- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Ý thức pháp luật của cá nhân, cộng đồng về vấn đề bạo lực, phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em, thực trạng và giải pháp
Xem mẫu
- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸p luËt phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em
ThS. Phan ThÞ LuyÖn *
B o l c i v i ph n và tr em là hi n
tư ng xã h i mang tính toàn c u, tr
thành m i lo ng i c a c ng ng qu c t .
các quy n và nghĩa v c a mình. Pháp l nh
dân s năm 2003 lên án vi c dùng vũ l c
ngăn c n ho c ép bu c s d ng các bi n
Trên th gi i, trung bình c ba ph n thì có pháp k ho ch hoá gia ình. Tháng 7/2004,
m t ngư i ph i ch u ng b o l c trong su t Th tư ng Chính ph ã kí Quy t nh s
cu c i c a h . Vì th , v n b ol c i 130/2004/Q -TTg phê duy t K ho ch hành
v i ph n và tr em ngày càng ư c xem xét ng qu c gia c a Vi t Nam giai o n 2004
m t cách nghiêm túc. Các t ch c qu c t , - 2010 v phòng ch ng buôn bán ph n và
các nhà ho ch nh chính sách, nh ng ngư i tr em. K ho ch này ã phân nh vai trò và
cung c p d ch v , các nhóm ph n và nam trách nhi m cho m t s b và t ch c, oàn
gi i ã và ang lên ti ng nhi u hơn nh m th . Tháng 5/2005, Th tư ng ã kí Quy t
ch ng l i n n b o hành i v i ph n và tr nh s 106/2005/Q -TTg phê duy t Chi n
em. ã có s thay i v ý th c i v i m i lư c v gia ình c a Vi t Nam, chi n lư c
cá nhân và c ng ng xã h i, ngư i ta th a này ã ưa ra m c tiêu gi m m nh b o l c
nh n r ng b o l c i v i ph n và tr em là gia ình. Lu t bình ng gi i và Lu t phòng,
v n s c kho c ng ng c n ư c ưu tiên ch ng b o l c gia ình cũng ã ư c ban
trong quá trình xây d ng pháp lu t cũng như hành. Tuy nhiên, hi n tư ng b o l c i v i
các lĩnh v c khác c a i s ng xã h i. Bài ph n và tr em v n ngày m t gia tăng.
vi t này tìm hi u v n b o l c, phòng, Theo báo cáo c a B công an, trên toàn
ch ng b o l c i v i ph n và tr em qua qu c c kho ng 2-3 ngày l i có m t n n
th c tr ng ý th c pháp lu t c a cá nhân, nhân liên quan n b o l c gia ình. Ba tháng
c ng ng và m t s gi i pháp kh c ph c. u năm 2006, có 30,5% s v hành hung
1. Th c tr ng ý th c pháp lu t c a cá ngư i có liên quan n b o l c gia ình.
nhân, c ng ng v v n b o l c và phòng, Theo th ng kê c a C c b o v chăm sóc
ch ng b o l c i v i ph n và tr em tr em, B lao ng-thương binh và xã h i
phòng, ch ng hi n tư ng b o l c i thu ư c qua báo chí, ph n ánh và x lí cho
v i ph n và tr em, ng và Nhà nư c ã th y trong ba năm t 2005-2007, s v xâm
ban hành nhi u chính sách, pháp lu t nh m h i, b o l c tr em trong gia ình tăng g p 3
b o v và chăm sóc gia ình c bi t là ph
n và tr em. T ó ph n và tr em có * Gi ng viên Khoa lí lu n chính tr
nhi u i u ki n thu n l i hơn th c hi n Trư ng i h c Lu t Hà N i
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 11
- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸p luËt phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em
l n, s v xâm h i tr em nơi công c ng ngư i ư c h i tr l i ã nghe nói n b o
tăng 7 l n, xâm h i tr em trư ng h c tăng l c gia ình. Như v y, có t i 45,1% s ngư i
13 l n. Hàng ngày, trên các phương ti n ư c h i chưa bao gi nghe nói v v n này.
thông tin i chúng ăng t i không ít nh ng M c nghe nói n b o l c gia ình tăng t
thông tin liên quan t i b o l c i v i tr em. l thu n v i trình h c v n. Ngư i dân
ã có s thay i trong ý th c c a ngư i các t nh mi n B c ư c nghe nói nhi u hơn
dân v m c nghiêm tr ng c a hành vi n phòng, ch ng b o l c gia ình hơn các
này. H ã lên ti ng và kêu g i s giúp t nh mi n Nam và có s gi m d n v m c ,
c a c ng ng xã h i. Nghiên c u c a Vi n càng vào mi n ông Nam b thì t l ngư i
khoa h c xã h i Vi t Nam năm 2005 t i 13 dân càng ít nghe nói n v n phòng, ch ng
t nh và thành ph v b o l c gia ình v i b o l c gia ình. Cao nh t là Hà N i 76%,
4.175 ngư i (53,3% là ph n ). K t qu Nam nh 71,5%, Thanh Hoá 67%, th p nh t
nghiên c u cho th y 21,2% ph n nói r ng là Trà Vinh 33% và ng Tháp là 42%.
h ã b ch ng m ng ch i và 22,5% nam Theo trình h c v n, trong s 25,5%
gi i th a nh n h ã t ng m ng ch i v . không bi t hành vi b o l c là gì, thì h c v n
G n 6% ph n tr l i h ã b ch ng ánh càng th p t l không bi t n b o l c càng
cao: Dư i ti u h c 44,2%; trung h c cơ s
và 0,5% th a nh n h ã t ng ánh ch ng,
17,3%; trung h c ph thông 11,7%; trung
4,6% nam gi i nói h ã t ng ánh v và
h c, cao ng, i h c1,9%. Có 19% nam gi i
0,7% tr l i h ã t ng b v ánh.
và 31% ph n trong m u nghiên c u không
Nghiên c u do Vi n nghiên c u thanh
bi t gì n b o l c gia ình, thông tin v b o
thi u niên ti n hành t i 6 t nh mi n B c và
l c gia ình nh n ư c ph bi n qua các
mi n Trung v i 1.240 em h c sinh t i các
phương ti n thông tin i chúng: Truy n hình
trư ng ti u h c và trung h c cơ s cho th y,
ài 56%, báo 35%, chính quy n oàn th 9,9%,
46% nói r ng b m chúng thư ng xuyên
b n bè 4,2% và gia ình, ngư i thân là 3,8%.
ph t b ng cách này hay cách khác n u chúng T các th ng kê trên cho th y s hi u
có l i. Có 50% em tr l i cha m th nh tho ng bi t c a ngư i dân v v n b o l c gia
có ph t. Trong ó 26% em b ph t b ng hình ình còn r t h n ch . N u c p các hành vi
th c ánh, 65% em b m ng ch i và 10% b như ánh p, m ng ch i trong gia ình thì
các hình th c ph t khác. Tuy nhiên, 45% em h d dàng nh n ra nhưng v i b o l c gia
cho r ng các em b ph t m t cách b t công và ình thì khái ni m này dư ng như dành cho
72% em tr l i chúng r t bu n khi b ánh các nhà chuyên môn.
ph t và 28% nói r ng r t gi n b m . Th m chí nhi u nơi ý th c pháp lu t
Trung tâm nghiên c u gi i, gia ình và c a cán b c p cơ s v b o l c gia ình
môi trư ng trong phát tri n (CGFED) ã ti n chưa chính xác m c dù chính h là nh ng
hành nghiên c u v nh n th c và thái c a ngư i có trách nhi m trong vi c tri n khai,
c ng ng i v i b o l c trong gia ình ưa pháp lu t vào i s ng, gi i quy t nh ng
năm 2006. Khi t câu h i “ ã bao gi nghe công vi c liên quan n l i ích c a Nhà nư c
nói v b o l c gia ình chưa?”, có 54,9% s trên a bàn cơ s .
12 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸p luËt phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em
B o l c i v i ph n và tr em nư c nguyên nhân u tiên ư c a s ngư i dân
ta ã t n t i t r t lâu. Trong nh n th c c a cho r ng nó gây ra b o l c gia ình: 58,9%
ngư i dân ây v n ư c coi là v n riêng kinh t khó khăn, nghi n rư u, c b c ư c;
tư c a m i nhà và có xu hư ng gi i quy t 16% cho r ng nguyên nhân là do v ho c
theo quan ni m không “v ch áo cho ngư i ch ng ngo i tình, không tho mãn tình d c
xem lưng”. Không ch ngư i dân mà ngay c ho c b ngư i khác kích ng. Không có ý
cán b xã, p nhi u nơi cũng quan ni m b o ki n nào c p b t bình ng gi i là nguyên
l c gia ình là chuy n riêng tư. nhân d n n b o l c gia ình. Ph i chăng ý
Nh ng c i m v trình h c v n, ngh th c pháp lu t v v n này chưa hình thành
nghi p khác nhau theo quan ni m c a ngư i ho c theo h ó không ph i là nguyên nhân
dân d n n hình th c b o l c khác nhau. chính. Trong khi ó, quan i m c a các nhà n
Có ngư i còn quan ni m vi c cha m m ng quy n và ngư i qu n lí l i thư ng cho ó là
ch i con cái không ph i là hành vi b o l c, m t nguyên nhân g c r gây ra b o l c gia ình.
s ngư i khác l i quan ni m ánh p m c Như v y, có s khác bi t v nh n th c v n
nghiêm tr ng ch còn như vài cái b t tai ho c b o l c gi a ngư i dân và các nhà nghiên c u
ánh vài roi cũng không ph i là b o l c. cũng như các nhà ho ch nh chính sách. Ý
Khi h i quan i m c a ngư i dân v giáo th c c a ngư i dân ph n nhi u ph thu c vào
d c con cái v i câu nói “Yêu cho roi cho các t p quán và quan ni m truy n th ng.
v t”, có 12,2% s ngư i ư c h i ng ý v i Trong khi ó các nhà nghiên c u cũng như
chuy n s d ng òn roi trong vi c giáo d c các nhà ho ch nh chính sách áp d ng quan
con cái; 34,4% cho r ng “tuỳ m c ” mà có ni m v b o l c theo cách riêng c a h .
th ánh òn. Như v y, trong quan ni m c a hình thành ý th c pháp lu t úng n c a
ngư i dân v n còn theo quan i m giáo d c ngư i dân v v n này không ph i ch trong
b ng vũ l c. Nhi u ngư i còn quan ni m th i gian ng n mà c n có quá trình và s n
r ng ch ng có quy n “d y” v con mình l c hơn n a c a các cơ quan tuyên truy n
b ng cách s d ng b o l c. cũng như các cơ quan ban hành pháp lu t.
Nghiên c u ý th c c a cá nhân, c ng B t bình ng gi i là hi n tư ng mang
ng v nguyên nhân hi n tư ng b o l c i tính l ch s . Th i kì phong ki n, ngư i ph
v i ph n và tr em, có th chia nguyên nhân n b hành h b i h ph thu c hoàn toàn
d n n b o l c thành b n nhóm. Nhóm th vào ch ng và pháp lu t b o v cho ngư i
nh t do ch ng ho c v nghi n rư u, c b c, àn ông làm i u ó. Quy n nhân thân c a
kinh t khó khăn. Nhóm th hai do v ho c ngư i ph n b ph thu c. Khi chuy n sang
ch ng ngo i tình, không tho mãn tình d c ch xã h i m i, cùng v i s phát tri n
ho c b ngư i khác kích ng. Nhóm th ba m i m t c a kinh t -xã h i, vai trò c a ngư i
do b t bình ng gi i, và do v ho c ch ng ph n thay i. H tham gia vào lĩnh v c
chưa nh n th c y v lu t pháp, chu n kinh t bình ng v i nam gi i và nguy cơ
m c xã h i khác, trình h c v n th p. e d a vai trò tr c t c a àn ông ã làm n y
Trong b n nhóm nguyên nhân k trên, hai sinh n n b o hành gia ình. Tuy nhiên, bên
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 13
- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸p luËt phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em
c nh nh ng chu n m c o c hình thành, bi t là tr em gái b xâm h i tình d c. S xâm
pháp lu t m i ư c ban hành nhưng ý th c h i tình d c có th di n ra b t kì nơi nào
c a ngư i dân v n duy trì nh ng khuôn m u trong gia ình và ngoài gia ình. K ph m t i
hành vi cũ. Ngư i ph n cam ch u c nh b o có th là b t kì ai, có th là b , ông, h hàng,
l c v i ý th c r ng n u nói ra “x u chàng ngư i thân quen, ho c hoàn toàn xa l . Xâm
thì h ai”. Ch có 5% s ngư i cho r ng h i tình d c dù di n ra dư i hình th c gì cũng
nguyên nhân là do thi u hi u bi t pháp lu t. l i h u qu l n i v i tr em.
Nh ng ngư i này cho r ng Nh n th c pháp Gi i pháp cu i cùng c a ngư i ph n b
lu t trong m i quan h gia ình là nh n th c b o l c gia ình thư ng là li hôn. B o l c
c a ngư i v , ngư i con. Hi u bi t h n ch gia ình là m t trong nh ng nguyên nhân
do trình h không có nên h không b o chính, chi m 60,3% trong t ng s các v li
v ư c chính b n thân h , h không u hôn trong toàn qu c năm 2005. i u 151 B
tranh ư c v i l ph i, h còn b l thu c lu t hình s Vi t Nam quy nh: “Ngư i nào
vào phong t c t p quán, kinh t . Vì v y, ngư c ãi ho c hành h ông, bà, cha, m ,
nguyên nhân ch y u là nh n th c hi u bi t v , ch ng, con, cháu ho c ngư i có công
pháp lu t b h n ch , không ư c h c, không nuôi dư ng mình gây h u qu nghiêm tr ng
hi u bi t gì, có h c cũng không có th i gian. ho c ã b x ph t hành chính v hành vi
T th c tr ng trên cho th y s hi u bi t này mà còn vi ph m thì b ph t c nh cáo, c i
c a ngư i dân v pháp lu t liên quan n t o không giam gi n ba năm ho c ph t tù
b o l c i v i ph n và tr em còn r t h n t ba tháng n ba năm”. Tuy nhiên, h u h t
ch . a s ngư i dân hi u bi t v lu t pháp các v b o l c gia ình không b x ph t
thông qua phương ti n ch y u là thông tin hành chính hay truy c u trách nhi m hình
i chúng. i u này cho th y công tác ph s . Th m chí khi gi i quy t cho các ương
bi n, tuyên truy n pháp lu t v lĩnh v c này s li hôn do b o l c gia ình, toà án không
có hi u qu chưa cao. R t nhi u ngư i chưa h c p trách nhi m hình s c a các ương
hi u y , a s cho r ng ch có s hành s . i u ó không có tác d ng răn e, n n
h v th xác m i c u thành b o l c do tính b o hành gia ình v n t n t i.
ch t nghiêm tr ng c a nó gây ra. Theo k t qu nghiên c u c a tác gi khi
B o l c i v i ph n và tr em gây ra phân tích h sơ t i Toà án nhân dân qu n
nhi u h u qu nghiêm tr ng, làm t n thương Thanh Xuân năm 2005, s v li hôn do b o
n s c kho và th xác, gây r i tr t t an toàn hành gia ình chi m 23,2%, trong ó 100%
xã h i và t n thương tâm lí, tinh th n cho n n ph n là n n nhân. Khi ra toà li hôn, ph n
nhân và nh ng ngư i xung quanh. c bi t nó l n ngư i ph n không ch ch u ng n n
nh hư ng n s phát tri n nhân cách c a tr b o hành c a ông ch ng m t l n mà hành vi
em, là nguyên nhân d n n tình tr ng li thân, ó l p i l p l i nhi u l n.
li hôn và tr em ph m pháp ngày càng gia Trong quan h gia ình, ph n luôn b
tăng. Ph n l n ngư i chưa thành niên ph m coi là ngư i l thu c. Trong khi ó àn ông
t i là do trư c ây ã t ng là n n nhân. c ư c xem là nóng tính và b c tr c. U ng
14 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ph¸p luËt phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em
rư u cũng là lí do d n n b o l c nhưng cá nhân trong c ng ng.
àn ông u ng rư u l i ư c xã h i ch p Qua nghiên c u cho th y a s ngư i dân
nh n như c i m nam tính c a h .(1) Hành hi u pháp lu t thông qua các phương ti n
vi b o l c ch ng m c nào ó ư c ch p thông tin i chúng. Do ó, cơ quan tư pháp
nh n v m t xã h i và là bình thư ng khi àn ph i ph i h p v i các phương ti n thông tin
ông ánh v . M t khác, cha, m , ngư i thân i chúng như ài phát thanh, vô tuy n truy n
các ương s trong các v li hôn do b o l c hình, báo chí... hư ng d n, gi i thích v n i
gia ình cũng không có bi n pháp nào nh m dung, tính ch t v các văn b n pháp lu t có
ngăn ch n b o l c b o v chính con cái liên quan. tuyên truy n, giáo d c pháp lu t
và ngư i thân h . V i hành vi b o l c ch có hi u qu và c n nâng cao trình văn hoá
khuyên gi i thì không th ch m d t mà cá cho ngư i dân trình trung h c cơ s
nhân, c ng ng xã h i c n có s hi u bi t hi u ư c pháp lu t, hình thành ý th c pháp
v pháp lu t trong lĩnh v c b o l c gia ình lu t. Ngành giáo d c cũng c n ph i tham gia
có nh ng bi n pháp ngăn ch n k p th i. tích c c trong vi c tuyên truy n, giáo d c
Cái giá ph i tr cho hành vi b o l c i thông qua các bài gi ng v gi i, hành vi b o
v i ph n và tr em là r t cao. Nó d n n l c... trong chương trình giáo d c công dân.
nh ng t n thương h u hình và vô hình cho Hai là nâng cao vai trò c a các oàn
gia ình, c ng ng và xã h i. ó là c n tr th , cơ quan, t ch c xã h i trong vi c u
i v i quá trình xoá ói gi m nghèo, i tranh, lên án nh ng hành vi b o l c i v i
v i vi c th c hi n các m c tiêu phát tri n ph n và tr em. Xây d ng m ng lư i c ng
thiên niên k . Nó làm gia tăng s b t bình ng, phát huy vai trò dòng h , láng gi ng
ng và danh d , s c kho , an sinh và quy n h có ý th c phòng ng a, t giác hành vi
t ch c a các n n nhân. b o l c k p th i.
2. M t s gi i pháp Ba là x lí nghiêm minh, k p th i các cá
nâng cao ý th c pháp lu t c a cá nhân nhân có hành vi vi ph m theo úng quy nh
và c ng ng v v n b o l c và phòng c a pháp lu t. Nâng cao ý th c pháp lu t cho
ch ng b o l c i v i ph n và tr em c n cán b lãnh o c p cơ s ph bi n,
ph i th c hi n ng b các gi i pháp sau ây: hư ng d n cho ngư i dân th c hi n pháp
M t là tăng cư ng tuyên truy n, giáo d c lu t t t hơn.
pháp lu t v Lu t hôn nhân và gia ình, Lu t B n là cơ quan ch c năng ph i thư ng
bình ng gi i, Lu t phòng ch ng b o l c xuyên ki m tra, ánh giá hi u qu c a các
gia ình, pháp lu t v quy n tr em... cho cá văn b n pháp lu t ã ban hành; thu th p
nhân và c ng ng h bi t, hi u và th c nh ng thông tin ph n h i t phía dư lu n xã
hi n úng nh ng quy nh c a pháp lu t. h i k p th i s a i, b sung cho phù h p
ng th i tuyên truy n nh ng chu n m c v i th c ti n xã h i./.
o c t t p trong c ng ng lo i b
(1).Xem: Nguy n H u Minh,Vũ Tu n Huy,Vũ M nh
nh ng chu n m c xã h i l c h u và quan L i, B o l c trên cơ s gi i: trư ng h p Vi t Nam,
ni m c h v hôn nhân, v vai trò c a các Tài li u c a Ngân hàng th gi i, 11/1999.
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 15
nguon tai.lieu . vn
