- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Tranh chấp lao động và giải quyết tranh chấp lao động theo Bộ luật lao động và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật lao động
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
TS. §µo thÞ h»ng *
T ranh chÊp lao ®éng (TCL§) l hiÖn t−îng
kinh tÕ - x héi tÊt yÕu trong ®êi sèng lao
®éng ë bÊt k× quèc gia n o. §iÒu n y xuÊt ph¸t
cïng víi Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh
chÊp lao ®éng (TTGQCTCL§) v mét sè nghÞ
®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ héi ®ång ho gi¶i lao
chñ yÕu tõ sù kh¸c nhau (thËm chÝ ®èi lËp nhau) ®éng c¬ së v héi ®ång träng t i lao ®éng cÊp
vÒ lîi Ých cña hai bªn chñ thÓ tham gia quan hÖ tØnh, TCL§ v c¬ chÕ, thñ tôc gi¶i quyÕt TCL§
lao ®éng. Trong quan hÖ lao ®éng, nÕu lîi Ých ® ®−îc quy ®Þnh kh¸ cô thÓ v ®−îc ®iÒu chØnh
cña ng−êi lao ®éng (NL§) l kho¶n tiÒn l−¬ng t−¬ng ®èi to n diÖn. Qua 6 - 7 n¨m thùc hiÖn,
hoÆc thu nhËp tèi ®a v ®−îc l m viÖc trong ®iÒu c¸c quy ®Þnh ® dÇn ®i v o cuéc sèng, phÇn lín
kiÖn lao ®éng thuËn lîi, ®¶m b¶o an to n v vÖ ® ®−îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm chÊp nhËn v
sinh tèt nhÊt th× ng−êi sö dông lao ®éng ng y c ng ph¸t huy t¸c dông. Song bªn c¹nh ®ã
(NSDL§) mong muèn sö dông nh÷ng lao ®éng còng kh«ng tr¸nh khái mét sè quy ®Þnh ® béc
cã chÊt l−îng cao m chi phÝ vÒ tiÒn l−¬ng, vÒ lé nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, l m ¶nh h−ëng
®iÒu kiÖn v m«i tr−êng lao ®éng thÊp ®Õn møc kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi¶i quyÕt
cã thÓ. H¬n n÷a, quan hÖ lao ®éng th«ng th−êng tranh chÊp. Nh»m kh¾c phôc vÊn ®Ò n y, ng y
l quan hÖ t−¬ng ®èi l©u d i cho nªn trong qu¸ 2/4/2002 t¹i k× häp thø 11 Quèc héi kho¸ X ®
tr×nh duy tr× quan hÖ, viÖc lóc n y hay lóc kh¸c th«ng qua LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña
cã thÓ x¶y ra nh÷ng bÊt ®ång, m©u thuÉn gi÷a BLL§ (cã hiÖu lùc thi h nh kÓ tõ 1/1/2003),
c¸c bªn còng l ®iÒu dÔ lÝ gi¶i. Nh÷ng n¨m qua, trong ®ã cã néi dung vÒ TCL§ v gi¶i quyÕt
c¸c vô tranh chÊp lao ®éng x¶y ra c ng ng y TCL§. Tuy vËy, nh×n mét c¸ch tæng thÓ cã thÓ
c ng cã chiÒu h−íng gia t¨ng vÒ sè l−îng v nhËn xÐt r»ng nh÷ng bÊt cËp trong mét sè quy
phøc t¹p vÒ tÝnh chÊt. §iÒu n y ® ¶nh h−ëng ®Þnh hiÖn h nh vÒ TCL§ v gi¶i quyÕt TCL§
kh«ng nhá ®Õn sù æn ®Þnh v tÝnh bÒn v÷ng cña mÆc dï ® ®−îc kh¾c phôc vÒ c¬ b¶n (chñ yÕu
mèi quan hÖ lao ®éng, ®Õn thÞ tr−êng lao ®éng b»ng viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c ®iÒu 151, 153,
v nÒn kinh tÕ - x héi nãi chung. ViÖc gi¶i 163, 164, 165, 166. 167 BLL§; vÝ dô, vÊn ®Ò
quyÕt c¸c TCL§ phï hîp víi ®Æc ®iÓm v tÝnh më réng thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp cña
chÊt cña quan hÖ cã tranh chÊp nh»m b¶o vÖ ho gi¶i viªn lao ®éng cÊp huyÖn, cña tßa ¸n
quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn v h¹n nh©n d©n (TAND) ®èi víi nh÷ng tranh chÊp
chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn thÞ tr−êng lao kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i qua ho gi¶i tr−íc t¹i c¬
®éng còng nh− nÒn kinh tÕ - x héi ®Òu ®−îc së...) nh−ng nh÷ng tån t¹i ch−a ph¶i ® hÕt,
ph¸p luËt c¸c n−íc ®Æt ra. ChÕ ®Þnh vÒ gi¶i thËm chÝ cßn ph¸t sinh thªm mét sè v−íng m¾c
quyÕt TCL§ trong luËt lao ®éng n−íc ta do vËy
cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. B»ng gÇn 30 ®iÒu * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa ph¸p luËt kinh tÕ
luËt t¹i ch−¬ng XIV Bé luËt lao ®éng (BLL§) Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
20 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003
- nghiªn cøu - trao ®æi
cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu gi¶i quyÕt. Kh«ng c¸c tranh chÊp vÒ thùc hiÖn hîp ®ång häc nghÒ
cã tham väng xem xÐt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cã hoÆc chi phÝ d¹y nghÒ.
liªn quan, b i viÕt n y ®Ò cËp mét sè néi dung Râ r ng ph¸p luËt hiÖn h nh ® cã nh÷ng
nh»m l m râ h¬n nh÷ng v−íng m¾c ®ã. h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi quy ®Þnh vÒ TCL§. BÊt
1. VÒ kh¸i niÖm v c¸c lo¹i TCL§ cËp c ng gia t¨ng khi §iÒu 166 BLL§ ®−îc söa
§iÒu 157 BLL§ quy ®Þnh vÒ TCL§, trong ®æi, bæ sung bëi LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè
®ã kho¶n 1 ®Ò cËp kh¸i niÖm TCL§ vÒ mÆt néi ®iÒu cña BLL§ (gäi t¾t l LuËt söa ®æi, bæ
dung (hoÆc ®èi t−îng tranh chÊp); kho¶n 2 x¸c sung). Trong khi kho¶n 2 §iÒu 157 BLL§ coi
®Þnh TCL§ d−íi gãc ®é chñ thÓ tham gia tranh TCL§ c¸ nh©n chØ l tranh chÊp gi÷a NL§ víi
chÊp v tõ ®ã ph©n lo¹i tranh chÊp. Theo ®ã, xÐt NSDL§ (doanh nghiÖp, c¬ quan... cã thuª
vÒ mÆt néi dung th× “TCL§ l nh÷ng tranh chÊp m−ín, sö dông v tr¶ c«ng lao ®éng theo quy
vÒ quyÒn v lîi Ých liªn quan ®Õn viÖc l m, tiÒn ®Þnh t¹i §iÒu 6 BLL§) th× §iÒu 166 (LuËt söa
l−¬ng, thu nhËp v c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c, ®æi, bæ sung) x¸c ®Þnh tranh chÊp (vÒ båi th−êng
vÒ thùc hiÖn H§L§, tho¶ −íc tËp thÓ v trong thiÖt h¹i) gi÷a NL§ víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu
qu¸ tr×nh häc nghÒ”. ë gãc ®é kh¸c, xÐt vÒ mÆt lao ®éng v tranh chÊp gi÷a NL§ (® nghØ viÖc)
chñ thÓ tham gia tranh chÊp v nÕu ph©n lo¹i th× víi c¬ quan b¶o hiÓm x héi (BHXH) hoÆc gi÷a
NSDL§ víi c¬ quan BHXH còng l TCL§ c¸
“TCL§ bao gåm TCL§ c¸ nh©n gi÷a NL§ víi
nh©n. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng v c¬
NSDL§ v TCL§ tËp thÓ gi÷a tËp thÓ lao ®éng
quan BHXH kh«ng thÓ l NSDL§ theo nghÜa
víi NSDL§”. Nh− vËy, víi quy ®Þnh n y, kho¶n
nªu trªn v× hä kh«ng thuª m−ín, sö dông v tr¶
2 §iÒu 157 BLL§ ® ph©n chia TCL§ th nh hai
c«ng lao ®éng cho nh÷ng ng−êi lao ®éng ®ang
lo¹i l TCL§ c¸ nh©n v TCL§ tËp thÓ ®ång thêi
cã tranh chÊp.
trùc tiÕp x¸c ®Þnh chñ thÓ tham gia TCL§ (chØ cã
Thùc tr¹ng trªn ®©y ph¶n ¸nh nh÷ng m©u
thÓ) l NL§, tËp thÓ lao ®éng v NSDL§.
thuÉn gi÷a mét sè ®iÒu luËt cña BLL§ hiÖn
NÕu ®èi chiÕu gi÷a kho¶n 1 v kho¶n 2 §iÒu
h nh v LuËt söa ®æi, bæ sung. Theo chóng t«i
157 BLL§, cã thÓ thÊy râ sù kh«ng ®ång bé cña
cÇn söa ®æi, bæ sung §iÒu 157 BLL§ (®Æc biÖt
c¸c quy ®Þnh n y. Trong khi kho¶n 1 coi tranh
chÊp trong qu¸ tr×nh häc nghÒ còng l TCL§ th× kho¶n 2; v mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh
chñ thÓ tham gia tranh chÊp n y l ng−êi häc TTGQCTCL§) ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nªu
nghÒ v ng−êi (hoÆc c¬ së) d¹y nghÒ (theo quy trªn theo h−íng më réng h¬n kh¸i niÖm vÒ
®Þnh t¹i ch−¬ng III BLL§) ho n to n kh«ng TCL§. Riªng ®èi víi tranh chÊp vÒ BHXH,
®−îc ®Ò cËp t¹i kho¶n 2. T−¬ng tù, Ph¸p lÖnh chóng t«i cho r»ng ®©y l lo¹i tranh chÊp kh¸
TTGQCTCL§ còng “phiÕn diÖn” khi quy ®Þnh ®Æc biÖt, cÇn cã sù xem xÐt ph©n tÝch ë møc ®é
t¹i kho¶n 1 §iÒu 1 nh÷ng ng−êi cã quyÒn yªu s©u h¬n m kh«ng thÓ ®¬n gi¶n cho r»ng mäi
cÇu to ¸n b¶o vÖ quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p tranh chÊp vÒ lÜnh vùc n y ®Òu l TCL§ (nghÜa
(quyÒn khëi kiÖn vô ¸n lao ®éng) chØ bao gåm l ®−îc gi¶i quyÕt theo TTGQCTCL§). Chóng
NL§, tËp thÓ lao ®éng, NSDL§ v c«ng ®o n t«i xin ®−îc trë l¹i vÊn ®Ò n y ë phÇn sau.
cÊp trªn cña c«ng ®o n c¬ së. Còng nh− vËy, 2. VÒ thÈm quyÒn cña héi ®ång ho gi¶i
kho¶n 1 §iÒu 19 Ph¸p lÖnh chØ quan niÖm NL§, lao ®éng c¬ së v ho gi¶i viªn lao ®éng cÊp
tËp thÓ lao ®éng v NSDL§ l ®−¬ng sù (tham huyÖn
gia tè tông víi t− c¸ch nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n hoÆc Theo quy ®Þnh hiÖn h nh, vÒ nguyªn t¾c vô
ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan) m TCL§ tr−íc khi ®−a ra tßa ¸n nh©n d©n hoÆc héi
kh«ng bao gåm c¶ ng−êi häc v d¹y nghÒ trong ®ång träng t i lao ®éng gi¶i quyÕt ph¶i ®−îc
T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003 21
- nghiªn cøu - trao ®æi
gi¶i quyÕt tr−íc t¹i héi ®ång hßa gi¶i lao ®éng to ¸n kh«ng nhiÒu (thô lÝ míi 610 vô). RÊt
(H§HGL§) hoÆc hßa gi¶i viªn (HGV) nh−ng nhiÒu tßa ¸n nh©n d©n cÊp tØnh v cÊp huyÖn
kh«ng th nh (b»ng biªn b¶n ho gi¶i kh«ng trong nhiÒu n¨m nay rÊt Ýt hoÆc kh«ng thô lÝ v
th nh), trõ mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt. gi¶i quyÕt ¸n lao ®éng nh− tßa ¸n nh©n d©n c¸c
H§HGL§ ®−îc th nh lËp trong c¸c doanh tØnh Ho B×nh, Tr Vinh, Phó Yªn, S¬n La...”.
nghiÖp sö dông tõ 10 NL§ trë lªn (víi ®iÒu kiÖn Thùc tr¹ng n y xuÊt ph¸t tõ nhiÒu lÝ do, trong ®ã
cÇn v ®ñ l ë ®ã ph¶i cã tæ chøc c«ng ®o n c¬ kh«ng lo¹i trõ viÖc c¸c TCL§ bÞ “¸ch t¾c” ngay
së) v cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c TCL§ c¸ t¹i c¬ së v× cã “vÊn ®Ò” vÒ H§HGL§ nh− ®
nh©n v tËp thÓ x¶y ra t¹i doanh nghiÖp ®ã. nªu trªn. §iÒu n y l m ¶nh h−ëng kh«ng nhá
HGV do c¬ quan lao ®éng v x héi cÊp huyÖn ®Õn quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn tranh
cö ra, cã thÈm quyÒn ho gi¶i c¸c TCL§ c¸ chÊp, nhÊt l bªn cã quyÒn lîi chÝnh ®¸ng bÞ
nh©n v tËp thÓ x¶y ra ë c¸c doanh nghiÖp sö x©m ph¹m. Nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng nªu trªn,
dông d−íi 10 NL§, tranh chÊp gi÷a ng−êi gióp LuËt söa ®æi, bæ sung ® söa ®æi, bæ sung c¸c
viÖc gia ®×nh víi NSDL§ v tranh chÊp vÒ thùc ®iÒu 163, 164, 165, 166 BLL§ hiÖn h nh liªn
hiÖn hîp ®ång häc nghÒ v chi phÝ d¹y nghÒ. quan ®Õn thÈm quyÒn v ho¹t ®éng cña
Tuy nhiªn, thùc tiÔn thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh H§HGL§ v HGV. Theo ®ã, H§HGL§ b¾t
nªu trªn ® l m ph¸t sinh mét sè v−íng m¾c: buéc ph¶i ®−îc th nh lËp trong c¸c doanh
NhiÒu doanh nghiÖp sö dông tõ 10 NL§ trë lªn nghiÖp cã tæ chøc c«ng ®o n c¬ së hoÆc ban
kh«ng thÓ th nh lËp H§HGL§ v× kh«ng cã tæ chÊp h nh c«ng ®o n l©m thêi, kh«ng phô thuéc
chøc c«ng ®o n (70% c¸c doanh nghiÖp ngo i v o sè l−îng lao ®éng m doanh nghiÖp ®ã sö
quèc doanh v doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc dông (cã thÓ cã d−íi 10 NL§). NÕu v× lÝ do n o
ngo i ch−a th nh lËp tæ chøc c«ng ®o n c¬ së). ®ã m ®¬n vÞ ch−a th nh lËp H§HGL§ th× c¸c
Còng kh«ng Ýt doanh nghiÖp cã tæ chøc c«ng bªn tham gia TCL§ c¸ nh©n cã thÓ yªu cÇu
®o n c¬ së nh−ng kh«ng th nh lËp H§HGL§ HGV gi¶i quyÕt. Ngo i ra, trong qu¸ tr×nh gi¶i
hoÆc cã th nh lËp nh−ng kh«ng ho¹t ®éng. Cã quyÕt TCL§ c¸ nh©n, nÕu ® triÖu tËp hîp lÖ
tr−êng hîp H§HGL§ kh«ng thÓ tiÕn h nh ho ®Õn lÇn thø hai m mét bªn tranh chÊp vÉn v¾ng
gi¶i do mét bªn tranh chÊp lu«n v¾ng mÆt mÆc mÆt kh«ng cã lÝ do chÝnh ®¸ng nªn kh«ng thÓ
dï ® ®−îc triÖu tËp... Trong nh÷ng tr−êng hîp tiÕn h nh ho gi¶i ®−îc th× H§HGL§ hoÆc
n y, c¸c bªn tranh chÊp kh«ng thÓ “v−ît cÊp” HGV lËp biªn b¶n ho gi¶i kh«ng th nh l m c¬
yªu cÇu tßa ¸n nh©n d©n (®èi víi TCL§ c¸ së cho bªn kia cã thÓ khëi kiÖn tiÕp tôc t¹i to
nh©n) hoÆc H§TTL§ (®èi víi TCL§ tËp thÓ) ¸n. §©y còng l ®iÓm míi m ph¸p luËt hiÖn
gi¶i quyÕt, v× c¸c tranh chÊp ®ã ch−a (kh«ng) h nh ch−a ®Æt ra ®Ó b¶o vÖ kÞp thêi quyÒn v lîi
®−îc gi¶i quyÕt tr−íc thÓ hiÖn b»ng biªn b¶n Ých hîp ph¸p cña mét bªn tranh chÊp khi bªn
ho gi¶i kh«ng th nh. §©y còng l mét trong ®èi ph−¬ng cè ý v¾ng mÆt nh»m tr× ho n dÉn
nh÷ng nguyªn nh©n lÝ gi¶i t¹i sao trong thêi gian ®Õn v« hiÖu ho¸ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp.
qua c¸c vô ¸n lao ®éng ®−îc thô lÝ v gi¶i quyÕt Tuy nhiªn, theo chóng t«i cÇn bæ sung côm tõ
t¹i to ¸n chØ ë møc ®é khiªm tèn so víi c¸c lo¹i “hay ®¹i diÖn ®−îc uû quyÒn cña hä” v o kho¶n
¸n kh¸c. Theo nhËn ®Þnh cña To ¸n nh©n d©n 3 §iÒu 164 (t¹i ®iÓm 44 §iÒu 1 LuËt söa ®æi, bæ
tèi cao t¹i B¸o c¸o c«ng t¸c ng nh to ¸n n¨m sung) ®Ó cã néi dung ®Çy ®ñ h¬n v ®ång bé víi
2001 th×: “trong n¨m 2001 sè vô TCL§ x¶y ra c¸c quy ®Þnh kh¸c, bëi kho¶n 1 §iÒu 164 cho
rÊt nhiÒu, trong sè ®ã cã h ng tr¨m vô ®×nh phÐp hai bªn tranh chÊp cã thÓ uû quyÒn cho
c«ng nh−ng c¸c vô TCL§ ®−îc gi¶i quyÕt ë c¸c ng−êi ®¹i diÖn tham gia phiªn häp ho gi¶i. Nh−
22 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003
- nghiªn cøu - trao ®æi
vËy, kho¶n 3 §iÒu 164 cÇn ®−îc söa ®æi, bæ NL§ ® nghØ viÖc theo chÕ ®é víi c¬ quan
sung nh− sau: “Trong tr−êng hîp ho gi¶i kh«ng BHXH hoÆc gi÷a NSDL§ víi c¬ quan BHXH v
th nh hoÆc mét bªn tranh chÊp hay ®¹i diÖn tranh chÊp vÒ båi th−êng thiÖt h¹i gi÷a NL§ víi
®−îc uû quyÒn cña hä v¾ng mÆt ®Õn lÇn thø hai doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng.
theo giÊy triÖu tËp hîp lÖ m kh«ng cã lÝ do Qua nghiªn cøu cã thÓ thÊy r»ng ngo i
chÝnh ®¸ng th× H§HGL§ c¬ së lËp biªn b¶n ho nh÷ng bÊt cËp liªn quan ®Õn kh¸i niÖm TCL§
gi¶i kh«ng th nh...”. Ngo i ra, tr−êng hîp mét nh− ® ®Ò cËp ë phÇn trªn, theo chóng t«i quy
hoÆc c¶ hai bªn tranh chÊp ® yªu cÇu m ®Þnh n y cßn ®Æt ra mét sè vÊn ®Ò næi cém sau
H§HGL§ hoÆc HGV kh«ng gi¶i quyÕt tranh ®©y:
chÊp trong thêi h¹n quy ®Þnh th× c¸c bªn vÉn cã Thø nhÊt, v× l “kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i qua
quyÒn yªu cÇu TAND gi¶i quyÕt mÆc dï kh«ng ho gi¶i t¹i c¬ së” cho nªn c¸c bªn tranh chÊp
cã biªn b¶n ho gi¶i kh«ng th nh. vÉn cã quyÒn yªu cÇu gi¶i quyÕt tr−íc t¹i c¬ së
Cã thÓ nãi nh÷ng söa ®æi, bæ sung nªu trªn tr−íc khi nhê ®Õn to ¸n gi¶i quyÕt. Tuy nhiªn,
l ho n to n hîp lÝ nh»m b¶o vÖ kÞp thêi v ®Çy ®èi víi tranh chÊp gi÷a ng−êi gióp viÖc gia ®×nh
®ñ h¬n quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn v NSDL§, c¸c bªn khã cã thÓ sö dông quyÒn
tranh chÊp. Tuy nhiªn, l¹i l ch−a tho¶ ®¸ng v n y bëi d−êng nh− kh«ng cã tæ chøc n o ë c¬ së
ch−a ho n chØnh khi viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt. HGV theo quy ®Þnh
quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn h nh vÒ H§HGL§ v t¹i kho¶n 1 §iÒu 165 LuËt söa ®æi, bæ sung chØ
HGV trong LuËt söa ®æi, bæ sung chØ nh»m v o gi¶i quyÕt c¸c TCL§ c¸ nh©n x¶y ra ë n¬i ch−a
lÜnh vùc gi¶i quyÕt TCL§ c¸ nh©n m “bá qua” th nh lËp H§HGL§, tranh chÊp vÒ thùc hiÖn
lÜnh vùc gi¶i quyÕt TCL§ tËp thÓ, bëi c¸c ®iÒu hîp ®ång häc nghÒ v chi phÝ d¹y nghÒ. “N¬i
164, 165, 166 BLL§ (l ®èi t−îng söa ®æi, bæ ch−a th nh lËp H§HG” cÇn ®−îc hiÓu l n¬i ®ã
sung lÇn n y) chØ quy ®Þnh thÈm quyÒn v tr×nh ch−a cã H§HG t¹i thêi ®iÓm x¶y ra tranh chÊp
tù gi¶i quyÕt TCL§ c¸ nh©n m kh«ng bao h m nh−ng cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn th nh lËp tæ chøc n y
c¶ quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt TCL§ tËp thÓ. Khã cã (cã tæ chøc c«ng ®o n c¬ së hoÆc BCH c«ng
thÓ t×m ra c¨n cø ®Ó lÝ gi¶i cho sù “giíi h¹n” ®o n l©m thêi). Nh− vËy, nh÷ng gia ®×nh cã sö
n y. Chóng t«i cho r»ng cÇn tiÕp tôc söa ®æi, bæ dông ng−êi gióp viÖc kh«ng thÓ thuéc nh÷ng
sung c¸c ®iÒu 170, 171 BLL§ vÒ qu¸ tr×nh gi¶i “n¬i ch−a th nh lËp H§HGL§ c¬ së” v× ë ®ã
quyÕt TCL§ tËp thÓ t−¬ng tù nh− ®èi víi TCL§ kh«ng thÓ cã tæ chøc c«ng ®o n. Cuèi cïng, liÖu
c¸ nh©n nh»m ®¹t ®Õn sù hîp lÝ v ®ång bé cña cã thÓ viÖn dÉn kho¶n 1 §iÒu 162 m theo ®ã,
c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ gi¶i quyÕt TCL§ nãi mét trong nh÷ng c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i
chung ®ång thêi ®¶m b¶o quyÒn v lîi Ých hîp quyÕt TCL§ c¸ nh©n l HGV “®èi víi nh÷ng
ph¸p cña c¸c bªn trong TCL§ tËp thÓ. n¬i kh«ng cã H§HGL§ c¬ së” ®Ó t×m ra tæ
3. VÒ thÈm quyÒn cña tßa ¸n nh©n d©n v chøc cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp nªu
vÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ BHXH trªn? Theo chóng t«i, xÐt vÒ c©u ch÷ cña ®iÒu
§iÒu 166 BLL§ ®−îc söa ®æi, bæ sung (t¹i luËt th× d−êng nh− sù viÖn dÉn trªn t¹m cã lÝ
®iÓm 46 LuËt söa ®æi, bæ sung) theo h−íng më nh−ng xÐt vÒ môc ®Ých cña ®iÒu luËt th× viÖc ¸p
réng h¬n ph¹m vi c¸c TCL§ c¸ nh©n cã thÓ yªu dông §iÒu 162 trong tr−êng hîp n y l kh«ng
cÇu tßa ¸n nh©n d©n gi¶i quyÕt ngay m kh«ng chuÈn x¸c v thiÕu tÝnh khoa häc. §iÒu 162 chØ
nhÊt thiÕt ph¶i qua ho gi¶i tr−íc t¹i c¬ së, trong quy ®Þnh (liÖt kª) vÒ c¸c c¬ quan, tæ chøc cã
®ã ®Æc biÖt l tranh chÊp gi÷a ng−êi gióp viÖc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt TCL§ c¸ nh©n m kh«ng
gia ®×nh víi NSDL§; tranh chÊp vÒ BHXH gi÷a nh»m môc ®Ých quy ®Þnh thÈm quyÒn cña tõng
T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003 23
- nghiªn cøu - trao ®æi
lo¹i c¬ quan ®ã. ThÈm quyÒn cña H§HGL§ bæ sung mét sè néi dung lªn quan ®Õn vÊn ®Ò
®−îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i §iÒu 163, còng nh− n y. Theo ®ã, c¸c tranh chÊp gi÷a NL§ ® nghØ
thÈm quyÒn cña HGV (®èi víi TCL§ c¸ nh©n) viÖc theo chÕ ®é víi NSDL§ hoÆc víi c¬ quan
chØ do §iÒu 165 quy ®Þnh. Còng thËt khã lÝ gi¶i BHXH; gi÷a NSDL§ víi c¬ quan BHXH do hai
t¹i sao kho¶n 1 §iÒu 165 hiÖn h nh cã quy ®Þnh bªn tho¶ thuËn; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc th×
tranh chÊp gi÷a ng−êi gióp viÖc gia ®×nh víi do TAND gi¶i quyÕt. Ngo i ra, theo kho¶n 2
NSDL§ thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña HGV §iÒu 166 LuËt söa ®æi, bæ sung (® nªu trªn)
nh−ng kho¶n 1 §iÒu 165 LuËt söa ®æi, bæ sung c¸c tranh chÊp n y cßn cã thÓ ®−îc TAND gi¶i
l¹i bá côm tõ n y ®Ó dÉn ®Õn nh÷ng v−íng m¾c quyÕt nÕu cã yªu cÇu m kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
nh− nªu trªn? Theo chóng t«i, cÇn bæ sung qua ho gi¶i tr−íc t¹i c¬ së. Tõ viÖc söa ®æi, bæ
kho¶n 1 §iÒu 165 nh− sau: “HGV lao ®éng tiÕn sung n y, cã mét sè vÊn ®Ò cÇn l m râ sau ®©y:
h nh viÖc ho gi¶i theo tr×nh tù quy ®Þnh t¹i - C¸c tranh chÊp vÒ BHXH gi÷a NL§ ®ang
§iÒu 164 cña Bé luËt n y ®èi víi c¸c TCL§ c¸ l m viÖc víi c¬ quan BHXH ®−îc gi¶i quyÕt
nh©n x¶y ra ë n¬i ch−a hoÆc kh«ng th nh lËp theo tr×nh tù thñ tôc n o, v× tranh chÊp n y
H§HGL§ c¬ së, tranh chÊp vÒ thùc hiÖn hîp kh«ng ®−îc ®Ò cËp t¹i kho¶n 2 §iÒu 151 luËt
®ång häc nghÒ v chi phÝ d¹y nghÒ”. §ång thêi, söa ®æi, bæ sung?
kho¶n 1 §iÒu 162 nªn bá côm tõ “... ®èi víi - Tranh chÊp gi÷a NL§ ® nghØ viÖc theo
nh÷ng n¬i kh«ng cã H§HGL§ c¬ së” m vÉn râ chÕ ®é víi NSDL§ hoÆc víi c¬ quan BHXH;
nghÜa v ®¹t ®−îc môc ®Ých cña ®iÒu luËt. gi÷a NSDL§ víi c¬ quan BHXH kh«ng ®−îc
Thø hai, cÇn bæ sung mét sè tranh chÊp liªn gi¶i quyÕt theo c¸c quy ®Þnh t¹i ch−¬ng XIV
quan ®Õn qu¸ tr×nh häc nghÒ v o ph¹m vi c¸c BLL§ (quy ®Þnh vÒ tr×nh tù thñ tôc gi¶i quyÕt
tranh chÊp kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i qua ho gi¶i t¹i TCL§) m theo tr×nh tù riªng. Tr−íc hÕt do hai
c¬ së tr−íc khi yªu cÇu to ¸n gi¶i quyÕt (quy bªn tho¶ thuËn (kh«ng ph¶i l ho gi¶i) v khi
®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 166 LuËt söa ®æi, bæ kh«ng ®¹t kÕt qu¶ th× do tßa ¸n gi¶i quyÕt. VËy
sung), vÝ dô: Tranh chÊp vÒ tr−êng hîp bÞ ®¬n ph¶i ch¨ng ® cã sù m©u thuÉn gi÷a quy ®Þnh
ph−¬ng chÊm døt hîp ®ång häc nghÒ, tranh n y víi quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 166 LuËt söa
chÊp vÒ båi th−êng chi phÝ d¹y nghÒ . ®æi, bæ sung m theo ®ã c¸c tranh chÊp n y
Thø ba, vÒ c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i qua ho gi¶i t¹i c¬ së?
BHXH, kho¶n 2 §iÒu 151 hiÖn h nh ph©n biÖt - ViÖc “tho¶ thuËn” gi÷a NL§ (® nghØ
c¸c tranh chÊp theo hai lo¹i. §ã l tranh chÊp viÖc) hoÆc NSDL§ víi c¬ quan BHXH cã thÓ
gi÷a NL§ víi NSDL§ ®−îc gi¶i quyÕt theo cho nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau, bëi yÕu tè c¬ b¶n
tr×nh tù thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c TCL§ v tranh (cÇn v ®ñ) l sù tù nguyÖn, b×nh ®¼ng v thèng
chÊp gi÷a NL§ hoÆc NSDL§ víi c¬ quan nhÊt ý chÝ gi÷a hai bªn. VËy cã thÓ chÊp nhËn
BHXH ®−îc gi¶i quyÕt theo Quy chÕ vÒ tæ chøc, kÕt qu¶ tho¶ thuËn gi÷a NL§ ® nghØ h−u víi c¬
ho¹t ®éng cña quü BHXH. Tuy kh«ng quy ®Þnh quan BHXH víi néi dung c¬ quan n y ®ång ý
râ v còng kh«ng cã v¨n b¶n n o h−íng dÉn cô tr¶ møc l−¬ng h−u h ng th¸ng b»ng 100% møc
thÓ h¬n vÒ tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp b×nh qu©n cña tiÒn l−¬ng th¸ng l m c¨n cø ®ãng
gi÷a NL§ hoÆc NSDL§ víi c¬ quan BHXH (kÓ BHXH (thay v× møc 75% l møc tèi ®a theo quy
c¶ §iÒu lÖ BHXH) nh−ng viÖc ph©n ®Þnh c¸ch ®Þnh cña ph¸p luËt). Tho¶ thuËn n y thËm chÝ
gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ BHXH nh− vËy cßn ®¶m b¶o cho NL§ ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n
theo chóng t«i vÒ c¬ b¶n l hîp lÝ. Song LuËt so víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. T−¬ng tù, liÖu cã
söa ®æi, bæ sung (t¹i ®iÓm 41) ® cã sù söa ®æi, thÓ chÊp nhËn ph−¬ng ¸n ho gi¶i t¹i to ¸n gi÷a
24 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003
- nghiªn cøu - trao ®æi
NSDL§ víi c¬ quan BHXH víi néi dung c¬ BHXH. Mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan BHXH víi
quan BHXH ®ång ý ®Ó NSDL§ ®ãng b»ng 12% c¸c chñ thÓ kh¸c (nh÷ng ng−êi tham gia BHXH,
so víi tæng quü l−¬ng cña nh÷ng ng−êi tham gia trong ®ã cã NL§ v NSDL§) ph¶i ®−îc xem l
BHXH trong ®¬n vÞ (thay v× 15% theo quy mèi quan hÖ mang yÕu tè h nh chÝnh, trong ®ã
®Þnh)? c¬ quan BHXH cã thÈm quyÒn ¸p dông quy
Râ r ng ®iÒu n y ®ang ®Æt ra nh÷ng v−íng ph¹m ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc, t×nh
m¾c cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu th¸o gì. Theo huèng cô thÓ, l m xuÊt hiÖn c¸c quyÒn v nghÜa
chóng t«i, viÖc ph©n ®Þnh tranh chÊp vÒ BHXH vô vÒ BHXH cña nh÷ng ng−êi tham gia b¶o
th nh hai lo¹i tranh chÊp, ®ã l TCL§ gi÷a NL§ hiÓm. C¸c tranh chÊp víi c¬ quan BHXH do vËy
víi NSDL§; gi÷a NL§ hoÆc NSDL§ víi c¬ còng ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt theo tr×nh tù, thñ tôc
quan BHXH v viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp riªng t−¬ng tù nh− thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c khiÕu
®ã nh− quy ®Þnh hiÖn h nh (kho¶n 2 §iÒu 151 n¹i h nh chÝnh. VÒ c¬ b¶n, cã thÓ h×nh dung
BLL§ hiÖn h nh) vÒ c¬ b¶n l ®óng h−íng v mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt nh− sau:
phï hîp. Tuy nhiªn, tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt C¸c khiÕu n¹i (tranh chÊp) vÒ BHXH cña
lo¹i tranh chÊp cã mét bªn tham gia l c¬ quan NL§ hoÆc NSDL§ tr−íc hÕt ph¶i do c¬ quan
BHXH ph¶i ®ù¬c quy ®Þnh cô thÓ v phï hîp BHXH (n¬i ® ra quyÕt ®Þnh vÒ BHXH, th«ng
h¬n, trong ®ã cÇn chó ý ®Õn chøc n¨ng, nhiÖm th−êng l BHXH huyÖn hoÆc tØnh) gi¶i quyÕt.
vô cña c¬ quan ®ã. Trong tr−êng hîp kh«ng ®ång ý víi viÖc gi¶i
BHXH ViÖt Nam l c¬ quan ®−îc Nh n−íc quyÕt cña c¬ quan n y, ®−¬ng sù cã quyÒn
th nh lËp, ®Æt d−íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Thñ khiÕu n¹i lªn cÊp trªn cña c¬ quan BHXH ® ra
t−íng ChÝnh phñ, sù qu¶n lÝ nh n−íc cña Bé lao quyÕt ®Þnh hoÆc còng cã thÓ khëi kiÖn t¹i to ¸n.
®éng - th−¬ng binh v x héi v c¸c c¬ quan To ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n vÒ BHXH ®−¬ng nhiªn
qu¶n lÝ nh n−íc cã liªn quan, ®Ó gióp Thñ còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt theo tr×nh tù thñ tôc
t−íng ChÝnh phñ chØ ®¹o c«ng t¸c qu¶n lÝ quü gi¶i quyÕt c¸c TCL§ víi thñ tôc ho gi¶i. Nãi
BHXH v thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a
BHXH theo ph¸p luËt cña Nh n−íc. NhiÖm vô, NL§ hoÆc NSDL§ víi c¬ quan BHXH ph¶i tr¶i
quyÒn h¹n cña BHXH ViÖt Nam ®−îc quy ®Þnh qua hai giai ®o¹n l giai ®o¹n tiÒn tè tông v
cô thÓ trong Quy chÕ tæ chøc v ho¹t ®éng cña giai ®o¹n tè tông, trong khi tranh chÊp gi÷a
BHXH ViÖt Nam, trong ®ã cã mét sè nhiÖm vô NL§ víi NSDL§ vÒ BHXH vÉn ®−îc gi¶i quyÕt
träng t©m l : ChØ ®¹o v tæ chøc thùc hiÖn viÖc theo tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c TCL§ th«ng
thu BHXH theo quy ®Þnh cña BLL§, §iÒu lÖ th−êng bëi quan hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ n y kh«ng
BHXH v c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh phñ; qu¶n lÝ mang yÕu tè h nh chÝnh.
quü BHXH v tæ chøc viÖc chi tr¶ BHXH cho Tãm l¹i, tuy BLL§ ® ®−îc söa ®æi, bæ
ng−êi tham gia b¶o hiÓm ®−îc ®Çy ®ñ, thuËn sung mét sè néi dung vÒ TCL§ v gi¶i quyÕt
tiÖn v ®óng thêi h¹n; thùc hiÖn viÖc b¸o c¸o TCL§ song d−êng nh− vÉn ch−a gi¶i quyÕt
theo ®Þnh k× vÒ thu, chi v c¸c ho¹t ®éng vÒ ®−îc triÖt ®Ó nh÷ng v−íng m¾c, bÊt cËp cßn
BHXH cho Bé lao ®éng - th−¬ng binh v x héi, tiÒm Èn. Hi väng b i viÕt sÏ gãp mét phÇn
Bé t i chÝnh.(1) nhá v o viÖc ho n thiÖn ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc
Nh− vËy, cã thÓ nhËn xÐt r»ng BHXH l c¬ quan träng n y./
quan ®Æc biÖt ®−îc Nh n−íc th nh lËp v uû
quyÒn (giao) thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô (1).Xem: QuyÕt ®Þnh sè 606/TTg ng y 26/9/1995 cña
cña Nh n−íc trong lÜnh vùc chuyªn m«n l Thñ t−íng ChÝnh phñ).
T¹p chÝ luËt häc sè 1/2003 25
nguon tai.lieu . vn
