- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo y học: NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NGƯỠNG ĐAU CỦA BỆNH NHÂN TRONG HỘI CHỨNG CỔ - VAI - TAY ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG ĐIỆN CHÂM
Xem mẫu
- NGHIªN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NGƯỠNG ĐAU CỦA BỆNH NHÂN TRONG HỘI
CHỨNG CỔ - VAI - TAY ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG
ĐIỆN CHÂM
Vò Th−êng S¬n*
TÓM TẮT
T×m hiÓu sù biÕn ®æi ng−ìng ®au của bệnh nhân (BN) trong hội chứng cổ - vai - tay được điều trị
bằng điện châm sau 30 lÇn ch©m cho thÊy: điÖn ch©m cã t¸c dông håi phôc vËn ®éng cét sèng cæ vµ
vai tay cho BN trong héi chøng cæ - vai - tay do tho¸i ho¸ ®èt sèng cæ. Trong 50 BN nghiªn cøu, 36
BN (72%) ®¹t lo¹i tèt, 14 BN (28%) lo¹i kh¸. C¸c triÖu chøng tª c¸nh tay, c¼ng tay, ngãn tay vµ h¹n
chÕ vËn ®éng cét sèng cæ cã tiÕn triÓn râ rÖt. §iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au víi biÓu hiÖn trªn l©m
sµng lµ t¨ng ng−ìng chÞu ®au sau 30 phót lÇn ch©m ®Çu tiªn vµ sau ®ît ®iÒu trÞ. Ng−ìng ®au trung
b×nh tr−íc ®iÒu trÞ: 142,0 ± 26,9 g/s, sau ®iÖn ch©m 30 phót: 156,0 ± 26,3 g/s. Ng−ìng ®au trung b×nh
sau 30 lÇn ®iÖn ch©m: 166,6 ± 26,5 g/s.
* Từ khóa: Héi chøng cæ - vai - tay; ĐiÖn ch©m.
Study of pain level in patients with cervical vertebral
degeneration syndrome
by eletro-acupuncture
SUMMARY
The author studied changes of pain level in 50 patients suffered from cervical - vertebra - shoulder
syndrome treated by electro-acupuncture (EA). 36 patients (72%) had good result and 14 patients
(28%) showed moderate result. The symptom of numbness of arm, hand, finger; the limitation of cervical
vertebra movement improved significantly. EA decreased painful feeling after 30 minutes of the first
and after treatment. The mean pain level before treatment: 142 ± 26.9 g/s, after 30 minutes: 156 ± 26.3 g/s
and the main pain level after 30 times of EA: 166.6 ± 26.5 g/s.
* Key words: Cervical vertebral shoulder syndrome; Electro-acupuncture.
§Æt vÊn ®Ò
Héi chøng cæ - vai - tay gÆp kh¸ phæ biÕn trong l©m sµng, ë mäi løa tuæi vµ giíi tÝnh. Héi
chøng nµy hay gÆp trong c¸c bÖnh vÒ khíp vµ cét sèng. Nguyªn nh©n th−êng lµ do tho¸i
ho¸ ®èt sèng cæ. T¹i BÖnh viÖn B¹ch Mai, TrÇn Ngäc ¢n cho thÊy, tho¸i ho¸ cét sèng
chiÕm 65,4% trong sè c¸c bÖnh lý vÒ khíp do tho¸i ho¸, trong ®ã có h− ®èt sèng cæ [1].
Cét sèng cæ cã mèi liªn quan gi¶i phÉu ®Æc biÖt víi c¸c rÔ thÇn kinh cña ®¸m rèi thÇn
kinh c¸nh tay, héi chøng vai - tay lµ biÓu hiÖn l©m sµng th−êng gÆp cña bÖnh. BÖnh tuy
kh«ng nguy hiÓm trùc tiÕp tíi tÝnh m¹ng nh−ng th−êng kÐo dµi nhiÒu th¸ng, g©y ®au ®ín
vµ h¹n chÕ vËn ®éng, ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ, kh¶ n¨ng lao ®éng và sinh ho¹t hµng
ngµy cña ng−êi bÖnh.
* BÖnh viÖn Ch©m cøu TW
Ph¶n biÖn khoa häc: PGS. TS. Lª V¨n S¬n
- Y häc cæ truyÒn m« t¶ chøng bÖnh nµy trong ph¹m vi chøng “Tý” cã nghÜa lµ "§au". §iÖn
ch©m víi kü thuËt ch©m s©u, xuyªn huyÖt, kÝch thÝch b»ng m¸y ®iÖn ch©m theo tÇn sè thÝch
hîp cã t¸c dông gi¶m ®au, gi·n c¬ côc bé. V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu nµy nh»m
môc tiªu:
1. §¸nh gi¸ t¸c dông ®iÒu trÞ cña ®iÖn ch©m ®èi víi héi chøng cæ - vai - tay.
2. X¸c ®Þnh t¸c dông gi¶m ®au qua biÕn ®æi ng−ìng ®au do ®iÖn ch©m.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu.
50 BN tuæi tõ 35 - 69. Kh«ng ph©n biÖt nghÒ nghiÖp, ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh theo tiªu
chuÈn l©m sµng vµ cËn l©m sµng, kh«ng cã bÖnh m¹n tÝnh kh¸c, ®iÒu trÞ t¹i BÖnh viÖn Ch©m
cøu TW tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 11 - 2002.
Lo¹i trõ c¸c tr−êng hîp viªm quanh khíp vai, chÊn th−¬ng vïng cæ g¸y, vÑo cæ cÊp, c¸c
tæn th−¬ng nhiÔm khuÈn, u, lao ®èt sèng cæ. Viªm d©y thÇn kinh ngo¹i vi do c¸c nguyªn
nh©n kh¸c nhau. Kh«ng ®ñ liÖu tr×nh ®iÒu trÞ.
2. Phương pháp nghiên cứu.
Nghiªn cøu can thiÖp, thö nghiÖm l©m sµng cã ®èi chøng tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ.
* ChØ tiªu ®¸nh gi¸:
BiÓu hiÖn l©m sµng gåm: ®au vïng g¸y ©m Ø, t¨ng tõng c¬n nhÊt lµ vÒ ®ªm, lan lªn vïng
chÈm, xuèng vai vµ c¸nh tay. Tª b× c¸c ngãn tay, gi¶m tÇm vËn ®éng cét sèng cæ. YÕu vËn
®éng ë ngãn tay, c¸nh tay, c¼ng tay. Chãng mÆt khi thay ®æi t− thÕ cña ®Çu.
CËn l©m sµng: chôp X quang 3 t− thÕ: h×nh ¶nh thay ®æi ®−êng cong sinh lý, gi¶m chiÒu
cao khoang gian ®èt, gai x−¬ng th©n ®èt, tæn th−¬ng ë lç liªn hîp.
* Møc ®é ®au: ®o ng−ìng ®au cña BN tr−íc vµ sau ®ît ®iÒu trÞ.
* VËn ®éng cét sèng cæ: tèt: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ > 30o, nghiªng ph¶i, tr¸i, xoay
sang tr¸i, ph¶i > 40o. Kh¸: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ > 20 - 30o, nghiªng ph¶i, tr¸i, xoay
sang tr¸i, ph¶i > 20 - 39o. KÐm: nÕu gãc vËn ®éng cói, ngöa cæ < 20o, nghiªng ph¶i, tr¸i xoay
sang tr¸i, ph¶i < 25o.
* VËn ®éng khíp vai: tèt: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn > 120o, khi ®−a tay ra tr−íc lªn trªn
> 120o, khi ®−a tay ra sau > 61o. Kh¸: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn tõ 61 - 120o, khi ®−a tay ra
tr−íc lªn trªn tõ 61 - 120o, khi ®−a tay ra sau tõ 31 - 60o. KÐm: khi ®−a tay ra ngang lªn trªn
tõ 0 - 60o, khi ®−a tay ra tr−íc lªn trªn tõ 0 - 60o, khi ®−a tay ra sau tõ 0 - 30o.
* KÕt qu¶ chung: tèt: 3 chØ sè ®Òu ë møc ®é tèt. Kh¸: 3 chØ sè ë møc ®é kh¸. KÐm: 3 chØ sè
ë møc ®é kÐm. So s¸nh c¸c th«ng sè tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ.
* Ph¸c ®å huyÖt, kü thuËt ch©m:
Theo ph¸c ®å huyÖt cña NguyÔn Tµi Thu [4]. Ch©m t¶: tÇn sè tõ 5 - 10 Hz, c−êng ®é tõ 5 -
10 µA, c¸c huyÖt Phong tr× (VB 20), Gi¸p tÝch C 3-4-5-6, Thiªn trô (V 10), Kiªn trinh (IG 9),
Kiªn tØnh (GI 21), Kiªn ngung (GI 15) xuyªn Tý nhu (GI 14), Thñ tam lý (GI 11) xuyªn Khóc tr×
(GI 10), Ngo¹i quan (TR 5) xuyªn Chi c©u (TR 6), Hîp cèc (GI 4). Ch©m bæ: tÇn sè tõ 0,5 - 10
Hz, c−êng ®é tõ 5 - 1 0µA, c¸c huyÖt Can du (V 18), ThËn du (V 23).
Thêi gian ch©m: 30 phót/lÇn/ngµy. LiÖu tr×nh: 30 lÇn ch©m.
* Ph−¬ng tiÖn nghiªn cøu:
M¸y ®o ng−ìng c¶m gi¸c ®au Anagesymeter do h·ng Ugobasile (Italia) s¶n xuÊt. M¸y ®iÖn
ch©m M7 2 tÇn sè bæ t¶ (BÖnh viÖn Ch©m cøu TW s¶n xuÊt). Kim ch©m cøu 6 - 15 cm b»ng
thÐp kh«ng gØ.
X¸c ®Þnh c¶m gi¸c ®au khi t¸c ®éng mét lùc thay ®æi t¨ng dÇn tÝnh b»ng gam trong mét
gi©y (g/s) t¹i mét ®iÓm ®o quy ®Þnh. Lùc nµy t¨ng dÇn liªn tôc do mét thanh kim lo¹i h×nh nãn
di ®éng theo mét thang th¼ng n»m ngang. ¸p lªn lùc thanh kim lo¹i mét ®iÓm ë gÇn gèc
- mãng ngãn tay ót. Ngãn tay ót ®Æt trªn mét ®Õ nhá ph¼ng, mòi nhän h×nh nãn vµ ®Õ nµy lµm
b»ng chÊt teflon tr¬ vÒ mÆt sinh häc vµ tr¬n nh½n, cã hÖ sè ma s¸t rÊt thÊp, v× vËy khi cã c¶m
gi¸c ®au th× ngãn tay cã thÓ giËt ra dÔ dµng.
HÖ sè c¶m gi¸c ®au K ®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy møc c¶m gi¸c ®au sau khi ®iÖn ch©m
(W2) chia cho ng−ìng ®au tr−íc khi ®iÖn ch©m (W1).
K = W2/W1 (g/s).
Thu thËp, xö lý sè liÖu theo ch−¬ng tr×nh to¸n thèng kª sinh häc Epi.info 6.04 vµ Excel 2000
cïng víi c¸c thuËt to¸n thèng kª.
KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn
1. Gãc vËn ®éng cét sèng cæ vµ vai.
B¶ng1: VËn ®éng cét sèng cæ tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ.
p
Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ XÕp lo¹i
VËn ®éng ®èt sèng cæ
n % n %
> 30o° 28 56 49 98 Tèt < 0,01
o
Cói ngöa 18 36 1 2 Kh¸ < 0,01
20 - 30 °
< 20o° 4 8 0 0 KÐm < 0,05
Nghiªng xoay o
> 40 ° 38 76 49 98 Tèt < 0,05
®èi diÖn bªn
25 - 39o
®au 11 22 1 2 Kh¸ < 0,05
25o° 1 2 0 0 KÐm > 0,05
28 BN (56%) vËn ®éng cét sèng cæ theo t− thÕ cói ngöa tèt tr−íc ®iÒu trÞ, sau ®iÒu trÞ t¨ng
lªn 49 BN (98%). Lo¹i kh¸ tr−íc ®iÒu trÞ chiÕm 36%, sau ®iÒu trÞ cßn 2%, kh«ng cßn BN lo¹i
kÐm. ë t− thÕ nghiªng xoay bªn ®èi diÖn, tr−íc ®iÒu trÞ 76% lo¹i tèt, sau ®iÒu trÞ 98%. Lo¹i
kh¸ chØ cßn 2% so víi tr−íc lµ 22%. Kh«ng cã BN lo¹i kÐm.
B¶ng 2: Gãc vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra ngang, lªn trªn.
p
Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ
Gãc vËn ®éng
n % n %
18 36 50 100 < 0,01
o
Tèt (121 - 180 )
14 28 0 0 < 0,05
Kh¸ (61 - 120o)
18 36 0 0 < 0,05
KÐm (0 - 60o)
50 100 50 100
Tæng sè
Tr−íc ®iÒu trÞ 18/50 BN cã gãc vËn ®éng khíp vai lo¹i kÐm, sau ®iÒu trÞ kh«ng cßn BN
nµo. Lo¹i kh¸: tr−íc ®iÒu trÞ 14 BN (28%), sau ®iÒu trÞ kh«ng cßn BN nµo cã khã kh¨n trong
vËn ®éng khíp vai. Lo¹i tèt: 18/50 BN (36%) tr−íc ®iÒu trÞ, sau ®iÒu trÞ t¨ng lªn 50/50 BN
(100%). Trung b×nh: gãc vËn ®éng khíp vai tr−íc ®iÒu trÞ 94,5 ± 4,39o, sau ®iÒu trÞ lµ 174,1 ±
8,55o (p < 0,01).
B¶ng 3: Gãc vËn ®éng khíp vai ®−a tay ra tr−íc lªn trªn.
p
Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ
Gãc vËn ®éng
n % n %
Tèt (121 - 180o) 22 44 50 100 < 0,01
o
Kh¸ (61 - 120 ) 8 16 0 0 < 0,05
KÐm (0 - 60o) 20 40 0 0 < 0,05
Tæng sè 50 100 50 100
- Sau ®iÒu trÞ, kh«ng cßn BN nµo cã gãc vËn ®éng khíp vai lo¹i kh¸, kÐm. Gãc vËn ®éng
khíp vai lo¹i tèt lµ 22/50 BN (44%), sau ®iÒu trÞ t¨ng lªn 50/50 BN (100%). Trung b×nh: gãc
vËn ®éng khíp vai ë t− thÕ nµy thay ®æi râ rµng sau ®iÒu trÞ (165,74 ± 1,37o so víi 109 ±
4,78o) (p < 0,01).
B¶ng 4: Gãc vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra sau.
p
Gãc vËn ®éng Tr−íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ
n % n %
Tèt (61 - 90o) 0 0 4 8 > 0,05
o
Kh¸ (31 - 60 ) 43 86 46 92 > 0,05
o
KÐm (0 - 30 ) 7 14 0 0 > 0,05
Tæng sè 50 100 50 100
Sau ®iÒu trÞ, kh«ng cã lo¹i kÐm, lo¹i kh¸ t¨ng tõ 86% lªn 92%, lo¹i tèt t¨ng tõ 0% lªn 8%.
TrÞ sè trung b×nh cña thay ®æi vËn ®éng khíp vai khi ®−a tay ra sau lµ 59,96 ± 4,05o (tr−íc
®iÒu trÞ 43,34 ± 6,05o).
2. BiÕn ®æi ng−ìng ®au trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ.
B¶ng 5: BiÕn ®æi ng−ìng ®au tr−íc, sau 1 lÇn ch©m vµ sau 30 lÇn ch©m.
p
Thêi ®iÓm Ng−ìng ®au
Tr−íc ®iÖn ch©m (1)
142 ± 26,9 g/s (1)
p (1-2) < 0,05
Sau ®iÖn ch©m 30 phót (2)
156 ± 26,3 g/s (2) p (1-3) < 0,001
Sau 30 lÇn ch©m (3)
166,6 ± 26,5 g/s (3)
Sau 30 phót ®iÖn ch©m, ng−ìng ®au ®· thay ®æi vµ sau 30 lÇn ch©m, ng−ìng ®au kh¸c
biÖt râ rÖt so víi tr−íc ®iÒu trÞ (p < 0,001).
Biªn ®é vËn ®éng c¸c ®èt sèng cæ, c¸nh tay ®−îc më réng, cã lÏ do ®iÖn ch©m c¸c huyÖt
ë Gi¸p tÝch (cæ), Phong tr×, Kiªn tØnh, Kiªn ngung cã t¸c dông gi·n c¬ côc bé, t¨ng l−u l−îng
tuÇn hoµn t¹i chç, ®ång thêi cã thÓ do t¸c dông cña c¸c chÊt ®−îc tiÕt ra trong hÖ thÇn kinh
TW nh− endorphin, enkephalin [2, 3]. Theo Nghiªm H÷u Thµnh [3], ng−ìng ®au cña BN
trong mæ xoang sµng hµm ®−îc v« c¶m b»ng ch©m tª tr−íc ®iÖn ch©m lµ 200,00 ± 67,13
g/s, sau phÉu thuËt: 375,66 ± 11,93 g/s. NguyÔn ThÞ V©n Th¸i [3] nghiªn cøu thay ®æi
ng−ìng ®au trong ®iÖn ch©m ®iÒu trÞ viªm quanh khíp vai cho 32 BN nhËn thÊy ng−ìng ®au
tr−íc ®iÖn ch©m 96,87 ± 20,41 g/s, sau ®iÖn ch©m 20 phót lµ 133,75 ± 32,38 g/s, sau ngõng
®iÖn ch©m lµ 107,33 ± 12,35 g/s.
Nh− vËy, hÖ sè gi¶m ®au trong nghiªn cøu nµy thÊp h¬n (K = 1,17) so víi Nghiªm H÷u
Thµnh (K = 1,87) vµ NguyÔn ThÞ V©n Th¸i (K = 1,38), cã thÓ do chÕ ®é kÝch thÝch cña chóng
t«i kh¸c víi hai t¸c gi¶ trªn. Trong thùc tÕ, ngay sau ®iÖn ch©m, BN cã c¶m gi¸c dÔ chÞu, ®ì
®au, bít co cøng c¬ so víi tr−íc ®iÖn ch©m. Theo y häc Cæ truyÒn, "thèng t¾c bÊt th«ng" cã
nghÜa ®au lµ do hiÖn t−îng kinh l¹c, khÝ huyÕt bÞ ø trÖ, kh«ng l−u th«ng. Do vËy, khi ®iÖn
ch©m vµo c¸c huyÖt ®¹o lµm khai th«ng kinh l¹c, khÝ huyÕt l−u th«ng, c©n c¬ th− gi·n gióp
BN gi¶m ®au, t¨ng c−êng vËn ®éng.
B¶ng 6: So s¸nh c¸c triÖu chøng l©m sµng tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ.
Tr−íc ®iÒu trÞ p
Sau ®iÒu trÞ
BiÓu hiÖn l©m sµng
Cã (1) Cßn (2)
% Khái % % (1-2)
§au vai g¸y 50 100 45 90 5 10 < 0,01
- Tª c¸nh tay, c¼ng tay
36 72 26 52 10 20 < 0,01
Tª b× c¸c ngãn tay
18 36 18 36 0 0 < 0,05
H¹n chÕ vËn ®éng cét
sèng cæ 50 100 49 98 1 2 < 0,01
H¹n chÕ vËn ®éng khíp
39 78 35 70 4 8 < 0,01
vai
Chãng mÆt khi thay ®æi
9 18 8 16 1 2 > 0,05
t− thÕ
MÖt mái toµn th©n
12 24 12 24 0 0 > 0,05
TÊt c¶ BN ®Òu cã triÖu chøng h¹n chÕ vËn ®éng cét sèng cæ vµ ®au vai g¸y tr−íc ®iÒu trÞ,
sau ®iÒu trÞ, tû lÖ gi¶m triÖu chøng râ rÖt. Sau ®iÒu trÞ, tû lÖ BN khái tª c¸nh tay, c¼ng tay vµ
h¹n chÕ vËn ®éng khíp vai lµ 72,2 - 89,7% so víi ban ®Çu. Nhãm cã triÖu chøng tª b× c¸c
ngãn tay vµ mÖt mái toµn th©n khái hoµn toµn.
Nh− vËy, ®iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au trong rèi lo¹n c¶m gi¸c n«ng ë héi chøng nµy.
ChÝnh v× vËy sau ®iÖn ch©m, ng−ìng ®au cña BN t¨ng râ rÖt, c¶m gi¸c tª b× gi¶m, gi¶m kÝch
thÝch c¸c nhãm c¬ côc bé nªn cã t¸c dông gi·n c¬ t¹i chç biªn ®é vËn ®éng c¸c ®èt sèng cæ,
khíp vai ®−îc më réng h¬n tr−íc.
Bảng 7: Mối liên quan giữa kết quả và thời gian mắc bệnh.
Thêi gian m¾c KÕt qu¶
Tû lệ (%) Loại khá
Lo¹i tèt Tỷ lệ (%)
< 1 tháng (1) 23 46 3 6
1 đến 3 tháng (2)
13 26 9 18
> 3 tháng (3) 0 0 2 4
Tổng số 36 72 14 28
p (1-2) > 0,05. p (1-3) < 0,05 p (1-2) > 0,05. p (1-3) > 0,05
Theo dâi kÕt qu¶ ®iÒu trÞ theo thêi gian m¾c bÖnh, chóng t«i thÊy:
Víi BN m¾c bÖnh < 1 th¸ng (26 BN), sau 5 ngµy ®iÒu trÞ 10 BN ®¹t lo¹i tèt, sau 10 ngµy
®iÒu trÞ 16 BN cßn l¹i ®¹t lo¹i tèt ).
Víi BN m¾c bÖnh tõ 1 - 3 th¸ng (22 BN), sau 15 ngµy ®iÒu trÞ 10 BN ®¹t lo¹i tèt, sau 30
ngµy ®iÒu trÞ, 12 BN cßn l¹i ®¹t lo¹i kh¸. 3 BN m¾c bÖnh > 3 th¸ng, sau 30 ngµy ®iÒu trÞ BN
chØ ®¹t lo¹i kh¸, c¸c triÖu chøng kh«ng tiÕn triÓn thªm.
Nh×n chung, sau 20 ngµy ®iÒu trÞ BN ®· cã tiÕn triÓn kh¶ quan, c¸c triÖu chøng l©m sµng
æn ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng triÖu chøng nµy cã thÓ cßn t¸i ph¸t nÕu tæn th−¬ng do tho¸i ho¸
t¹i chç ch−a ®iÒu trÞ triÖt ®Ó. Do vËy, theo chóng t«i cÇn kÕt hîp víi y häc hiÖn ®¹i trong ®iÒu
trÞ héi chøng cæ - vai - tay.
KÕt luËn
1. §iÖn ch©m cã t¸c dông håi phôc vËn ®éng cét sèng cæ vµ vai tay cho BN trong héi
chøng cæ - vai - tay do tho¸i ho¸ ®èt sèng cæ. Trong 50 BN nghiªn cøu, 35 BN (70%) ®¹t lo¹i
tèt. 15 BN (30%) lo¹i kh¸. C¸c triÖu chøng tª c¸nh tay, c¼ng tay, ngãn tay vµ h¹n chÕ vËn
®éng cét sèng cæ cã tiÕn triÓn râ rÖt.
2. §iÖn ch©m cã t¸c dông gi¶m ®au víi biÓu hiÖn trªn l©m sµng lµ t¨ng ng−ìng ®au sau
30 phót ®iÖn ch©m vµ sau ®ît ®iÒu trÞ. Ng−ìng ®au trung b×nh tr−íc ®iÒu trÞ 142 ± 26,9 g/s.
- Sau ®iÖn ch©m 30 phót lµ 156 ± 26,3 g/s. Ng−ìng ®au trung b×nh sau 30 lÇn ®iÖn ch©m:
166,6 ± 26,5 g/s.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. TrÇn Ngäc ¢n. BÖnh khíp do tho¸i ho¸. B¸ch khoa th− bÖnh häc. TËp 2. Tõ ®iÓn b¸ch khoa.
1996, tr.68-72.
2. Nghiªm H÷u Thµnh. Nghiªn cøu kÕt hîp ®iÖn ch©m víi thuèc hç trî trong v« c¶m phÉu thuËt
xoang sµng-hµm. LuËn ¸n TiÕn sü Y häc. Häc viÖn Qu©n y. 1995.
3. NguyÔn ThÞ V©n Th¸i. ¶nh h−ëng cña ®iÖn ch©m lªn ng−ìng c¶m gi¸c ®au vµ mét sè ®Æc ®iÓm
cña huyÖt ch©m cøu. LuËn ¸n TiÕn sü Y häc. Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn. 1996.
4. NguyÔn Tµi Thu. Ch©m cøu ch÷a bÖnh. NXB Y häc. 1991.
nguon tai.lieu . vn
