1. Trang Chủ
  2. Nông - Lâm - Ngư
  3. Báo cáo tốt nghiệp: Nghiên cứu vai trò và hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy sản xuất vải thiều tài Lục Ngạn Bắc Giang

Báo cáo tốt nghiệp: Nghiên cứu vai trò và hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy sản xuất vải thiều tài Lục Ngạn Bắc Giang

Tìm hiểu và đánh giá các hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy sản xuát vải thiều tại huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất vải thiều. TRƯỜNG …………………. KHOA………………………. ----- ----- CHUYÊN ĐỀ ĐỀ TÀI: Nghiên cứu vai trò và hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy sản xuất vải thiều tài Lục Ngạn Bắc Giang 1 PhÇn 1 më ®Çu 1.1. §Æt vÊn ®Ò Lôc

Thể loại Tài liệu miễn phí Nông - Lâm - Ngư

Số trang 70

Ngày tạo 8/29/2018 9:18:39 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Báo cáo tốt nghiệp: Nghiên cứu vai trò và hiệu quả... (.pdf)

Xem mẫu

  1. TRƯỜNG …………………. KHOA………………………. ----- ----- CHUYÊN ĐỀ ĐỀ TÀI: Nghiên cứu vai trò và hiệu quả hoạt động của công tác khuyến nông trong việc thúc đẩy sản xuất vải thiều tài Lục Ngạn Bắc Giang
  2. 1 PhÇn 1 më ®Çu 1.1. §Æt vÊn ®Ò Lôc Ng¹n lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh B¾c Giang, víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ 101.223,72 ha, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thuû v¨n, thæ nh−ìng thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång, c©y ¨n qu¶ nh−: v¶i, nh·n, na, hång... ®Æc biÖt lµ c©y v¶i. C©y v¶i ®−îc xem lµ c©y chñ lùc cña huyÖn, hÇu hÕt c¸c thµnh tùu kinh tÕ cña huyÖn ®¹t ®−îc lu«n g¾n liÒn víi c©y v¶i trong nhiÒu n¨m qua (Phan ThÞ Thu Hµ, 2004) [6]. V¶i thiÒu lµ mét lo¹i c©y ¨n qu¶ l©u n¨m trong tËp ®oµn c©y n«ng nghiÖp n−íc ta, thêi gian kinh doanh cña c©y dµi (40 - 50 n¨m), ®Çu t− c¬ b¶n mét lÇn cho thu ho¹ch nhiÒu n¨m. C¸c s¶n phÈm cña v¶i thiÒu kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng mµ cßn lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cung cÊp cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong xuÊt khÈu, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. ¦íc tÝnh trung b×nh mét n¨m trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch gi¸ trÞ cña c©y v¶i cã thÓ gÊp 2 - 3 lÇn gi¸ trÞ c©y lóa (T«n ThÊt Tr×nh, 1995) [18]. ChÝnh v× thÕ c©y v¶i tõ mét c©y ®−îc coi lµ c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®· trë thµnh c©y hµng ho¸, n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n huyÖn Lôc Ng¹n. Do vËy nã ®ãng vai trß quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung. Ngoµi ra do c©y v¶i cã khung t¸n lín, trßn ®Òu, l¸ xum xuª, xanh quanh n¨m nªn nã cßn gãp phÇn vµo viÖc t¹o c¶nh quan m«i tr−êng phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc.... Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng−êi d©n trong huyÖn ®· thÊy ®−îc nh÷ng −u ®iÓm cña c©y v¶i, v× vËy mµ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng v¶i cña huyÖn t¨ng lªn nhanh chãng (tõ 42 ha víi s¶n l−îng 100 tÊn n¨m 1982 lªn trªn 18.000 ha víi s¶n l−îng h¬n 114.000 tÊn n¨m 2007), nh−ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trªn thùc tÕ cßn ch−a cao. §Ó gióp ng−êi trång v¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt v¶i, Tr¹m khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n kÕt hîp víi Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh B¾c Giang, phßng kinh tÕ, Tr¹m BVTV... ®· tæ chøc thùc hiÖn nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tËp huÊn, chuyÓn giao khoa häc kü thuËt tiÕn bé, nghiªn cøu lai t¹o c¸c gièng cho thu ho¹ch sím vµ muén nh»m r¶i vô... Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  3. 2 Trong m¹ng l−íi khuyÕn n«ng, ngoµi hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng nhµ n−íc t¹i huyÖn Lôc Ng¹n còng ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®−îc nhiÒu tæ chøc khuyÕn n«ng nh− c©u l¹c bé khuyÕn n«ng, c©u l¹c bé n«ng d©n, c¸c nhãm cïng së thÝch... nh»m t− vÊn, hç trî vµ gióp ®ì lÉn nhau trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh− s¶n xuÊt v¶i thiÒu. Mét lo¹t c¸c c©u hái ®Æt ra lµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng cña huyÖn ®ang ho¹t ®éng nh− thÕ nµo? Nã ®· gióp ®−îc g× cho ng−êi d©n trång v¶i? Vµ trªn thùc tÕ c«ng t¸c khuyÕn n«ng nµy ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi d©n trång v¶i ch−a? Cã nh÷ng −u ®iÓm nµo cÇn ph¸t huy, phæ biÕn vµ cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ nµo cÇn kh¾c phôc?... XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do ®ã chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: "Nghiªn cøu vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang". 1.2. Môc tiªu tæng thÓ T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ c¸c hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n tØnh B¾c Giang, tõ ®ã ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu . 1.3. Môc tiªu cô thÓ - §¸nh gi¸ ®−îc c¬ cÊu tæ chøc vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu t¹i huyÖn Lôc Ng¹n. - §¸nh gi¸ ®−îc mÆt m¹nh - yÕu, c¬ héi - th¸ch thøc cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu. - §Ò xuÊt gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt v¶i thiÒu. 1.4. ý nghÜa cña ®Ò tµi: • ý nghÜa trong häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc: Sù thµnh c«ng cña ®Ò tµi nµy gióp cho sinh viªn lµm quen víi viÖc nghiªn cøu khoa häc vµ tiÕp cËn víi hÖ thèng khuyÕn n«ng. • ý nghÜa trong thùc tiÔn s¶n xuÊt §Ò xuÊt ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p lµm c¬ së gãp phÇn n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng khuyÕn n«ng Lôc Ng¹n trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt v¶i thiÒu. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  4. 3 PhÇn 2 Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøU 2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ khuyÕn n«ng 2.1.1.1. Nguån gèc cña thuËt ng÷ khuyÕn n«ng ThuËt ng÷ "Extension" cã nguån gèc ë Anh. N¨m 1866 ë mét sè tr−êng §¹i häc nh− Cambridge vµ Oxford ®· sö dông thuËt ng÷ "Extension" nh»m môc tiªu më réng gi¸o dôc ®Õn víi ng−êi d©n, do vËy "Extension"®−îc hiÓu víi nghÜa lµ triÓn khai, më réng, phæ biÕn, phæ cËp, lµm lan truyÒn... NÕu khi ghÐp víi tõ "Agriculture" thµnh "Agriculture Extension" th× dÞch lµ “khuyÕn n«ng" vµ hiÖn nay ®«i khi chØ nãi "Extension" ng−êi ta còng hiÓu lµ khuyÕn n«ng. 2.1.1.2. Kh¸i niÖm khuyÕn n«ng KhuyÕn n«ng lµ mét thuËt ng÷ khã x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, cßn nhiÒu bµn c·i vµ tranh luËn. Bëi lÏ, nã ®−îc tiÕn hµnh b»ng nhiÒu c¸ch, phôc vô nhiÒu môc ®Ých cã qui m« kh¸c nhau. Do vËy, theo tõng thêi gian vµ tõng khÝa c¹nh nghiªn cøu kh¸c nhau, c¸c nhµ khoa häc cã nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. Theo nghÜa H¸n- V¨n: "KhuyÕn" cã nghÜa lµ khuyÕn khÝch, khuyªn b¶o, triÓn khai; cßn "n«ng" lµ n«ng - l©m - ng− nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. "KhuyÕn n«ng" nghÜa lµ khuyªn më mang ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp, lµ nh÷ng ho¹t ®éng nh»m khuyÕn khÝch, gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: trång trät, ch¨n nu«i, l©m sinh, thuû s¶n... ë n«ng th«n. Theo ®Þnh nghÜa cña Trung t©m khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m Quèc gia: ''KhuyÕn n«ng” lµ mét qu¸ tr×nh, mét dÞch vô th«ng tin nh»m truyÒn b¸ nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü thuËt, kinh nghiÖm tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng gi¸ c¶, rÌn luyÖn tay nghÒ cho n«ng d©n, ®Ó hä cã ®ñ kh¶ n¨ng tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt, ®êi sèng Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  5. 4 cña b¶n th©n, gia ®×nh vµ céng ®ång nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao d©n trÝ, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. Tãm l¹i, chóng ta cã thÓ hiÓu khuyÕn n«ng theo hai nghÜa: KhuyÕn n«ng hiÓu theo nghÜa réng: KhuyÕn n«ng lµ kh¸i niÖm chung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng hç trî sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. KhuyÕn n«ng hiÓu theo nghÜa hÑp: KhuyÕn n«ng lµ mét tiÕn tr×nh gi¸o dôc kh«ng chÝnh thøc mµ ®èi t−îng cña nã lµ n«ng d©n. TiÕn tr×nh nµy ®em ®Õn cho n«ng d©n nh÷ng th«ng tin vµ nh÷ng lêi khuyªn nh»m gióp hä gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng. KhuyÕn n«ng hç trî ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ canh t¸c ®Ó kh«ng ngõng c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña n«ng d©n vµ gia ®×nh hä (NguyÔn H÷u Thä, 2007) [12]. 2.1.2 Néi dung, vai trß, nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng 2.1.2.1. Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng Néi dung ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®−îc qui ®Þnh râ trong NghÞ ®Þnh 56 CP cña ChÝnh phñ, bao gåm: v Th«ng tin, tuyªn truyÒn: - Tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ, th«ng tin thÞ tr−êng gi¸ c¶, phæ biÕn ®iÓn h×nh tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, qu¶n lý, kinh doanh, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - XuÊt b¶n, h−íng dÉn vµ cung cÊp th«ng tin ®Õn ng−êi s¶n xuÊt b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, héi nghÞ, héi th¶o, héi thi, héi chî, triÓn l·m vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin tuyªn truyÒn kh¸c. v Båi d−ìng, tËp huÊn vµ ®µo t¹o: - Båi d−ìng, tËp huÊn vµ tuyªn truyÒn cho ng−êi s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao kiÕn thøc, kü n¨ng s¶n xuÊt, qu¶n lý kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - §µo t¹o n©ng cao t×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ng−êi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−. - Tæ chøc tham quan, kh¶o s¸t, häc tËp trong vµ ngoµi n−íc. v X©y dùng m« h×nh vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ: Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  6. 5 - X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn vÒ c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ phï hîp víi tõng ®Þa ph−¬ng, nhu cÇu cña ng−êi s¶n xuÊt. - X©y dùng c¸c m« h×nh c«ng nghÖ cao trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - ChuyÓn giao kÕt qu¶ khoa häc c«ng nghÖ tõ c¸c m« h×nh tr×nh diÔn ra diÖn réng. T− vÊn vµ dÞch vô: v - T− vÊn, hç trî chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, thuû s¶n, thÞ tr−êng, khoa häc c«ng nghÖ, ¸p dông kinh nghiÖm tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, qu¶n lý, kinh doanh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. - DÞch vô trong c¸c lÜnh vùc: Ph¸p luËt, ®µo t¹o, cung cÊp th«ng tin, chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ, xóc tiÕn th−¬ng m¹i, thÞ tr−êng, gi¸ c¶ ®Çu t−, tÝn dông, x©y dùng dù ¸n, cung øng vËt kü thuËt, thiÕt bÞ vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp, thuû s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - T− vÊn, hç trî viÖc khëi sù doanh nghiÖp nhá vµ võa lËp dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n, t×m kiÕm mÆt b»ng s¶n xuÊt, tuyÓn dông, ®µo t¹o lao ®éng, huy ®éng vèn, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n, vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n theo vïng, l·nh thæ vµ ®Þa ph−¬ng. - T− vÊn, hç trî qu¶n lý, sö dông n−íc s¹ch n«ng th«n vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n. - T− vÊn, hç trî ®æi míi tæ chøc, c¶i tiÕn qu¶n lý, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, cña tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. v Hîp t¸c quèc tÕ vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−: - Tham gia c¸c ho¹t ®éng vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− trong c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ. - Trao ®æi kinh nghiÖm khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− víi c¸c tæ chøc n−íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  7. 6 2.1.2.2. Vai trß cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng Vai trß trong chuyÓn giao c«ng nghÖ: v C¸c kü thuËt tiÕn bé th−êng ®−îc ph¸t minh bëi c¸c nhµ khoa häc thuéc c¸c trung t©m, c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr−êng. Ng−êi n«ng d©n rÊt muèn m×nh n¾m b¾t kÞp thêi c¸c tiÕn bé ®ã. Nhê cã c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng mµ tiÕn bé ®ã ®−îc chuyÓn dÇn ®Õn n«ng d©n qua nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Trong thùc tiÔn ®êi sèng cho thÊy nghiªn cøu chØ cã hiÖu qu¶ khi nã cã tÝnh kh¶ thi cao vµ ®−îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ ®êi sèng, do ®ã khuyÕn n«ng ®· lµ yÕu tè trung gian ®Ó kh©u nèi c¸c mèi quan hÖ ®ã. Nhê cã c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng mµ c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®−îc chuyÓn giao tíi bµ con n«ng d©n vµ nhê cã khuyÕn n«ng nhµ khoa häc hiÓu ®−îc nhu cÇu cña n«ng d©n. Nhµ nghiªn cøu, KhuyÕn n«ng N«ng d©n ViÖn nghiªn cøu, tr−êng §¹i häc H×nh 2.1: Vai trß cña khuyÕn n«ng trong chuyÓn giao c«ng nghÖ Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v Vai trß ®èi víi nhµ n−íc - KhuyÕn n«ng lµ mét trong nh÷ng tæ chøc gióp nhµ n−íc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, s¸ch l−îc vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n. - VËn ®éng n«ng d©n tiÕp thu vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp. - Trùc tiÕp hoÆc gãp phÇn cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng nhu cÇu, nguyÖn väng cña n«ng d©n ®Õn c¸c c¬ quan nhµ n−íc, trªn c¬ së ®ã nhµ n−íc ho¹ch ®Þnh, c¶i tiÕn ®Ò ra ®−îc chÝnh s¸ch phï hîp. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  8. 7 v Vai trß trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n: Lµ c¸i ®Ých cña nhiÒu ho¹t ®éng, trong ®ã khuyÕn n«ng lµ mét t¸c nh©n quan träng, nã lµ yÕu tè hîp thµnh ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng th«n. Giao th«ng KhuyÕn Gi¸o n«ng dôc Ph¸t triÓn ChÝnh Tµi n«ng s¸ch chÝnh th«n TÝn Nghiªn cøu, dông c«ng nghÖ ThÞ tr−êng H×nh 2.2: Vai trß cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v KhuyÕn n«ng gãp phÇn gióp n«ng d©n "xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo tiÕn lªn kh¸ vµ giµu". Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  9. 8 PhÇn lín hé n«ng d©n nghÌo ®ãi lµ do thiÕu kiÕn thøc kü thuËt ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt, mµ khuyÕn n«ng cã nhiÖm vô truyÒn b¸ kiÕn thøc, kü thuËt, kinh nghiÖm vµo s¶n xuÊt, n©ng cao d©n trÝ, tõ ®ã thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt. v Gãp phÇn liªn kÕt n«ng d©n, thóc ®Èy hîp t¸c n«ng d©n víi n«ng d©n: ViÖc ®æi míi qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, giao ®Êt, giao rõng cho tõng hé n«ng d©n cã −u ®iÓm c¬ b¶n lµ kh¾c phôc ®−îc sù Ø l¹i, dùa dÉm vµo nhau, h¹n chÕ ®−îc tiªu cùc kh¸c ph¸t sinh ë n«ng th«n. 2.1.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng v KhuyÕn n«ng lµm cïng víi d©n, kh«ng lµm thay d©n: KhuyÕn n«ng lµm cïng víi d©n. ChØ cã b¶n th©n ng−êi n«ng d©n míi cã thÓ quyÕt ®Þnh ®−îc ph−¬ng thøc canh t¸c trªn m¶nh ®Êt cña gia ®×nh hä. C¸n bé khuyÕn n«ng kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh thay n«ng d©n. N«ng d©n hoµn toµn cã thÓ ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cña hä nÕu nh− hä ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vµ c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau. Khi tù m×nh ®−a ra quyÕt ®Þnh, ng−êi n«ng d©n sÏ tin vµo b¶n th©n h¬n so víi khi bÞ ¸p ®Æt. C¸n bé khuyÕn n«ng cÇn cung cÊp th«ng tin, trao ®æi, th¶o luËn víi n«ng d©n trªn c¬ së ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n«ng tr¹i: ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån vèn, nh©n lùc, c¸c thuËn lîi, c¸c khã kh¨n, c¸c c¬ héi cã thÓ ®¹t ®−îc, tõ ®ã khuyÕn khÝch hé tù ra quyÕt ®Þnh cho m×nh. v KhuyÕn n«ng ph¶i ®−îc thùc hiÖn víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao: Mét mÆt khuyÕn n«ng chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nhµ n−íc lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n cho nªn ph¶i tu©n theo ®−êng lèi vµ chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô. MÆt kh¸c, khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n trong vïng. v KhuyÕn n«ng lµ nhÞp cÇu cho th«ng tin hai chiÒu: C¬ quan KhuyÕn nghiªn cøu n«ng N«ng d©n Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  10. 9 Sù th«ng tin hai chiÒu nh− vËy sÏ xÈy ra trong nh÷ng tr−êng hîp sau: - Khi x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cña n«ng d©n. - Khi thùc nghiÖm nh÷ng ®Ò xuÊt t¹i hiÖn tr−êng. - Khi n«ng d©n ¸p dông nh÷ng ®Ò xuÊt nghiªn cøu. v KhuyÕn n«ng ph¶i hîp t¸c víi nh÷ng tæ chøc ph¸t triÓn n«ng th«n kh¸c. - ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. - C¸c tæ chøc dÞch vô, c¸c c¬ quan y tÕ. - Tr−êng phæ th«ng c¸c cÊp. - C¸c tæ chøc quÇn chóng vµ phi chÝnh phñ. v KhuyÕn n«ng lµm viÖc víi c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau: ë n«ng th«n, kh«ng ph¶i mäi hé n«ng d©n ®Òu cã nh÷ng vÊn ®Ò nh− nhau. Nh÷ng hé cã nhiÒu ®Êt ®ai th−êng cã ham muèn nh÷ng c¸ch lµm ¨n míi. Nh÷ng hé cã Ýt nguån lùc th−êng thËn träng hoÆc dÌ dÆt h¬n. V× vËy, kh«ng thÓ chØ cã duy nhÊt mét ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cho tÊt c¶ mäi ng−êi. CÇn x¸c ®Þnh nh÷ng nhãm n«ng d©n cã tiÒm n¨ng vµ lîi Ých kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng nhãm. Ngoµi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trªn, theo nghÞ ®Þnh 56 CP ban ngµy 26/4/2005 vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng ViÖt Nam, cßn mét sè nguyªn t¾c cô thÓ ¸p dông cho khuyÕn n«ng ViÖt nam: 1. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ng−êi s¶n xuÊt vµ yªu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thuû s¶n. 2. T¹o sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a nhµ qu¶n lÝ, nhµ khoa häc, nhµ doanh nghiÖp víi ng−êi s¶n xuÊt vµ gi÷a ng−êi s¶n xuÊt víi nhau. 3. X· héi ho¸ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng−. 4. D©n chñ, c«ng khai, cã sù tham gia tù nguyÖn cña ng−êi s¶n xuÊt. 5. C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− ph¶i phï hîp vµ phôc vô chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, −u tiªn vïng s©u vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu xuÊt khÈu. 2.1.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¬ b¶n ®−îc chia lµm 3 nhãm dùa trªn nh÷ng ph−¬ng thøc t¸c ®éng gi÷a khuyÕn n«ng viªn víi n«ng d©n. §ã lµ: Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  11. 10 v Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n (TiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi n«ng d©n): Lµ ph−¬ng ph¸p mµ th«ng tin ®−îc chuyÓn giao trùc tiÕp cho tõng c¸ nh©n hay hé n«ng d©n. Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n ®−îc sö dông réng r·i trong ho¹t ®éng khuyÕn n«ng d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: - §Õn th¨m n«ng d©n. - N«ng d©n ®Õn th¨m c¬ quan khuyÕn n«ng. - Göi th− riªng. - Gäi ®iÖn tho¹i. - Nh÷ng cuéc gÆp gì bÊt chît. v Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng theo nhãm: KhuyÕn n«ng theo nhãm lµ ph−¬ng ph¸p tËp hîp vµ tæ chøc nhiÒu n«ng d©n l¹i thµnh nhãm ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng theo nhãm ®−îc ¸p dông réng r·i nhÊt trong c¸c c«ng t¸c khuyÕn n«ng vµ nã còng ®−îc thÓ hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc: - Héi häp: Häp th«n b¶n, häp lËp kÕ ho¹ch, häp céng ®ång… - Tr×nh diÔn: Tr×nh diÔn ph−¬ng ph¸p, tr×nh diÔn kÕt qu¶. - Héi th¶o ®Çu bê. - §i tham quan. - TËp huÊn kü thuËt. v Ph−¬ng ph¸p sö dông ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: Lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc thùc hiÖn b»ng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng nh−: - Ph−¬ng tiÖn nghe: §µi, b¨ng c¸t sÐt... - Ph−¬ng tiÖn nh×n: Tranh, ¶nh, mÉu vËt.. - Ph−¬ng tiÖn ®äc: S¸ch, b¸o, t¹p chÝ... - Ph−¬ng tiÖn kÕt hîp nghe nh×n: Ti vi, phim nhùa, phim video... 2.2. C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi 2.2.1. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng thÕ giíi Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi b¾t ®Çu tõ thêi kú phôc h−ng (thÕ kû XIV) khi mµ khoa häc b¾t ®Çu øng dông lý thuyÕt vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  12. 11 Khëi ®Çu lµ gi¸o s− ng−êi Ph¸p Rabelais, tõ n¨m 1530 «ng ®· c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, ®−a quan ®iÓm gi¸o dôc n«ng nghiÖp "häc ®i ®«i víi hµnh" vµo gi¶ng d¹y. ngoµi viÖc gi¶ng d¹y lý thuyÕt ë líp «ng ®· cho häc trß tiÕp xóc víi s¶n xuÊt vµ tù nhiªn. ¤ng ®· chØ cho hä biÕt c¸ch ph©n biÖt gièng c©y vµ gièng con, kü thuËt nu«i cõu, bß, gµ...(§oµn ThÞ Quyªn, 2007) [11]. §Õn n¨m 1777, gi¸o s− ng−êi Thôy SÜ lµ Heirich Dastalozzi thÊy r»ng muèn më mang nhanh nÒn n«ng nghiÖp gióp n«ng d©n nghÌo c¶i thiÖn ®−îc cuéc sèng th× ph¶i ®µo t¹o chÝnh con em hä cã tr×nh ®é vµ n¾m ®−îc kü thuËt tiÕn bé, biÕt lµm thµnh th¹o mét sè c«ng viÖc nh− quay sîi b«ng, dÖt v¶i, cµy bõa...(Th¹ch V¨n ChiÕn, 2007) [3]. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 1843 ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt khuyÕn n«ng míi cã biÓu hiÖn râ nÐt. §ã lµ ho¹t ®éng cña Uû ban NN cña thµnh phè New York (Hoa Kú). Uû ban nµy ®· ®Ò nghÞ c¸c gi¸o s− gi¶ng d¹y ë c¸c tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp vµ c¸c viÖn nghiªn cøu th−êng xuyªn xuèng c¬ së ®Ó h−íng dÉn, phæ biÕn khoa häc kü thuËt gióp ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c vïng n«ng th«n (NguyÔn H÷u Thä, 2007) [12]. Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü ®· sím ®i vµo chÝnh quy vµ chuyªn nghiÖp. N¨m 1907, 42 tr−êng §¹i häc ë 39 Bang cña Mü ®· h¨ng h¸i thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng, nhiÒu tr−êng §¹i häc thµnh lËp bé m«n khoa häc vµ cã khoa khuyÕn n«ng. §Õn n¨m 1910, cã kho¶ng 35 tr−êng ®· cã bé m«n khuyÕn n«ng, sau ®ã nhiÒu ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Cïng thêi gian ®ã ë hÇu kh¾p c¸ n−íc Ch©u ©u (Anh, Ph¸p, Thôy SÜ, T©y Ban Nha...) ®Òu cã c¸c tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp, cã khoa khuyÕn n«ng vµ thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng rÊt thµnh c«ng. ë c¸c n−íc nµy dÞch vô khuyÕn n«ng th−êng b¾t ®Çu tõ c¸c héi n«ng d©n, nhãm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü, n«ng d©n ®Þa ph−¬ng hoÆc c¸c nhãm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tham gia rÊt tÝch cùc vµo c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, kÓ c¶ viÖc thuª m−ín nh÷ng nh©n viªn khuyÕn n«ng, nh÷ng kü s− n«ng nghiÖp gióp hä ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Ngµy nay mÆc dï c¸c n−íc nµy tû träng n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cßn rÊt nhá nh−ng vÉn cßn c¬ quan khuyÕn n«ng, vÉn cßn c¸n bé khuyÕn n«ng. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  13. 12 ë Ch©u ¸, ngay sau khi cã héi nghÞ ®Çu tiªn vÒ khuyÕn n«ng khu vùc Ch©u ¸ ®−îc tæ chøc t¹i Malina (Philippin) n¨m 1955, ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®· cã b−íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tæ chøc khuyÕn n«ng c¸c n−íc lÇn l−ît ®−îc thµnh lËp nh−: In®«nªxia (1955), Ên §é (1960), Th¸i Lan (1967), Trung Quèc (1970)… v KhuyÕn n«ng ë In®«nªxia: Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp tõ 1955 theo 4 cÊp: Quèc gia - tØnh- huyÖn - x·. CÊp quèc gia cã héi ®ång khuyÕn n«ng Quèc gia, cÊp tØnh cã diÔn ®µn khuyÕn n«ng cÊp 1, huyÖn cã diÔn ®µn khuyÕn n«ng cÊp 2, cÊp x· vµ liªn x· cã c¬ quan khuyÕn n«ng c¬ së. T¹i ®ã bé phËn dÞch vô khuyÕn n«ng vµ trung t©m th«ng tin phôc vô cho nhu cÇu cña n«ng d©n. Ngµy nay In®«nªxia th−êng xuyªn ®−îc chän lµ n¬i tæ chøc ®µo t¹o c¸n bé khuyÕn n«ng cho c¸c n−íc trong khu vùc. v KhuyÕn n«ng ë Ên §é: Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp theo 5 cÊp: Quèc gia - vïng - bang - huyÖn - x·. T¹i Ên §é ng−êi ta g¾n c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vµo c¸c ch−¬ng tr×nh Quèc gia vÒ lóa, ng«, ®Ëu... C«ng t¸c khuyÕn n«ng còng rÊt ®−îc coi träng ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo, chËm ph¸t triÓn. Nhê cã ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®−îc tæ chøc t−¬ng ®èi tèt nªn Ên §é ®· cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Më ®Çu lµ cuéc "c¸ch m¹ng xanh" gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÒ l−¬ng thùc cho ng−êi d©n, lËp ®−îc quü dù tr÷. TiÕp theo lµ "cuéc c¸ch m¹ng tr¾ng" s¶n xuÊt s÷a thµnh c«ng. Vµ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc tiÕn hµnh ''cuéc c¸ch m¹ng n©u" vÒ thÞt, chñ yÕu lµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i Tr©u, Bß... v KhuyÕn n«ng ë Th¸i Lan: Ngµy 20/10/1967, ChÝnh phñ Th¸i Lan cã quyÕt ®Þnh chÝnh thøc thµnh lËp tæ chøc khuyÕn n«ng. Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña Th¸i Lan diÔn ra m¹nh mÏ nhê cã sù quan t©m ®Æc biÖt cña chÝnh phñ Th¸i Lan. Ngay tõ nh÷ng n¨m 1979 - 1980, Th¸i Lan ®· cã m¹ng l−íi tæ chøc khuyÕn n«ng quèc gia g¾n liÒn víi ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt l−¬ng thùc xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ s¾n vµ lóa). N¨m 1992, sè c¸n bé khuyÕn n«ng ë Th¸i Lan lµ kho¶ng 15.196 ng−êi, trong ®ã cã 11.993 ng−êi lµ c¸n bé biªn chÕ, 3.163 ng−êi lµ c¸n bé hîp ®ång. Mçi n¨m ChÝnh phñ Th¸i Lan th−êng chi mét kho¶n kinh phÝ kh¸ lín cho ho¹t ®éng Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  14. 13 KhuyÕn n«ng (kho¶ng 120-150 triÖu USD/n¨m). Nhê ®ã n«ng nghiÖp Th¸i Lan ®· ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ trång trät vµ ch¨n nu«i, cã sè l−îng g¹o vµ s¾n xuÊt khÈu nhiÒu nhÊt thÕ giíi. v KhuyÕn n«ng ë Trung Quèc: KhuyÕn n«ng Trung Quèc thùc ra ®· cã tõ l©u ®êi. N¨m 1933, tr−êng §¹i häc Kim L¨ng ®· thµnh lËp ph©n khoa khuyÕn n«ng, nh−ng m·i ®Õn n¨m 1970 n−íc nµy míi chÝnh thøc cã tæ chøc khuyÕn n«ng. Trong nghÞ quyÕt cña ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Trung Quèc kho¸ VIII (11/1991) vÒ "t¨ng c−êng c«ng t¸c n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n" ®· nªu râ "ph¶i n¾m v÷ng chiÕn l−îc khoa häc kü thuËt vµ khuyÕn n«ng", ®−a ngay sinh viªn míi tèt nghiÖp xuèng c¬ së, chó träng ®µo t¹o c¸c n«ng d©n giái trë thµnh khuyÕn n«ng viªn. Cho tíi nay Trung Quèc ®· cã Uû ban Quèc gia - Côc phæ cËp kü thuËt n«ng nghiÖp, cÊp tØnh cã Côc khuyÕn n«ng, d−íi tØnh lµ khuyÕn n«ng ph©n khu, cÊp c¬ së lµ khuyÕn n«ng th«n x·. Trung Quèc ®· dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ 3 lÜnh vùc: Lóa lai, chuÈn ®o¸n Thó y, vµ nu«i trång Thuû s¶n. Trªn ®©y lµ mét sè kh¸i qu¸t vÒ khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ mét sè n−íc Ch©u ¸. Cã thÓ thÊy ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña c¸c n−íc h×nh thµnh tõ kh¸ sím vµ kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß cña m×nh trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng. KhuyÕn n«ng còng ®ang ®−îc c¸c n−íc ngµy cµng chó träng, quan t©m h¬n. B»ng chøng lµ n¨m 1700 míi cã 1700 míi cã 1 n−íc, n¨m 1800 cã 8 n−íc, n¨m 1950 cã 69 n−íc, n¨m 1992 cã 199 n−íc, n¨m 1993 cã thªm ViÖt Nam lµ 200 n−íc chÝnh thøc cã tæ chøc khuyÕn n«ng . 2.2.2. Vµi nÐt vÒ khuyÕn n«ng ViÖt Nam 2.2.2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khuyÕn n«ng ViÖt Nam Cïng víi sù ph¸t triÓn khuyÕn n«ng trªn thÕ giíi, khuyÕn n«ng ViÖt Nam h×nh thµnh, ph¸t triÓn t−¬ng ®èi sím. Ngay tõ thêi kú phong kiÕn, c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®· ®−îc chó träng: C¸c vua Hïng c¸ch ®©y h¬n 2000 n¨m ®· trùc tiÕp d¹y d©n lµm n«ng nghiÖp: gieo h¹t, cÊy lóa, më c¸c cuéc thi ®Ó c¸c Hoµng tö, C«ng chóa cã c¬ héi træ tµi chÕ biÕn c¸ mãn ¨n ®éc ®¸o b»ng n«ng s¶n t¹i chç. C«ng chóa ThiÒu Hoa lµ ng−êi ®Çu tiªn d¹y d©n ch¨n t»m dÖt lôa. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  15. 14 §Ó tá râ sù quan t©m tíi n«ng nghiÖp, vua Lª §¹i Hµnh ®· tù m×nh cµy nh÷ng luèng cµy ®Çu tiªn cho mçi vô s¶n xuÊt. TriÒu vua Lª Th¸nh T«ng, TriÒu ®×nh ®· ®Æt chøc Hµ ®ª sø vµ khuyÕn n«ng sø ®Õ cÊp phñ huyÖn vµ tõ n¨m 1492 mçi x· cã mét x· tr−ëng phô tr¸ch n«ng nghiÖp vµ ®ª ®iÒu. TriÒu ®×nh ban bè chiÕu khuyÕn n«ng, chiÕu lËp ®ån ®iÒn vµ lÇn ®Çu tiªn sö dông tõ khuyÕn n«ng trong bé luËt Hång §øc. N¨m 1789, vua Quang Trung ban bè “chiÕu khuyÕn n«ng “ ngay sau khi ®¹i ph¸ qu©n Thanh nh»m phôc håi d©n phiªu t¸n, khai khÈn ruéng ®Êt bá hoang. ChØ sau 3 n¨m nh÷ng ruéng ®Êt hoang ho¸ ®· ®−îc phôc håi, s¶n xuÊt ph¸t triÓn, bæ xung chÕ ®é cÊp c«ng ®iÒn. Thêi kú Ph¸p thuéc (1884 - 1945): Thùc d©n Ph¸p còng rÊt chó träng n«ng nghiÖp, hùc hiÖn chÝnh s¸ch lËp ®ån ®iÒn. Ph¸p tæ chøc c¸c së canh n«ng ë B¾c Kú, c¸c Ty KhuyÕn n«ng ë c¸c tØnh. Trong giai ®o¹n nµy ViÖt Nam ®· nhËp mét sè c©y con míi: Cµ phª, Cao Su, lîn yorksai, gµ R«tri... vµ ViÖt Nam còng ®· xuÊt khÈu ®−îc mét sè n«ng s¶n: g¹o xuÊt khÈu 397.000 tÊn (n¨m1919), xuÊt c¶ng 70.417 tÊn nhùa Cao Su (1920 - 1929)... Tuy nhiªn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ khuyÕn n«ng ë thêi kú nµy chñ yÕu phôc vô cho chÝnh s¸ch thuéc ®Þa phong kiÕn cña thùc d©n Ph¸p. C¸ch m¹ng th¸ng 8 thµnh c«ng, nhµ n−íc ViÖt Nam ®· cã nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: C¶i c¸ch ruéng ®Êt, chia ®Êt cho n«ng d©n thùc hiÖn khÈu hiÖu “ng−êi cµy cã ruéng", x©y dùng hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, n«ng tr−êng quèc doanh vµ hµng lo¹t c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c tr−êng §¹i häc ra ®êi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn lªn mét b−íc míi. N¨m 1960, ë miÒn Nam (d−íi thêi kú Mü Ngôy) thµnh lËp "nha khuyÕn n«ng" trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp c¶i c¸ch ®iÒn ®Þa n«ng môc. Trong khi ®ã ë miÒn B¾c, Bé N«ng nghiÖp th−êng xuyªn ®−a sinh viªn xuèng gióp hîp t¸c x· lµm c«ng t¸c ®«ng xu©n, chän gièng lóa, trång ng« - khoai, tiªm phßng cho gia sóc, gia cÇm... Sau khi hoµn toµn thèng nhÊt ®Êt n−íc (1975): N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®−îc thèng nhÊt thµnh mét mèi, tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña hai miÒn Nam - B¾c ®−îc bæ xung cho nhau vµ cïng nhau ph¸t triÓn theo mét ®−êng lèi chung lµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. Song diÔn biÕn t×nh h×nh cã nhiÒu phøc t¹p, do sù t¸c ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt tËp thÓ vµ m« h×nh qu¶n lý, kÕ ho¹ch ho¸ tËp Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  16. 15 trung. NhiÒu thiÕu sãt ®· n¶y sinh trong qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý n«ng nghiÖp, ®· lµm cho n«ng nghiÖp chËm l¹i, ®êi sèng n«ng th«n n¶y sinh nhiÒu v−íng m¾c, n«ng d©n kh«ng yªn t©m s¶n xuÊt vµ sinh sèng. Tr−íc t×nh h×nh ®ã c¸c chñ t−¬ng, chÝnh s¸ch, chØ thÞ, nghÞ quyÕt... lÇn l−ît ®−îc ra dêi phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ: Ngµy 13/1/1981 chØ thÞ 100 CT/TW cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng vÒ "c¶i tiÕn c«ng t¸c kho¸n, më réng kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm ng−êi vµ ng−êi lao ®éng trong hîp t¸c x· n«ng nghiÖp" ®−îc ban hµnh (gäi t¾t lµ kho¸n 100). Ngµy 5/4/2988, NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VI ban hµnh vÒ "®æi míi qu¶n lý trong n«ng nghiÖp" nh»m gi¶i phãng s¶n xuÊt trong n«ng th«n ®Õn tõng hé n«ng d©n, kh¼ng ®Þnh hé x· viªn lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ ë n«ng th«n (gäi t¾t lµ kho¸n 10). Ngµy 2/3/1993, ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh 13/CP vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng vµ th«ng t− 02/LB/TT h−íng dÉn viÖc tæ chøc hÖ thèng khuyÕn n«ng. Tæ chøc khuyÕn n«ng ®−îc thµnh lËp vµ trë thµnh lùc l−îng nßng cèt trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao kü thuËt tiÕn bé trong n«ng nghiÖp n«ng th«n. N¨m 1993, Côc khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m ®−îc thµnh lËp. Võa qu¶n lý nhµ n−íc, võa lµm khuyÕn n«ng. N¨m 2001, Trung t©m khuyÕn n«ng Trung −¬ng ra ®êi (trùc thuéc Côc khuyÕn n«ng). N¨m 2003, Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia ®−îc thµnh lËp. 2.2.2.2. HÖ thèng khuyÕn n«ng nhµ n−íc ë ViÖt Nam Ngay sau khi cã NghÞ ®Þnh 13/CP vµ th«ng t− 02/LB/TT, tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam chÝnh thøc ®−îc thµnh lËp. HÖ thèng nµy ®−îc ph©n thµnh 4 cÊp thÓ hiÖn qua h×nh 2.3 sau: v ë trung −¬ng: Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia lµ ®¬n vÞ sù nghiÖp trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n; Chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia do bé tr−ëng Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n quy ®Þnh. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  17. 16 Bé n«ng nghiÖp vµ Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia Ph¸t triÓn n«ng th«n Së n«ng nghiÖp vµ Trung t©m khuyÕn Ph¸t triÓn n«ng th«n n«ng tØnh Tr¹m khuyÕn n«ng CÊp huyÖn huyÖn KhuyÕn n«ng CÊp x· x·/th«n Lµng khuyÕn C©u l¹c bé Nhãm hé së thÝch n«ng tù qu¶n khuyÕn n«ng N«ng d©n N«ng d©n N«ng d©n H×nh 2.3: HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng nhµ n−íc ViÖt Nam Nguån: NguyÔn H÷u Thä, 2007. v ë cÊp tØnh: Chøc n¨ng nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y cña tæ chøc khuyÕn n«ng, khuyÕn ng− ®Þa ph−¬ng ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 10 cña NghÞ ®Þnh 56/2005/N§-CP, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n h−íng dÉn mét sè ®iÓm cô thÓ nh− sau: - Tæ chøc khuyÕn n«ng ë c¸p tØnh lµ Trung t©m khuyÕn n«ng hoÆc Trung t©m khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− trùc thuéc Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. - Trung t©m khuyÕn n«ng cÊp tØnh chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n; ®ång thêi chÞu sù h−íng dÉn vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cña Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia. Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  18. 17 - VÒ biªn chÕ cÇn cã ®ñ sè l−îng, c¬ cÊu vµ chÊt l−îng c¸n bé ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng. v ë cÊp quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh (sau ®©y gäi lµ cÊp huyÖn). - X©y dùng Tr¹m khuyÕn n«ng hoÆc Tr¹m khuyÕn n«ng - khuyÕn ng− - C¨n cø ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng, chñ tÞch UBND cÊp tØnh quy ®Þnh Tr¹m khuyÕn n«ng thuéc Trung t©m khuyÕn n«ng hoÆc UBND cÊp huyÖn qu¶n lý; sè l−îng, c¬ cÊu c¸n bé cña Tr¹m khuyÕn n«ng ®−îc bè trÝ phï hîp víi nhu cÇu khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn huyÖn. v Tæ chøc khuyÕn n«ng c¬ së: - Mçi x·, ph−êng, thÞ trÊn cã Ýt nhÊt mét nh©n viªn khuyÕn n«ng. §èi víi c¸c x· vïng s©u, vïng xa, c¸c x· ®a ngµnh nghÒ bè trÝ tõ 2 nh©n viªn khuyÕn n«ng trë lªn. - ë th«n, b¶n, phum, sãc cã céng t¸c viªn khuyÕn n«ng. Céng t¸c viªn khuyÕn n«ng cã thÓ lµ c¸n bé kiªm nhiÖm nh− tr−ëng th«n, tr−ëng b¶n, ®éi tr−ëng s¶n xuÊt, thµnh viªn cña tæ chøc quÇn chóng hoÆc lµ ng−êi ®−îc n«ng d©n tÝn nhiÖm ®Ò cö. - Nh©n viªn khuyÕn n«ng ë c¸c x· ®ång b»ng ph¶i cã tr×nh ®é trung cÊp trë lªn; ë c¸c x· vïng s©u, vïng xa Ýt nhÊt cã tr×nh ®é phæ th«ng trung häc trë lªn hoÆc lµ n«ng d©n cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, cã uy tÝn vµ kh¶ n¨ng khuyÕn n«ng. - Nh©n viªn khuyÕn n«ng, céng t¸c viªn khuyÕn n«ng do UBND cÊp x· tuyÓn chän vµ qu¶n lý, ®ång thêi cã sù h−íng dÉn chuyªn m«n cña Tr¹m khuyÕn n«ng cÊp huyÖn. 2.2.2.3.Tæ chøc khuyÕn n«ng ngoµi nhµ n−íc Qua h×nh 2.3 ta thÊy c«ng t¸c khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®−îc x· héi ho¸, ®a d¹ng ho¸. Ngoµi lùc l−îng cña khuyÕn n«ng nhµ n−íc cßn cã c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn: KhuyÕn n«ng cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr−êng chuyªn nghiÖp, c¸c trung t©m ph¸t triÓn; KhuyÕn n«ng cña c¸c tæ chøc x· héi (héi n«ng d©n, héi phô n÷, ®oµn thanh niªn, héi lµm v−ên, héi cùu chiÕn binh); KhuyÕn n«ng cña c¸c c«ng ty (thuèc thó y, thuèc BVTV, ph©n bãn); KhuyÕn n«ng cña t− nh©n; KhuyÕn n«ng cña c¸c tæ chøc quèc tÕ (tæ Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  19. 18 chøc ChÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ). Lùc l−îng khuyÕn n«ng nµy ho¹t ®éng nhê nguån kinh phÝ tù t¹o, thu tõ c¸c hîp ®ång thùc hiÖn nhiÖm vô khuyÕn n«ng hoÆc tõ c¸c nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trong vµ ngoµi n−íc. Mçi tæ chøc l¹i ho¹t ®éng v× mét môc tiªu riªng cña m×nh (nh− b¸n s¶n phÈm, më réng tÇm ¶nh h−ëng, nh©n ®¹o...) nh−ng tÊt c¶ hä ®Òu h−íng tíi mét môc ®Ých chung ®ã lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n, ®em l¹i lîi Ých cho d©n, cho m×nh vµ cho x· héi. Vµi n¨m trë l¹i ®©y lùc l−îng khuyÕn n«ng ngoµi nhµ n−íc ®· dÇn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ chç ®øng quan träng cña m×nh trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cña ®Êt n−íc. Trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc quèc tÕ trong c¸c dù ¸n khuyÕn n«ng ë c¸c tØnh nghÌo, cña c¸c c«ng ty thøc ¨n gia sóc, c«ng ty thuèc thó y, thuèc BVTV, c«ng ty ph©n bãn trong c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn theo ngµnh (trång trät vµ ch¨n nu«i) (NguyÔn ThÞ L−îng, 2006) [7]. B¶ng 2.1: Vai trß vµ chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt nam Tæ chøc Vai trß Chøc n¨ng - Thùc hiÖn sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc - Tæ chøc - C¸c ch−¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ - Cung cÊp KhuyÕn n«ng Nhµ n−íc - KiÓm tra - Hoµn thiÖn - TriÓn khai KHKT - TruyÒn b¸ ViÖn nghiªn cøu, tr−êng - Thu thËp th«ng tin - Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò chuyªn nghiÖp - Thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn - Hoµn thiÖn - N©ng cao lîi Ých cña c¸c thµnh viªn - VËn ®éng C¸c tæ chøc x· héi - Thùc hiÖn - Rót kinh nghiÖm - B¸n s¶n phÈm vµ dÞch vô - TruyÒn b¸ C¸c c«ng ty - V× sù sèng cßn cña doanh nghiÖp - ThuyÕt phôc - Lµm thö - B¸n s¶n phÈm vµ dÞch vô - B¸n T− nh©n - V× b¶n th©n - DÞch vô - H−íng dÉn - Gióp ®ì d©n nghÌo - Tµi trî (Kü thuËt, vèn) Tæ chøc quèc tÕ - Phèi hîp Nguån: Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, dù ¸n PTNT cao b»ng - B¾c K¹n, 2004 Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
  20. 19 2.2.2.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng c«ng t¸c khuyÕn n«ng ViÖt Nam Sau khi h×nh thµnh khuyÕn n«ng ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo thµnh tùu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. NhiÒu KHTB ®· ®−îc chuyÓn giao, ¸p dông vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt h−íng hµng ho¸ cã chÊt l−îng cao, ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao déng, gãp phÇn vµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n. C«ng t¸c khuyÕn n«ng trong thêi gian qua ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ chñ yÕu sau: v KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn: ** Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trång trät: §· tËp trung vµo c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng träng ®iÓm ®−îc chÝnh phñ phª duyÖt vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi n«ng d©n. NhiÒu m« h×nh ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, ®−îc ¸p dông réng r·i vµo s¶n xuÊt. - Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ph¸t triÓn lóa lai: §©y lµ mét trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng thµnh c«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Tõ chç n«ng d©n ®· lµm chñ ®−îc c¸c quy tr×nh kü thuËt, diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa lai trªn 1.500 ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n t¨ng tõ 0,4 tÊn/ha n¨m 1994 lªn 6 tÊn/ha n¨m 2005, chÊt l−îng h¹t gièng ®¹t tiªu chuÈn quèc gia. - Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt ng« lai: Tõ chç hµng n¨m ph¶i nhËp néi h¹t gièng ng« lai, ®Õn nay ViÖt Nam ®· tù tóc ®−îc hoµn toµn h¹t gièng ng« lai, ®−a diÖn tÝch ng« lai c¶ n−íc lªn 80% tæng diÖn tÝch ng«, n¨ng xuÊt t¨ng tõ 21,1 t¹/ha n¨m 1995 lªn 35 t¹/ha n¨m 2005. - Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu, mïa vô: Ch−¬ng tr×nh ®· triÓn khai vµ ®ang ®−îc c¸c ®Þa ph−¬ng ¸p dông vµ trë thµnh chñ tr−¬ng, ®Þnh h−íng trong s¶n xuÊt ®Ó h×nh thµnh c¸nh ®ång 50 triÖu ®ång/ha vµ hé n«ng d©n thu nhËp 50 triÖu ®ång/n¨m. Ngoµi ra cßn cã c¸c m« h×nh kh¸c còng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®−îc bµ con n«ng d©n tin t−ëng, nh©n ra diÖn réng nh−: ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trång th©m canh c©y ¨n qu¶, ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, ng¾n ngµy... Tµi liÖu thuéc b¶n quyÒn website http://36kn.info http://36kn.info
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược