Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. Chu M¹nh hïng *
P h n là m t n a th gi i. Vi t Nam
ph n chi m 50,5% dân s và 50,6%
l c lư ng lao ng xã h i.(1)
th ch t, năng l c tư duy và i s ng tình
c m c a tr em gái.
Tr em gái giúp vi c gia ình là m t hình
S b t bình ng và nh ng kho ng cách th c c a lao ng tr em, có tính ch t tho
v gi i ã khi n ph n b t t h u so v i thu n gi a gia ch (ch gia ình) và tr em
nam gi i và chính môi trư ng xung quanh m t cách tr c ti p ho c gián ti p qua ngư i
mình. Nh ng nh hư ng này không ch tác nhà (cha m , h hàng) ho c ngư i môi gi i.
ng tr c ti p n ph n và tr em gái mà c trưng quan tr ng c a lao ng giúp
còn là nh ng tác ng làm t n h i n t t c vi c c a tr em gái là giá tr trao i c a lao
m i ngư i, n s phát tri n chung c a xã ng. Thông qua công vi c, tr em gái có
h i. th ki m ti n tăng thu nh p cho b n thân và
các nư c ang phát tri n, hi n tư ng gia ình.
lao ng tr em giúp vi c cho các gia ình V i s phát tri n kinh t - xã h i c a t
không ph i là i u m i m . Vi t Nam nư c, c bi t là các thành ph l n ã t o
cùng v i quá trình chuy n i c a n n kinh nên nh ng thay i sâu s c trong i s ng
t thì lao ng tr em nói chung và tr em c a ngư i dân. Nhu c u v tiêu dùng và d ch
giúp vi c cho các gia ình nói riêng ang t v cũng ngày càng gia tăng trong ó có nhu
ra nh ng v n c n ph i nghiên c u. Trong c u v lao ng giúp vi c cho các gia ình.
ph m vi bài vi t này, tác gi c pm ts M t s h gia ình c n có ngư i giúp
khía c nh liên quan n tr em gái giúp vi c các công vi c n i tr , chăm sóc con cái, d n
gia ình các thành ph l n dư i góc d p nhà c a... h có th yên tâm làm vi c
pháp lý. khác. M t s ngư i c n thuê mư n nhân
Tr em là nh ng ngư i dư i 18 tu i.(2) công giúp làm kinh t h như bán hàng
Theo pháp lu t qu c t và pháp lu t Vi t hay gia công, s n xu t. V i s tăng trư ng
Nam,(3) tr em gái có quy n lao ng. Lao kinh t , cơ c u ngh nghi p cũng thay i và
ng óng vai trò quan tr ng i v i s phát m r ng, nhi u ngành ngh s n xu t và d ch
tri n toàn di n và hài hoà nhân cách c a tr v ã xu t hi n nh m áp ng nhu c u gia
em nói chung và tr em gái nói riêng. Giáo tăng c a ngư i dân, nh t là các lo i d ch v
d c h c, tâm lý h c và các khoa h c có liên cho cu c s ng sinh ho t hàng ngày. Ngh
quan u ch ra r ng lao ng ư c t ch c
khoa h c, phù h p v i c i m l a tu i là * Gi ng viên Khoa lu t qu c t
con ư ng, là cơ ch và nhân t phát tri n Trư ng i h c Lu t Hà N i
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 17
- nghiªn cøu - trao ®æi
"n i tr " hay "giúp vi c trong gia ình" cũng nh p cho gia ình c a các em. Hi u rõ cu c
xu t hi n tr l i và ư c xã h i ch p nh n s ng nghèo khó và n i v t v c a cha m và
như nhi u ngh d ch v khác. Nó ã t o thu nh ng ngư i thân trong gia ình, các em gái
nh p cho nhi u ngư i có s c lao ng và có này s m hình thành c tính hy sinh, ý th c
nhu c u vi c làm ng th i gi m gánh n ng trách nhi m trư c nh ng khó khăn c a gia
lao ng cho không ít gia ình thành th . ình, mong mu n góp ph n gi m b t gánh
Ph n ông tr em lao ng làm thuê n ng gia ình, c i thi n i u ki n s ng.
thành th xu t thân t gia ình ang sinh Mong mu n này h t s c chính áng, úng
s ng và làm ăn các vùng nông thôn nơi còn v i vai trò "ph n " c a các em. Như v y,
nhi u khó khăn v kinh t . ây là hi n tư ng lao ng giúp vi c cho các gia ình thành
di chuy n lao ng t nông thôn ra thành th , ph l n là gi i pháp em l i l i ích kinh t
trong ó có lao ng tr em. Nó là k t qu cho gia ình và b n thân tr em gái. Gia ình
c a s phát tri n không ng u gi a các không nh ng ti t ki m ư c m t kho n chi
vùng và s chênh l ch v i u ki n ti p c n phí cho vi c nuôi dư ng các em mà các em
các d ch v xã h i và giáo d c gi a thành th còn ki m ư c ti n g i v cho cha m ho c
và nông thôn. làm v n cho b n thân.
Tr em gái thư ng i giúp vi c tu i 15, Bên c nh khó khăn kinh t thì tình tr ng
16 th m chí s m hơn. Các em không có cơ thi u vi c làm nông thôn là m t th c t
h i h c hành và ph i b h c s m i làm. khi n tr em gái ra thành ph giúp vi c cho
Vi c các em b h c s gi m b t cho gia ình các gia ình. Ngư i l n thi u vi c làm là tình
gánh n ng chi phí cho giáo d c, góp ph n tr ng chung. Song, i u áng quan tâm hơn
gi m chi c a gia ình. M c dù Lu t ph c p là tình tr ng thi u vi c làm x y ra v i c tr
giáo d c ti u h c quy nh mi n h c phí i em. M t th c t là ngư i lao ng và tr em
v i t t c tr em song i v i các gia ình gái bư c chân vào th trư ng lao ng u
nghèo thì vi c u tư cho con cái h c hành mu n tìm cho mình m t cơ h i vi c làm
dù ch là nh ng kho n chi phí liên quan n mang l i thu nh p cao hơn, nhàn h hơn vì
h c t p cũng là quá l n. Vì v y, tr em gái nông thôn hi u qu công vi c không cao mà
sau khi b h c thư ng tìm ki m m t công l i v t v . Có th nói, l i th so sánh c a
vi c có vi c làm và giúp cho gia ình, vi c giúp vi c gia ình so v i các ngh khác
m t trong nh ng công vi c mà các em có th là tác nhân lôi kéo tr em gái tham gia ho t
ti p c n là lao ng giúp vi c. H th ng cung ng d ch v này.
c u c a th trư ng lao ng giúp vi c ã t o M t khác, ng cơ i làm giúp vi c c a
cho các em cơ h i có vi c làm. tr em gái ch u tác ng b i tâm lý l a tu i,
Kinh t khó khăn là y u t chính khi n nhi u nơi, tr em gái có phong trào i làm
tr em gái i làm thuê, giúp vi c vì các em giúp vi c cho các gia ình, t o thành m ng
u xu t thân t các vùng quê nghèo và là lư i nh ng ngư i cùng quê thông tin cho
ng cơ lao ng ki m ti n nh m tăng thu nhau v công vi c và cu c s ng thành ph .
18 §Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi
- nghiªn cøu - trao ®æi
Nhi u em gái i làm giúp vi c b i xu t phát gia ình thành ph . Ngư i già, ngư i l n
t nh ng gia ình có hoàn c nh éo le ho c tu i khó b thói quen c h u còn tr em giúp
gia ình có cơ c u không tr n v n, trong vi c thì d thích nghi v i n p s ng văn hoá
i u ki n kinh t nghèo nàn nông thôn. trong các gia ình thành ph , d u n n n
Có th nói lý do và hoàn c nh khi n tr hơn. ây là lý do h mu n tìm ngư i giúp
em gái nông thôn i giúp vi c cho các gia vi c là tr em gái và thư ng là tr em gái
ình thành ph khá a d ng, nó không ch dư i 18 tu i vì ph n 18 - 20 tu i khi và
ơn thu n mang tính kinh t mà c y u t sinh ho t cùng gia ình gia ch s g p nh ng
văn hoá và tâm lý xã h i. Nh ng y u t này khó khăn c thù và nh ng lý do t nh v
t o nên ng cơ lao ng giúp vi c và tr em gi i. B n thân tr em gái giúp vi c cũng ý
gái tr thành ngu n cung ng lao ng cho th c ư c r ng giúp vi c cho các gia ình
th trư ng lao ng gia ình. ch thích h p v i l a tu i nh . Khi tr thành
i v i các gia ình có nhu c u s d ng ngư i l n, lòng t tôn c a các em không
tr em gái giúp vi c, bên c nh vi c cân nh c mu n b ngư i khác sai v t hay tr thành
n giá ph i cho lao ng h còn tính n ngư i ph c v trong gia ình ngư i khác.
các y u t khác; v s c kho , tr em gái M t khác, tương lai bu c các em ph i nghĩ
tu i phát tri n nên d nuôi, ít m au do v y n vi c tìm ki m cho mình m t công vi c
gây lo l ng và t n kém cho gia ch . Tr nào ó phù h p và n nh hơn.
em gái thư ng nhanh nh n hơn ngư i l n, T nh ng phân tích trên ây, chúng ta có
ngư i già và d sai b o hơn. Trên th c t tr th nh n th y r ng hi n nay các vùng nông
em thư ng t ra s n sàng ch p nh n s sai thôn có nhi u ngư i ra thành ph tìm ki m
v t, d b o ban, hư ng d n nh ng vi c m i, vi c làm trong ó có tr em gái. Các em i
cách làm m i. giúp vi c cho các gia ình m t m t tho mãn
Truy n th ng văn hoá tr ng tu i cũng nhu c u vi c làm cho các em khi nông thôn
nh hư ng t i vi c các gia ình l a ch n
không còn áp ng ư c và khi các em
ngư i giúp vi c nhi u tu i hay ít tu i. Ngư i
không còn i u ki n h c t p, m t khác, nó
l n tu i i làm vi c không mu n b nh ng
cũng t o ra thu nh p cho chính các em và gia
ngư i ít tu i sai b o, vì v y t o nên tâm lý
ình. thành ph , xu hư ng các gia ình
ng i thuê ngư i l n giúp vi c.
tìm ngư i giúp vi c cũng ngày càng tăng lên.
S khác bi t v văn hoá gi a các th h ,
gi a nh ng ngư i các a v xã h i khác Ngh "n i tr " ho c "giúp vi c gia ình"
nhau cũng nh hư ng t i vi c l a ch n xu t hi n và ư c xã h i ch p nh n như
ngư i giúp vi c. Ngư i già, ngư i l n tu i nhi u ngh d ch v khác. T th c t ó, m t
nông thôn hay có thói quen ho c cách nói b th trư ng lao ng giúp vi c ã xu t hi n,
bã trong giao ti p v i ngư i ít tu i hơn. T p trong ó các bên cung c u g p g và trao i
quán này ư c coi là bình thư ng nông v i nhau. Có th nói, vi c thuê mư n ngư i
thôn nhưng không d ư c ch p nh n các giúp vi c ã t o nên m t bư c thay i quan
tr ng trong cách t ch c lao ng gia ình.
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 19
- nghiªn cøu - trao ®æi
M c dù công vi c gia ình ch y u v n do Th ba, ngăn ch n t xa hi n tư ng
ph n th c hi n nhưng mang màu s c m i: do nghèo ói m t s tr em gái ph i s m bán
Nó không còn là vi c riêng, khép kín trong s c lao ng mưu sinh, c n có nh ng bi n
n i b gia ình mà tr thành m i quan tâm pháp th c hi n có hi u qu cao hơn chương
và chú ý c a xã h i. trình xoá ói gi m nghèo; l y ph n và tr
Th nh t, v phương di n pháp lý qu c
em gái làm tr ng tâm trong vi c xây d ng và
t , tr em gái là i tư ng b o v c a hai
ánh giá các d án; phát tri n m nh hơn các
công ư c qu c t : Công ư c v xoá b các
trư ng d y ngh g n li n v i vi c làm cho
hình th c phân bi t i x v i ph n
i tư ng con nhà nghèo. ng th i ngành
(CEDAW) và Công ư c v quy n tr em.
giáo d c và các cơ quan có th m quy n c n
Vi t Nam là m t trong nh ng qu c gia s m
t ng bư c ti n t i giáo d c mi n phí góp
phê chu n hai công ư c này và ang t ng
ph n ngăn ch n tình tr ng tr em gái b h c
bư c b o m cho nh ng quy nh c a hai
(do gia ình không có kh năng kinh t ) ra
công ư c trên th c ti n. Nh ng thành t u t
thành ph nh p vào i quân giúp vi c.
ư c trong cu c u tranh trong s bình
Th tư, Chính ph c n ban hành nh ng
ng v gi i và ch ng các hình th c phân
văn b n pháp quy c n thi t t o hành lang
bi t i x v i ph n ã ph n ánh quan pháp lý cho vi c b o v quy n l i cho s tr
i m v ph n c a ng và Nhà nư c Vi t em gái giúp vi c ang ph i bán s c lao ng
Nam. Tuy nhiên, vi c nh ng tr em gái s m v i m c ích mưu sinh.
ph i b h c và tham gia lao ng cũng t ra Th năm, m t th c t hi n nay là
nhi u v n c n nghiên c u nh m mb o chính quy n xã, phư ng không n m v ng
quy n ph n trên th c t . các h gia ình có s d ng lao ng là tr
Th hai, c n ti p t c nâng cao nh n th c em gái. Vì v y, chính quy n cơ s c n có
cho toàn ng, toàn dân v t m quan tr ng bi n pháp qu n lý s h gia ình có s
c a vi c th c hi n chi n lư c con ngư i nói d ng lao ng là tr em gái, yêu c u h
chung và vi c th c hi n "quy n ph n " nói ăng ký t m trú cho tr em gái n giúp
riêng ã ư c quy nh trong Công ư c v vi c. M t khác, c n có h p ng lao ng
ch ng các hình th c phân bi t i x v i theo m u chung có s ch ng nh n c a
ph n và pháp lu t Vi t Nam; nâng cao ý chính quy n a phương, trong h p ng
th c t giác c a các cơ quan ch c năng, các c n ghi rõ quy n l i và nghĩa v c a m i
t ch c xã h i và m i ngư i dân trong vi c bên c bi t là quy n l i c a tr em gái
th c hi n pháp lu t liên quan n quy n
ph n .
20 §Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi
- nghiªn cøu - trao ®æi
Xem ti p trang 40
(1).Xem: “V n ph n và tr em th i kỳ 2001 - 2010”,
B lao ng - thương binh và xã h i - Qu nhi ng LHQ,
Nxb. Lao ng - xã h i, Hà N i 2002, tr. 138.
(2).Xem: i u 1 Công ư c c a Liên h p qu c v
quy n tr em năm 1989.
(3).Xem: i u 25, Lu t b o v , chăm sóc và giáo d c
tr em năm 2004.
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 21
nguon tai.lieu . vn
