Xem mẫu
- Nghiªn cøu - trao ®æi
Ths. NguyÔn thÞ lan *
L u t hôn nhân và gia ình (HN&G )
năm 2000 trên cơ s k th a và phát
tri n Lu t HN&G năm 1986 quy nh r t
th , quy n c a ngư i ph n ư c quy nh
khá chi ti t:
1. K t hôn
rõ quy n bình ng nam n , b o v quy n i u 9 Lu t HN&G năm 2000 quy
ph n và tr em, i u ó ch y u xu t nh i u ki n k t hôn như sau: “... Vi c k t
phát t s khác nhau v gi i và kh năng hôn do nam và n t nguy n quy t nh
nh n th c xã h i, th hi n b n ch t c a nhà không bên nào ư c ép bu c, l a d i bên
nư c XHCN. nào, không ai ư c cư ng ép ho c c n
Ngay t i Chương 1: “Nh ng v n chung” tr ...”, v c m k t hôn Lu t HN&G năm
quy nh các nguyên t c cơ b n c a ch 2000 ã c m ngư i ang có v có ch ng k t
HN&G . H u h t các nguyên t c này u hôn. i u này th hi n quy n bình ng gi a
ghi nh n quy n c a ngư i ph n v i tư nam và n , gi a v và ch ng trong gia ình,
cách là thành viên trong gia ình. ó là: xoá b s phân bi t i x , tư tư ng l c h u,
- Hôn nhân t nguyên, ti n b , m t v phong ki n “ àn ông năm thê, b y thi p, gái
m t ch ng, v ch ng bình ng; chính chuyên ch có m t ch ng”, v m t lí
- V ch ng có nghĩa v th c hi n chính lu n, b n ch t c a tình yêu là không th chia
sách dân s k ho ch hoá gia ình; s ư c nên hôn nhân d a trên cơ s tình
- Nhà nư c và xã h i không th a nh n s yêu chân chính ph i là hôn nhân m t v m t
phân bi t i x gi a các con...; ch ng, m i s vi ph m các quy nh v k t
- Nhà nư c, xã h i và gia ình có trách hôn u b x lí theo pháp lu t như b hu
nhi m b o v ph n , tr em, giúp các bà k t hôn trái pháp lu t, x ph t hành chính
m th c hi n t t ch c năng cao quý c a ho c truy c u trách nhi m hình s .
ngư i m . 2. Quan h gi a v và ch ng
Có th th y r ng Lu t HN&G năm T i u 18 n i u 33 Lu t HN&G
2000 ã có s phát tri n hơn so v i Lu t năm 2000 ã quy nh quy n và nghĩa v
HN&G năm 1986. Các nguyên t c l n u nhân thân, tài s n gi a v và ch ng, các quy
tiên ư c quy nh rõ ràng, c th trong m t nh này th hi n m t cách rõ nét nh t quy n
i u lu t, th hi n rõ nét quy n c a ph n
trong các quan h HN&G . * Gi ng viên Khoa lu t dân s
Trong các quy nh v các ch nh c Trư ng i h c lu t Hà N i
46 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
- Nghiªn cøu - trao ®æi
bình ng gi a v ch ng, bao hàm c vi c ( i u 34, 35). ây là m i quan h hai chi u,
b o v quy n c a ngư i ph n v i tư cách th hi n rõ m i liên h gi a hai th h , tôn ti
là ngư i v trong gia ình. tr t t trong gia ình Vi t Nam. i u ó
- Quy n và nghĩa v nhân thân: V ch ng cũng ph n nào xoá b quy n gia trư ng tuy t
bình ng v i nhau, có nghĩa v và quy n i c a ngư i cha, ngư i ch ng trong gia
ngang nhau v m i m t trong gia ình ( i u ình, th hi n vai trò c a ngư i ph n trong
19), v ch ng t do l a ch n nơi cư trú, tôn gia ình.
tr ng quy n t do tín ngư ng, tôn giáo c a 4. Xác nh cha, m , con và nuôi con nuôi
nhau ( i u 22), giúp , t o i u ki n cho Cơ s v m t huy t th ng và nuôi dư ng
nhau phát tri n v m i m t ( i u 23)...; là hai căn c làm phát sinh quan h pháp lu t
- Quy n và nghĩa v tài s n: i u 27 gi a cha m và con nói chung và quy n làm
Lu t HN&G năm 2000 ã quy nh tài s n m c a ngư i ph n nói riêng.
chung c a v ch ng. V nguyên t c, tài s n V m t huy t th ng, n u gi a hai bên
trong th i kì hôn nhân dù do m t bên v nam n có k t hôn h p pháp thì khi ngư i v
ho c ch ng làm ra u ư c coi là tài s n sinh con, a con ó ương nhiên là con
chung c a v ch ng, v ch ng có quy n và chung c a v ch ng, cho dù ngư i ph n
nghĩa v ngang nhau trong vi c chi m h u, sinh trư c th i kì hôn nhân (sau ó ư c cha
s d ng, nh o t tài s n chung ó. i u 32 m th a nh n), trong th i kì hôn nhân, sau
Lu t HN&G c p tài s n riêng c a v th i kì hôn nhân (trong th i h n lu t nh)
ch ng, th hi n quy n t nh o t c a v theo quy nh t i i u 63 Lu t HN&G
ch ng i v i tài s n riêng c a mình. Các năm 2000. i u lu t này ã quy nh thêm
quy nh trên ã cho th y ngư i v hoàn m t trư ng h p ư c coi là con chung c a
toàn có m i quy n ngang b ng v i ngư i v ch ng, ó là trư ng h p a tr ư c sinh
ch ng trong gia ình, không b ph thu c ra trư c th i kì hôn nhân và ư c cha m
vào ch ng, xoá b tư tư ng “t i gia tòng th a nh n. Như v y, m i khi sinh con, ngư i
ph , xu t giá tòng phu, phu t tòng t ”. So ph n không c n ph i ch ng minh ch ng
v i Lu t HN&G năm 1986, Lu t HN&G mình là cha c a a tr . N u ngư i ch ng
năm 2000 ã quy nh rõ hơn các quy n v không mu n nh n a con ó là con c a
tài s n c a v ch ng như i u 28 “chi m h u, mình thì ngư i ch ng ph i có ch ng c
s d ng, nh o t tài s n chung”, i u 33 ch ng minh mình không ph i là cha c a a
“chi m h u, s d ng, nh o t tài s n riêng”. tr n u không ch ng minh ư c thì a con
3. Quan h cha m và con ó là con chung c a v ch ng. Trong trư ng
i v i các con, cha m có quy n và h p hai bên nam n không có hôn nhân h p
nghĩa v ngang nhau trong vi c chăm sóc, pháp, khi ngư i ph n sinh con n u ngư i
nuôi dư ng, giáo d c. Các con cũng có nghĩa àn ông ó không nh n thì ngư i m ph i
v và quy n chăm sóc, nuôi dư ng cha m yêu c u toà án xác nh cha cho a con mà
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 47
- Nghiªn cøu - trao ®æi
mình ã sinh ra. N u ngư i m không th ang th c hi n kĩ thu t h tr sinh s n mà
yêu c u toà án ư c thì m t s ch th khác ngư i ch ng ch t và tinh trùng c a ngư i
có quy n yêu c u thay theo quy nh t i ch ng ang ư c lưu gi thì không nên hu
i u 66 Lu t HN&G . Có th nói trong tinh trùng n u không có s ng ý c a ngư i
i u ki n xã h i hi n nay, vi c pháp lu t quy v , n u ngư i v v n mu n sinh con thì ph i
nh như trên là hoàn toàn phù h p. Trong b o v quy n l i chính áng c a h . M t
m i trư ng h p ngư i ph n luôn là i khác, i u ki n h n ch li hôn nên áp d ng
tư ng ư c quan tâm, b o v , c bi t là trong trư ng h p này vì li hôn s nh hư ng
thiên ch c làm m và quy n ư c làm m n quy n và l i ích c a ngư i v và a
c ah . con tương lai. T t c u nh m m b o
Trong nh ng trư ng h p c bi t, n u quy n c a ngư i ph n và tr em.
ngư i ph n không th c hi n ư c thiên V m t nuôi dư ng, khi ngư i ph n
ch c làm m theo cách t nhiên thì hi n nay không th sinh con ho c vì m t lí do nào ó
ã có hành làng pháp lí cho phép h th c không sinh con thì h v n có th th c hi n
hi n thiên ch c ó b ng s can thi p c a quy n làm m c a mình b ng vi c nh n
khoa h c kĩ thu t, ó là sinh con theo nuôi con nuôi. Lu t HN&G năm 2000 ã
phương pháp khoa h c. Ngh nh s quy nh m t chương riêng v v n này
12/2003/N -CP ngày 12/2/2003 c a Chính (chương 8 t i u 67 n i u 78). i u
ph v sinh con theo phương pháp khoa h c này không ch xu t phát t l i ích c a con
(Ngh nh s 12) ã quy nh r t c th v nuôi mà còn xu t phát t l i ích c a ngư i
v n này. Theo Ngh nh s 12 thì không m nuôi, cha nuôi. Nh ng ngư i ph n
ch ngư i v trong c p v ch ng vô sinh mà này h ư c th c hi n quy n chăm sóc con
ngư i ph n c thân cũng ư c phép sinh cái, nuôi dư ng con cái, và ngư c l i khi h
con d a vào kĩ thu t h tr sinh s n và già y u cô ơn, h ư c s chăm sóc c a
ương nhiên h ư c xác nh là m c a a con cái.
tr ó. Còn quan h cha m và con gi a a 5. Li hôn
tr ư c sinh ra theo phương pháp khoa h c Quy n yêu c u li hôn ư c Lu t
và ngư i cho tinh trùng, cho noãn, cho phôi HN&G xác nh là quy n c a v , ch ng.
không th ư c xác nh v m t pháp lí. Pháp lu t m b o quy n t do li hôn cho v
i u này m b o quy n l i c a ngư i ph ch ng. Tuy nhiên, m b o quy n l i cho
n trong vi c th c hi n thiên ch c c a mình. bà m và tr em Lu t HN&G ã ưa ra
Tuy nhiên, Ngh nh s 12 cũng còn m t i u ki n h n ch li hôn i v i ngư i ch ng
vài i m h n ch . Ch ng h n, theo quy nh trong trư ng h p ngư i v ang mang thai
thì n u ngư i g i tinh trùng ch t thì ph i hu ho c ang nuôi con nh dư i 12 tháng tu i
b s tinh trùng c a ngư i ó. Chúng tôi ( i u 85). ây là quy nh có s k th a
th y r ng n u trong quá trình c p v ch ng Lu t HN&G năm 1986. Như v y, i v i
48 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
- Nghiªn cøu - trao ®æi
v n li hôn pháp lu t cũng r t chú tr ng quy t ( i u 29, 30). Lu t HN&G năm
n quy n c a ngư i ph n và m b o cho 2000 ã k th a và phát tri n Lu t HN&G
quy n ó ư c th c hi n. Nhưng n u căn c năm 1986 quy nh c th v h u qu pháp lí
vào quy nh c a pháp lu t thì chúng tôi th y khi chia tài s n chung c a v ch ng, làm cơ
r ng n u trong trư ng h p ngư i v sinh con s gi i quy t các tranh ch p liên quan n
mà không may a tr ch t ngay sau sinh thì tài s n v ch ng. i u này th hi n quy n t
ngư i ch ng l i không b h n ch li hôn v i do cá nhân c a v ch ng, không ph thu c
ngư i v . i u ó là không m b o v m t vào nhau v tài s n, i u ó cũng th hi n
tâm lí cho ngư i v , b i khi a con b ch t, quy n c a ph n ;
ngư i m s rơi vào kh ng ho ng tinh th n, + Trong trư ng h p m t trong hai bên v
n u ngư i ch ng l i yêu c u li hôn thì có th ho c ch ng ch t tài s n chung có th ư c
s càng nh hư ng n ng n n ngư i v chia, tuy nhiên khi vi c chia tài s n chung
hơn. Do ó, c n có hư ng quy nh c th nh hư ng nghiêm tr ng n i s ng c a
hơn. Lu t HN&G năm 1986 quy nh: bên v ho c ch ng còn s ng và gia ình thì
“Trong trư ng h p v ang có thai, ch ng có th yêu c u toà án chưa cho chia trong
ch có th xin li hôn sau khi v ã sinh con th i h n nh t nh. V ch ng ư c hư ng
ư c m t năm” ( i u 41). Quy nh như th a k tài s n c a nhau ( i u 31);
v y có th kh c ph c ư c h n ch trên. + Trong trư ng h p v ch ng li hôn n u
Khi v ch ng ư c toà án gi i quy t cho các bên không tho thu n ư c vi c chia tài
li hôn, Lu t HN&G ã quy nh vi c chăm s n chung thì yêu c u toà án gi i quy t theo
sóc, nuôi dư ng và c p dư ng cho con, v m t s nguyên t c m b o quy n c a ph
nguyên t c con dư i ba tu i ư c giao cho n như chia ôi tài s n chung, lao ng c a
m tr c ti p nuôi ( i u 92). i u này, m v , ch ng trong gia ình ư c coi như lao
b o quy n ư c làm m , ư c chăm sóc con ng có thu nh p; b o v quy n, l i ích h p
cái, th hi n tình m u t thiêng liêng và phù pháp c a v , con chưa thành niên... ( i u 95).
h p v i t p quán, o c truy n th ng. Khi Tóm l i, quy n c a ph n ư c th hi n
li hôn n u m t bên khó khăn, túng thi u, có r t rõ trong các ch nh c a Lu t HN&G
yêu c u, có lí do chính áng và bên kia có năm 2000. Có th nói v th c a ngư i ph
i u ki n c p dư ng thì v n c p dư ng n trong xã h i hi n i ngày càng ư c
cũng ư c t ra. phát huy. S gi i phóng ph n , s bình
6. Các trư ng h p chia tài s n chung ng nam n th hi n s ti n b c a xã h i.
c a v ch ng Tuy nhiên, th c t nh ng quy n cơ b n c a
+ Trư ng h p hôn nhân còn t n t i, khi ph n v n b xâm ph m, do ó, c n có
có lí do chính áng. V ch ng có quy n tho nh ng cơ ch pháp lí ch t ch mb o
thu n chia tài s n chung n u không tho quy n và l i ích chính áng c a ph n vì s
thu n ư c có quy n yêu c u toà án gi i ti n b c a ph n ./.
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 49
nguon tai.lieu . vn
