Xem mẫu
- T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, Kinh tÕ – LuËt, T.xxI, Sè 2, 2005
VÒ viÖc thùc thi quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ
theo HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa Kú
NguyÔn B¸ DiÕn
x©m ph¹m quyÒn. C¸c thñ tôc nh»m thùc
1. VÒ kh¸i niÖm thùc thi quyÒn së h÷u
thi quyÒn SHTT bao gåm: a) thñ tôc d©n sù
trÝ tuÖ (SHTT)
(tiÕn hµnh vô kiÖn d©n sù); b) thñ tôc hµnh
Theo nghÜa réng, thùc thi quyÒn SHTT
chÝnh (xö ph¹t hµnh chÝnh, khiÕu kiÖn
®−îc hiÓu lµ viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ
hµnh chÝnh); c) thñ tôc h×nh sù (xÐt xö téi
quyÒn SHTT vµo thùc tiÔn, bao gåm ho¹t
ph¹m vÒ SHTT).
®éng x¸c lËp quyÒn ®èi víi c¸c ®èi t−îng
§©y còng lµ c¸ch tiÕp cËn cña HiÖp
®−îc b¶o hé, ho¹t ®éng khai th¸c c¸c gi¸ trÞ
®Þnh TRIPs (Agreement on Trade –
liªn quan ®Õn khÝa c¹nh th−¬ng m¹i cña
Related Aspect of Intellectual Property
quyÒn SHTT, ho¹t ®éng gi¶i quyÕt tranh
Rights - HiÖp ®Þnh cña Tæ chøc Th−¬ng
chÊp, khiÕu kiÖn, ng¨n ngõa c¸c hµnh vi
m¹i ThÕ giíi (WTO) vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn
x©m ph¹m quyÒn SHTT vµ ho¹t ®éng ®iÒu
chØnh nh÷ng quan hÖ liªn quan ®Õn viÖc quan tíi khÝa c¹nh th−¬ng m¹i cña quyÒn
lµm tho¶ m·n nh÷ng lîi Ých cña ng−êi thø SHTT) vµ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam
ba còng nh− toµn x· héi ®èi víi viÖc sö - Hoa Kú (Bilateral Trade Agreement –
dông c¸c ®èi t−îng ®−îc b¶o hé. Tuy nhiªn, BTA) - sau ®©y gäi t¾t lµ HiÖp ®Þnh TRIPs,
phÇn lín ph¸p luËt c¸c quèc gia hiÖn nay BTA hoÆc HiÖp ®Þnh).
tiÕp cËn vÊn ®Ò nµy ë ph¹m vi hÑp h¬n.
2. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ nguyªn
Theo ®ã, thùc thi quyÒn SHTT nghÜa lµ b¶o
t¾c thùc thi quyÒn SHTT
®¶m quyÒn khai th¸c, sö dông ®èi t−îng
Nguyªn t¾c b¶o ®¶m thùc thi quyÒn
SHTT cña c¸c chñ thÓ h−ëng quyÒn kh«ng
SHTT ®−îc ghi nhËn ngay t¹i §iÒu 1
gÆp ph¶i sù c¶n trë tõ phÝa ng−êi thø ba.
Ch−¬ng II cña HiÖp ®Þnh: “mçi Bªn(1) dµnh
B¶n chÊt cña viÖc b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn thùc
cho c«ng d©n cña Bªn kia sù b¶o hé vµ
thi quyÒn SHTT lµ ng¨n chÆn mäi hµnh vi
thùc thi ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi
c¶n trë chñ thÓ quyÒn sö dông, khai th¸c
quyÒn SHTT trong l·nh thæ cña m×nh” víi
®èi t−îng SHTT. Trong thùc tÕ, vÊn ®Ò
®iÒu kiÖn viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thùc
thùc thi quyÒn SHTT ®−îc tiÕp cËn vµ gi¶i
thi quyÒn SHTT kh«ng ®−îc g©y c¶n trë
quyÕt chñ yÕu lµ viÖc ng¨n chÆn vµ xö lÝ
cho ho¹t ®éng th−¬ng m¹i chÝnh ®¸ng.
c¸c hµnh vi bÞ coi lµ x©m ph¹m quyÒn
T−¬ng tù nh− HiÖp ®Þnh TRIPs, HiÖp ®Þnh
SHTT. Theo c¸ch hiÓu nµy, néi dung tæng
còng kh¼ng ®Þnh: Mçi Bªn cã thÓ thùc hiÖn
qu¸t cña hÖ thèng thùc thi quyÒn SHTT
viÖc b¶o hé vµ thùc thi quyÒn SHTT theo
bao gåm c¸c yÕu tè chÝnh nh− sau: i) c¸c
ph¸p luËt cña quèc gia m×nh ë møc ®é réng
biÖn ph¸p chÕ tµi cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó xö lÝ
h¬n so víi yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh, víi ®iÒu
c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn; ii) c¸c tr×nh tù,
kiÖn lµ viÖc b¶o hé vµ thùc thi kh«ng m©u
thñ tôc tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi; iii)
c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p chÕ tµi; vµ iv) c¸c c¬ chÕ b¶o (1)
“Mçi bªn” ë ®©y lµ ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ
®¶m sù c«ng b»ng khi xö lÝ c¸c hµnh vi Hoa Kú.
- thuÉn víi qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh (§iÒu 1.4 c¸c quyÒn SHTT thuéc ph¹m vi HiÖp ®Þnh
ch−¬ng II). Mét nguyªn t¾c chung rÊt c¬ nµy” vµ qui ®Þnh trong luËt quèc gia m×nh:
b¶n trong quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ i) bÞ ®¬n cã quyÒn ®−îc th«ng b¸o b»ng v¨n
còng ®−îc HiÖp ®Þnh ghi nhËn t¹i kho¶n 1 b¶n mét c¸ch kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ c¸c chi
§iÒu 3 ch−¬ng II lµ nguyªn t¾c ®èi xö quèc tiÕt, kÓ c¶ c¬ së cña c¸c khiÕu kiÖn; ii) c¸c
gia (NT-Nation Treatment); theo ®ã “mçi bªn tham gia vô kiÖn ®−îc phÐp ®−îc ®¹i
Bªn dµnh cho c«ng d©n cña bªn kia sù ®èi diÖn th«ng qua luËt s− ®éc lËp; iii) tÊt c¶
xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n sù ®èi xö mµ c¸c bªn tham gia vô kiÖn ®−îc quyÒn
Bªn ®ã dµnh cho c«ng d©n cña m×nh trong chøng minh yªu cÇu cña m×nh vµ chøng cø
viÖc x¸c lËp, b¶o hé, h−ëng vµ thùc thi tÊt
cã liªn quan; iv) c¸c thñ tôc ph¶i bao gåm
c¶ c¸c quyÒn SHTT vµ mäi lîi Ých cã ®−îc
c¶ biÖn ph¸p ®Ó x¸c ®Þnh vµ b¶o vÖ th«ng
tõ c¸c quyÒn ®ã”.
tin bÝ mËt”.
Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh trªn, viÖc thùc
HiÖp ®Þnh kh«ng yªu cÇu c¸c Bªn ph¶i
thi quyÒn SHTT cßn ph¶i tu©n thñ ®iÒu 11
thiÕt lËp mét hÖ thèng xÐt xö hoµn toµn
Ch−¬ng II: Mçi Bªn quy ®Þnh trong luËt
míi hoÆc riªng biÖt cho c¸c quyÒn SHTT.
quèc gia cña m×nh nh÷ng thñ tôc cho phÐp
Nh÷ng nghÜa vô tèi thiÓu vÒ b¶o hé quyÒn
hµnh ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ chèng l¹i
SHTT chñ yÕu ®−îc thùc thi trªn c¬ së bé
viÖc x©m ph¹m c¸c quyÒn SHTT. C¸c thñ
m¸y hµnh chÝnh vµ c¬ quan t− ph¸p mçi
tôc ®ã bao gåm c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó
Bªn. Mçi Bªn ph¶i cho phÐp c¬ quan t−
ng¨n chÆn x©m ph¹m vµ c¸c chÕ tµi ®ñ
ph¸p cña m×nh cã quyÒn: i) buéc mét Bªn
m¹nh ®Ó ng¨n ngõa x©m ph¹m. §ång thêi,
trong vô kiÖn chÊm døt sù x©m ph¹m; ii)
HiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c ¸p
buéc ng−êi x©m ph¹m quyÒn SHTT tr¶ cho
dông c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc thi
ng−êi cã quyÒn mét kho¶n tiÒn båi th−êng
quyÒn SHTT lµ: i) kh«ng g©y c¶n trë ®èi
tho¶ ®¸ng ®Ó ®Òn bï thiÖt h¹i mµ ng−êi cã
víi ho¹t ®éng th−¬ng m¹i chÝnh ®¸ng; ii)
quyÒn ph¶i chÞu do hµnh vi x©m ph¹m; iii)
®óng ®¾n vµ c«ng b»ng, kh«ng qu¸ phøc
buéc ng−êi x©m ph¹m quyÒn SHTT tr¶ c¸c
t¹p hoÆc tèn kÐm vµ kh«ng cã nh÷ng giíi
chi phÝ cña ng−êi cã quyÒn. Nh»m ng¨n
h¹n bÊt hîp lý vÒ thêi gian hoÆc sù chËm
ngõa mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c hµnh vi
chÔ kh«ng chÝnh ®¸ng. Trªn c¬ së nh÷ng
x©m ph¹m vµ lµm hµng gi¶, HiÖp ®Þnh quy
nguyªn t¾c nµy, HiÖp ®Þnh (tõ §iÒu 12 ®Õn
®Þnh, mçi Bªn cho phÐp c¸c c¬ quan t− ph¸p
§iÒu 15 ch−¬ng II) ®· qui ®Þnh cô thÓ vÒ
cña m×nh ®−îc ra lÖnh xö lý ngoµi kªnh
viÖc ¸p c¸c biÖn ph¸p (bao gåm c¸c thñ tôc
th−¬ng m¹i, mµ kh«ng cã båi th−êng d−íi
vµ chÕ tµi) hµnh chÝnh, d©n sù, h×nh sù;
bÊt kú h×nh thøc nµo, nh÷ng hµng ho¸ mµ
c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi; vµ biÖn ph¸p thùc
c¸c c¬ quan ®ã coi lµ x©m ph¹m hoÆc nh÷ng
thi t¹i biªn giíi nh»m b¶o hé quyÒn SHTT.
nguyªn liÖu vµ ph−¬ng tiÖn cã c«ng dông chñ
3. C¸c thñ tôc vµ chÕ tµi b¶o ®¶m thùc yÕu lµ t¹o ra hµng ho¸ x©m ph¹m.
thi quyÒn SHTT
T−¬ng tù nh− c¸c quy ®Þnh cña HiÖp
3.1 C¸c thñ tôc vµ chÕ tµi d©n sù, hµnh ®Þnh TRIPs, HiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh mçi
Bªn cã thÓ “miÔn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cho
chÝnh
c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ c¸c c«ng chøc, trõ
Theo §iÒu 12 ch−¬ng II cña HiÖp ®Þnh,
khi nh÷ng hµnh vi cña hä kh«ng ®−îc thùc
“mçi Bªn dµnh cho ng−êi cã quyÒn ®−îc
hiÖn hoÆc kh«ng ®−îc dù ®Þnh thùc hiÖn
tham gia thñ tôc tè tông d©n sù ®Ó thùc thi
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
- mét c¸ch cã thiÖn ý trung thùc trong qu¸ tiªu; t¹m thêi niªm phong thiÕt bÞ, ph−¬ng
tr×nh thi hµnh luËt ®ã”. Tuy nhiªn, kh¸c tiÖn râ rµng ®−îc dïng ®Ó thùc hiÖn hµnh
víi TRIPs, HiÖp ®Þnh dµnh mét ®iÒu vi x©m ph¹m, thËm chÝ t¹m thêi phong to¶
kho¶n riªng quy ®Þnh vÒ viÖc nÕu “mét Bªn tµi kho¶n cña bÞ ®¬n nh»m ®¶m b¶o tµi
ký kÕt HiÖp ®Þnh bÞ kiÖn vÒ viÖc x©m ph¹m chÝnh ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ cña viÖc x©m
quyÒn SHTT th× c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ¸p ph¹m vµ thiÖt h¹i do viÖc x©m ph¹m g©y ra.
dông ®èi víi Bªn ®ã cã thÓ giíi h¹n trong
Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n
viÖc tr¶ cho ng−êi cã quyÒn kho¶n ®Òn bï
trong qu¸ tr×nh thùc thi quyÒn SHTT lµ
tho¶ ®¸ng, tuú thuéc vµo hoµn c¶nh cña
nguyªn t¾c c«ng b»ng, dµnh cho c¸c bªn
tõng tr−êng hîp, cã tÝnh ®Õn gi¸ trÞ kinh tÕ
liªn quan ®−îc quyÒn tham gia tÊt c¶ c¸c
cña viÖc sö dông”.
thñ tôc hµnh chÝnh, d©n sù ®Ó thùc thi
HiÖp ®Þnh còng yªu cÇu “mçi Bªn quy quyÒn cña m×nh. Ngay c¶ trong tr−êng hîp
®Þnh r»ng khi mét chÕ tµi d©n sù cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi mµ
®−îc quyÕt ®Þnh ¸p dông trªn c¬ së kÕt qu¶ kh«ng cã ý kiÕn cña bÞ ®¬n, th× ph¸p luËt
cña thñ tôc hµnh chÝnh th× thñ tôc ®ã ph¶i cña mçi quèc gia ph¶i dµnh cho bÞ ®¬n
phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c t−¬ng ®−¬ng vÒ quyÒn ®−îc yªu cÇu xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh
b¶n chÊt víi c¸c nguyªn t¾c quy ®Þnh t¹i nµy. BÞ ®¬n cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan t−
®iÒu nµy”. C¸c thñ tôc xÐt xö ph¶i: i) b»ng ph¸p ph¶i huû bá hoÆc ®×nh chØ lÖnh ¸p
v¨n b¶n vµ nªu râ lÝ do cña quyÕt ®Þnh; ii) dông c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi (nÕu thñ tôc
®−îc s½n sµng cung cÊp kh«ng chËm trÔ gi¶i quyÕt vô viÖc vi ph¹m thñ tôc tè tông vÒ
qu¸ ®¸ng, Ýt nhÊt cho c¸c bªn tham gia vô b¾t ®Çu xÐt xö theo luËt ®Þnh) ®ång thêi yªu
kiÖn; iii) chØ dùa trªn chøng cø mµ c¸c bªn cÇu c¬ quan t− ph¸p buéc ng−êi nép ®¬n ph¶i
liªn quan ®· cã c¬ héi ®−îc tr×nh bµy y kiÕn; båi th−êng thiÖt h¹i do viÖc ¸p dông c¸c biÖn
iv) b¶o ®¶m cho c¸c bªn trong vô kiÖn cã c¬
ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi g©y ra.
héi ®Ò nghÞ c¬ quan t− ph¸p xem xÐt l¹i c¸c
3.3. Thñ tôc tè tông h×nh sù vµ h×nh
quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh cuèi cïng vµ xem
ph¹t
xÐt l¹i c¸c quyÕt ®Þnh xÐt xö ë cÊp s¬ thÈm.
HiÖp ®Þnh yªu cÇu c¸c Bªn ph¶i cã ®ñ
3.2. C¸c biÖn ph¸p t¹m thêi
quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thñ tôc, h×nh ph¹t
ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p t¹m thêi, theo h×nh sù ®Ó ¸p dông ®èi víi c¸c tr−êng hîp
quy ®Þnh t¹i §iÒu 13 ch−¬ng II HiÖp ®Þnh, cè t×nh gi¶ m¹o nh·n hiÖu hoÆc x©m ph¹m
nh»m hai môc ®Ých c¬ b¶n: i) ®Ó ng¨n chÆn b¶n quyÒn víi quy m« th−¬ng m¹i hoÆc c¸c
hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT vµ ii) ®Ó hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT kh¸c.
b¶o vÖ chøng cø liªn quan ®Õn hµnh vi
Theo §iÒu 14 ch−¬ng II cña HiÖp ®Þnh,
®ang bÞ kiÖn lµ x©m ph¹m. Nh÷ng biÖn
c¸c thñ tôc tè tông h×nh sù vµ h×nh ph¹t
ph¸p nµy cã thÓ lµ t¹m gi÷ hµng ho¸, s¶n
®−îc ¸p dông Ýt nhÊt trong tr−êng hîp cè ý
phÈm bÞ coi lµ x©m ph¹m khi cã c¨n cø ®Ó
lµm gi¶ nh·n hiÖu hoÆc x©m ph¹m quyÒn
nghi ngê r»ng bªn x©m ph¹m cã thÓ tÈu
t¸c gi¶ hoÆc quyÒn liªn quan nh»m môc
t¸n thoÆc tiªu huû hµng ho¸ ®ã; lôc so¸t
®Ých th−¬ng m¹i. Ngoµi ra trong nh÷ng
n¬i tµng tr÷ hµng ho¸ bÞ coi lµ x©m ph¹m
tr−êng hîp thÝch hîp, “c¸c c¬ quan t− ph¸p
hoÆc n¬i mµ bÞ ®¬n kiÓm so¸t víi ®iÒu kiÖn
cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh ph¹t h×nh sù ®èi
lµ cã c¬ së ®Ó tin r»ng ë ®ã cã tµng tr÷
víi c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT
chøng cø vµ cã nguy c¬ chøng cø ®ã bÞ thñ
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
- kh¸c, khi c¸c hµnh vi ®ã ®−îc thùc hiªn 20 ngµy lµm viÖc mµ vô viÖc kh«ng ®−îc
mét c¸ch cè ý vµ nh»m môc ®Ých th−¬ng gi¶i quyÕt; v) biÖn ph¸p båi th−êng cho bÞ
m¹i”. “C¸c h×nh ph¹t cã thÓ ®−îc ¸p dông ®¬n nÕu nguyªn ®¬n sai; vi) quyÒn cña chñ
bao gåm ph¹t tï, ph¹t tiÒn, hoÆc c¶ hai, ®ñ thÓ quyÒn trong viÖc kiÓm tra hµng ho¸ bÞ
®Ó ng¨n ngõa x©m ph¹m, phï hîp víi møc nghi x©m ph¹m quyÒn SHTT; vii) quyÒn
h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi téi danh cã møc chñ ®éng thùc thi quyÒn SHTT cña c¬ quan
®é nghiªm träng t−¬ng tù”. Ngoµi ra, c¬ h¶i quan nÕu cã ®ñ chøng cø vµ ®−îc miÔn
quan t− ph¸p cßn cã thÓ ra lÖnh thu gi÷, tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ nÕu thùc hiÖn trong
tÞch thu, tiªu huû hµng ho¸ x©m ph¹m, vµ ph¹m vi thÈm quyÒn; viii) biÖn ph¸p ®èi
c¸c nguyªn liÖu, ph−¬ng tiÖn cã c«ng dông víi hµng x©m ph¹m nh·n hiÖu: gi÷ nguyªn
chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m. Hoµn toµn hiÖn tr¹ng, kh«ng ®−îc t¸i xuÊt hµng ho¸
phï hîp víi HiÖp ®Þnh TRIPs, HiÖp ®Þnh cã x©m ph¹m nh·n hiÖu.
sù ph©n biÖt gi÷a c¸c lo¹i hµnh vi lµm gi¶ Nh÷ng quy ®Þnh nµy vÒ c¬ b¶n ®Òu phï
nh·n hiÖu vµ ®¸nh c¾p b¶n quyÒn, quy hîp víi yªu cÇu ®−îc nªu trong HiÖp ®Þnh
®Þnh cô thÓ vÒ c¸c h×nh ph¹t còng nh− c¸c TRIPs.
biÖn ph¸p xö lý kh¸c ®èi víi hµnh vi x©m
4. NhËn xÐt chung vÒ ph¸p luËt ViÖt
ph¹m quyÒn SHTT.
Nam hiÖn hµnh víi c¸c biÖn ph¸p
3.4. Thùc thi quyÒn SHTT t¹i biªn giíi thùc thi quyÒn SHTT vµ mét sè
kiÕn nghÞ
Thùc thi quyÒn SHTT t¹i biªn giíi lµ
4.1. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia
ho¹t ®éng cña c¬ quan h¶i quan vµ c¸c c¬
ph¸p lÝ trong n−íc vµ quèc tÕ, hÖ thèng quy
quan cã thÈm quyÒn cña mçi Bªn nh»m
®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh vÒ
ng¨n chÆn c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn
thùc thi quyÒn SHTT ®· phÇn nµo phï hîp
SHTT t¹i biªn giíi. Ch−¬ng II HiÖp ®Þnh
víi c¸c yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh còng nh−
dµnh riªng mét ®iÒu kho¶n (§iÒu 15) quy
nh÷ng yªu c©u chung cña ph¸p luËt quèc
®Þnh rÊt cô thÓ c¸c vÊn ®Ò vÒ tr×nh tù, thñ
tÕ vÒ SHTT [1, tr. 117]. Khi nãi vÒ viÖc b¶o
tôc ®×nh chØ th«ng quan hµng ho¸, c¸c biÖn
hé quyÒn SHTT ë ViÖt Nam, ng−êi ta
ph¸p xö lý còng nh− c¸c tr−êng hîp th«ng
th−êng cho r»ng vÊn ®Ò v−íng m¾c kh«ng
quan hµng ho¸ bÞ t¹m gi÷… Theo ®ã, i)
ph¶i do c¸c "v¨n b¶n ph¸p luËt" mµ chÝnh
ng−êi cã quyÒn khi cã c¬ së hîp ph¸p ®Ó
lµ ë kh©u "thi hµnh ph¸p luËt"; mÆc dï
nghi ngê c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn
thùc sù lµ ®ang cã mét sè l−îng lín c¸c quy
SHTT nép ®¬n b»ng v¨n b¶n cho c¬ quan
®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh quyÒn SHTT
hµnh chÝnh hoÆc c¬ quan t− ph¸p cã thÈm
®ang cã hiÖu lùc t¹i ViÖt Nam, nh−ng sÏ lµ
quyÒn yªu cÇu c¬ quan h¶i quan ®×nh chØ
sai lÇm nÕu kÕt luËn r»ng giai ®o¹n x©y
viÖc ®−a hµng ho¸ vµo l−u th«ng tù do; ii)
dùng ph¸p luËt ®· hoµn thiÖn vµ c¸c v¨n
c¬ quan h¶i quan cã quyÒn ®×nh chØ th«ng
b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh ®· hoµn toµn phï
quan hµng ho¸ bÞ nghi ngê x©m ph¹m
hîp víi HiÖp ®Þnh TRIPs vµ BTA[2, tr.111].
quyÒn SHTT theo yªu cÇu cña chñ thÓ
quyÒn; iii) nguyªn ®¬n ph¶i nép kho¶n b¶o Nh×n nhËn mét c¸ch ®óng møc hÖ
®¶m hoÆc b¶o chøng hîp lÝ ®Ó b¶o vÖ bÞ ®¬n thèng quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn
khái hµnh vi l¹m dông quyÒn cña nguyªn hµnh vÒ thùc thi quyÒn SHTT, cã thÓ thÊy
®¬n; iv) thñ tôc th«ng quan hµng ho¸ sau r»ng chóng ta ®· cã c¸c quy ®Þnh chung
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
- hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT; ii) n©ng
t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ thñ tôc vµ chÕ tµi
cao vai trß cña toµ ¸n trong viÖc gi¶i quyÕt
trong c¸c lÜnh vùc d©n sù, hµnh chÝnh,
c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn SHTT theo thñ
h×nh sù, kÓ c¶ c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m
tôc tè tông d©n sù (x¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn
thêi vµ biÖn ph¸p thùc thi quyÒn SHTT t¹i
vô viÖc cña Toµ ¸n, bæ sung nh÷ng qui
biªn giíi. Tuy nhiªn, mét sè nguyªn t¾c vµ
®Þnh chi tiÕt vÒ c¸c chÕ tµi ®ñ m¹nh ®Ó
yªu cÇu quan träng cña HiÖp ®Þnh TRIPs
chèng l¹i c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn
còng nh− BTA ch−a thùc sù ®−îc ®¸p øng;
SHTT, tham kh¶o mét sè biÖn ph¸p khÈn
®ã lµ: i) c¸c thñ tôc ®Òu ®óng ®¾n, c«ng
cÊp t¹m thêi ®· ®−îc ¸p dông phæ biÕn ë
b»ng, kh«ng qu¸ phøc t¹p vµ kh«ng qu¸
mét sè n−íc trªn thÕ giíi; x©y dùng nh÷ng
tèn kÐm (thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt trong c¸c
yªu cÇu vÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ b¶o vÖ c¸c
thñ tôc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®Ó b¶o vÖ
th«ng tin bÝ mËt cña c¸c bªn tham gia tè
quyÒn cña chñ së h÷u quyÒn SHTT); ii)
tông; h−íng dÉn chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò båi
mäi quyÕt ®Þnh xö lÝ ®Òu dùa vµo b¶n chÊt
th−êng thiÖt h¹i vËt chÊt vµ tinh thÇn g©y
vô viÖc; iii) quyÒn khiÕu kiÖn t¹i c¬ quan
ra do c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT);
t− ph¸p theo thñ tôc tè tông hµnh chÝnh
iii) quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao
®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i
hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xÐt xö c¸c tranh
cuèi cïng; iv) viÖc ¸p dông biÖn ph¸p khÈn
chÊp vÒ quyÒn SHTT (chó träng tíi c«ng
cÊp t¹m thêi tr−íc khi thô lÝ vô ¸n; v) c¸c
t¸c ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé
biÖn ph¸p chÕ tµi, ®Æc biÖt lµ tr¸ch nhiÖm
c¸c c¬ quan thùc thi còng nh− b¶o vÖ ph¸p
båi th−êng thiÖt h¹i trong lÜnh vùc SHTT.
luËt vÒ SHTT, ®Çu t− cho viÖc c¶i c¸ch vµ
§Æc biÖt, nhiÒu thñ tôc vµ chÕ tµi míi chØ
hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin t− liÖu vÒ
®−îc quy ®Þnh cã tÝnh chÊt "®Þnh khung"
SHTT, kh«ng ngõng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng
hoÆc trong ph¹m vi chung nh− ho¹t ®éng
hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc SHTT).
xö lÝ c¸c vi ph¹m ph¸p luËt kh¸c, ch−a cã
* Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thùc thi
h−íng dÉn thi hµnh cô thÓ, chi tiÕt ®Ó ¸p
quyÒn SHTT trong ph¸p luËt hµnh chÝnh:
dông vµo thùc tiÔn vµ ®¸p øng nh÷ng yªu
i) ban hµnh NghÞ ®Þnh míi vÒ xö ph¹t vi
cÇu riªng cña lÜnh vùc thùc thi quyÒn
ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc SHTT
SHTT (®iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn râ nÐt trong
theo h−íng quy ®Þnh l¹i chøc n¨ng xö ph¹t
c¸c thñ tôc tè tông d©n sù, hµnh chÝnh vµ
VPHC, gi¶m bít ®Çu mèi vµ t¨ng c−êng
h×nh sù hiÖn hµnh, v× hÇu hÕt c¸c yªu cÇu
c«ng t¸c qu¶n lÝ, chØ ®¹o; bæ sung c¸c quy
cña HiÖp ®Þnh TRIPs vµ BTA vÒ c¸c biÖn
®Þnh vÒ xö ph¹t ®èi víi hµnh vi VPHC liªn
ph¸p xö lÝ vi ph¹m quyÒn SHTT ®Òu liªn
quan ®Õn c¸c ®èi t−îng SHTT míi ®−îc b¶o
quan ®Õn toµ ¸n vµ c¸c thñ tôc gi¶i quyÕt
hé nh− tªn th−¬ng m¹i, chØ dÉn ®Þa lÝ, bÝ
c¸c vô ¸n d©n sù, hµnh chÝnh vµ h×nh sù).
mËt kinh doanh...; quy ®Þnh møc ph¹t cao
Nh×n ë gãc ®é cô thÓ h¬n, cã thÓ thÊy
h¬n lîi nhuËn mµ ng−êi vi ph¹m cã thÓ thu
mét sè yªu cÇu cÊp b¸ch cÇn lµm ngay
®−îc tõ hµnh vi vi ph¹m...; ii) më réng
trong lÜnh vùc thñ tôc vµ chÕ tµi d©n sù,
thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh
hµnh chÝnh vµ h×nh sù ®Ó tiÕp tôc ®¸p øng
chÝnh trong b¶o vÖ quyÒn SHTT cho toµ
c¸c yªu cÇu cña BTA vµ HiÖp ®Þnh TRIPs lµ:
¸n; iii) x©y dùng vµ ban hµnh nh÷ng quy
* Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thùc thi ®Þnh, h−íng dÉn riªng vÒ thñ tôc tè tông
quyÒn SHTT trong ph¸p luËt d©n sù: i) cô vµ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ, riªng biÖt cÇn
thÓ ho¸ c¸c qui ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh c¸c
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
- LuËt cßn thÓ hiÖn mét sè ®iÓm h¹n chÕ, bÊt
®−îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
cËp sau:
c¸c khiÕu kiÖn hµnh chÝnh vÒ SHTT.
* Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ thùc thi - C¸c quy ®Þnh liªn quan tíi tr¸ch
nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc trong lÜnh
quyÒn SHTT trong ph¸p luËt h×nh sù: i)
vùc thùc thi quyÒn SHTT cßn chung chung
h−íng dÉn thi hµnh c¸c quy ®Þnh cña Bé
vµ qu¸ Ýt ái; míi chØ nªu chøc n¨ng mµ
luËt H×nh sù cã liªn quan tíi viÖc xÐt xö
ch−a thùc sù quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c vµ
c¸c vô ¸n h×nh sù vÒ x©m ph¹m quyÒn
mét c¬ chÕ phèi hîp toµn diÖn vµ chÆt chÏ
SHTT; ii) quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p nh»m
gi÷a c¸c c¬ quan trong ho¹t ®éng thùc thi
n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xÐt xö c¸c
(mét sè quy ®Þnh vÒ phèi hîp cßn ë ph¹m vi
vô ¸n vÒ quyÒn SHTT (chó träng tíi c«ng
hÑp, ch−a thiÕt lËp mèi liªn hÖ râ rµng
t¸c ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é cña thÈm
gi÷a c¸c c¬ quan trong c¶ hÖ thèng b¶o
ph¸n vµ c¸n bé toµ ¸n, ®Çu t− cho viÖc c¶i
®¶m thùc thi). Vai trß cña toµ ¸n, mét c¬
c¸ch vµ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin t−
quan ®¸ng lÏ ph¶i lµ trung t©m cña hÖ
liÖu vÒ SHTT, kh«ng ngõng ®Èy m¹nh ho¹t
thèng b¶o ®¶m thùc thi quyÒn SHTT, cßn
®éng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc SHTT).
kh¸ mê nh¹t.
4.2. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay, mét ®¹o
- Dù th¶o ch−a quy ®Þnh cô thÓ c¸c
luËt thèng nhÊt chuyªn ngµnh vÒ SHTT ®·
ph−¬ng ¸n ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp
vµ ®ang ®−îc x©y dùng "nh»m kh¾c phôc
t¹m thêi mang tÝnh ®Æc thï ®èi víi c¸c
c¸c ®iÓm v−íng m¾c, bÊt cËp cña hÖ thèng
hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHTT (nh− mét
ph¸p luËt hiÖn hµnh, x©y dùng khung
sè biÖn ph¸p ®−îc ¸p dông phæ biÕn ë mét
ph¸p lÝ ®ång bé ®Ó ®iÒu chØnh mét c¸ch
sè n−íc- LÖnh Anton Piller, LÖnh cÊm
toµn diÖn, ®Çy ®ñ vµ cô thÓ c¸c khÝa c¹nh
Mareva, LÖnh “Norwich Pharmacal”...); c¸c
cña viÖc x¸c lËp, b¶o hé vµ thùc thi quyÒn
quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm båi th−êng thiÖt
SHTT ®¸p øng ®−îc "tÝnh ®Çy ®ñ" vµ "tÝnh
h¹i do x©m ph¹m quyÒn SHTT ch−a ®Çy
hiÖu qu¶" cña hÖ thèng ph¸p luËt SHTT
®ñ vµ râ rµng.
cña quèc gia theo yªu cÇu cña c¸c ®iÒu −íc
- Mét sè quy ®Þnh cã tÝnh chÊt lµ quy
quèc tÕ, gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu
ph¹m tè tông (hoÆc quy ph¹m luËt h×nh
t−, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ
thøc) cã kh¶ n¨ng xung ®ét víi c¸c quy
quèc tÕ cña ®Êt n−íc"[3].
ph¹m kh¸c ®ang cã hiÖu lùc.
Dù th¶o LuËt SHTT hiÖn ®ang cã mét
4.3. Mét vÊn ®Ò quan träng n÷a lµ vµo
ch−¬ng riªng quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m thùc thi
thêi ®iÓm hiÖn nay, ViÖt Nam ch−a gia
quyÒn SHTT, trong ®ã bao gåm c¸c quy
nhËp toµn bé c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ vÒ SHTT
®Þnh vÒ tù b¶o vÖ quyÒn SHTT, tr¸ch
theo yªu cÇu cña BTA. V× vËy, song song
nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc, c¸c biÖn
víi viÖc tiÕp tôc triÓn khai thùc thi C«ng
ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi, kiÓm so¸t biªn
−íc Bern vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ c¸c t¸c
giíi, kiÓm so¸t vÒ SHTT ®èi víi hµng ho¸
phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, cÇn ph¶i xóc
trªn thÞ tr−êng néi ®Þa, båi th−êng thiÖt
tiÕn c¸c b−íc ®µm ph¸n, gia nhËp ba c«ng
h¹i do x©m ph¹m quyÒn SHTT. Nh×n
−íc quan träng: C«ng −íc Geneva vÒ B¶o
chung, nh÷ng quy ®Þnh nµy ®¸p øng ®−îc
hé ng−êi s¶n xuÊt b¶n ghi ©m chèng sù sao
yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh TRIPs vµ BTA....
chÐp tr¸i phÐp (1971); C«ng −íc quèc tÕ vÒ
Tuy nhiªn, xÐt vÒ mÆt néi dung, dù th¶o
B¶o hé gièng thùc vËt míi (C«ng −íc
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
- UPOV); C«ng −íc vÒ Ph©n phèi tÝn hiÖu c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Nh− vËy,
mang ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh qua vÖ ph¸p luËt b¶o hé quyÒn SHTT cña ViÖt
tinh (1974). Nam, ®· tiÕp cËn c¸c chuÈn mùc b¶o hé
cña c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ HiÖp
5. KÕt luËn
®Þnh BTA vµ HiÖp ®Þnh TRIPS. Tuy nhiªn,
Cho ®Õn nay, cã thÓ nãi hÖ thèng ph¸p
viÖc thùc thi ph¸p luËt b¶o hé quyÒn SHTT
luËt b¶o hé quyÒn SHTT cña ViÖt Nam
cña ViÖt Nam vÉn cßn cã nhiÒu bÊt cËp,
nh×n chung lµ t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ, bao qu¸t
hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cßn thÊp. Do vËy, viÖc
c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ,
nghiªn cøu ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn c¶ hÖ
nh− x¸c ®Þnh ph¹m vi ®èi t−îng b¶o hé ;
thèng ph¸p luËt vµ c¶ c¬ chÕ thùc thi, bao
tr×nh tù thñ tôc ®¨ng ký x¸c lËp quyÒn, néi
gåm c¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt vÒ SHTT lµ
dung quyÒn SHTT, b¶o hé c¸c quyÒn cña
rÊt cÇn thiÕt, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh héi
ng−êi n¾m gi÷ quyÒn SHTT, gi¶i quyÕt
nhËp khu vùc vµ quèc tÕ hiÖn nay.
khiÕu n¹i, khiÕu kiÖn, ¸p dông c¸c biÖn
ph¸p ng¨n chÆn, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ
Tµi liÖu tham kh¶o
1. B¹ch Quèc An, Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc thi quyÒn SHTT theo HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i
ViÖt Nam - Hoa Kú, Thùc tr¹ng ph¸p luËt ViÖt Nam vµ mét sè kiÕn nghÞ, Sè chuyªn ®Ò vÒ
HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú n¨m 2003, T¹p chÝ D©n chñ vµ Ph¸p luËt, Bé T−
ph¸p, tr. 117.
2. G. Hank W. Baker, C¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn SHTT trong HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i ViÖt Nam -
Hoa Kú, Sè chuyªn ®Ò vÒ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú n¨m 2003, T¹p chÝ D©n
chñ vµ Ph¸p luËt, Bé T− ph¸p, tr. 111.
3. TrÝch Tê tr×nh sè 255/TTr-BKHCN ngµy 7/2/2005 cña Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ göi Thñ
t−íng ChÝnh phñ vÒ Dù ¸n LuËt SHTT.
T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Kinh tÕ - LuËt, T.XXI, Sè 2, 2005
nguon tai.lieu . vn
