Xem mẫu
- Bo m ch ch
Thu t ng Bo m ch ch thư ng dùng nhi u nh t trong ngành công nghi p máy tính nói chung
như m t t dành riêng, m c dù có r t nhi u thi t b khác cũng có th có b n m ch chính ñư c g i
là "bo m ch ch ". Bài vi t này nói ñ n Bo m ch ch trong các máy tính nói chung mà chú tr ng
nhi u hơn là c a máy tính cá nhân.
Bo m ch ch c a máy tính trong ti ng Anh là motherboard hay mainboard và thư ng ñư c
nhi u ngư i g i t t là: mobo, main.
Các thi t b thư ng có m t trên bo m ch ch
nh m t bo m ch ch theo chu n ATX
ð c ñi m:B trí t n nhi t b ng ng d n nhi t c u nam-c u b c-transistor
Có 3 khe PCI Express X16 cho các bo m ch ñ ho ho t ñ ng ch ñ Crossfire
Trong các thi t b ñi n t Bo m ch ch là m t b n m ch ñóng vai trò là trung gian giao ti p gi a
các thi t b v i nhau. M t cách t ng quát, nó là m ch ñi n chính c a m t h th ng hay thi t b
ñi n t . Có r t nhi u các thi t b g n trên bo m ch ch theo cách tr c ti p có m t trên nó, thông
qua các k t n i c m vào ho c dây d n liên k t, ph n này trình bày sơ lư c v các thi t b ñó, chi
ti t v các thi t b xin xem theo các liên k t ñ n bài vi t c th v chúng.
• Chipset c u b c cùng v i chipset c u nam s quy t ñ nh s tương thích c a bo m ch ch
ñ i v i các CPU và ñôi khi là hi u năng c a bo m ch ch .
• BIOS: Thi t b vào/ra cơ s , r t quan tr ng trong m i bo m ch ch , chúng ch a thi t ñ t
các thông s làm vi c c a h th ng. BIOS có th ñư c liên k t hàn dán tr c ti p vào bo
m ch ch ho c có th ñư c c m trên m t ñ c m ñ có th tháo r i.
• Các linh ki n, thi t b khác: H u h t còn l i là linh ki n ñi n t (gi ng như các linh ki n
ñi n t trong các bo m ch ñi n t thông thư ng).
- K t n i v i bo m ch ch
• Ngu n máy tính: Không th thi u trong h th ng, ngu n máy tính cung c p năng lư ng
cho h th ng và các thi t b ngo i vi ho t ñ ng.
• CPU: Thư ng ñư c c m vào bo m ch ch thông qua các ñ c m (socket) riêng bi t tuỳ
theo t ng lo i CPU (dùng t "c m" ch là tương ñ i b i các ñ c m hi n nay s d ng ti p
xúc)
• RAM: R t quan tr ng trong h th ng máy tính, RAM ñư c c m trên bo m ch ch thông
qua các khe c m riêng cho t ng th lo i.
• Bo m ch ñ ho : S d ng tăng t c ñ ho máy tính, m t s bo m ch ch có th không
s d ng ñ n bo m ch ñ ho b i chúng ñư c tích h p s n trên bo m ch ch .
• Bo m ch âm thanh: M r ng các tính năng âm thanh trên máy tính, m t s bo m ch ch
ñã ñư c tích h p s n bo m ch âm thanh.
• c ng: Không th thi u trong h th ng máy tính cá nhân. M t s máy tính tuân theo
chu n PC nhưng s d ng trong công nghi p có th không s d ng ñ n c ng truy n
th ng, chúng ñư c s d ng các lo i flash.
• CD, DVD: Các ñĩa quang.
• ñĩa m m: Hi n nay các máy tính cá nhân thư ng không c n thi t ñ n chúng, tuy nhiên
trong m t s h th ng cũ ñĩa m m v n t n t i thư ng dùng ñ sao lưu hay nâng c p
BIOS.
• Màn hình máy tính: Ph c v giao ti p gi a máy tính v i ngư i s d ng.
• Bàn phím máy tính: S d ng nh p d li u và làm vi c v i máy tính.
• Chu t (máy tính): Ph c v ñi u khi n và làm vi c v i máy tính.
• Bo m ch m ng: S d ng k t n i v i m ng. Bo m ch m ng có th ñư c tích h p s n trên
bo m ch ch ho c ñư c c m vào các khe PCI ho c ISA (v i các h th ng máy tính cũ
trư c kia).
• Modem: S d ng k t n i v i Internet ho c m t máy tính t xa.
• Loa máy tính: Xu t âm thanh ra loa máy tính; Thi t b này k t n i tr c ti p v i các bo
m ch ch ñư c tích h p bo m ch âm thanh trên nó. Trong trư ng h p khác nó k t n i
thông qua giao ti p USB ho c bo m ch âm thanh r i.
• Webcam: S d ng cho tán ng u tr c tuy n, h i h p tr c tuy n...
• Máy in: Dùng trích xu t văn b n, hình nh ra gi y.
• Máy quét: S d ng s hoá các b c nh ho c văn b n.
Thi t b khác liên quan
• V máy tính là thi t b mà bo m ch ch c n l p ñ t trong nó cùng v i các thi t b khác (
trên) c u thành nên m t máy tính hoàn ch nh. Tuy nhiên ñôi khi m t s overlocker có th
không c n s d ng ñ n thi t b này nh m t o ra h th ng máy tính d dàng cho vi c tháo
l p, thay ñ i và thu n ti n cho vi c làm mát các thi t b c a h .
C u trúc bo m ch ch
C u trúc s d ng CPU c a hãng Intel
- C u trúc bo m ch ch s d ng CPU c a hãng Intel
C u trúc m t bo m ch ch tiêu bi u s d ng CPU c a hãng AMD. ði m khác bi t ñây là CPU
ñư c n i th ng t i RAM không thông qua Chipset c u b c
C u trúc bo m ch ch sơ lư c gi i nghĩa như sau:
CPU k t n i v i Chipset c u b c (North Bridge), t i ñây chipset c u b c giao ti p v i RAM và
- bo m ch ñ ho . Nói chung, c u trúc máy tính cá nhân dùng b x lý Intel ñ n th i ñi m năm
2007 CPU s d ng RAM thông qua chipset c u b c. Chipset c u b c ñư c n i v i chipset c u
nam thông qua bus n i b . Do tính ch t làm vi c "n ng nh c" c a chipset c u b c nên chúng
thư ng to nhi u nhi t, bo m ch ch thư ng có các t n nhi t cho chúng b ng các hình th c khác
nhau.
Chipset c u nam n i v i các b ph n còn l i, bao g m các thi t b có tính năng nh p/xu t (I/O)
c a máy tính bao g m: các khe m r ng b ng bus PCI, c ng, quang, USB, Ethernet...
C u trúc s d ng CPU c a hãng AMD
V cơ b n, c u trúc bo m ch ch s d ng CPU c a hãng AMD gi ng như c u trúc c a bo m ch
ch s d ng CPU c a hãng Intel. AMD cũng như nhi u hãng khác ñ u chưa ñưa ra ñ nh hư ng
riêng c a mình mà ph i theo c u trúc c a Intel b i s phát tri n c a máy tính cá nhân ngay t
th i ñi m sơ khai ñã phát tri n theo c u trúc n n t ng c a các hãng IBM - Intel. Ph n này ch nói
ra nh ng s khác bi t nh trong c u trúc bo m ch ch s d ng CPU c a AMD so v i bo m ch
ch s d ng CPU c a hãng Intel: v m t s c u trúc bo m ch ch cho b x lý AMD có th cho
phép CPU giao ti p tr c ti p v i RAM mà ñi u này c i thi n ñáng k s "th t c chai" thư ng
th y c u trúc bo m ch ch s d ng CPU c a hãng Intel. V i th h chipset X58/P5x/H5x, Intel
ñã gi m t i cho chíp c u b c b ng vi c chuy n các bus giao ti p v i Ram và VGA lên CPU qu n
lý.
C u t o b n m ch in c a bo m ch ch
B n m ch in c a bo m ch ch có c u t o khác bi t m t chút so v i các b n m ch in c a các thi t
b ñi n t thư ng th y khác. ða s các b n m ch in các m ch ñi n ñơn gi n ñ u có c u t o hai
m t (m t trư c và m t sau) ñ ch a các ñư ng d n trên nó. Do có r t nhi u các ñư ng d n ho t
ñ ng v i t n s khác nhau nên (theo quy t c chung) b n m ch ph i ñư c thi t k v i các ñư ng
d n không gây nhi u sang nhau, ñây là m t ñi m khác bi t khi n vi c thi t k b n m ch c a bo
m ch ch khác v i các bo m ch thông thư ng.
bo m ch ch , do ch a nhi u linh ki n v i các ñư ng d n l n nên chúng ñư c thi t k t 3 ñ n
5 l p (th m trí nhi u hơn): Ngoài hai l p m t trư c và m t sau thì gi a c a bo m ch cũng có
các ñư ng d n.
Ngoài tác d ng ñ c m và dán các linh ki n trên b m t nó, bo m ch ch còn ñư c thi t k ñ
truy n m t ph n nhi t t các thi t b to nhi t trên nó và truy n nhi t ra m t di n tích r ng ñ
ñư c làm mát b ng không khí. ASUS là m t hãng ph n c ng c a ðài Loan thư ng r t thành
công trong vi c thi t k t n nhi t ra b n m ch c a bo m ch ch .
T n nhi t trên bo m ch ch
Do có nhi u linh ki n có th phát nhi t t i tr c ti p ho c ñư c c m, g n trên bo m ch ch nên
v n ñ t n nhi t r t ñư c coi tr ng trong thi t k .
Phương th c t n nhi t thư ng th y trên bo m ch ch bao g m:
- • S d ng các t m, phi n t n nhi t b ng nhôm ho c ñ ng ñ c l p v i cách truy n nhi t t
nhiên ra môi trư ng xung quanh ho c t n d ng lu ng gió t qu t CPU th i ra.
• S d ng qu t t o s t n nhi t cư ng b c, tuy nhiên cách dùng qu t hi n nay d n ít ñư c
dùng b i s r i ro có th x y ñ n khi bo m ch ch ñư c s d ng sau vài năm và qu t có
th b hư h ng d n ñ n thi t b ñư c t n nhi t b ng qu t này s b hư h ng.
• S d ng công ngh ng truy n nhi t ñ liên k t các c m chi ti t c n t n nhi t v i nhau.
Các c m ñư c g n k t v i nhau thư ng là: Chipset c u b c-Chipset c u nam-Transistor
ñi u ti t ñi n năng cho CPU và bo m ch ch .
• Cho phép s t n nhi t b ng nư c v i các h th ng t n nhi t nư c g n ngoài b ng cách
thi t k các ñ u c m ng nư c ch s n.
Các thi t b c n t n nhi t trên bo m ch ch :
• Chipset c u b c là thi t b mà b t kỳ bo m ch ch nào cũng ph i t n nhi t cho nó b i s
phát nhi t l n t a ra b i chúng là c u n i quan tr ng c a h th ng và làm vi c liên t c.
Nhi u bo m ch ch tích h p s n bo m ch ñ ho trong chipset c u b c khi n chúng càng
to nhi t nhi u hơn.
• Chipset c u nam m i ñư c coi tr ng s t n nhi t trong th i gian g n ñây (trư c ñây
chúng thư ng ñư c ñ tr n mà không ñư c g n b t kỳ m t t m t n nhi t nào) b i các tính
năng và thi t năng m r ng có th làm nó ho t ñ ng m nh hơn và phát nhi t nhi u hơn.
• Các transistor trư ng cho ph n ñi u ch ngu n c a bo m ch ch và CPU: Nhi u bo m ch
ch thi t k áp m t lưng c a các transistor này xu ng tr c ti p bo m ch ñ t n nhi t ra bo
m ch, m t s bo m ch ch thi t k các t m phi n t n nhi t riêng, s ít các bo m ch ch
cao c p thi t k ng truy n nhi t liên k t chúng v i các thi t b t n nhi t khác.
Thi t k riêng c a các nhà s n xu t ph n c ng
Các nhà s n xu t ph n c ng luôn t o ra các s thay ñ i trong thi t k c u trúc c a bo m ch ch
nên m i hãng khác nhau s t o ra m t s thay ñ i nào ñó so v i các ki n trúc thông thư ng ñ
hư ng s chú ý c a khách hàng. Chính ñi u ñó ñã thúc ñ y công ngh phát tri n, t o ra s phát
tri n không ng ng.
S thay ñ i thi t k có th k ñ n:
• Tăng s khe c m PCI-Express X16 lên 3-4 khe ñ có th ho t ñ ng v i ñ ng th i 2-4 bo
m ch ñ ho h tr công ngh CrossFire.
• T o ra nh ng phương th c t n nhi t hi u qu .
• Cho phép ép xung c a h th ng.
• Thay ñ i các lo i linh ki n truy n th ng b ng các linh ki n t t hơn, b n hơn và ch u ñ ng
ñư c nhi t ñ cao hơn: Ví d vi c s d ng các t r n thay cho t hoá thông thư ng.
Các chu n bo m ch ch thông d ng ñ n năm 2007
Chu n ATX
- ð u n i ngu n 24 chân theo chu n ATX
ATX là chu n bo m ch ch thông d ng nh t hi n nay, chúng ñư c phát tri n có ch n l c trên
n n các chu n cũ (Baby-AT và LPX) v i s thay ñ i c a thi t k và liên quan nhi u ñ n vi c
thay ñ i ñ u n i ngu n v i ngu n máy tính, tính năng qu n lý ñi n năng thông minh và s thay
ñ i nút kh i ñ ng m t phiên làm vi c. M t thay ñ i khác là s t p h p các c ng k t n i vào/ra v
phía sau c a h th ng máy tính cá nhân (bao g m các khe c m m r ng phía dư i và c m c ng
vào/ra phía trên (I/O connector panel) ñ i v i v máy tính ki u ñ ng).
Hình minh ho ñ u tiên c a bài vi t này là m t bo m ch ch theo chu n ATX.
ð u n i ngu n cho bo m ch ch theo chu n ATX:
ð u n i ngu n cho bo m ch ch theo chu n ATX bao g m hai lo i ñ u: 20 chân và 24
chân.
Hình ph n trên: ð u n i 24 chân cung c p ñi n năng cho bo m ch ch ; hình dư i: ð u
n i vào bo m ch ch cung c p ngu n +12V cho CPU
Theo s quy ư c (như hình) thì các ñ u n i 20 chân ch khác bi t 4 chân dư i cùng. N u
b các chân 11, 12, 23, 24 (theo quy ư c như hình) thì ñ u n i 24 chân tr thành ñ u n i
20 chân. Chính vì ñi u này mà m t s ngu n máy tính ñã thi t k lo i ñ u c m 20+4 chân
phù h p cho c hai lo i bo m ch ch .
Thay ñ i nút Power so v i các chu n cũ:
Nút power các chu n cũ thu c th lo i "công t c", chúng có nguyên lý ho t ñ ng gi ng
như các công t c b t ñèn thông thư ng trong dân d ng (ñây là ñi u t o lên s d phân
bi t các chu n ATX và chu n cũ). Theo chu n ATX thì nút "Power" trên v máy tính là
m t nút nh n "m m" (chúng t ñàn h i v tr ng thái 0 sau khi b m), nút này có th ñư c
l a ch n tuỳ bi n thành các ch c năng khác nhau khi máy tính ñã kh i ñ ng vào h ñi u
hành (Ví d có th tr thành m t trong các nút: Stand by, Hibernate, Shutdown).
- Chu n BTX
BTX là m t chu n m i xu t hi n và thư ng ch dùng cho các h th ng máy tính cá nhân cao c p,
ñi m ñ c bi t c a bo m ch ch theo chu n này là s s p x p l i v trí c a các thi t b trên bo
m ch ch nh m t o ra s lưu thông không khí t i ưu trong thùng máy.
CPU ñư c chuy n g n ra phía trư c c a thùng máy cùng v i qu t t n nhi t CPU thi t k ki u
th i ngang (song song v i bo m ch ch ) s l y gió t phía m t trư c c a v máy (ñư c thi t k
b t bu c các lư i thoáng). Cách thi t k này c i ti n so v i chu n ATX b i CPU theo chu n
ATX có th s d ng lu ng gió lu n qu n n u không ñư c thi t k thông thoáng và ñ nh hư ng
gió h p lý ho c s d ng v máy tính theo chu n 38°.
Lu ng gió ñ u vào sau khi làm mát CPU có th ti p t c làm mát bo m ch ñ ho , m t ph n thoát
ra phía sau theo qu t thông gió c a v máy tính phía sau, m t ph n qua RAM ñ thoát ra ngoài
thông qua ngu n máy tính.
K t n i ngu n c a chu n BTX không có khác bi t so v i c a chu n ATX 24 chân.
BTX hi n nay chưa tr thành thông d ng v i ña s ngư i dùng do ñó các hãng s n xu t ph n
c ng cũng chưa cho ra ñ i nhi u lo i bo m ch ch theo chu n này.
Các chu n kích thư c c a bo m ch ch
Hình nh so sánh kích thư c các lo i bo m ch ch v i các kh gi y (ví d kh A4)
- Kích thư c c a bo m ch ch thư ng ñư c chu n hoá ñ ñ m b o tương thích v i các v máy
tính.
Có các lo i kích thư c sau:
Các chu n c ñi n trư c ñây
• Baby-AT: 216 mm × 254-330 mm
• Full-size AT: 305 mm × 279–330 mm
• LPX: 229 mm × 279–330 mm
• WTX: 355.6 mm × 425.4 mm
• ITX: 215 mm x 191 mm
Các chu n hi n t i
• BTX: 325 x 267 mm
• microBTX: 264 x 267 mm
• pico BTX: 203 x 267 mm
• ATX: 305 x 244 mm
• mini ATX: 284 x 208 mm
• microATX: 244 x 244 mm
• flexATX: 229 x 191 mm
• Mini-ITX: 170 x 170 mm
Kích thư c không theo chu n
Trong m t s trư ng h p các nhà s n xu t máy tính có th s n xu t các bo m ch ch v i kích
thư c riêng c a h nhưng lo i này ch ñư c l p ráp t i các máy tính ñ ng b mà không ñư c bán
riêng l ra th trư ng
nguon tai.lieu . vn
