- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Về mối quan hệ giữa các quy định về chuyển quyền sử dụng đất của Luật đất đai và Bộ luật dân sự
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
NguyÔn Quang TuyÕn *
L uËt ®Êt ®ai n¨m 1993 ®−îc Quèc héi
kho¸ IX, k× häp thø 3 th«ng qua ng y
14/07/1993 v cã hiÖu lùc thi h nh tõ ng y
1. C¬ së cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c quy
®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù vÒ
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
15/10/1993. Mét trong nh÷ng néi dung c¬ Nghiªn cøu néi dung c¸c quy ®Þnh cña
b¶n cña ®¹o luËt n y l më réng c¸c quyÒn LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù, chóng ta nhËn
cho ng−êi sö dông ®Êt. LÇn ®Çu tiªn, ph¸p thÊy gi÷a hai ®¹o luËt n y cã mèi quan hÖ víi
luËt ®Êt ®ai ë n−íc ta cho phÐp ng−êi sö dông nhau khi ®Ò cËp vÊn ®Ò chuyÓn quyÒn sö dông
®Êt ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông trong thêi ®Êt. Së dÜ, chóng cã mèi quan hÖ l do c¸c lÝ
h¹n giao ®Êt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi sö do sau ®©y:
dông ®Êt tiÕp cËn víi c¬ chÕ thÞ tr−êng, ®−a Thø nhÊt, theo phong tôc, tËp qu¸n truyÒn
quyÒn sö dông ®Êt tham gia v o l−u th«ng thèng cña ng−êi d©n trong cuéc sèng th× viÖc
d©n sù phï hîp víi ®ßi hái cña c«ng t¸c qu¶n sö dông ®Êt lu«n lu«n g¾n liÒn víi c¸c t i s¶n
lÝ v sö dông ®Êt ®ai trong c¬ chÕ thÞ tr−êng. trªn ®Êt nh− nh ë, vËt kiÕn tróc kh¸c, c©y
Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ®Ó cho c¸c giao dÞch cèi. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù th× ®Êt
vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®−îc thùc hiÖn ®ai, nh ë, c«ng tr×nh x©y dùng g¾n liÒn víi
thuËn lîi v lu«n n»m trong “quü ®¹o” kiÓm ®Êt ®ai l bÊt ®éng s¶n - t i s¶n (kho¶n 1 §iÒu
so¸t cña Nh n−íc th× cÇn ph¶i x©y dùng 181 BLDS). Do ®ã, khi chuyÓn nh−îng nh ë
v c¸c t i s¶n kh¸c trªn ®Êt bao giê còng ®i liÒn
“h nh lang ph¸p lÝ” cho c¸c quyÒn sö dông
víi chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt ®ai.
®Êt khi tham gia v o c¬ chÕ thÞ tr−êng. Phóc
Thø hai, d−íi gãc ®é lÝ luËn xÐt vÒ b¶n
®¸p c¸c ®ßi hái n y, Bé luËt d©n sù (BLDS)
chÊt th× quyÒn sö dông ®Êt l lo¹i quyÒn t i
ra ®êi n¨m 1995 ® d nh h¼n mét phÇn -
s¶n, v×:
PhÇn thø n¨m - quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn
- G¾n liÒn víi chñ thÓ cña quan hÖ ph¸p
sö dông ®Êt (tõ §iÒu 690 ®Õn §iÒu 744). luËt d©n sù l hé gia ®×nh, c¸ nh©n.
Trong ph¹m vi b i viÕt n y, chóng t«i muèn - G¾n liÒn víi lo¹i t i s¶n ®Æc biÖt l ®Êt
trao ®æi mét v i suy nghÜ vÒ mèi quan hÖ
gi÷a c¸c quy ®Þnh cña hai ®¹o luËt n y vÒ * Gi¶ng viªn Khoa ph¸p luËt kinh tÕ
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
T¹p chÝ luËt häc - 47
- nghiªn cøu - trao ®æi
®ai (quan hÖ vÒ t i s¶n). ®êi sèng, ®¶m b¶o sö dông ®Êt ®óng môc
- Ng−êi sö dông cã mét sè quyÒn n¨ng ®Ých, chø kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh
nhÊt ®Þnh ®èi víi ®Êt ®−îc giao (quyÒn chiÕm kiÕm lêi. MÆt kh¸c, c¸c quyÒn n¨ng cña
h÷u, sö dông v c¸c quyÒn n¨ng kh¸c). chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, bao gåm:
Thø ba, theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù ChuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, cho thuª, thõa
th× hé gia ®×nh l chñ thÓ cña quan hÖ ph¸p kÕ, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt v gãp vèn
luËt d©n sù trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng, b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Òu l c¸c
l©m, ng− nghiÖp v trong mét sè lÜnh vùc s¶n quyÒn vÒ t i s¶n, xÐt vÒ b¶n chÊt ®©y l c¸c
xuÊt, kinh doanh kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh. quan hÖ d©n sù ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së
T i s¶n chung cña hé gia ®×nh ®−îc sö dông tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn.
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− Thø b¶y, trong nÒn kinh tÕ h ng ho¸
nghiÖp bao gåm: Vèn, c«ng nghÖ, ®Êt ®ai v nhiÒu th nh phÇn vËn h nh theo c¬ chÕ thÞ
c¸c t− liÖu s¶n xuÊt kh¸c... §iÒu 118 BLDS tr−êng, d−íi t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch
quy ®Þnh: “QuyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p quan cña thÞ tr−êng th× c¸c quan hÖ ®Êt ®ai
cña hé gia ®×nh ®−îc x¸c ®Þnh l t i s¶n kh«ng chØ “®ãng khung” trong quan hÖ h nh
chung cña hé ”. chÝnh ®¬n thuÇn gi÷a Nh n−íc v ng−êi sö
Thø t−, vÒ ®Þa vÞ ph¸p lÝ, c¸c chñ thÓ thùc dông ®Êt m cßn bao gåm c¸c quan hÖ ®Êt ®ai
hiÖn viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt l nh÷ng mang tÝnh chÊt kinh tÕ - d©n sù gi÷a nh÷ng
ph¸p nh©n (tæ chøc), hé gia ®×nh v c¸ nh©n. ng−êi sö dông ®Êt víi nhau. Nh n−íc muèn
§©y l chñ thÓ cña quan hÖ ph¸p luËt d©n sù. qu¶n lÝ ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶ trong c¬ chÕ míi
C¸c chñ thÓ n y cã c¸c quyÒn v nghÜa vô cña th× kh«ng chØ qu¶n lÝ b»ng c¸c biÖn ph¸p
ng−êi sö dông ®Êt ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 73 h nh chÝnh m cßn ph¶i qu¶n lÝ b»ng c¸c biÖn
v §iÒu 79 LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993. ph¸p kinh tÕ, d©n sù. MÆt kh¸c, viÖc h×nh
Thø n¨m, xÐt vÒ tÝnh chÊt cña mèi quan th nh thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n ®Êt ®ai th«ng
hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt khi chuyÓn qua c¸c giao dÞch vÒ chuyÓn quyÒn sö dông
quyÒn sö dông ®Êt. §©y l mèi quan hÖ ®−îc ®Êt l ®ßi hái tÊt yÕu, kh¸ch quan cña bÊt k×
x¸c lËp theo chiÒu “ngang” gi÷a nh÷ng ng−êi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng n o, nh»m b¶o ®¶m
sö dông ®Êt víi nhau trong qu¸ tr×nh sö dông quyÒn tù do kinh doanh v quyÒn tù do c− tró
®Êt. C¸c quan hÖ vÒ chuyÓn quyÒn sö dông cña mçi c¸ nh©n - c«ng d©n.
®Êt n y ®−îc x¸c lËp dùa trªn c¬ së b×nh 2. TÝnh ®éc lËp trong mèi quan hÖ
®¼ng, tù nguyÖn, tho¶ thuËn. MÆt kh¸c, ë ®©y gi÷a c¸c quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v Bé
còng cÇn l−u ý ®Õn ®iÓm chung l c¸c chñ thÓ luËt d©n sù vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
sö dông ®Êt muèn x¸c lËp ®−îc mèi quan hÖ MÆc dï gi÷a c¸c quy ®Þnh cña LuËt ®Êt
theo chiÒu “ngang” víi nhau th× tr−íc tiªn hä ®ai v Bé luËt d©n sù vÒ chuyÓn quyÒn sö
ph¶i ®−îc Nh n−íc giao ®Êt cho ®Ó sö dông. dông ®Êt cã mèi quan hÖ víi nhau nh− ®
Thø s¸u, xÐt vÒ môc ®Ých chuyÓn quyÒn ph©n tÝch ë phÇn trªn nh−ng gi÷a chóng l¹i cã
sö dông ®Êt th× viÖc chuyÓn quyÒn sö dông tÝnh ®éc lËp nhÊt ®Þnh. §iÒu n y ®−îc thÓ
®Êt nh»m môc ®Ých thuËn tiÖn cho s¶n xuÊt v hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau ®©y:
48 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
C¬ së ®Ó x©y dùng c¸c quy ®Þnh vÒ Mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ng−êi sö dông
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña LuËt ®Êt ®ai ®Êt víi nhau ®−îc x¸c lËp dùa trªn c¬ së tù
dùa trªn nguyªn t¾c: §Êt ®ai thuéc së h÷u nguyÖn v ®−îc ®iÒu chØnh b»ng ph−¬ng ph¸p
to n d©n do Nh n−íc thèng nhÊt qu¶n lÝ. b×nh ®¼ng - tho¶ thuËn. TÊt nhiªn, mèi quan
Nh n−íc giao ®Êt cho c¸c tæ chøc, hé gia hÖ theo chiÒu “ngang” gi÷a nh÷ng ng−êi sö
®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u d i. Ng−êi dông ®Êt víi nhau chØ ®−îc x¸c lËp khi hä
sö dông ®Êt ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®−îc Nh n−íc giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt ®Ó
trong thêi h¹n giao ®Êt v sö dông ®óng môc sö dông (tøc l khi hä ® cã quyÒn sö dông
®Ých ®Êt ®−îc giao, nªn c¸c quy ®Þnh vÒ ®Êt hîp ph¸p). §iÒu n y ®−îc thÓ hiÖn b»ng
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña LuËt ®Êt ®ai l viÖc ng−êi sö dông ®Êt ®−îc cÊp giÊy chøng
c¸c quy ®Þnh nh»m phôc vô cho viÖc qu¶n lÝ nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Do ®ã, ph¸p luËt
®Êt, ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a Nh n−íc quy ®Þnh chØ nh÷ng ng−êi ®−îc cÊp giÊy
(chñ thÓ së h÷u v qu¶n lÝ ®Êt ®ai) víi ng−êi chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt míi ®−îc phÐp
sö dông ®Êt (chñ thÓ sö dông ®Êt). §©y l mèi chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nªn c¸c quy ®Þnh
quan hÖ h nh chÝnh, theo chiÒu “däc”. Do ®ã, vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña Bé luËt d©n
c¸c quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt sù bao giê còng nhÊn m¹nh l nh÷ng tho¶
cña LuËt ®Êt ®ai chñ yÕu ®Ò cËp ®èi t−îng, thuËn n y ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña
®iÒu kiÖn, tr×nh tù v thñ tôc chuyÓn quyÒn sö ph¸p luËt ®Êt ®ai.
dông ®Êt, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ 3. Mét sè ®iÓm bÊt cËp gi÷a c¸c quy
nh n−íc vÒ ®Êt ®ai trong viÖc qu¶n lÝ, gi¸m ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña
s¸t c¸c ho¹t ®éng chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù
v quyÕt ®Þnh cho phÐp hay kh«ng cho phÐp Bé luËt d©n sù ®−îc Quèc héi Kho¸ IX
ng−êi sö dông ®Êt ®−îc chuyÓn quyÒn sö th«ng qua ng y 28/10/1995 v cã hiÖu lùc tõ
dông ®Êt? Mèi quan hÖ gi÷a Nh n−íc v ng y 01/07/1996, tÝnh ®Õn nay ® qua gÇn 6
ng−êi sö dông ®Êt ®−îc ®iÒu chØnh bëi n¨m thi h nh. Còng trong thêi gian ®ã, LuËt
ph−¬ng ph¸p quyÒn uy - mÖnh lÖnh. Ng−êi sö ®Êt ®ai n¨m 1993 ® hai lÇn söa ®æi, bæ sung
dông ®Êt thùc hiÖn viÖc chuyÓn quyÒn sö mét sè ®iÒu v o c¸c n¨m 1998 v n¨m 2001.
dông ®Êt sau khi xin phÐp v ®−îc sù ®ång ý Do ®ã, gi÷a c¸c quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v
cña c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn. Bé luËt d©n sù vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
Trong Bé luËt d©n sù, c¸c quy ®Þnh vÒ hiÖn nay cã mét sè ®iÓm bÊt cËp. Nh÷ng bÊt
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt tËp trung v o mèi cËp n y thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau ®©y:
quan hÖ theo chiÒu “ngang” gi÷a nh÷ng ng−êi Thø nhÊt, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
sö dông ®Êt víi nhau (®©y l c¸c quyÒn vÒ t i ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai n¨m 1998 ® më réng
s¶n). C¸c quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®èi t−îng sö dông ®Êt ®−îc chuyÓn quyÒn
®Êt cña Bé luËt d©n sù chñ yÕu ®Ò cËp chñ sö dông ®Êt: Kh«ng chØ l hé gia ®×nh, c¸
thÓ, h×nh thøc, néi dung cña c¸c hîp ®ång nh©n, m cßn c¶ c¸c tæ chøc sö dông ®Êt.
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn v nghÜa vô Trong khi ®ã, Bé luËt d©n sù vÉn chØ cã c¸c
cña c¸c bªn v hËu qu¶ ph¸p lÝ cña c¸c giao quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña
dÞch chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. hé gia ®×nh, c¸ nh©n.
T¹p chÝ luËt häc - 49
- nghiªn cøu - trao ®æi
Thø hai, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè nhËn kh«ng chØ ng−êi sö dông ®Êt ®−îc c¬
®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai n¨m 2001 cã bæ sung quan nh n−íc cã thÈm quyÒn cÊp giÊy chøng
thªm §iÒu 78g. Theo ®ã më réng ph¹m vi nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo mÉu cña Tæng
nhËn thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt cña côc ®Þa chÝnh ph¸t h nh (b×a ®á) m c¶ nh÷ng
ng−êi sö dông ®Êt ®−îc c¬ quan nh n−íc cã
ng−êi sö dông. Cô thÓ: Tæ chøc kinh tÕ, hé
thÈm quyÒn cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö
gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt cã quyÒn thÕ
dông ®Êt theo mÉu do Tæng côc qu¶n lÝ ruéng
chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh ®Êt tr−íc ®©y ph¸t h nh (kh«ng ph¶i l b×a ®á)
cña LuËt ®Êt ®ai, th× ®−îc thÕ chÊp hoÆc b¶o còng ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. VÉn biÕt
l nh b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, t i s¶n r»ng vÒ mÆt lÝ luËn, gi¸ trÞ ph¸p lÝ cña v¨n b¶n
thuéc së h÷u cña m×nh g¾n liÒn víi ®Êt ®ã t¹i d−íi luËt (nghÞ ®Þnh) kh«ng thÓ cao h¬n gi¸
tæ chøc tÝn dông ®−îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt trÞ ph¸p lÝ cña v¨n b¶n luËt (bé luËt). Song
ng−êi viÕt vÉn b¨n kho¨n víi c©u hái: LiÖu
Nam (bao gåm ng©n h ng nh n−íc, tæ chøc
mét trong bèn ®iÒu kiÖn cho phÐp ng−êi sö
tÝn dông ViÖt Nam, ng©n h ng liªn doanh v
dông ®Êt ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt l
c¸c chi nh¸nh ng©n h ng n−íc ngo i ho¹t ph¶i cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt
®éng t¹i ViÖt Nam). Trong khi ®ã, c¸c quy do c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn cÊp ®−îc
®Þnh t¹i §iÒu 729 v §iÒu 730 cña Bé luËt d©n quy ®Þnh t¹i §iÒu 693 BLDS cã bao gåm c¶
sù vÉn chØ giíi h¹n cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n thÕ ng−êi ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö
chÊp quyÒn sö dông ®Êt t¹i ng©n h ng ViÖt dông ®Êt theo mÉu do Tæng côc qu¶n lÝ ruéng
Nam, c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam do Nh ®Êt ph¸t h nh tr−íc ®©y kh«ng (kh«ng ph¶i l
n−íc cho phÐp th nh lËp v c¸c tæ chøc kinh tÕ, b×a ®á) hay chØ l nh÷ng ng−êi ®−îc cÊp giÊy
c¸ nh©n ViÖt Nam ë trong n−íc. chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo mÉu do
Tæng côc ®Þa chÝnh ph¸t h nh? NÕu chØ
Thø ba, vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö
nh÷ng ng−êi ®−îc c¬ quan nh n−íc cã thÈm
dông ®Êt: Bé luËt d©n sù quy ®Þnh hé gia
quyÒn cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông
®×nh, c¸ nh©n cã quyÒn chuyÓn quyÒn sö
®Êt theo mÉu do Tæng côc ®Þa chÝnh ph¸t
dông ®Êt cho ng−êi kh¸c khi cã ®ñ bèn ®iÒu
h nh míi ®−îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông
kiÖn quy ®Þnh t¹i §iÒu 693. Mét trong bèn
®Êt th× quy ®Þnh n y l¹i ch−a thèng nhÊt víi
®iÒu kiÖn n y l : “Cã giÊy chøng nhËn quyÒn
quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi h nh
sö dông ®Êt ®−îc c¬ quan nh n−íc cã thÈm
LuËt ®Êt ®ai ®−îc viÖn dÉn trªn ®©y.
quyÒn cÊp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt
Thø t−, vÒ vÊn ®Ò xö lÝ quyÒn sö dông ®Êt
®ai”. Trong khi ®ã, c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi
® thÕ chÊp: C¸c v¨n b¶n d−íi luËt h−íng dÉn
h nh LuËt ®Êt ®ai l¹i quy ®Þnh: “Ng−êi sö
thi h nh LuËt ®Êt ®ai, cô thÓ l NghÞ ®Þnh sè
dông ®Êt khi thùc hiÖn c¸c quyÒn cña m×nh
ph¶i cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt 17/1999/N§-CP quy ®Þnh c¸ch thøc xö lÝ
do c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn cÊp. quyÒn sö dông ®Êt ® thÕ chÊp theo hai con
GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do Tæng ®−êng. §Çu tiªn, khi bªn thÕ chÊp gi¸ trÞ
côc qu¶n lÝ ruéng ®Êt tr−íc ®©y hoÆc Tæng côc quyÒn sö dông ®Êt kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc
®Þa chÝnh ph¸t h nh” (kho¶n 1 §iÒu 3 NghÞ hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô tr¶ nî theo hîp
®Þnh sè 17/1999/N§-CP). Nh− vËy, theo quy ®ång thÕ chÊp th× quyÒn sö dông ®Êt ® thÕ
®Þnh n y th× hiÖn nay ph¸p luËt ®Êt ®ai thõa chÊp ®−îc xö lÝ theo tho¶ thuËn trong hîp
50 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
®ång. Tr−êng hîp kh«ng xö lÝ ®−îc theo tho¶ ch−a cã sù söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu v
thuËn ® ghi trong hîp ®ång th× gi¶i quyÕt c¸c c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn ch−a
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. MÆc dï gi¸ trÞ kÞp thêi ban h nh mét sè v¨n b¶n d−íi luËt
ph¸p lÝ cña NghÞ ®Þnh sè 17/1999/N§-CP nh»m h−íng dÉn thi h nh LuËt ®Êt ®ai n¨m
thÊp h¬n gi¸ trÞ ph¸p lÝ cña Bé luËt d©n sù. n¨m 1993. ChÝnh v× vËy, chóng ta ch−a thÊy
Nh−ng theo chóng t«i th× c¸ch thøc xö lÝ râ ®−îc mét sè ®iÓm bÊt cËp trong c¸c quy
quyÒn sö dông ®Êt ® thÕ chÊp quy ®Þnh nh− ®Þnh cña Bé luËt d©n sù v ph¸p luËt ®Êt ®ai
vËy hîp lÝ h¬n so víi quy ®Þnh t¹i §iÒu 737 vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. HiÖn nay, LuËt
BLDS. (§iÒu 737 BLDS chØ ®−a ra mét c¸ch ®Êt ®ai n¨m 1993 ® hai lÇn ®−îc söa ®æi, bæ
thøc duy nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n y. §ã l sung mét sè ®iÒu v o c¸c n¨m 1998 v 2001
nÕu bªn thÕ chÊp kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc ®ång thêi c¸c c¬ quan nh n−íc cã thÈm
hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô tr¶ nî th× bªn nhËn quyÒn ® ban h nh h ng lo¹t c¸c v¨n b¶n
thÕ chÊp cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nh n−íc d−íi luËt h−íng dÉn, thi h nh LuËt ®Êt ®ai
cã thÈm quyÒn tæ chøc ®Êu gi¸ quyÒn sö dông n¨m 1993. §iÒu n y l m béc lé râ nh÷ng
®Êt ®Ó thu håi vèn v l i). Bëi v×, xÐt vÒ b¶n ®iÓm bÊt cËp gi÷a c¸c quy ®Þnh vÒ chuyÓn
chÊt, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt (biÖn ph¸p quyÒn sö dông ®Êt cña LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt
d©n sù. Mét sè ®iÒu quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn
b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù) l quan
chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, cho thuª, thõa
hÖ giao dÞch d©n sù v h×nh thøc cña nã l
kÕ v thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt kh«ng cÇn
lo¹i hîp ®ång d©n sù. Do ®ã khi bªn thÕ chÊp
thiÕt quy ®Þnh trong Bé luËt d©n sù. V× ®©y l
kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng
c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lÝ ®Êt ®ai ® ®−îc ®Ò
nghÜa vô tr¶ nî ®−îc ghi trong hîp ®ång th×
cËp trong LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993. Theo suy
tr−íc tiªn ph¶i xö lÝ theo tho¶ thuËn trong hîp
nghÜ cña chóng t«i cã thÓ t¹i thêi ®iÓm x©y
®ång. NÕu kh«ng xö lÝ ®−îc theo tho¶ thuËn
dùng Bé luËt d©n sù, khi m LuËt ®Êt ®ai n¨m
® ghi trong hîp ®ång th× míi xö lÝ theo quy
1993 míi ban h nh, cßn thiÕu c¸c v¨n b¶n
®Þnh cña ph¸p luËt, cã nh− vËy míi phï hîp
h−íng dÉn thi h nh nªn c¸c quy ®Þnh cña Bé
víi b¶n chÊt cña thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt, luËt d©n sù vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi, chuyÓn
t«n träng quyÒn tù do tho¶ thuËn ý chÝ cña nh−îng, cho thuª, thõa kÕ v thÕ chÊp quyÒn
c¸c bªn. sö dông ®Êt l sù bæ sung cÇn thiÕt cho LuËt
Thø n¨m, viÖc sö dông thuËt ng÷ trong c¸c ®Êt ®ai n¨m 1993. Nh−ng nay khi LuËt ®Êt
quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù vÒ ®ai ®−îc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu v c¸c
thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt l kh«ng thèng v¨n b¶n h−íng dÉn thi h nh LuËt ®Êt ®ai ®−îc
nhÊt. Bé luËt d©n sù sö dông thuËt ng÷ “thÕ ban h nh t−¬ng ®èi ®ång bé, thiÕt nghÜ kh«ng
chÊp quyÒn sö dông ®Êt”, trong khi ®ã LuËt söa nªn quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò n y trong Bé luËt
®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai n¨m d©n sù.
1998 v n¨m 2001 l¹i sö dông thuËt ng÷ “thÕ Thø b¶y, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt”. ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai n¨m 1998 bæ sung thªm
Thø s¸u, Bé luËt d©n sù ®−îc ban h nh mét quyÒn n¨ng cña ng−êi sö dông ®Êt khi
n¨m 1995, khi ®ã LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993 chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt l quyÒn ®−îc gãp
T¹p chÝ luËt häc - 51
- nghiªn cøu - trao ®æi
vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó hîp t¸c C¸c quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai ®Ò cËp c¸c ®iÒu
s¶n xuÊt, kinh doanh. ThiÕt nghÜ vÊn ®Ò n y cÇn kiÖn, hå s¬, tr×nh tù v thñ tôc chuyÓn quyÒn
®−îc bæ sung trong Bé luËt d©n sù cho thèng nhÊt sö dông ®Êt.(1)
víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Êt ®ai. Thø t−, cÇn sö dông thèng nhÊt thuËt ng÷
4. Mét sè kiÕn nghÞ gãp phÇn kh¾c trong c¸c quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v Bé
phôc nh÷ng bÊt cËp trong c¸c quy ®Þnh luËt d©n sù vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
cña LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù vÒ Theo chóng t«i nªn thèng nhÊt sö dông thuËt
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ng÷ “thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt”. V×
Nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong c¸c thuËt ng÷ n y ®óng nghÜa h¬n so víi thuËt
quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai v Bé luËt d©n sù ng÷ “thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt”.
vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, chóng t«i xin Thø n¨m, bæ sung v o §iÒu 737 Bé luËt
®−a ra mét sè kiÕn nghÞ sau ®©y:
d©n sù vÒ xö lÝ quyÒn sö dông ®Êt ® thÕ chÊp
Thø nhÊt, Bé luËt d©n sù cÇn bæ sung
quy ®Þnh: “Khi ng−êi sö dông ®Êt kh«ng thùc
nh÷ng quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô tr¶
cña tæ chøc cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña
nî theo hîp ®ång thÕ chÊp th× quyÒn sö dông
LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt
®Êt ®ai n¨m 1998 v n¨m 2001. ®Êt ® thÕ chÊp ®−îc xö lÝ theo thuËn ® ghi
Thø hai, söa ®æi c¸c quy ®Þnh t¹i §iÒu trong hîp ®ång, tr−êng hîp kh«ng xö lÝ ®−îc
729 v §iÒu 730 cña Bé luËt d©n sù theo theo tho¶ thuËn ® ghi trong hîp ®ång th×
h−íng cho phÐp ng−êi sö dông ®Êt ®−îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”.
quyÒn thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt t¹i Thø s¸u, tr−íc m¾t ch−a cã ®iÒu kiÖn söa
c¸c tæ chøc tÝn dông ®−îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ®æi, bæ sung Bé luËt d©n sù th× Quèc héi cÇn
ViÖt Nam cho phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt ban h nh LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu
söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai cña Bé luËt d©n sù. Trong ®ã, cÇn bæ sung
n¨m 2001 võa ®−îc Quèc héi th«ng qua. mét sè quy ®Þnh vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
Thø ba, cÇn ph©n biÖt râ ph¹m vi ®iÒu
cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña LuËt söa
chØnh cña ph¸p luËt d©n sù trong c¸c giao
®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai
dÞch chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt víi ph¹m vi
n¨m 1998 v n¨m 2001. §ång thêi bá c¸c
®iÒu chØnh cña luËt ®Êt ®ai vÒ quyÒn cña
®iÒu 700, 706, 715, 728, 729, 730 v 740
ng−êi sö dông ®Êt. LuËt d©n sù ®iÒu chØnh c¸c
BLDS quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi,
giao dÞch chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, ®©y l
c¸c giao dÞch vÒ quyÒn t i s¶n. C¸c quy ®Þnh chuyÓn nh−îng, cho thuª, thõa kÕ v thÕ chÊp
cña luËt d©n sù ®Ò cËp chñ thÓ, néi dung, h×nh quyÒn sö dông ®Êt./.
thøc v hËu qu¶ ph¸p lÝ cña c¸c giao dÞch vÒ
(1).Xem: Mét sè suy nghÜ quanh c¸c quy ®Þnh vÒ hîp
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. LuËt ®Êt ®ai ®iÒu ®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt trong BLDS v c¸c
chØnh c¸c h nh vi chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn h nh - NguyÔn Quang TuyÕn,
trong lÜnh vùc qu¶n lÝ h nh chÝnh vÒ ®Êt ®ai. T¹p chÝ luËt häc, sè 5 n¨m 2000.
52 - T¹p chÝ luËt häc
nguon tai.lieu . vn