Xem mẫu
- Đề tài
“Thực trạng sản xuất và
biện pháp đẩy mạnh
xuất khẩu gạo ra thị
trường thế giới”
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng thuéc nhãm hµng l¬ng thùc, ®îc
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng chñ yÕu ë Ch©u ¸. Còng nh c¸c mÆt hµng l¬ng thùc
kh¸c, ChÝnh phñ c¸c níc lu«n cã chÝnh s¸ch vµ khuyÕn khÝch t¨ng cung
trong níc ®Ó ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc. Do vËy, khèi lîng g¹o trao ®æi
chiÕm kho¶ng 6 – 7% so víi s¶n lîng s¶n xuÊt cña thÕ giíi. Trong th¬ng
m¹i thÕ giíi, khèi lîng vµ gi¸ trÞ bu«n b¸n mÆt hµng g¹o ë møc t¬ng
®¬ng víi lóa m× vµ chiÕm tû träng nhá so víi tæng gi¸ trÞ th¬ng m¹i hµng
hãa.
S¶n xuÊt lóa g¹o ë ViÖt Nam kÓ tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi,
s¶n lîng lóa g¹o ®· gia t¨ng nhanh chãng. Trong 10 n¨m (1991 – 2001),
b×nh qu©n diÖn tÝch t¨ng 1,73%/n¨m, n¨ng suÊt t¨ng 3,2%/n¨m vµ s¶n lîng
t¨ng 5%/n¨m. ViÖt Nam tõ mét níc thiÕu l¬ng thùc trë thµnh níc xuÊt
khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi, chiÕm kho¶ng 17% lîng g¹o xuÊt khÈu toµn
cÇu. HiÖn nay, theo møc kim ng¹ch xuÊt khÈu, g¹o ®îc xem lµ mét trong
nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m
2002 ®¹t 726 triÖu USD, t¨ng h¬n 3 lÇn so víi n¨m 1991 vµ chiÕm 4,4% tæng
gi¸ trÞ xuÊt khÈu (kÓ c¶ xuÊt khÈu dÇu th«).
Tuy nhiªn, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu lóa g¹o ë ViÖt Nam vÉn cha hoµn
toµn lµ mét lùa chän híng vÒ xuÊt khÈu. D cung g¹o kh«ng ph¶i b¾t nguån
tõ yªu cÇu t¨ng cêng xuÊt khÈu mµ chñ yÕu tõ chÝnh s¸ch an ninh l¬ng
thùc. Do vËy trong s¶n xuÊt lóa g¹o tõ tríc ®Õn nay, ViÖt Nam vÉn chñ yÕu
chó träng ®Õn n¨ng suÊt mµ Ýt quan t©m ®Õn c¸c gièng g¹o ngon cã gi¸ trÞ
xuÊt khÈu cao (nh÷ng gièng g¹o thêng cho n¨ng suÊt thÊp).
C¨n cø vµo t×nh h×nh vµ yªu cÇu thùc tiÔn, viÖc khai th¸c triÖt ®Ó h¬n
n÷a nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña ®Êt níc trong s¶n xuÊt còng nh t×m kiÕm
c¸ch thøc tiÕp cËn thÞ trêng, gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ phÇn mÆt hµng g¹o
cã hiÖu qña tèi u lu«n lµ vÊn ®Ò ®ßi hái sù nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt.
ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi “Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ biÖn ph¸p ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu g¹o ra thÞ trêng thÕ giíi” ®Ó b¶o vÖ luËn v¨n ngµy ra
trêng.
KÕt cÊu luËn v¨n: ngoµi më ®Çu vµ kÕt luËn , chia thµnh 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: C¬ së khoa häc cña viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu g¹o
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
trong thêi gian qua.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong thêi gian
tíi.
1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng I
c¬ së khoa häc cña viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu g¹o
I. VÞ trÝ cña lóa g¹o trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ViÖt Nam
1. Lóa g¹o trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Theo ®µ ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ,
nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng. Tuy nhiªn, nhu cÇu vÒ
¨n vµ mÆc vÉn lµ nhu cÇu cÇn thiÕt h¬n c¶, trong ®ã nhu cÇu vÒ ¨n uèng l¹i
®ãng vai trß sè mét trong ®êi sèng hµng ngµy. Bëi vËy, l¬ng thùc trë thµnh
yÕu tè ®îc chó träng hµng ®Çu. Thùc tÕ trong nhiÒu thËp kû qua, thÕ giíi
lu«n quan t©m, lo l¾ng ®Õn vÊn ®Ò l¬ng thùc nh mét ®Ò tµi thêi sù cÊp
b¸ch. NhiÒu s¸ch b¸o, nhiÒu tæ chøc vµ c¸ nh©n, nhiÒu cuéc héi th¶o quèc
gia vµ quèc tÕ thêng xuyªn ®Ò cËp ®Õn ch¬ng tr×nh an ninh l¬ng thùc
quèc gia vµ toµn cÇu. L¬ng thùc lu«n lµ mèi quan t©m lín cña c¶ nh©n lo¹i,
do nguy c¬ n¹n ®ãi nghiªm träng ®ang ®e däa nhiÒu d©n téc. Theo sè liÖu
cña Liªn Hîp Quèc, hiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng trªn 800 triªu ngêi ë
nh÷ng níc nghÌo, nhÊt lµ ë Ch©u Phi thêng xuyªn bÞ thiÕu l¬ng thùc,
trong ®ã kho¶ng 200 triÖu lµ trÎ em. Trung b×nh hµng n¨m trªn thÕ giíi cã
kho¶ng 13 triÖu trÎ em díi 5 tuæi do thiÕu dinh dìng tèi thiÓu v× n¹n ®ãi
nghiªm träng. Do ®ã, Héi nghÞ Dinh dìng Quèc tÕ ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng:
gi¶i quyÕt kÞp thêi vÊn ®Ò l¬ng thùc lµ trung t©m cña mäi cè g¾ng hiÖn nay
®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Theo thèng kª n«ng nghiÖp cña FAO, c¸c lo¹i
c©y l¬ng thùc ®îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn thÕ giíi bao gåm tríc hÕt lµ 5
lo¹i cô thÓ: lóa g¹o, lóa m×, ng«, lóa m¹ch vµ kª… Trong ®ã lóa g¹o vµ lóa
m× lµ 2 lo¹i ®îc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng nhiÒu nhÊt. Víi nhu cÇu trung b×nh
hiÖn nay trªn thÕ giíi cã thÓ duy tr× sù sèng cho kho¶ng 3.008 triÖu ngêi,
chiÕm gÇn 53% d©n sè thÕ giíi. Tuy s¶n lîng lóa g¹o thÊp h¬n lóa m× mét
chót, nhng c¨n cø vµo tû lÖ h hao trong kh©u thu ho¹ch, lu th«ng vµ chÕ
biÕn, c¨n cø vµo gi¸ trÞ dinh dìng cña mçi lo¹i, riªng lóa g¹o ®ang nu«I
sèng h¬n mét nöa d©n sè trªn thÕ giíi. GÇn nöa d©n sè cßn l¹i ®îc ®¶m b¶o
b»ng lóa m× vµ c¸c lo¹i l¬ng thùc kh¸c.
§iÒu nµy chØ râ vÞ trÝ cña lóa g¹o trong c¬ cÊu l¬ng thùc thÕ giíi vµ
trong ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ.
2. VÞ trÝ cña lóa g¹o trong nÒn kinh tÕ níc ViÖt Nam
ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc cã nghÒ truyÒn thèng trång lóa
níc cæ xa nhÊt thÕ giíi. N«ng nghiÖp trång lóa võa ®¶m b¶o an ninh l¬ng
thùc quèc gia, võa lµ c¬ së kinh tÕ sèng cßn cña ®Êt níc. D©n sè níc ta
2
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®Õn nay h¬n 80 triÖu ngêi, trong ®ã d©n sè ë n«ng th«n chiÕm gÇn 80% vµ
lùc lîng lao ®éng trong nghÒ trång lóa chiÕm 72% lùc lîng lao ®éng c¶
níc. §iÒu ®ã cho thÊy lÜnh vùc n«ng nghiÖp trång lóa thu hót ®¹i bé phËn
lùc lîng lao ®éng c¶ níc, ®ãng vai trß rÊt lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Bªn c¹nh ®ã, u thÕ lín cña nghÒ trång lóa cßn thÓ hiÖn râ ë diÖn tÝch
canh t¸c trong tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp còng nh tæng diÖn tÝch trång
c©y l¬ng thùc. Ngµnh trång trät chiÕm 4/5 diÖn tÝch ®Êt canh t¸c trong khi
®ã lóa gi÷ vÞ trÝ ®éc t«n, gÇn 85% diÖn tÝch l¬ng thùc.
Nh vËy bªn c¹nh sù thu hót vÒ nguån lùc con ngêi th× sù thu hót
nguån lùc ®Êt ®ai còng l¹i kh¼ng ®Þnh râ vÞ trÝ cña lóa g¹o trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n nhÊn m¹nh vÞ trÝ
cña lóa g¹o ViÖt Nam: lóa g¹o ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò cung cÊp
l¬ng thùc cho c¶ níc vµ chi phèi s©u s¾c sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. Tõ
®ã, ChÝnh phñ ®· ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi chung vµ
lóa g¹o nãi riªng, nh: chÝnh s¸ch ®Çu t vËt chÊt kü thuËt thÝch ®¸ng vÒ thuû
lîi, gièng lóa, th©m canh, qu¶ng canh lóa qua tõng thêi kú. Lóa g¹o ®· ®îc
®a vµo 2 trong 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña quèc gia (nh v¨n kiÖn §¹i
héi §¶ng toµn quèc th¸ng 12/1986 ®· nªu). Nhê ®ã, tõ n¨m 1989 ®Õn nay
kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o ®· kh«ng ngõng t¨ng, mang l¹i nguån thu ngo¹i tÖ
lín gãp phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc ®æi míi vµ x©y dùng ®Êt níc. Còng
do thùc hiÖn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh l¬ng thùc, ViÖt Nam ®· biÕn tõ níc
nhËp l¬ng thùc hµng n¨m kho¶ng 1 triÖu tÊn thµnh níc xuÊt khÈu 3- 4
triÖu tÊn g¹o hµng n¨m.
II. nhu cÇu g¹o cña thÞ trêng g¹o thÕ giíi
1. T×nh h×nh tiªu thô g¹o cña thÕ giíi
G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu, Ýt phô thuéc vµo thu nhËp
cña c¸c hé gia ®×nh. Do ®ã, khèi lîng g¹o tiªu thô chØ t¨ng ë mét sè níc
®ang ph¸t triÓn hoÆc kÐm ph¸t triÓn do t¨ng d©n sè vµ møc tiªu dïng g¹o ë
c¸c níc ®ã cßn thiÕu.
Nh×n chung, khèi lîng tiªu dïng g¹o ®· ë møc b·o hoµ ë c¸c níc
ph¸t triÓn. Theo thèng kª cña Bé N«ng nghiÖp Mü (USDA), møc tiªu thô
g¹o toµn cÇu tõ n¨m 1998 – 2002 chØ t¨ng 5,5%, tõ 387,145 triÖu tÊn n¨m
1998/1999 lªn 408,764 triÖu tÊn n¨m 2002/2003, trong ®ã khu vùc B¾c Mü
còng t¨ng 1,1%, ch©u Mü La Tinh t¨ng 8,9%, EU t¨ng 5,3%, C¸c níc
thuéc Liªn X« cò t¨ng 15,2%, Trung §«ng t¨ng 15,7%, B¾c Phi t¨ng 18,7%,
c¸c níc Ch©u Phi t¨ng 27,1%, Nam ¸ t¨ng 5,9%, c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c
t¨ng 3,4%, Ch©u óc gi¶m 14,7%vµ c¸c níc thuéc §«ng ¢u gi¶m 2,2%.
Theo ®¸nh gi¸ chung, møc tiªu thô g¹o tÝnh theo ®Çu ngêi trªn thÕ
giíi lµ 58% kg/ngêi/n¨m. T¹i c¸c níc ViÔn §«ng, ch©u ¸ hiÖn nay æn
3
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®Þnh ë møc 95 kg/ngêi/n¨m, Trung Quèc lµ 94kg/ngêi/n¨m, Ên §é lµ
76kg/ngêi/n¨m, cËn §«ng vµ Ch©u ¸ lµ 20kg/ngêi/n¨m, Ch©u Phi lµ
17kg/ngêi/n¨m, Mü La Tinh lµ 26kg/ngêi/n¨m, Mü lµ 19,7kg/ngêi/n¨m,
Th¸i Lan lµ 106kg/ngêi/n¨m.
G¹o chñ yÕu ®îc tiªu dïng ë ch©u ¸, chiÕm kho¶ng gÇn 90% lîng
g¹o tiªu thô trªn toµn thÕ giíi, trong ®ã Nam ¸ chiÕm kho¶ng 29%. Tû träng
tiªu thô g¹o ë c¸c khu vùc kh¸c t¬ng ®èi thÊp : ch©u Mü chiÕm kho¶ng 5%,
ch©u Phi 4,3%, SNG (Liªn X« cò) vµ §«ng ¢u 0,4%, Trung §«ng 1,7% vµ
EU Lµ 0,6%.
B¶ng 1: S¶n lîng g¹o tiªu thô trªn thÕ giíi theo níc
(quy g¹o xay theo niªn vô)
§¬n vÞ: ngµn tÊn
Stt C¸c níc 1998/99 1999/00 2000/01 2001/02 2002/03
1 B¨ngladÐt 21.854 23.766 24.958 25.553 26.700
2 Brazil 7.950 8.025 8.050 8.075 8.100
3 Myanmar 9.350 9.500 9.700 9.900 10.100
4 Trung Quèc 133.570 133.763 134.356 134.581 134.800
5 81.154 82.670 75.851 87.831 82.500
Ên §é
6 Indonesia 35.033 35.400 35.887 36.358 36.790
7 Iran 2.775 2.850 2.925 3.000 3.075
8 Ai CËp 2.771 2.856 3.015 3.150 3.275
9 NhËt B¶n 9.100 9.450 9.000 9.000 8.975
10 B¾c TriÒu Tiªn 1.559 2.000 1.837 2.004 1.800
11 Hµn Quèc 5.021 4.986 5.000 5.100 5.100
12 Philippines 8.000 8.400 8.750 8.900 9.105
13 Nam Phi 525 535 550 600 650
14 §µi Loan 1.325 1.315 1.199 1.150 1.150
15 Th¸i Lan 8.900 9.300 9.348 9.767 9.922
16 ViÖt Nam 15.763 16.771 17.250 17.400 17.600
17 EU 2.113 2.190 2.207 2.215 2.225
18 C¸c níc kh¸c 36.795 40.888 41.998 42.336 43.051
19 Mü 3.587 3.846 3.676 3.880 3.846
387.145 398.511 395.547 410.800 408.764
Tæng thÕ giíi
Nguån : FAS, USDA, th¸ng 5 n¨m 2003
2. T×nh h×nh xuÊt – nhËp khÈu g¹o trªn thÕ giíi
2.1.T×nh h×nh nhËp khÈu g¹o
Theo dù b¸o cña USDA(Bé N«ng NghiÖp Hoa Kú), lîng g¹o nhËp
khÈu toµn cÇu n¨m 2003 sÏ ®¹t møc 26,8 triÖu tÊn, gi¶m 5% so víi 28,1 triÖu
tÊn n¨m 2002 do nhu cÇu nhËp khÈu tõ nhiÒu níc nhËp khÈu chÝnh do s¶n
lîng néi ®Þa t¨ng vµ chÝnh phñ c¸c níc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong níc
b¾ng nhiÒu biÖn ph¸p nh trî cÊp, trî gi¸, gi¶m gi¸ vËt t n«ng nghiÖp vµ hç
trî kü thuËt…
4
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Còng theo dù b¸o trªn, niªn vô 2002/2003, s¶n lîng g¹o nhËp khÈu
toµn cÇu íc tÝnh kho¶ng 26,334 triÖu tÊn. Nhu cÇu nhËp khÈu g¹o chñ yÕu
lµ ë c¸c níc Ch©u Phi, Trung §«ng vµ Ch©u ¸, trong ®ã nhËp khÈu g¹o ë
c¸c níc Ch©u Phi vµ Trung §«ng chiÕm ®Õn 42% tæng lîng g¹o nhËp
khÈu toµn cÇu. Trong khi ®ã, Ch©u ¸ s¶n xuÊt ®Õn trªn 90% lîng g¹o trªn
thÕ giíi nhng chØ nhËp khÈu kho¶ng 34% tæng lîng g¹o nhËp khÈu toµn
cÇu. Trong n¨m 2003, s¶n lîng g¹o nhËp khÈu cña Iran, Banglades, EU,
Arapsaudi, Trung Quèc, Nga sÏ t¨ng, c¸c níc Indonesia, Ir¾c, Senegal vµ
Brazil gi¶m.
Theo thèng kª cña USDA, níc nhËp khÈu g¹o lín nhÊt thÕ giíi lµ
Indonesia víi møc nhËp khÈu lµ 3,5 triÖu tÊn niªn vô 2002/2003, thø hai lµ
Nigeria nhËp khÈu 1,5 triÖu tÊn tiÕp ®Õn lµ Philipin lµ 1,2 triÖu tÊn, Ir¾c 1,1
triÖu tÊn, Iran 1 triÖu tÊn vµ Trung Quèc 1 triÖu tÊn.
Trung Quèc dù tÝnh sÏ nhËp khÈu kho¶ng 300.000 tÊn g¹o trong n¨m
2003, t¨ng 7,5 ngµn tÊn so víi n¨m 2002. PhÇn lín g¹o nhËp khÈu cña Trung
Quèc lµ lo¹i g¹o th¬m cña Th¸i Lan ®Ó tiªu dïng cho ngêi cã thu nhËp cao
cña thµnh phè. Theo cam kÕt víi WTO, Trung Quèc ¸p dông h¹n ng¹ch thuÕ
quan ®èi víi mÆt hµng g¹o. ThuÕ nhËp khÈu trong h¹n ng¹ch t¬ng ®èi thÊp,
1% ®èi víi hµng th«, kh«ng qu¸ 10% ®èi víi g¹o xay x¸t, thuÕ ngoµi h¹n
ng¹ch lµ 80%, sau ®ã gi¶m xuèng 40% vµo n¨m 2004.
Theo USDA, Trung §«ng nhËp khÈu kho¶ng 4,71 triÖu tÊn g¹o t¨ng
11% so víi n¨m 2002. Khu vùc nµy hµng n¨m nhËp khÈu kho¶ng 2/3 lîng
g¹o tiªu dïng cña m×nh do khu vùc nµy rÊt khã më réng s¶n xuÊt. §©y lµ thÞ
trêng lín nhÊt thÕ giíi vÒ c¸c lo¹i g¹o chÊt lîng cao nh g¹o ph¬i mét
phÇn, g¹o h¹t dµi cao cÊp, basmati. C¸c níc Iran, Ir¾c, ArapSaudi lµ nh÷ng
níc nhËp khÈu lín nhÊt, cßn c¸c níc nh Thæ NhÜ Kú, Jordani nhËp khÈu
Ýt h¬n chñ yÕu lµ lo¹i g¹o Japonica.
Dù b¸o nhËp khÈu g¹o cña khu vùc CËn Sahara vµ Nam Phi lµ 6,2 triÖu
tÊn trong n¨m 2003 gi¶m 3% so víi n¨m 2002 vµ gi¶m 4% so víi møc kû
lôc n¨m 2001 lµ 6,4 triÖu tÊn.
NhËp khÈu cña Ch©u Mü La Tinh vµ Caribe lµ 2,75 triÖu tÊn n¨m
2003, gi¶m chót Ýt so víi n¨m 2002. T×nh h×nh nhËp khÈu cña khu vùc nµy
phô thuéc rÊt nhiÒu vµo hiÖn tîng thêi tiÕt, ®ã lµ El Nino, n¨m 1998 lîng
g¹o nhËp khÈu cña khu vùc ®¹t møc kû lôc lµ 3,65 triÖu tÊn.
5
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
B¶ng 2: NhËp khÈu g¹o thÕ giíi theo níc (quy g¹o xay)
§¬n vÞ: ngh×n tÊn
1999 2000 2001 2002 2003
Bangladesh 1.220 638 402 311 500
Brazil 781 700 673 548 1.000
Canada 248 250 262 237 250
Trung Quèc 178 278 267 305 300
C«l«mbia 38 60 163 31 75
Cèt®ivoa 600 450 654 700 650
Cuba 431 415 481 538 600
Ghana 125 186 368 350 250
Guinea 300 275 325 300 300
Haiti 235 245 250 305 300
Honduras 75 80 96 103 80
In®«nªsia 3.729 1.500 1.500 3.500 3.500
Iran 1313 1.100 765 964 1.000
Ir¾c 779 1.247 959 1.178 1.100
NhËt 633 656 680 616 650
TriÒu Tiªn 159 400 537 654 300
Hµn Quèc 137 151 99 148 150
Malysia 617 596 633 480 500
Mªhic« 342 415 388 530 550
Nigªria 950 1.250 1.906 1.822 1.500
Nicaragua 88 60 117 106 75
Pªru 116 86 62 33 40
Philippin 1.000 900 1.175 1.180 1.200
Nga 580 400 247 406 350
Arap xª ót 750 992 1.053 938 950
Sªnªgal 621 589 874 858 750
Singapore 421 354 444 358 375
Nam Phi 514 523 572 800 650
Syria 200 150 172 204 150
Thæ NhÜ Kú 321 309 231 342 250
Uzbªkistan 40 30 142 65 100
75 75 75 80 80
C¸c tiÓu v¬ng quèc ¶ rËp
thèng nhÊt
Yªmen 217 210 202 210 250
EU 784 852 923 875 875
§«ng ¢u 361 343 381 364 379
Mü 358 308 413 419 390
Tæng thÕ giíi 24.941 22.846 24.442 27.922 26.334
Nguån: FAS, USDA, th¸ng 5 n¨m 2003
2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi
S¶n lîng thãc n¨m 2002 gi¶m sÏ lµm gi¶m cung xuÊt khÈu cña Ên
§é vµ óc trong n¨m 2003. Do ®ã, søc Ðp c¹nh tranh gi¶m ®i tõ Ên §é sÏ
khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña Th¸i Lan vµ ViÖt Nam t¨ng lªn. XuÊt khÈu còng
cã triÓn väng t¨ng lªn tõ Ai CËp, Pakixtan vµ Mü, trong khi xuÊt khÈu cña
Trung Quèc duy tr× ë møc 2,25 triÖu tÊn n¨m 2003.
6
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
B¶ng 3: xuÊt khÈu g¹o cña thÕ giíi (quy g¹o xay)
§¬n vÞ: Ngh×n tÊn
1999 2000 2001 2002 2003
674 32 363 233 200
¸c hen ti na
667 617 618 360 300
óc
Myanmar 57 159 670 1.002 600
Trung Quèc 2.708 2.951 1.847 1.963 2.250
Ai CËp 320 500 705 473 500
Guyana 252 167 175 150 175
2.752 1.449 1.936 6.650 4.000
Ên §é
Pakistan 1.838 2.026 2.417 1.603 1.400
Th¸i Lan 6.679 6.549 7.521 7.245 7.500
Uruguay 681 642 806 526 650
ViÖt Nam 4.555 3.370 3.528 3.245 4000
EU 348 308 264 350 475
C¸c níc kh¸c 766 929 1.051 831 734
Mü 2.644 2.847 2.541 3.291 3.550
Tæng thÕ giíi 24.941 22.846 24.442 27.922 26.334
Nguån: FAS, USDA, th¸ng 5 n¨m 2003
Theo USDA, xuÊt khÈu g¹o toµn ®¹t 24,9 triÖu tÊn n¨m 1999, 22,8
triÖu tÊn n¨m 2000, 24,4 triÖu tÊn n¨m 2001, 27,9 triÖu tÊn n¨m 2002 vµ íc
®¹t 26,3 triÖu tÊn n¨m 2003.
2.3 DiÔn biÕn gi¸ g¹o trªn thÞ trêng thÕ giíi
Trªn thÞ trêng thÕ giíi, gi¸ g¹o ®· liªn tôc sôt gi¶m tõ n¨m 1998 vµ
lu«n duy tr× ë møc thÊp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Theo sè liÖu cña FAO,
diÔn biÕn gi¸ xuÊt khÈu cña mét sè lo¹i g¹o chÝnh trong giai ®o¹n 1998 –
th¸ng 3/2003, nh sau:
Theo sè liÖu vÒ chØ sè gi¸ cña FAO, gi¸ xuÊt khÈu cña hÇu hÕt c¸c lo¹i
g¹o ®Òu gi¶m trªn 25% so víi møc gi¸ trung b×nh cña c¸c n¨m 1998 – 2000,
trong ®ã g¹o Japonica cã chØ sè gi¸ gi¶m lín nhÊt, 34% trong giai ®o¹n 2000
– 3/2003.
MÆc dï ®· cã dÊu hiÖu cho thÊy gi¸ g¹o trªn thÞ trêng b¾t ®Çu phôc
håi, nhng triÓn väng gi¸ g¹o trong thêi gian tíi vÉn phô thuéc vµo nhiÒu
yÕu tè khã x¸c ®Þnh nh diÔn biÕn chÝnh trÞ ë Trung §«ng, nhu cÇu vµ chÝnh
s¸ch nhËp khÈu cña c¸c níc Ch©u Phi… MÆt kh¸c, nhu cÇu nhËp khÈu
trong n¨m 2003 cã xu híng gi¶m ®i tõ nhiÒu níc nhËp khÈu chÝnh nh
Indonesia, Philippin, Iran… sÏ lµ nh÷ng yÕu tè lµm c¶n trë gi¸ g¹o t¨ng trë
l¹i trong thêi gian tíi.
7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
3. Dù b¸o triÓn väng thÞ trêng g¹o tíi n¨m 2010
3.1 TriÓn väng tiªu thô
Theo dù b¸o cña USDA, tæng møc tiªu thô g¹o cña thÕ giíi ®Õn n¨m
2010 lµ 439.324 ngµn tÊn. Tèc ®é t¨ng trëng tiªu thô g¹o b×nh qu©n tõ nay
®Õn n¨m 2010 lµ 0,9%/n¨m, trong ®ã sè lîng g¹o dïng lµm thùc phÈm lµ
399.023 ngµn tÊn, sö dông lµm thùc phÈm víi møc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ
1%/n¨m.
Dù b¸o tiªu thô g¹o theo nhãm níc: tæng møc tiªu thô cña c¸c níc
®ang ph¸t triÓn sÏ t¨ng kho¶ng 1%/n¨m vµ t¹i c¸c níc ph¸t triÓn chØ t¨ng
0,5%/n¨m. Dù b¸o tiªu thô g¹o theo môc ®Ých sö dông: tiªu dïng g¹o nh
thùc phÈm t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sÏ t¨ng b×nh qu©n 1,1%/n¨m cßn t¹i
c¸c níc ph¸t triÓn lµ 0,3%/n¨m.
NÕu xÐt vÒ c¬ cÊu tiªu thô theo ®Çu ngêi th× Myanmar cã møc tiªu
thô theo ®Çu ngêi cao nhÊt ®¹t 183,8kg/ngêi/n¨m vµo n¨m 2010, tiÕp ®Õn
lµ Campuchia víi 166kg/ngêi/n¨m, thø 3 lµ Indonesia lµ 158kg/ngêi/n¨m.
3.2 TriÓn väng bu«n b¸n g¹o trªn thÞ trêng thÕ giíi
Theo dù b¸o míi nhÊt cña Bé N«ng NghiÖp Mü (USDA), bu«n b¸n
g¹o toµn cÇu dù b¸o sÏ t¨ng b×nh qu©n 2,4%/n¨m trong giai ®o¹n 2003 –
2012. Tíi n¨m 2012, bu«n b¸n g¹o dù b¸o sÏ ®¹t trªn 33 triÖu tÊn, t¨ng 25%
so víi møc kû lôc ®¹t trong n¨m 1998.
*NhËp khÈu:
G¹o h¹t dµi (Indica) sÏ chiÕm tû träng lín trong tæng lîng giao dÞch
g¹o toµn cÇu. C¸c níc nhËp khÈu g¹o chñ yÕu lµ c¸c níc Ch©u ¸, Trung
§«ng, CËn Sahara Ch©u Phi vµ Mü La Tinh, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn Indonesia,
iran, ir¾c, Philippin vµ ArËp-xª-ót sÏ vÉn lµ nh÷ng níc nhËp khÈu g¹o h¹t
dµi chñ yÕu.
*XuÊt khÈu:
Th¸i Lan vµ ViÖt Nam, hai níc ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu g¹o h¹t dµi,
dù b¸o sÏ chiÕm kho¶ng 44% trong tæng lîng g¹o xuÊt khÈu toµn c©ï. N¨ng
suÊt t¨ng trong khi møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi trªn thÞ trêng néi ®Þa
cã xu híng gi¶m ®i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nguån cung xuÊt khÈu cña hai
níc nµy.
Ên §é vÉn duy tr× lµ níc xuÊt khÈu g¹o lín tõ gi÷a thËp niªn 90 mÆc
dï g¹o xuÊt khÈu cña Ên §é chñ yÕu lµ g¹o h¹t dµi chÊt lîng thÊp, gao cao
cÊp basmati chØ chiÕm mét tû träng nhá trong tæng lîng xuÊt khÈu g¹o cña
níc nµy.
XuÊt khÈu g¹o cña Trung Quèc – níc ®øng thø 5 thÕ giíi vÒ xuÊt
khÈu g¹o – chØ t¨ng nhÑ trong nh÷ng n¨m tíi do Trung Quèc chuyÓn tõ s¶n
xuÊt g¹o cÊp thÊp sang c¸c lo¹i g¹o cã chÊt lîng cao nhng n¨ng suÊt thÊp
8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
®Ó ®¸p øng nhu cÇu t¨ng lªn vÒ lo¹i g¹o nµy tõ thÞ trêng néi ®Þa còng nh
thÞ trêng xuÊt khÈu.
MÆc dï nguån thu tõ xuÊt khÈu g¹o chiÕm vÞ trÝ quan träng trong
nguån thu ngo¹i tÖ cña Pakixtan, nhng nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån níc tíi
còng nh c¬ së h¹ tÇng ng¨n c¶n Paxkitan t¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o,
lµm lîng xuÊt khÈu cña níc nµy, sau khi t¨ng nhÑ, l¹i gi¶m xuèng møc 2,4
triÖu tÊn, t¬ng ®¬ng víi møc xuÊt khÈu n¨m 2000..
III. Sù cÇn thiÕt ph¶I xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
1. Lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o
1.1 §iÒu kiÖn ®Êt ®ai
§Êt ®ai lµ t liÖu s¶n xuÊt quan träng hµng ®Çu cña canh t¸c lóa g¹o.
§é ph× nhiªu cña ®Êt chi phèi s©u s¾c kh¶ n¨ng th©m canh vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm.. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn c¶ níc cã trªn 33,1 triÖu ha, trong ®ã ®Êt
giµnh ®Ó trång lóa kho¶ng 4,3 triÖu ha, chiÕm trªn 13% diÖn tÝch ®Êt c¶
níc, b×nh qu©n ®Êt theo ®Çu ngêi cña níc ta tuy thÊp nhng quü ®Êt cã
kh¶ n¨ng trång lóa l¹i chiÕm tû lÖ cao trong ®Êt cã kh¶ n¨ng n«ng nghiÖp.
Theo kh¶o s¸t cña ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp thuéc Bé N«ng
nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, ®Êt cã kh¶ n¨ng n«ng nghiÖp níc ta cã trªn
10 triÖu ha, trong ®ã ®Êt cã kh¶ n¨ng trång lóa lµ 8,5 triÖu ha.
Nh vËy tµi nguyªn ®Êt ®ai cña níc ta cã lîi thÕ ®ång thêi cho c¶
híng th©m canh vµ qu¶ng canh nh»m t¨ng nhanh s¶n lîng lóa.
1.2 KhÝ hËu
Tµi nguyªn khÝ hËu ®ãng vai trß quan träng trong hÖ sinh th¸i, cung
cÊp nguån n¨ng lîng vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh ®é Èm vµ giã ma. KhÝ hËu
cña níc ta cã ®iÒu kiÖn lý tëng ®èi víi c©y lóa do cã sù kÕt hîp chÆt chÏ
gi÷a c¸c yÕu tè trªn. Nghiªn cøu c¸c yÕu tè vÒ ®IÒu kiÖn sinh th¸I cho thÊy
râ thªm, kh«ng ph¶i v« cí mµ c©y lóa lµ c©y b¶n ®Þa cña ViÖt Nam víi lÞch
sö nhiÒu ngµn n¨m cua nghÒ trång lóa. §Æc biÖt ë 2 vùa lóa chÝnh (§ång
b»ng Nam Bé vµ §ång b»ng B¾c Bé), cã chÕ ®é th©m canh vµ lu©n canh tèi
u ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng lîi thÕ ®ã.
1.3. Níc tíi tiªu
TµI nguyªn níc rÊt dåi dµo còng lµ mét lîi thÕ næi bËt cña nghÒ
trång lóa ë ViÖt Nam. Sè ngµy ma lý tëng 120-140 ngµy/n¨m ë hai ®ång
b»ng lín kh«ng chØ cung cÊp cho lóa nguån n¬c trêi quý gi¸ mµ cßn ®ång
thêi båi bæ cho lóa nguån ph©n ®¹m thiªn nhiªn dÔ hÊp thô nhÊt mµ níc vµ
®¹m nh©n t¹o kh«ng thÓ so s¸nh. Cïng víi níc ma trêi, dßng ch¶y mÆt
cßn s¶n sinh trªn l·nh thæ níc ta kho¶ng 300 tØ m níc. Ngoµi ra, hÖ
thèng thuû lîi níc ta, víi 10% ng©n s¸ch Nhµ níc ®Çu t hµng n¨m ®· ®¹t
®îc thµnh qña bíc ®Çu ®¸ng mõng. Cã thÓ nãi, níc, nguån tµi s¶n thiªn
nhiªn vèn quý gi¸, céng thªm sù chó träng ph¸t thuû lîi h¬n n÷a cña Nhµ
9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
níc trong thêi gian qua, lµ yÕu tè rÊt c¬ b¶n thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu
g¹o t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
1.4 . Nh©n lùc
YÕu tè nh©n lùc kh«ng chØ cã u thÕ lín vÒ sè lîng nh©n lùc mµ cßn
cã u thÕ lín vÒ chÊt lîng, vÒ sù tinh th«ng, am hiÓu nghÒ trång lóa. LÞch
sö s¶n xuÊt lóa cña ViÖt Nam ®· tr¶i qua h¬n 6000 n¨m kÓ tõ thë céng
®ång nguyªn thuû ngêi ViÖt cho ®Õn khi ra ®êi nhµ níc V¨n Lang vµ cho
tíi nay, ®· ®îc c¸c thÕ hÖ ®óc rót vµ ®Ó l¹i nhiÒu tri thøc, kinh nghiÖm quÝ
b¸u. Kho tµng kinh nghiÖm ®ã thùc sù lµ mét lîi thÕ ®Æc biÖt, nã cho phÐp
khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng lîi thÕ th«ng thêng cña c¸c tµI s¶n thiªn nhiªn nh
tµI s¶n ®Êt, tµi s¶n níc, tµI s¶n khÝ hËu.
1.5. §Þa lý vµ c¶ng khÈu
HÇu hÕt khèi lîng g¹o trong bu«n b¸n quèc tÕ bÊy l©u thêng ®îc
vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn. So víi c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i quèc tÕ b»ng
®êng s¾t, ®êng hµng kh«ng, vËn t¶i biÓn quèc tÕ thêng ®¶m b¶o tiÖn lîi,
th«ng dông v× cã møc cíc phÝ rÎ h¬n. Do vËy, riªng ph¬ng thøc nµy ®·
chiÕm kho¶ng trªn 80% bu«n b¸n quèc tÕ. ViÖt Nam cã vÞ trÝ giao th«ng
®êng biÓn rÊt thuËn lîi. HÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam nãi chung ®Òu n»m
gÇn s¸t ®êng hµng h¶i quèc tÕ vµ cã thÓ hµnh tr×nh theo tÊt c¶ c¸c tuyÕn ®i
§«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸, Th¸i B×nh D¬ng, Trung CËn §«ng, Ch©u ¢u,
Ch©u Mü… Tõ c¶ng Sµi Gßn ®Õn ®êng hµng h¶I quèc tÕ thêng chØ hÕt 3
giê hµnh tr×nh víi 40 h¶i lý. Tõ c¶ng Sµi Gßn, nÕu xuÊt khÈu g¹o ®i
Singapore thêng hÕt 2 ngµy hµnh tr×nh, NhËt: 6 ngµy,Indonesia: 3 ngµy,
Hµn Quèc: 5 ngµy, Hång K«ng : 1 ngµy, Ph¸p: 25 ngµy, Hµ Lan: 34 ngµy,
Anh: 35 ngµy, Mü (Los Angelss): 25 ngµy.
Tãm l¹i, ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ c¬ b¶n trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu
g¹o.
2. Sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu g¹o ®èi víi ViÖt Nam
Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ vÒ tiÒm n¨ng trong s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn s¶n
xuÊt lóa g¹o ®Ó xuÊt khÈu, th× sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu g¹o ®èi víi ViÖt
Nam cã thÓ qui tô vµo nh÷ng lÏ c¬ b¶n sau ®©y:
2.1 TÝch luü vèn cho sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc
Môc tiªu chñ yÕu sù nghiÖp ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc ta hiÖn
nay lµ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Do vËy, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
nãi chung lµ ®ßi hái cÊp b¸ch nh»m t¨ng ngo¹i tÖ, gi¶i quyÕt vèn cho c«ng
nghiÖp hãa. Tríc t×nh h×nh ®ã, lóa g¹o ®· ®ét ph¸ v¬n lªn ®Ó gi÷ vÞ trÝ mÆt
hµng xuÊt khÈu lín cña níc ta. Trong suèt 13 n¨m qua (1991 – 2003), riªng
kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o ®· ®¹t trªn 8 tû USD… Con sè ®ã ®· nãi râ sù cÇn
thiÕt cña viÖc xuÊt khÈu g¹o ®èi víi c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ cña ®Êt níc.
10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ngoµi ra híng ®· ®Æt ra lµ 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ – ch¬ng tr×nh
l¬ng thùc thùc phÈm, ch¬ng tr×nh xuÊt khÈu, ch¬ng tr×nh hµng tiªu dïng
®îc ®Ò ra tõ §¹i héi 6 ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ nh»m híng c«ng nghiÖp
hãa, n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®êi sèng ngêi d©n n©ng cao tríc hÕt lµ vÒ ¨n.
§©y lµ chiÕn lîc nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn con ngêi X· héi chñ nghÜa.
2.2 C¶i thiÖn ®êi sèng, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh©n d©n
§èi víi mçi quèc gia, viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ néi dung lín
thuéc chiÕn lîc ph¸t triÓn con ngêi ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c chiÕn lîc
kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc.
D©n sè níc ta víi 80% d©n sè tËp trung ë n«ng th«n, phÇn lín sinh
sèng b»ng s¶n xuÊt lóa g¹o vµ trång c©y l¬ng thùc. Trong khi ®ã, ®êi sèng
ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ. §êi sèng cña ngêi n«ng
d©n cßn thÊp, xÐt c¶ vÒ møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi, ®iÒu kiÖn vËt
chÊt vµ c¬ së h¹ tÇng v..v… Víi t×nh tr¹ng ®ã th× viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa
g¹o vµ xuÊt khÈu g¹o ®Ó n©ng cao thu nhËp cho n«ng d©n gãp phÇn x©y
dùng n«ng th«n ngµy mét giµu m¹nh lµ ®iÒu thËt sù cÇn thiÕt.
2.3 Ph¸t huy lîi thÕ trong níc
S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n nh
lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, níc tíi tiªu, nguån nh©n lùc, vÞ trÝ ®Þa lý vµ
c¶ng khÈu. Mét chiÕn lîc ®óng ®¾n nhÊt ph¶i lµ chiÕn lîc khai th¸c triÖt
®Ó nhÊt c¸c lîi thÕ. ChÝnh nh÷ng lîi thÕ ®ã ®· lµm cho s¶n lîng lóa t¨ng
®Òu ®Æn trong nh÷ng n¨m qua. Qua nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n ®· nªu ë trªn, chóng
ta thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu g¹o còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña ®Þnh
híng xuÊt khÈu g¹o lµ tÊt lÏ dÜ ngÉu.
2.4 Kh¾c phôc c¸c hËu qña cña thêi gian chiÕn tranh ®Ó l¹i
Níc ta ph¶i ®èi mÆt víi cuéc chiÕn tranh ¸c liÖt vµ kÐo dµi chèng
thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü. Suèt 30 n¨m cã chiÕn tranh, ®Êt níc bÞ chia
c¾t vµ chiÕm ®ãng, §¶ng vµ ChÝnh phñ ta kh«ng cã ®IÒu kiÖn l·nh ®¹o toµn
bé ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¶ níc thèng nhÊt. §iÒu kiÖn khÝ hËu thiªn nhiªn
thuËn lîi vµ ®Êt ®ai mµu mì ë nhiÒu vïng cha khai ph¸ ®Æt ra nhiÖm vô
biÕn §BSCL vµ nhiÒu vïng kh¸c cña ®Êt níc thµnh vïng ph¸t triÓn n«ng
nghiÖp ®Ó thùc hiÖn 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. §©y
lµ chiÕn lîc quan träng “n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu” cña nh÷ng n¨m
70 - ®Çu 90, lÊy n«ng nghiÖp lµ c¬ së ban ®Çu t¹o vèn cho c«ng nghiÖp hãa.
11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o cña
viÖt nam trong thêi gian qua.
I. T×nh h×nh s¶n xuÊt trong níc
1. T×nh h×nh vµ triÓn väng s¶n xuÊt
Trong giai ®o¹n 1992 – 1997, diÖn tÝch trång lóa t¨ng b×nh qu©n
1,85%, n¨ng suÊt t¨ng b×nh qu©n 3,10%/n¨m vµ s¶n lîng t¨ng b×nh qu©n
4,97%/n¨m. Trong giai ®o¹n tiÕp theo (1997 – 2002), mÆc dï diÖn tÝch trång
lóa chØ t¨ng 1,05%/n¨m, nhng do n¨ng suÊt t¨ng cao h¬n so víi giai ®o¹n
tríc, ®¹t 3,25%/n¨m, nªn s¶n lîng lóa c¶ n¨m vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng
4,3%/n¨m. B¶ng 4 cho thÊy c¸c sè liÖu cô thÓ vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n
lîng lóa qua c¸c n¨m. Nh vËy, trong giai ®o¹n 1992 – 1997, kho¶ng trªn
60% møc t¨ng trëng s¶n lîng lóa lµ do t¨ng n¨ng suÊt vµ trong giai ®o¹n
1997 – 2002 lµ kho¶ng 75%.
B¶ng 4: T×nh h×nh s¶n xuÊt lóa ë ViÖt Nam
N¨m DiÖn tÝch lóa c¶
N¨ng suÊt S¶n lîng
n¨m
1000 ha % t¨ng T¹/ha % t¨ng 1000 tÊn % t¨ng
1991 6.302,8 31,1 19.621,9
1992 6.475,3 102,7 33,3 107,1 21.590,4 110,0
1993 6.559,4 101,3 34,8 104,4 22.836,5 105,8
1994 6.598,6 100,6 35,7 102,4 23.528,2 103,0
1995 6.765,6 102,5 36,9 103,4 24.963,7 106,1
1996 7.003,8 103,5 37,7 102,1 26.396,6 105,7
1997 7.099,7 101,4 38,8 102,8 27.523,9 104,3
1998 7.362,7 103,7 39,6 102,1 29.145,5 105,9
1999 7.648,1 103,9 41,0 103,6 31.393,8 107,7
2000 7.665,4 100,2 42,4 103,3 32.529,4 103,6
2001 7.484,2 97,6 42,7 100,6 31.970,0 98,3
2002 7.485,0 100,0 45,5 106,6 34.000,0 106,4
Nguån: Tæng côc Thèng kª
N¨m 2002, s¶n lîng lóa cña ViÖt Nam ®· ®¹t 34 triÖu tÊn, t¨ng 15,2
triÖu tÊn (80% so víi n¨m 1989, ®¹t tèc ®é t¨ng 6,43%/n¨m). Trong khi ®o,
tèc ®é t¨ng d©n sè cña ViÖt Nam cïng thêi kú chØ lµ 1,9%/n¨m, nªn s¶n lîn
l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng tõ 324,4kg/ngêi n¨m 1990 lªn
12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
372kg/ngêi n¨m 1995 vµ 435kg/ngêi n¨m 2002, nhng møc s¶n lîng
b×nh qu©n cao nhÊt ®¹t ®îc vµo n¨m 2000 lµ 455kg/ngêi.
2. ThÞ trêng lóa, g¹o ViÖt Nam
2.1 S¶n xuÊt vµ cung øng lóa, g¹o
Tham gia vµo s¶n xuÊt lóa ë ViÖt Nam cã tíi 70% sè hé c¶ níc, hay
84% sè hé ë khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt ph©n
bè réng, qui m« nhá vµ yªu cÇu ®¶m b¶o tiªu dïng l¬ng thùc trong c¸c hé
gia ®×nh, nªn tû lÖ sè hé cã b¸n lóa chØ chiÕm kho¶ng 60%. NÕu xÐt theo
vïng s¶n xuÊt, th× §BSCL cã tû lÖ sè hé b¸n lóa chiÕm kho¶ng 76% (cao
nhÊt trong c¶ níc).
2.2 Tiªu dïng vµ mua lóa, g¹o
ChØ cã kho¶ng 98% sè hé gia ®×nh ë khu vùc thµnh thÞ vµ3/4 sè hé gia
®×nh ë khu vùc n«ng th«n ph¶i mua g¹o trªn thÞ trêng. Trong khu vùc n«ng
th«n, th× §BSCL cã tû lÖ sè hé mua g¹o cao nhÊt, chiÕm kho¶ng 89%. NÕu
xÐt theo nhãm thu nhËp, th× trong nhãm hé giµu, tû lÖ sè hé mua g¹o trªn thÞ
trêng cao h¬n so víi nhãm thu nhËp thÊp. B×nh qu©n lîng g¹o mua trong
mét n¨m cña mét hé gia ®×nh lµ trªn 300kg, b×nh qu©n cao nhÊt lµ ë vïng
§BSCL (350kg/hé/n¨m) vµ thÊp nhÊt lµ ë vïng §BSH (100kg/hé/n¨m).
II. T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
1. T×nh h×nh xuÊt khÈu
Tõ n¨m 1989 ®Õn nay, 14 n¨m liªn tôc, ViÖt Nam ®îc xem lµ mét
thÕ lùc chñ yÕu trªn thÞ trêng g¹o thÕ giíi víi sè lîng vµ chÊt lîng ngµy
cµng t¨ng. Trong giai ®o¹n (1992 – 1997), xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam t¨ng
b×nh qu©n 12,94%/n¨m vÒ lîng vµ 15,80%/n¨m vÒ trÞ gi¸. MÆc dï trong
giai ®o¹n gÇn ®©y (1997 – 2002), xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam ®· cã dÊu
hiÖu t¨ng chËm l¹i. §iÒu nµy cã nguyªn nh©n tõ sù suy gi¶m gi¸ chung trªn
thÞ trêng thÕ giíi. Tuy nhiªn, n¨m 1999 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu 4,5 triÖu
tÊn g¹o, víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 1,025 tû USD, so víi n¨m 1989, lîng t¨ng
gÊp 3,2 lÇn vµ gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n t¨ng 1,11 lÇn vµ gi¸ trÞ t¨ng gÊp 3,53
lÇn. N¨m 2000, xuÊt khÈu 3,5 triÖu tÊn, do khã kh¨n vÒ thÞ trêng vµ gi¸ c¶
gi¶m, n¨m 2001 xuÊt 3,7 triÖu tÊn vµ n¨m 2002 xuÊt 3,2 triÖu tÊn. N¨m 2003
cã thÓ ®¹t gÇn 4 triÖu tÊn mÆc dï gÆp mét sè khã kh¨n thiªn tai h¹n h¸n. Dù
tr÷ l¬ng thùc quèc gia thùc hiÖn ®Çy ®ñ lµm cho an toµn l¬ng thùc ®îc
b¶o ®¶m.
13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
B¶ng 5: T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam 1991 – 2003
Kim ngh¹ch GÝa b×nh qu©n
S¶n lîng g¹o
N¨m xuÊt khÈu 1 tÊn
(1000 kg) (TriÖu USD) (USD)
1991 1033 234 227
1992 1946 418 215
1993 1722 362 210
1994 1983 424 214
1995 1988 530 267
1996 3003 855 285
1997 3575 870 243
1998 3730 1024 275
1999 4508 1025 227
2000 3476 672 192
2001 3729 619 165
2002 3240 726 224
Dù b¸o
3700 780 234
2003
Nguån : Niªn gi¸m Thèng kª ViÖt Nam
TÝnh chung 14 n¨m, níc ta ®· cung cÊp cho thÞ trêng g¹o thÕ giíi
gÇn 40 triÖu tÊn, b×nh qu©n 2,70 triÖu tÊn/n¨m vµ tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu g¹o
®¹t trªn 8 tû USD, b×nh qu©n 572 triÖu USD/n¨m. N¨m 2003, mÆc dï thÞ
trêng Ir¾c cã biÕn ®éng, nhng c¸c thÞ trêng míi ®· më ra nh Iran,
Lib¨ng, Xi-ri, Ch©u Phi, xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam vÉn ë møc cao. KÕ
ho¹ch xuÊt khÈu 3,2 triÖu tÊn g¹o n¨m 2003 ®· hoµn toµn cã thÓ ®¹t hoÆc
vît tíi gÇn 4 triÖu tÊn.
Bªn c¹nh sù t¨ng trëng vÒ khèi lîng g¹o, chÊt lîng g¹o xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam còng ngµy cµng ®îc n©ng cao. ChÊt lîng g¹o ngon vµ chÊt
lîng chÕ biÕn (ph©n theo tû lÖ tÊm) ®¹t chØ tiªu ®Ò ra. Trong nh÷ng n¨m
®Çu xuÊt khÈu g¹o, tû lÖ g¹o chÊt lîng trung b×nh, víi tû lÖ tÊm cao trªn
25% chiÕm ®Õn 80 – 90%, nªn søc c¹nh tranh kÐm, gi¸ c¶ thÊp. Nguyªn
nh©n chñ yÕu lµ ®Çu t vµo lÜnh vùc xay s¸t, ®¸nh bãng cha ®îc quan t©m
®óng møc. Trang thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖ míi ®i ®«i víi t¹o gièng lóa ®· t¹o
®IÒu kiÖn xuÊt khÈu g¹o 5% tÊm t¨ng lªn râ rÖt nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh,
t¨ng gi¸ b¸n trung b×nh lªn ®ang kÓ.
14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
B¶ng 6: Tû lÖ mét sè lo¹i g¹o xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam
Lo¹i ThÞ phÇn%
25% tÊm 37,90
5% tÊm 26,56
15% tÊm 15,50
10% tÊm 13,11
TÊm 5,30
NÕp vµ g¹o th¬m 1,46
C¸c lo¹i kh¸c 1,17
Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª ViÖt Nam
Gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®îc t¨ng dÇn cïng víi xu
híng t¨ng cña chÊt lîng g¹o vµ quan hÖ cung – cÇu cña thÞ trêng lóa g¹o
thÕ giíi. Gi¸ g¹o xuÊt khÈu b×nh qu©n 4 n¨m 1995 – 1998 lµ 269 USD/tÊn,
t¨ng 61 USD/tÊn so víi gi¸ b×nh qu©n 6 n¨m tríc ®ã (1989 – 1994).
Kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ g¹o ViÖt Nam víi gi¸ g¹o Th¸i Lan ®· gi¶m dÇn: tõ 40
– 55 USD/tÊn nh÷ng n¨m 1989 – 1994 xuèng 20 – 25 USD/tÊn nh÷ng n¨m
1995 – 2000. Nh×n chung, gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn
thÊp so víi mÆt b»ng chung cña thÕ giíi.
2. C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
ThÞ trêng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam ngµy cµng ®îc më réng.
N¨m 1991, g¹o ViÖt Nam míi xuÊt khÈu sang trªn 20 níc, bíc sang n¨m
1993 – 1994 t¨ng lªn trªn 50 níc, vµ hiÖn nay ®· xuÊt khÈu ®Õn trªn 80
níc vµ cã mÆt ë c¶ 5 ch©u lôc. Trong ®ã, thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh cña
g¹o ViÖt Nam lµ c¸c níc Ch©u ¸ víi 29 níc, Ch©u ¢u 29 níc, Ch©u Mü
17 níc, Ch©u Phi 16 níc va Ch©u §¹i D¬ng 3 níc. Trong ®ã, Ch©u ¸ vµ
Ch©u Phi lµ 2 thÞ trêng nhËp khÈu g¹o lín nhÊt cña ViÖt Nam. Giai ®o¹n
1991 – 2000 hai thÞ trêng µy chiÕm tû lÖ t¬ng øng lµ 58,8% va 18,8%.
C¸c thÞ trêng nhËp khÈu víi lîng lín vµ æn ®Þnh la Philippine, In®«nªsia,
Malaysia, Ir¾c. C¸c níc Singapore, Thuþ Sü, Hµ Lan vµ Mü nhËp khÈu g¹o
cña ta chñ yÕu lµ ®Ó t¸i xuÊt.
3. Mét sè níc nhËp khÈu g¹o lín cña ViÖt Nam
Indonesia: Trong 5 n¨m trë l¹i ®©y, In®«nªsia ®· nhËp khÈu g¹o cña
Th¸i Lan, ViÖt Nam, Mü, Myanma vµ §µi Loan. ChÝnh phñ Indonesia chñ
yÕu nhËp khÈu g¹o 25% tÊm. N¨m 1999 nhËp 1804 ngµn tÊn (40%) vµ 2001
chØ cßn 350 ngµn tÊn (14%), n¨m 2002 lµ 744,0 ngµn tÊn.
Philippine: Hµng n¨m, g¹o ViÖt Nam chiÕm 40 – 60% tæng lîng g¹o
nhËp khÈu cña níc nµy.N¨m 2000, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Philippine
15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
370 ngµn tÊn (trªn thùc tÕ lµ 530 ngµn tÊn v× mét sè c«ng ty níc ngoµi nhËp
khÈu g¹o cña ViÖt Nam råi xuÊt sang ®©y).
Malaysia: NhËp khÈu g¹o cña Th¸i Lan, ViÖt Nam, Trung Quèc,
Myanma, Mü, Ên §é, víi gi¸ trÞ 36,52 triÖu USD.
Singapore: N¨m 1999, ®· nhËp khÈu 112 ngµn tÊn g¹o cña ViÖt Nam,
n¨m 2000 lµ 221 ngµn tÊn, 260 ngµn tÊn trong n¨m 2001 vµ 97,36 ngµn tÊn
n¨m 2002.
Irac: Hµng n¨m, Ir¾c nhËp khÈu g¹o chñ yÕu tõ ViÖt Nam lo¹i g¹o 5%
tÊm – kho¶ng 500 ngµn tÊn, ®©y lµ thÞ trêng nhËp khÈu g¹o cña ViÖt Nam
t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã gi¸ trÞ cao song còng gÆp nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ
t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh (n¨m 2002, Ir¾c nhËp cña ViÖt Nam
876,37 ngµn tÊn g¹o, víi trÞ gi¸ 276,17 triÖu USD).
Ngoµi c¸c níc kÓ trªn g¹o ViÖt Nam cßn xuÊt khÈu sang c¸c níc
kh¸c ë Ch©u ¢u, kÓ c¶ xuÊt khÈu sang Trung Quèc qua ®êng tiÓu ng¹ch
biªn giíi.
Do g¹o cã tiÒm n¨ng nªn th¸ng 10/2003 ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· gióp
nh©n d©n Ir¾c kh¾c phôc khã kh¨n do Mü g©y chiÕn vµ chiÕm ®ãng 5000 tÊn
g¹o. Tõ níc nhËn viÖn trî tríc ®©y, ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn thµnh níc
gióp, hç trî níc kh¸c trong ho¹n n¹n theo ch¬ng tr×nh cña Liªn Hîp
Quèc.
4. Dù b¸o xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong thêi gian tíi
ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu c¬ héi t¨ng s¶n lîng vµ chÊt lîng g¹o xuÊt
khÈu. NÕu ViÖt Nam tËn dông ®îc c¬ héi nhu cÇu thÞ trêng t¨ng lªn (trong
khi c¸c níc cã tiÒm n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o nh
Myanma, Pakistan vµ Camphuchia cßn ®ang chËm h¬n trong n©ng cao hiÖu
qu¶ ®Çu t s¶n xuÊt vµ t×m c¸ch më réng thÞ trêng), ®ång thêi, t¨ng cêng
cã hiÖu qña ¸p dông c¸c kü thuËt míi trong s¶n xuÊt ®i ®«i víi c¶i thiÖn c¬
chÕ chÝnh s¸ch vµ ph¬ng thøc xóc tiÕn th¬ng m¹i, ®uæi kÞp Th¸i Lan,
Trung Quèc vµ Ên ®é trong c¹nh tranh xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ trêng míi më,
ViÖt Nam sÏ cã thÓ më réng xuÊt khÈu trªn c¶ hai thÞ trêng g¹o phÈm cÊp
cao vµ chÊt lîng g¹o trung b×nh.
Víi xu thÕ phat triÓn cña ®Êt níc, t¬ng quan víi t×nh h×nh thÞ trêng
vµ c¸c níc c¹nh tranh xuÊt khÈu cã thÓ nhËn ®Þnh chung: ViÖt Nam vÉn lµ
mét trong c¸c níc cã nhiÒu kh¶ n¨ng vµ n»m trong 4 níc xuÊt khÈu g¹o
lín nhÊt trªn thÕ giíi trong vßng 10 n¨m tíi. Dù b¸o, trong bèi c¶nh c¹nh
tranh b¸m ®uæi m¹nh mÏ gi÷a c¸c níc, t¨ng thªm thÞ phÇn xuÊt khÈu trong
thêi gian tíi lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ViÖt Nam. Mét sè nhµ kinh
tÕ cho r»ng, tiÕp tôc gi÷ ®îc thÞ phÇn nh hiÖn nay ë c¸c khu vùc thÞ trêng
nhËp khÈu g¹o cña ViÖt Nam lµ kh¶ n¨ng diÔn ra cao nhÊt, theo ®ã, xuÊt
khÈu g¹o ViÖt Nam sÏ ®¹t 4,61 triÖu tÊn/n¨m trong thêi kú 2001 – 2005 vµ
16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
5,42 triÖu tÊn/n¨m trong thêi kú 2006 – 2010 ThÞ trêng quan träng cña g¹o
ViÖt Nam vÉn lµ Ch©u Phi, hµng n¨m cã thÓ xuÊt vµo 1,9 – 2,7 triÖu tÊn g¹o,
Ch©u ¸ lµ 1,3 – 1,5 triÖu tÊn, tiÕp theo lµ khu vùc Mü La Tinh vµ Caribª cã
thÓ xuÊt vµo mçi n¨m 0,5 – 0,9 triÖu tÊn.
B¶ng 7: Dù b¸o thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam giai ®o¹n
2001 - 2010
§¬n vÞ: Ngh×n tÊn
ThÞ trêng 2001 – 2005 2006 – 2010
1.570 1.490
Ch©u ¸
Ch©u Phi 2.190 2.730
620 880
Mü La Tinh Caribª
Khu vùc cßn l¹i 230 320
Tæng 4.610 5.420
Nguån: Nghiªn cøu kinh tÕ sè 284
III. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cña g¹o xuÊt khÈu ViÖt Nam
1.ChÊt lîng g¹o xuÊt khÈu
ChÊt lîng g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· ®îc c¶I thiÖn t¬ng ®èi
Ên tîng trong h¬n mét thËp kû qua. Tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu g¹o 5% tÊm ®·
t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu chung vµ hiÖn ®· chiÕm
26,56% tæng lîng g¹o xuÊt khÈu. §©y lµ kÕt qña cña qu¸ tr×nh ®Çu t c¶I
tiÕn c«ng nghÖ trong kh©u chÕ biÕn vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan. Tuy nhiªn,
nh×n chung chÊt lîng g¹o xuÊt khÈu vÉn cßn ë møc thÊp nªn ¶nh hëng lín
®Õn gi¸ b¸n vµ thÞ trêng trong xuÊt khÈu.
2.YÕu tè mïa vô trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
Do tÝnh mïa vô cña s¶n xuÊt lóa, nªn xuÊt khÈu g¹o còng mang ®Ëm
tÝnh mïa vô. Thêi ®iÓm tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 9 lµ kho¶ng thêi gian xuÊt khÈu
g¹o chñ yÕu cña ViÖt Nam (cïng víi thêi ®IÓm thu ho¹ch §«ng Xu©n vµ HÌ
Thu). §ång thêi, kho¶ng thêi gian th¸ng 1, th¸ng 2 lµ thêi ®iÓm xuÊt khÈu
g¹o thÊp nhÊt cña ViÖt Nam.
3. Gi¸ c¶ (gi¸ trong níc vµ gi¸ xu©t khÈu)
Chi phÝ s¶n xuÊt lóa ë ViÖt Nam cã lîi thÕ h¬n nhiÒu so víi Th¸i Lan:
chi phÝ lao ®éng b»ng 1/3, tû lÖ diÖn tÝch ®îc tíi gÊp 2 lÇn, hÖ sè quay
vßng ®Êt gÊp 1,33 lÇn, n¨ng suÊt gÊp 1,5 lÇn, c¸c chØ tiªu liªn quan vÒ gi¸ vËt
t ®Çu vµo b»ng 50% - 80% chi phÝ cña Th¸i Lan. Do vËy chi phÝ s¶n xuÊt
lóa g¹o cña ViÖt Nam b×nh qu©n tõ 90 – 110 USD/tÊn, ®Æc biÖt vô §«ng
Xu©n 2002 gi¸ thµnh s¶n xuÊt lóa ë §ång b»ng s«ng Cöu Long chØ cã 920 –
17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
1000 ®ång/kg, trong khi chi phÝ cña Th¸i Lan lµ 120 – 150 USD/tÊn (tû gi¸
35bat/USD).
Tuy nhiªn, chªnh lÖch gi÷a gi¸ g¹o trong níc vµ gi¸ giao t¹i c¶ng l¹i
kh¸ lín do chi phÝ dÞch vô xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam cao. §iÒu ®ã xuÊt
ph¸t tõ sù yÕu kÐm cña hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, vËn t¶i, bèc dì. Chi phÝ bèc
dì xÕp hµng vµ chi phÝ t¹i c¶ng Sµi Gßn cao chiÕm 1,6% gi¸ xuÊt khÈu, ë
Th¸i Lan chi phÝ nµy b»ng 1/2 ViÖt Nam, tèc ®é bèc dì chËm so víi Th¸i
Lan 6 lÇn, lµm tèn thªm 6000/ngµy. MÆt kh¸c, theo kÕt qña ®iÒu tra ViÖn
C«ng nghÖ sau thu ho¹ch vµ tæng côc thèng kª 1995 cho thÊy tæn thÊt sau
thu ho¹ch ë níc ta cao: ë kh©u thu ho¹ch lµ 1,3 – 1,7%, vËn chuyÓn lµ 1,2 –
1,5%, ®Ëp tuèt lµ 1,4 – 1,8%, ph¬i sÊy lµ 1,9 – 2,1%, b¶o qu¶n 3,0 – 3,4%,
xay x¸t chÕ biÕn lµ 4,1 –4,5%. MÆt kh¸c, tæng tæn thÊt lªn ®Õn 12 – 15%,
®ång nghÜa víi gi¸ thµnh bÞ ®Èy lªn t¬ng ®¬ng.
Bªn c¹nh nh÷ng yÕu kÐm cña hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng lµm t¨ng chi phÝ
dÞch vô xuÊt khÈu, mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trong níc vµ gi¸ giao t¹i cangr nµy
cßn lµ mét tham sè ph¶n ¸nh tÝnh hiÖu qña thÊp cña hÖ thèng marketing lóa
g¹o.
4. Bao gãi, quy c¸ch, mÉu m· s¶n phÈm xuÊt khÈu
Mét sè yªu cÇu c¬ b¶n vÒ g¹o xuÊt khÈu: chiÒu dµi h¹t g¹o ®¹t 7mm,
tû lÖ chiÒu dµi/chiÒu réng lín h¬n, h¹t g¹o ph¶i trong, ®iÓm b¹c bông cho
phÐp tõ 0 – 1mm vµ mét sè tiªu chuÈn kh¸c nh: tû lÖ tÊm, tû lÖ h¹t hÈm, h¹t
®á, tû lÖ b¹c bông, tû lÖ thãc, ®é bãng v..v… Tuy nhiªn, g¹o ViÖt Nam hÇu
nh cha ®¸p øng c¸c yªu cÇu trªn.
Ngoµi c¸c yÕu tè ®îc nªu trªn, th× bao b× xuÊt khÈu ViÖt Nam còng
cha ®¶m b¶o yªu cÇu: chÊt lîng bao b× kh«ng ®Òu, mËt ®é sîi thÊp, ®é bÒn
sîi thÊp, ®êng kh©u hai bªn láng lÎo, ®ãng miÖng cha ch¾c ch¾n nªn khi
vËn chuyÓn rÊt dÔ bÞ vì vµ khã b¶o qu¶n. TÊt c¶ c¸c nguyªn nh©n trªn khiÕn
cho g¹o ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu vÒ mÉu m· cña thÞ
trêng, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña lóa g¹o ViÖt Nam so víi Th¸i Lan
vµ Mü.
5. TiÕp cËn tÝn dông xuÊt khÈu
Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn tÝn dông cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt
khÈu ViÖt Nam hiÖn nay ®îc xem nh mét trë ng¹i quan träng nhÊt trong
viÖc t¨ng trëng xuÊt khÈu cña c¸c nhµ xuÊt khÈu chñ yÕu.
C¸c c¬ quan cung cÊp tÝn dông chñ yÕu cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt
khÈu g¹o cña ViÖt Nam lµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam, Ng©n hµng
Th¬ng m¹i ViÖt Nam vµ Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. C¸c c¬ quan
nµy chØ cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp sau khi ®· cã hîp ®ång xuÊt
khÈu. V× vËy, nÕu kh«ng ®îc cÊp tÝn dông kÞp thêi, nhµ xuÊt khÈu sÏ kh«ng
thÓ mua ®îc g¹o xuÊt khÈu theo hîp ®ång vµ cã thÓ cßn bÞ ph¹p do kh«ng
18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
thùc hiÖn ®óng hîp ®ång. C¸c doanh nghiÖp nhµ níc ë §NB vµ §BSCL ®Òu
cho r»ng tiÕp cËn tÝn dông hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ, th«ng thêng Ng©n
hµng chØ ®¸p øng ®îc 1/3 nhu cÇu vay cña doanh nghiÖp.
6. KiÓm tra chÊt lîng tríc khi xuÊt khÈu
C¬ quan kiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt khÈu (®èi víi c¸c s¶n phÈm
n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp) quan träng nhÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ
VINACONTROL. §èi víi mÆt hµng g¹o xuÊt khÈu, VINACONTROL kiÓm
tra tíi 95% tæng lîng g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Quy tr×nh kiÓm tra cña
VINACONTROL gåm 3 bíc: (1) kiÓm tra chÊt lîng g¹o trong kho cña
nhµ xuÊt khÈu; (2) kiÓm tra chÊt lîng g¹o t¹i n¬i xÕp hµng chê xuÊt khÈu;
(3) kiÓm tra chÊt lîng g¹o tríc khi giao hµng, chi phÝ kiÓm tra chÊt lîng
g¹o lµ 0,3USD/tÊn.
7. VËn chuyÓn tµu biÓn
VËn chuyÓn g¹o xuÊt khÈu lµ dÞch vô ®¾t ®á ë ViÖt Nam do thiÕt bÞ
c¶ng l¹c hËu, n¨ng lùc bèc xÕp thÊp, lÖ phÝ c¶ng cao vµ n¨ng lùc vËn t¶i
thÊp…
Do n¨ng lùc vËn t¶i biÓn thÊp, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sö
dông ph¬ng thøc xuÊt khÈu FOB (sö dông tµu vËn t¶i níc ngoµi), chØ cã
nh÷ng l« hµng xuÊt khÈu theo ký kÕt cña ChÝnh phñ míi sö dông tµu cña c¸c
c«ng ty tµu biÓn trong níc.
Trong sè c¸c c¶ng biÓn cña ViÖt Nam th× lîng g¹o xuÊt khÈu th«ng
qua c¶ng Sµi Gßn chiÕm tíi 70%. §iÒu nµy kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ gÇn
gòi cña c¶ng víi nguån hµng xuÊt khÈu chÝnh, mµ cßn tõ møc cíc phÝ vËn
t¶i biÓn tõ c¶ng Sµi Gßn thêng thÊp h¬n c¶ng H¶i Phßng vµ c¶ng §µ N½ng.
Tuy nhiªn, møc phÝ c¶ng cña c¶ng Sµi Gßn l¹i cao h¬n.
8. Ho¹t ®éng tiÕp cËn thÞ trêng
PhÇn lín quan hÖ giao dÞch bu«n b¸n g¹o thêng ®îc ngêi mua
níc ngoµi hoÆc lµ trùc tiÕp, hoÆc lµ th«ng qua c¬ quan ChÝnh phñ. C¸c
doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cha chñ ®éng t×m kiÕm thÞ trêng: cha
cã ®îc c¸c h¬p ®ång lín æn ®Þnh. C¸c hîp ®ång chñ yÕu lµ c¸c hîp ®ång
ChÝnh phñ chiÕm 1/2 lîng g¹o xuÊt khÈu.
Ho¹t ®éng cña HiÖp héi XuÊt nhËp khÈu l¬ng thùc ViÖt Nam trong
viÖc cung cÊp th«ng tin vÒ gi¸ c¶, thÞ trêng cha cã hiÖu qña. MÆt kh¸c, do
g¹o lµ nguån an ninh l¬ng thùc quèc gia nªn Nhµ níc qu¶n lý ho¹t ®éng
xuÊt khÈu b»ng viÖc cÊp QUOTA nªn c¸c doanh nghiÖp còng kh«ng chñ
®éng trong viÖc ký hîp ®ång.
C¸c ho¹t ®éng hç trî xóc tiÕn xuÊt khÈu g¹o còng cha ®îc quan t©m
®Çy ®ñ, cha tËn dông ®îc c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin, v¨n phßng ®¹i diÖn,
c¬ quan tham t¸n, ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi … ®Ó tæ chøc tuyªn truyÒn,
qu¶ng b¸ g¹o ViÖt Nam ®Õn ngêi tiªu dïng. §èi víi thÞ trêng cã nhu cÇu
19
nguon tai.lieu . vn