lÞch h¬n 11% c¶ vÒ c¬ së h¹ tÇng lÉn sè l−îng du kh¸ch víi nguån thu h¬n 1 tØ USD mçi n¨m, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. L−îng kh¸ch du lÞch vïng bê biÓn gia t¨ng hµng n¨m, lu«n gi÷ tû lÖ trªn 50% tæng l−ît kh¸ch néi ®Þa vµ trªn 70% tæng l−ît kh¸ch quèc tÕ. Trong n¨m 2003, kh¸ch néi ®Þa du lÞch bê biÓn chiÕm 57,41% cña tæng sè 14 642 000 l−ît kh¸ch néi ®Þa cña c¶ n−íc, kh¸ch quèc tÕ du lÞch bê biÓn chiÕm 72,25% cña tæng sè 4 720 000 l−ît kh¸ch quèc tÕ cña c¶ n−íc. §Õn n¨m 2010 ®ãn 5 - 5,5 triÖu l−ît kh¸ch quèc tÕ, t¨ng 3 lÇn so víi n¨m 2000 víi nhÞp ®é t¨ng tr−ëng trung b×nh 11,4% cïng 25 triÖu l−ît kh¸ch néi ®Þa, t¨ng h¬n 2 lÇn so víi n¨m 2000; thu nhËp du lÞch ®¹t kho¶ng 4 - 4,5 tØ USD, ®−a tæng s¶n phÈm du lÞch ®¹t møc 6,5% GDP cña c¶ n−íc. Môc tiªu l©u dµi lµ n−íc ta trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc cã du lÞch ph¸t triÓn trong khu vùc vµo n¨m 2020. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch biÓn cña hÖ thèng vòng vÞnh dùa trªn tæ hîp tµi nguyªn tù nhiªn: n−íc biÓn trong s¹ch; c¶nh quan ®Þa h×nh ®Ñp vµ thuËn lîi; kh«ng khÝ biÓn trong lµnh, b·i c¸t biÓn nhiÒu, ®Ñp ®· t¹o nªn mét tæng thÓ du lÞch biÓn hÊp dÉn víi nhiÒu lo¹i h×nh ®−îc du kh¸ch mÕn mé: t¾m biÓn vµ nghØ d−ìng, lÆn tham quan ®Þa h×nh còng nh− c¸c hÖ sinh th¸i d−íi n−íc (hÖ sinh th¸i r¹n san h«), lÆn th¸m hiÓm (nghiªn cøu khoa häc), du hµnh trong nhµ kÝnh, du thuyÒn, l−ít v¸n, v.v. C¸c hÖ sinh th¸i ®i kÌm ph¸t triÓn trªn c¸c c¶nh quan kh¸c nhau, møc ®é da d¹ng sinh häc phô thuéc vµo sù cã mÆt cña c¸c d¹ng c¶nh quan vµ vµo h×nh thøc t¹o vòng vÞnh: h×nh thµnh bëi hÖ thèng ®¶o ch¾n sÏ cã møc ®é ®a d¹ng sinh häc cao h¬n mòi nh«, theo ®ã vòng vÞnh h×nh thµnh theo hÖ thèng ®¶o ch¾n sÏ cã gi¸ trÞ h¬n mòi nh« (1) - HÖ thèng ®¶o ch¾n - tèt; (2) - Mòi nh« - trung b×nh. MÆt kh¸c, møc ®é ®ãng kÝn cña vùc n−íc cao, tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña vòng vÞnh ®ã cao: (1) - RÊt kÝn, gÇn kÝn -rÊt tèt, (2) - Nöa kÝn - trung b×nh ®Õn tèt; (3) - Hë, rÊt hë - kÐm. B¶ng 9 . C¸c tiªu chÝ theo nhãm ®iÒu kiÖn ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 10
  14. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 Møc ®é −u tiªn trong tõng ®iÒu Sè lÇn xuÊt hiÖn trong nhãm kiÖn Tiªu chÝ ®iÒu kiÖn Tµi nguyªn ®Þa C¸c hÖ sinh h×nh th¸i ®i kÌm RÊt hë, hë - Møc ®é 1 trong chØ tiªu tµi kÐm kÐm Møc ®é Nöa kÝn,gÇn kÝn nguyªn ®Þa h×nh. 2 trung b×nh trung b×nh ®ãng kÝn - Møc ®é 1 trong chØ tiªu RÊt kÝn c¸c hÖ sinh th¸i ®i kÌm. tèt tèt CÊu t¹o §¸ Tèt - Møc ®é 2 trong chØ tiªu tµi th¹ch häc C¸t 1 nguyªn ®Þa h×nh. trung b×nh bê chñ yÕu Bïn kÐm §¶o ch¾n hçn - Møc ®é 1 trong chØ tiªu Tèt Tèt H×nh thøc hîp c¸c hÖ sinh th¸i ®i kÌm 1 t¹o vÞnh - Møc ®é 2 trong chØ tiªu tµi Mòi nh« trung b×nh trung b×nh nguyªn ®Þa h×nh. Hai tiªu chÝ møc ®é ®ãng kÝn vùc n−íc, cÊu t¹o th¹ch häc bê chñ yÕu, ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh nªn gi¸ trÞ du lÞch trªn hÖ thèng vòng vÞnh ven bê biÓn. B»ng ph−¬ng ph¸p ma trËn x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng du lÞch theo c¸c tiªu chÝ vµ møc ®é −u tiªn, tiÒm n¨ng du lÞch biÓn ®−îc ph©n thµnh c¸c møc: - Møc ®é thuËn lîi: c¸c vòng vÞnh thuéc vïng B¾c Bé, gÇn kÝn, nöa kÝn vµ rÊt kÝn, cÊu t¹o bëi hÖ thèng ®¶o ch¾n ngoµi. C¸c vòng vÞnh thuéc vïng Nam Trung Bé nöa kÝn, hë, cÊu t¹o bê tõ ®¸ gèc, cã hÖ thèng ®¶o ch¾n ngoµi - Møc ®é trung b×nh: c¸c vòng vÞnh thuéc B¾c, Nam Trung Bé cã c¸c tiªu chÝ: nöa kÝn, hë, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t, Ýt cã ®¶o bao bäc. - Møc ®é kÐm: c¸c vòng vÞnh cã c¸c tiªu chÝ sau: rÊt hë, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t, Ýt hoÆc kh«ng cã ®¶o ch¾n. B¶ng 10. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng du lÞch dùa vµo mét sè tiªu chÝ Møc Vïng ®Þa §Æc tr−ng c¬ b¶n TiÒm n¨ng du lÞch §¸nh gi¸ ®é lý ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 11
  15. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 Vùc n−íc ®−îc che ch¾n Ph¸t triÓn c¸c lo¹i - HiÖn t¹i tiÒm n¨ng bëi hÖ thèng ®¶o (hÖ h×nh du lÞch: du lÞch du lÞch ®−îc khai thèng ®¶o d¹ng t¾m biÓn, nghØ d−ìng, th¸c m¹nh víi trung dalmatic) liªn hoµn, møc lÆn quan s¸t c¶nh t©m du lÞch C¸t Bµ - ®é ®ãng kÝn rÊt cao: rÊt quan d−íi n−íc. H¹ Long. C¬ së h¹ kÝn, gÇn kÝn, nöa kÝn. KÕt hîp khai th¸c du tÇng ph¸t triÓn du C¶nh quan ®¶o ®a d¹ng lÞch v¨n ho¸: khai th¸c lÞch tèt. B¾c Bé vµ phong phó. Xen vµo thÕ m¹nh c¸c di tÝch - RÊt tèt ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ hÖ thèng b·i c¸t cã lÞch sö, lÔ héi trong tiÒm n¨ng du lÞch. kÝch th−íc võa vµ nhá, vïng. - ¦u tiªn ph¸t triÓn cã mÆt c¸c hÖ sinh th¸i du lÞch thay v× ph¸t ®Æc thï, nh− hÖ sinh th¸i triÓn c¸c ngµnh kh¸c. r¹n san h«, rõng ngËp 1 mÆn, cá biÓn, vïng triÒu. - Cã mÆt nhiÒu vòng Ph¸t triÓn c¸c lo¹i - HiÖn ®· vµ ®ang vÞnh víi møc ®é che h×nh du lÞch: du lÞch h×nh thµnh c¸c trung ch¾n tèt: rÊt kÝn, gÇn t¾m biÓn, nghØ d−ìng, t©m du lÞch: Khu du kÝn, nöa kÝn, c¶nh quan lÆn quan s¸t c¶nh lÞch Non N−íc-b¸n ®a d¹ng, nhiÒu b·i biÓn quan d−íi n−íc. ®¶o S¬n Trµ, §« thÞ Nam phong c¶nh ®Ñp vµ chÊt Liªn kÕt gi÷a du lÞch cæ Héi An, thµnh Trung Bé l−îng cao: b·i biÓn Nha nghØ d−ìng vµ du lÞch phè biÓn Nha Trang, Trang, Ninh Ch÷, v.v. v¨n ho¸ g¾n liÒn víi - TiÒm n¨ng ph¸t kÌm ®ã lµ c¸c hÖ sinh c¸c di tÝch lÞch sö, lÔ triÓn du lÞch rÊt cao. th¸i r¹n san h« (®−îc héi vïng Nam Trung -¦u tiªn ph¸t triÓn ®¸nh gi¸ lµ tèt nhÊt ViÖt Bé. du lÞch. Nam). - Vùc n−íc chÞu t¸c Tuy nhiªn, t¹i mét sè - Cã tiÒm n¨ng ph¸t ®éng m¹nh cña ®éng lùc vòng vÞnh còng cã triÓn du lÞch. biÓn do møc ®é ®ãng kÝn tiÒm n¨ng du lÞch, - Trong chõng mùc B¾c, Nam thÊp. mÆc dï hiÖn t¹i ë tr×nh nµo ®ã cÇn −u tiªn Trung Bé - MÆc dï cã mÆt nhiÒu ®é ch−a cao. ph¸t triÓn c¸c ngµnh 2 vµ ven b·i t¾m, nh−ng c¶nh CÇn khai th¸c kÕt hîp kh¸c. ®¶o phÝa quan ®¬n ®iÖu. víi du lÞch v¨n ho¸. nam - HiÖn t¹i cã c¸c ®iÓm du lÞch trong vïng, c¬ së h¹ tÇng, tiÕp thÞ qu¶ng cao cßn ch−a cao. - Vùc n−íc gÇn nh− chÞu §iÒu kiÖn tù nhiªn -TiÒm n¨ng ph¸t t¸c ®éng hoµn toµn cña kh«ng mÊy thuËn lîi triÓn du lÞch kh«ng biÓn cho ph¸t triÓn du lÞch cao. - Kh«ng hoÆc Ýt cã ®¶o (®Æc biÖt lµ nhãm - X¸c ®Þnh du lÞch lµ Ph©n bè ch¾n ngoµi, bê cÊu t¹o vòng vÞnh ven ®¶o). tiÒm n¨ng ®i kÌm víi trªn toµn 3 chñ yÕu lµ c¸t. - Ph¸t triÓn du lÞch ë c¸c tiÒm n¨ng kh¸c. d¶i bê - Nhãm vòng vÞnh thuéc quy m« nhá, chñ yÕu biÓn c¸c ®¶o phÝa Nam. khai th¸c du lÞch v¨n ho¸ (th¨m c¸c di tÝch lÞch sö - vÝ dô Nhµ tï C«n §¶o). ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 12
  16. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 B¶ng 11. Thèng kª tØ lÖ vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t du lÞch STT Sè l−îng Tû lÖ (%) Møc A B C A B C Vòng vÞnh 9 17 22 19 35 46 KÕt qu¶ thèng kª cho thÊy: sè l−îng vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch theo møc ®é −u tiªn; tèt: 9 c¸i, chiÕm 19%, chñ yÕu lµ nhãm vòng vÞnh thuéc B¾c Bé (H¹ Long, B¸i Tö Long, Tiªn Yªn - Hµ Cèi) Nam Trung Bé (Nha Trang- V¨n Phong, Cæ Cß), trung b×nh: 17 c¸i, chiÕm 35%, vµ kÐm: 22 c¸i, chiÕm 46%. 4. B¶o tån biÓn Theo tiªu chÝ lùa chän khi quy ho¹ch, mét khu b¶o tån biÓn lµ: tÝnh tù nhiªn nguyªn s¬, cã tÇm quan träng ®Þa sinh vËt, sinh th¸i, kinh tÕ - x· héi, khoa häc cã ý nghÜa quèc gia, quèc tÕ, cã tÝnh thùc tiÔn vµ kh¶ thi. Theo IUCN, cã 7 kiÓu khu b¶o tån biÓn (KBTB). (1) - Khu b¶o tån tù nhiªn nghiªm ngÆt (strictly natural reseves). (2) - Khu hoang d· (wilderness areas). (3) - V−ên quèc gia (national park). (4) - Khu b¶o tån loµi vµ khu sinh c− (marine habitat/species management areas). (5) - Khu b¶o tån c¶nh quan (protected landscape/seascape areas). (6) - Khu b¶o vÖ nguån lîi (managed resourse protected areas). (7) - Khu b¶o vÖ c«ng tr×nh v¨n ho¸ (natural monument). KBTB lµ ph−¬ng thøc hiÖu qu¶ nhÊt, Ýt tèn kÐm ®Ó duy tr× vµ qu¶n lý nguån lîi thuû s¶n, b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vµ ®¸p øng nhu cÇu sinh kÕ cña con ng−êi. Kinh nghiÖm trªn thÕ giíi cho thÊy mËt ®é sinh vËt trong c¸c KBTB t¨ng gÊp ®«i sau mét thêi gian thiÕt lËp (th−êng lµ 5 n¨m), cung cÊp Êu trïng vµ bæ sung h¶i s¶n non vµo vïng biÓn xung quanh nhê c¸c dßng h¶i l−u. HÖ sinh th¸i r¹n san h«, cá biÓn vµ hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn còng sÏ ®−îc phôc håi. Ngoµi ra, KBTB cßn cã sù hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i, nghiªn cøu khoa häc vµ gi¸o dôc céng ®ång. Ngµy 16 th¸ng 7 n¨m 2004, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 131/2004/Q§ - TTg, chÝnh thøc phª duyÖt Ch−¬ng tr×nh B¶o vÖ vµ Ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n ®Õn n¨m 2010, trong ®ã x¸c ®Þnh dù ¸n −u tiªn “Quy ho¹ch vµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc qu¶n lý c¸c khu b¶o tån biÓn”. HiÖn nay, ViÖt Nam cã tæng céng 20 KBTB vµ ven biÓn víi diÖn tÝch kho¶ng 226 400 ha. Vµo n¨m 1998 vµ 1999, ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn ®· nghiªn cøu c¬ së khoa häc ®Ò xuÊt hÖ thèng KBTB ViÖt Nam, lËp danh môc 15 KBTB vµ hiÖn nay Bé Thñy s¶n ®ang tr×nh ChÝnh phñ. Trong ®ã cã nh÷ng khu khu b¶o tån biÓn vµ v−ên Quèc gia liªn quan ®Õn vòng vÞnh (v−ên Quèc gia B¸i Tö Long - Qu¶ng Ninh, khu b¶o tæn biÓn Hßn Mun - Nha Trang). B¶ng 12. C¸c tiªu chÝ theo nhãm ®iÒu kiÖn cho ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng b¶o tån biÓn Sè lÇn xuÊt hiÖn trong Møc ®é −u tiªn trong tõng ®iÒu kiÖn Tiªu chÝ nhãm ®iÒu kiÖn C¶nh quan tù nhiªn §a d¹ng sinh häc ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 13
  17. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 RÊt hë - Møc ®é 1 trong KÐm KÐm c¶nh quan tù nhiªn. Møc ®é Hë Trung b×nh Trung b×nh 2 - Møc ®é 1 ®iÒu ®ãng kÝn Nöa kÝn, GÇn kÝn, kiÖn ®a d¹ng sinh Tèt Tèt RÊt kÝn häc. CÊu t¹o §¸ - Møc ®é 2 trong Tèt Tèt th¹ch C¸t c¶nh quan tù nhiªn. KÐm KÐm 2 häc chñ - Møc ®é 2 trong ®a Bïn Trung b×nh Trung b×nh yÕu bê d¹ng sinh häc. - Møc ®é 3 trong Biªn ®é Lín Tèt c¶nh quan tù nhiªn. thñy Võa 2 Trung b×nh Trung b×nh - Møc ®é 3 trong ®a triÒu ThÊp KÐm KÐm d¹ng sinh häc. B»ng ph−¬ng ph¸p ma trËn x¸c ®Þnh møc ®é −u tiªn cho b¶o tån biÓn theo c¸c tiªu chÝ, cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng: (1) - Møc ®é ®ãng kÝn cña vùc n−íc, (2) - CÊu t¹o th¹ch häc bê chñ yÕu, (3) - §é lín thñy triÒu lµ c¸c tiªu chÝ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn tiÒm n¨ng b¶o tån biÓn. Ngoµi ra, gi¸ trÞ cung cÊp nguån gièng cho c¸c ng− tr−êng liÒn kÒ (c¸c vÞnh ven ®¶o ®−îc −u tiªn h¬n c¸c vÞnh ven bê). Theo møc ®é −u tiªn, cÊp ®é b¶o tån ®−îc ph©n theo 3 møc sau: Møc ®é tèt: - C¸c vòng vÞnh ven bê B¾c Bé (Qu¶ng Ninh - Ninh B×nh), gÇn kÝn, nöa kÝn vµ rÊt kÝn, cã hÖ thèng ®¶o ch¾n ngoµi, cÊu t¹o th¹ch häc bê chñ yÕu lµ bïn, ®¸ gèc, ®é lín triÒu lín, cã mÆt t¹i mét sè vÞnh trong vÞnh vµ vÞnh ven ®¶o. - C¸c vòng vÞnh ven bê biÓn Nam Trung Bé (§µ N½ng ®Õn B×nh ThuËn), nöa kÝn, gÇn kÝn, rÊt kÝn, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ ®¸ gèc, c¸t, ®é lín triÒu võa vµ nhá. Møc ®é trung b×nh: - C¸c vòng vÞnh B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé vµ ven c¸c ®¶o phÝa nam, nöa kÝn, hë, ®é lín triÒu lín, võa, nhá, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t. Møc ®é kÐm: - C¸c vòng rÊt hë, cÊu tróc th¹ch häc bê chñ yÕu lµ c¸t vµ ®¸ gèc, ®é lín triÒu nhá, võa, lín. B¶ng 13. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng b¶o tån biÓn dùa vµo c¸c tiªu chÝ Møc Vïng §Æc tr−ng c¬ b¶n Gi¸ trÞ cÇn b¶o tån §¸nh gi¸ ®é ®Þa lý - Vùc n−íc ®−îc che ch¾n -B¶o tån ®a d¹ng - HiÖn nay: bëi hÖ thèng ®¶o ngoµi. c¶nh quan. + C¶nh quan t¹i mét sè - C¶nh quan trªn ®¶o vµ -B¶o tån c¸c hÖ khu vùc ®ang bÞ x©m d−íi n−íc ®a d¹ng vµ sinh th¸i ®Æc thï. ph¹m, ®Æc biÖt lµ khai th¸c 1 B¾c Bé phong phó. -B¶o tån nguån ®¸ t¹i c¸c ®¶o ®¸ v«i trong - Cã mÆt nhiÒu hÖ sinh gen. vÞnh B¸i Tö Long, mét sè th¸i ®Æc thï: hÖ sinh th¸i -B¶o tån n¬i sinh b·i bÞ san lÊp biÕn thµnh rõng ngËp mÆn, hÖ sinh c−, ph¸t triÓn cña khu d©n c− (thÞ trÊn V©n th¸i r¹n san h«, hÖ sinh c¸c loµi sinh vËt §ån). ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 14
  18. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 th¸i th¶m cá biÓn. ®Æc biÖt lµ c¸c loµi + C¸c hÖ sinh th¸i ®ang bÞ - N¬i sinh c−, cung cÊp thñy sinh. ®i do¹: rõng ngËp mÆn bÞ nguån gièng cho c¸c vïng khai th¸c lµm ®Çm nu«i biÓn kÒ cËn t¹o nªn c¸c trång thñy s¶n (vÞnh Tiªn ng− tr−êng. Yªn - Hµ Cèi…), hÖ sinh th¸i r¹n san h« suy gi¶m ®é phñ, thµnh phÇn loµi t¹i vÞnh H¹ Long, v.v. - §¸nh gi¸: b¶o tån c¶nh quan, hÖ sinh th¸i tr−íc sù t¸c ®éng cña con ng−êi. Phôc vô du lÞch, nghiªn cøu khoa häc, gi¸o dôc céng ®ång ven biÓn vÒ b¶o tån biÓn. - Vùc n−íc kÐm yªn tÜnh - B¶o tån ®a d¹ng Sù cã mÆt c¸c d¹ng c¶nh h¬n vïng B¾c Bé. c¶nh quan. quan còng nhu c¸c hÖ sinh - Cã mÆt mét sè lo¹i c¶nh - B¶o tån c¸c hÖ th¸i ®i kÌm, vµ m«i tr−êng Ýt quan tiªu biÓu (c¶nh quan sinh th¸i ®Æc thï, bÞ t¸c ®éng do ho¹t ®éng cña trªn cån c¸t ven bê, c¶nh ®Æc biÖt lµ c¸c hÖ con ng−êi, rÊt thÝch hîp Nam quan ®¶o) nh−ng quy m« sinh th¸i d−íi n−íc thµnh lËp c¸c khu b¶o tån Trung vµ diÖn tÝch kh«ng lín. (hÖ sinh th¸i r¹n san biÓn. Ngoµi viÖc b¶o vÖ c¶nh Bé vµ - Chñ yÕu cã mÆt c¸c hÖ h«, hÖ sinh th¸i quan, ®a d¹ng sinh häc nã ven ®¶o sinh th¸i d−íi n−íc (hÖ rong, cá biÓn). cßn phôc vô nghiªn cøu phÝa sinh th¸i r¹n san h«, hÖ - B¶o tån nguån khoa häc, thu hót du kh¸ch nam sinh th¸i th¶m cá biÓn. gen. vµ gi¸o dôc c«ng ®ång ven -N¬i sinh c−, cung cÊp - B¶o tån n¬i sinh biÓn vÒ b¶o tån biÓn. nguån gièng cho c¸c vïng c−, ph¸t triÓn cña biÓn kÒ cËn t¹o nªn c¸c c¸c loµi sinh vËt ng− tr−êng. ®Æc biÖt lµ c¸c loµi thñy sinh. - Vùc n−íc chÞu t¸c ®éng B¶o tån mét sè kiÓu Gi¸ trÞ b¶o tån thÊp, nªn kÕt B¾c, m¹nh cña ®éng lùc biÓn. c¶nh quan vµ hÖ hîp ph¸t triÓn gi÷a b¶o tån Nam - C¶nh quan kÐm ®a d¹ng. sinh th¸i ®Æc thï t¹i vµ ph¸t trÓn du lÞch. Trung - HÖ sinh th¸i víi n¨ng c¸c ®¶o ven biÓn 2 Bé vµ su¸t sinh häc thÊp (hÖ phÝa Nam. ven ®¶o sinh th¸i b·i triÒu r¹n ®¸, phÝa b·i triÒu c¸t. nam - §a d¹ng sinh häc thÊp. - Vùc n−íc gÇn nh− chÞu TÝnh ®a d¹ng c¶nh ¦u tiªn ph¸t triÓn cho tiÒm t¸c ®éng hoµn toµn cña quan vµ c¸c hÖ sinh n¨ng kh¸c. biÓn th¸i thÊp, gi¸ trÞ b¶o TÊt c¶ - C¶nh quan nghÌo nµn, tån thÊp. 3 c¸c chñ yÕu lµ c¶nh quan ven vïng bê: b·i triÒu c¸t, ®¸ gèc. - HÖ sinh th¸i ®i kÌm cã n¨ng suÊt sinh häc thÊp (hÖ sinh th¸i b·i triÒu). B¶ng 14. Thèng kª tØ lÖ vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng b¶o tån ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 15
  19. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 Sè l−îng Tû lÖ (%) Møc A B C A B C Vòng vÞnh 9 20 19 19 42 39 Sè l−îng vòng vÞnh cã tiÒm n¨ng b¶o tån theo møc ®é −u tiªn; tèt: 9 c¸i, chiÕm 19%, chñ yÕu lµ nhãm vòng vÞnh thuéc B¾c Bé (®Æc biÖt khi vùc ®«ng b¾c vÞnh Tiªn Yªn - Hµ Cèi, H¹ Long, B¸i Tö Long), Nam Trung Bé vµ ven c¸c ®¶o. Trung b×nh: 20 c¸i, chiÕm 42%, vµ kÐm: 19 c¸i, chiÕm 39%. 5. §¶m b¶o an ninh, quèc phßng BiÓn lµ cöa ngâ giao l−u kinh tÕ - v¨n ho¸ v« cïng quan träng cña mçi quèc gia cã biÓn, ®ång thêi còng lµ n¬i lu«n lu«n bÞ ®èi ph−¬ng t×m c¸ch th©m nhËp, tÊn c«ng tõ trªn kh«ng, mÆt n−íc vµ d−íi n−íc. Chèng x©m nhËp, tÊn c«ng cña ®èi ph−¬ng tõ biÓn lµ nhiÖm vô nÆng nÒ cña bÊt cø quèc gia cã biÓn nµo trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt nh÷ng ®¶o quèc nh−: NhËt B¶n, Philippines, Indonesia, Cu Ba v.v. còng nh− c¸c quèc gia cã biÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ViÖt Nam tr−íc ®©y ®Òu hÕt søc coi träng canh phßng tõ phÝa biÓn. Theo truyÒn thuyÕt, trong thêi kú tù chñ (40 - 43) Tr−ng N÷ V−¬ng ®· cö n÷ t−íng Lª Ch©n xuèng miÒn biÓn phô tr¸ch phßng thñ vïng bê biÓn. Trong Quèc triÒu h×nh luËt (Nhµ TrÇn, 1230), cã tíi 5 ®iÒu vÒ biÓn vµ viÖc bu«n b¸n víi n−íc ngoµi th«ng qua ®−êng biÓn, v.v. Nh÷ng ®¹o qu©n x©m l−îc n−íc ta tr−íc ®©y (Tèng, Nguyªn - M«ng, Minh, Ph¸p, Mü) ®Òu tËn dông ®−êng biÓn tiÕn vµo. GiÆc Ph¸p næ ph¸t sóng ®Çu tiªn t¹i c¶ng §µ N¨ng n¨m 1858 x©m l−îc n−íc ta, lµ mét minh chøng vÒ sù x©m l−îc cña ®èi ph−¬ng tõ biÓn. NhËn thøc tÇm quan träng cña chiÕn l−îc phßng thñ bê biÓn, ngay sau khi giµnh ®−îc ®éc lËp, §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· thµnh lËp lùc l−îng h¶i qu©n ®Ó b¶o vÖ vïng biÓn. Ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1955. Bé Quèc phßng ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 284/Q§ vÒ viÖc thµnh lËp Côc phßng thñ bê biÓn. Th¸ng 1 n¨m 1959, Bé Quèc phßng ®· ra NghÞ ®Þnh sè 322/NA vÒ thµnh lËp Côc H¶i qu©n thay cho Côc Phßng thñ bê biÓn. Ngay tõ khi thµnh lËp, Côc Phßng thñ bê biÓn x¸c ®Þnh râ nhiÖm vô: gióp Bé Tæng t− lÖnh chØ huy bé ®éi phßng thñ bê biÓn vµ trùc tiÕp ®µo t¹o c¸n bé, nh©n viªn, thñy thñ, s¶n xuÊt c¸c ph−¬ng tiÖn, dông cô thñy vµ x©y dùng c¸c thñy ®éi phßng thñ bê biÓn vµ ph©n khu. Vai trß cña hÖ thèng vòng vÞnh ®èi víi an ninh, quèc phßng ®Æc biÖt lµ phßng thñ bê biÓn thÓ hiÖn qua vÞ trÝ chiÕn l−îc trong phßng thñ vµ ph¶n c«ng vµ n¬i x©y dùng ®ån bèt, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ qu©n sù. Vai trß nµy ®−îc xem xÐt dùa trªn c¸c tiªu chÝ néi hµm cña ®èi t−îng: (1) - møc ®é ®ãng kÝn cña vùc n−íc - bao hµm c¶ tiªu chÝ h×nh th¸i ®Þa h×nh, (2) - cÊu tróc th¹ch häc bê, (3) - ®é lín thñy triÒu, (4) - mòi nh« ®¸ gèc. C¸c tiªu chÝ cã vai trß liªn hoµn trong phßng thñ bê biÓn, sù ph©n cÊp ®¸nh gi¸ c¸c tiªu chÝ theo tõng gi¸ trÞ sö dông mang tÝnh t−¬ng ®èi vµ dùa trªn gi¸ trÞ næi bËt cña tiªu chÝ ®èi víi tõng gãc ®é phßng thñ bê biÓn. B¶ng 5. Thèng kª, xÕp s¾p c¸c tiªu chÝ theo nhãm ®iÒu kiÖn Møc ®é −u tiªn trong tõng ®iÒu kiÖn Tiªu chÝ Sè lÇn xuÊt hiÖn trong nhãm ®iÒu kiÖn Phßng thñ, X©y dùng ph¶n c«ng ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 16
  20. §Ò tµi KC. 09-22. Chuyªn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p, m« h×nh nguyªn t¾c sö dông hîp lý tµi nguyªn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vòng vÞnh träng ®iÓm vµ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng 2005 RÊt hë, hë kÐm Møc ®é Nöa kÝn, gÇn - Møc ®é 1 ®èi víi gi¸ trÞ phßng 1 tèt ®ãng kÝn kÝn thñ vµ ph¶n c«ng. RÊt kÝn rÊt tèt §¸ - Møc ®é 1 ®èi víi tiÒm n¨ng x©y Tèt CÊu t¹o dùng c¨n cø, l¾p ®Æt thiÕt bÞ qu©n th¹ch häc C¸t 1 trung b×nh sù. bê chñ yÕu Bïn kÐm lín tèt Biªn ®é Trung b×nh - Møc ®é 2 ®èi víi gi¸ trÞ phßng trung b×nh 1 thñy triÒu thñ vµ ph¶n c«ng. nhá kÐm ®¶o ch¾n hçn -Møc ®é 2 ®èi víi tiÒm n¨ng x©y hîp dùng c¨n cø, l¾p ®Æt hÖ thèng tèt trung b×nh H×nh thøc phßng thñ. 2 t¹o vÞnh mòi nh« ®¸ - Møc ®é 2 ®èi víi tiÒm n¨ng x©y gèc dùng c¨n cø vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ trung b×nh tèt phßng thñ. KÕt qu¶ ph©n tÝch, thèng kª cho thÊy 4 tiªu chÝ: møc ®é ®ãng kÝn, cÊu t¹o th¹ch häc bê chñ yÕu, biªn ®é thñy triÒu, ®¶o ch¾n hçn hîp vµ mòi nh« ®¸ gèc cã gi¸ trÞ ®èi víi phßng thñ bê biÓn. B¶ng 16. Ma trËn so s¸nh cÆp ®«i, x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng phßng thñ theo c¸c tiªu chÝ. møc ®é ®ãng CÊu t¹o th¹ch häc §¶o ch¾n hçn hîp §é lín C¸c tiªu chÝ kÝn bê chñ yÕu vµ mòi nh« ®¸ gèc triÒu A B C D E F H Møc ®é A x ®ãng kÝn B B x CÊu t¹o C A B x kh«ng liÖt th¹ch häc kª bê chñ yÕu D A B C x H×nh thøc E E E E E x t¹o vÞnh F F B F F E x Biªn ®é H A B H H E H x triÒu Dùa vµo b¶ng ®¸nh gi¸ møc ®é −u tiªn ®èi t−îng b»ng ma trËn so s¸nh cÆp ®«i. TiÒm n¨ng phßng thñ bê biÓn ®−îc ph©n thµnh c¸c møc sau: Møc ®é thô©n lîi - C¸c vòng vÞnh thuéc vïng B¾c Bé, gÇn kÝn, nöa kÝn vµ rÊt kÝn, cÊu t¹o bëi hÖ thèng ®¶o ch¾n ngoµi, biªn ®é thñy triÒu lín. - C¸c vòng vÞnh thuéc vïng Trung Bé rÊt kÝn, cÊu t¹o bê tõ ®¸ gèc, cã hÖ thèng ®¶o ch¾n ngoµi. ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn (ViÖn Khoa häc ViÖt Nam) 17
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược