Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ths. ®ç thÞ dung * N hân l c là y u t không th thi u trong quá trình ho t ng s n xu t kinh doanh c a b t kì doanh nghi p nào. Mong ki n c th mà doanh nghi p có th l a ch n cách th c khác nhau ngh cho ngư i lao ng: ti n hành ào t o mu n c a doanh nghi p là có ư c i ngũ - Trư ng h p doanh nghi p tr c ti p ào lao ng v s lư ng, h p lí v cơ c u, t o b ng cơ s ào t o c a mình ho c theo m b o v ch t lư ng, áp ng ư c yêu hình th c kèm c p ngh t i doanh nghi p thì c u phát tri n c a doanh nghi p. giúp các bên, doanh nghi p và ngư i h c ngh doanh nghi p ch ng và thu n l i trong ư c doanh nghi p tuy n vào h c ngh ph i vi c tuy n ch n, s d ng lao ng nh m giao k t h p ng h c ngh . Theo quy nh nâng cao hi u qu trong s n xu t kinh t i các i u 23, 24 B lu t lao ng, các i u doanh, tăng kh năng c nh tranh, pháp lu t 35, 36, 37 Lu t d y ngh và hư ng d n t i hi n hành(1) quy nh doanh nghi p có nghĩa các i u 16, 17, 18 Ngh nh c a Chính ph v ào t o, b i dư ng nâng cao kĩ năng ngh s 139/2006/N -CP ngày 20/11/2006, h p và ào t o l i ngh cho ngư i lao ng. ng h c ngh ư c hi u là s tho thu n v Th nh t, doanh nghi p có nghĩa v ào quy n và nghĩa v gi a i di n h p pháp c a t o ngh cho ngư i lao ng. Quy nh này doanh nghi p v i ngư i h c ngh . H p ng ư c hi u là doanh nghi p ph i th c hi n h c ngh b t bu c ph i ư c kí k t b ng văn ào t o m i cho nh ng ngư i trên th c t b n i v i doanh nghi p có v n u tư nư c chưa qua ào t o s d ng h vào làm vi c ngoài th c hi n d y ngh cho ngư i lao ng trong doanh nghi p c a mình. Căn c vào ho c trư ng h p doanh nghi p tuy n ngư i m c tiêu, nhi m v s n xu t kinh doanh, nhu vào h c ngh sau ó làm vi c t i doanh c u phát tri n ngành ngh , yêu c u i m i nghi p. N u vi c d y ngh theo hình th c kĩ thu t, công ngh mà doanh nghi p ti n kèm c p ngh t i doanh nghi p thì h p ng hành xây d ng và th c hi n k ho ch ào t o h c ngh có th b ng l i nói. ngh , b i dư ng ngh , ào t o l i ngh cho Ngoài các n i dung ch y u như: tên ngư i lao ng. K ho ch này bao g m các ngh h c, kĩ năng ngh t ư c; nơi h c và v n : S lư ng lao ng c n ào t o, trình nơi th c t p; th i gian hoàn thành khoá h c; tay ngh c n ào t o m i, th i gian ào t o, d ki n các v trí công vi c khi ngư i * Gi ng viên chính Khoa pháp lu t kinh t lao ng ư c ào t o xong… Tuỳ t ng i u Trư ng i h c Lu t Hà N i t¹p chÝ luËt häc sè 7/2009 3
  2. nghiªn cøu - trao ®æi trách nhi m b i thư ng thi t h i c a m i bên h c ngh thì các doanh nghi p không ph i khi vi ph m h p ng, ngư i h c ngh và ăng kí t i cơ quan có th m quy n và không doanh nghi p ph i tho thu n thêm v : Th i ư c thu h c phí c a ngư i h c ngh . h n ngư i h c ngh làm vi c cho doanh - Trư ng h p doanh nghi p không có nghi p và trách nhi m c a doanh nghi p i u ki n t ào t o ngh cho ngư i lao ng trong vi c kí h p ng lao ng sau khi thì doanh nghi p có th kí h p ng ào t o ngư i h c ngh h c xong. Nh ng cam k t ngh v i cơ s d y ngh nào ó ào t o này là n i dung không th thi u trong h p ngh cho ngư i lao ng. V th c ch t, ây là ng h c ngh gi a ngư i h c ngh và lo i h p ng dân s ho c h p ng kinh t doanh nghi p b i nó có liên quan tr c ti p ư c kí k t gi a doanh nghi p có nhu c u ào t i quy n l i và trách nhi m c a các bên sau t o ngh và cơ s d y ngh . Trong trư ng quá trình d y và h c ngh , c bi t là trách h p này, dù không ph i là ngư i tr c ti p ào nhi m c a doanh nghi p trong vi c kí k t t o ngh song doanh nghi p v n là ngư i u h p ng lao ng v i ngư i h c ngh sau tư chi phí d y ngh cho ngư i lao ng nên khi h hoàn thành khoá h c, trách nhi m b i doanh nghi p có quy n và l i ích tương t thư ng chi phí d y ngh (2) n u ngư i h c trư ng h p t ào t o. Vì th , nghĩa v cam ngh không làm vi c cho doanh nghi p theo k t và th c hi n cam k t gi a các bên v th i th i gian ã cam k t. h n làm vi c cho doanh nghi p c a ngư i h c Ngoài ra, trong th i gian h c ngh , n u ngh , v vi c kí k t h p ng lao ng c a ngư i h c ngh tr c ti p ho c tham gia làm doanh nghi p v i ngư i h c ngh sau khoá ra s n ph m cho doanh nghi p thì n i dung h c là không thay i. c a h p ng h c ngh cũng ph i tho thu n Th hai, doanh nghi p có nghĩa v b i rõ v v n ti n lương, ti n công h c ngh dư ng ngh , b túc ngh , ào t o nâng cao kĩ c a ngư i h c ngh . Trư ng h p ngư i h c năng ngh cho nh ng ngư i lao ng mà ngh h c ngh theo hình th c kèm c p ngh doanh nghi p ang s d ng. Vi c b i dư ng t i doanh nghi p thì trong h p ng h c ngh , nâng cao tay ngh cho ngư i lao ng ngh ph i tho thu n c th v th i gian b t cũng ư c ti n hành theo các cách th c như u ư c tr công và m c ti n công tr cho ào t o ngh cho ngư i lao ng, nh m t o ngư i h c ngh theo t ng th i gian. M c i u ki n cho lao ng c a doanh nghi p v a ti n lương, ti n công do hai bên tho thu n làm, v a h c nâng cao trình kĩ năng nhưng không th p hơn 70% ơn giá ti n ngh . ây là vi c làm r t c n thi t c a các lương ho c ti n lương c a ngư i lao ng doanh nghi p. B i nh ng òi h i m i v cùng làm công vi c ó.(3) ki n th c, kĩ năng c a ngư i lao ng luôn Theo quy nh t i kho n 2 i u 23 B là yêu c u có tính c p thi t nh m giúp doanh lu t lao ng, khi doanh nghi p tuy n ngư i nghi p t ư c m c ích, hi u qu , năng vào h c ngh , t p ngh làm vi c cho doanh su t lao ng cao hơn. Hơn n a, dư i s tác nghi p theo th i h n cam k t trong h p ng ng c a c nh tranh cùng v i vi c y m nh 4 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2009
  3. nghiªn cøu - trao ®æi công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c, yêu l i ngh cho ngư i lao ng khi chuy n h c u h i nh p nhanh chóng v i n n kinh t sang làm công vi c khác c a doanh nghi p. khu v c và th gi i, nh ng ki n th c thu Các chi phí ào t o l i và ti n lương, ti n ư c c a ngư i lao ng s nhanh chóng tr công cho ngư i lao ng trong th i gian này nên l c h u. Vì th , ki n th c, trình c a do doanh nghi p chi tr . Quy nh như v y ngư i lao ng luôn ư c c p nh t và nâng là h p lí, b i khi ngư i lao ng ã có th i cao theo hư ng chuyên môn hoá cao, ho t gian nh t nh g n bó v i doanh nghi p mà ng này nh t thi t ph i ư c ti n hành vì nh ng lí do t doanh nghi p khi n h b thư ng xuyên trên cơ s k ho ch ã xây m t vi c làm ho c không th c hi n ư c d ng c th c a doanh nghi p. i u này không công vi c cũ, trư c h t doanh nghi p ph i có ch có ý nghĩa giúp ngư i lao ng th c hi n trách nhi m chia s trong vi c t o công ăn t t hơn nh ng công vi c ư c giao, t ó vi c làm cho h , giúp h có thu nh p, n nâng cao thu nh p mà còn có ý nghĩa m nh i s ng, thay vì tuy n d ng lao ng b o cho vi c g n bó lâu dài và t n tâm hơn m i. d dàng b trí h vào các công vi c c a ngư i lao ng i v i doanh nghi p. m i phù h p thì t t nhiên doanh nghi p ph i Như v y có th th y, vi c b i dư ng nâng cao ti n hành ào t o l i ngh cho h . Tuy nhiên, kĩ năng ngh cho ngư i lao ng không ch trong th c t , v n ào t o l i ngh cũng xu t phát t l i ích c a ngư i lao ng mà còn nhi u ý ki n khác nhau, nh t là trư ng chính là xu t phát t l i ích c a doanh nghi p. h p ào t o xong nhưng doanh nghi p Th ba, doanh nghi p có nghĩa v ào không th b trí ư c công vi c m i cho t o l i ngh (còn g i là tái ào t o ho c ào ngư i lao ng, ph i cho h thôi vi c. t o chuy n i ngh ) cho ngư i lao ng. Ngoài ra, trong quá trình s d ng lao ào t o l i ngh ư c hi u là vi c ngư i s ng, n u có s d ng lao ng n , ngoài vi c d ng lao ng sau th i gian s d ng lao ph i ào t o l i ngh cho lao ng nói chung, ng l i ti n hành ào t o l n ti p theo v doanh nghi p còn ph i “ch ng nghiên c u ngh ã ào t o ho c ngh khác chuy n nh ng ngh mà ngư i lao ng n không th ngư i lao ng sang làm công vi c m i làm vi c liên t c cho n tu i ngh hưu, l p k trong doanh nghi p.(4) ho ch ào t o ngh d phòng cho lao ng Theo quy nh t i i u 17 B lu t lao n ”.(5) Quy nh này c bi t có ý nghĩa i ng: “trong trư ng h p do thay i cơ c u v i lao ng n . Do nh ng c i m v th ho c công ngh mà ngư i lao ng ã làm ch t, sinh lí và ch c năng làm m mà h vi c thư ng xuyên trong doanh nghi p t không có kh năng, i u ki n làm m t s 12 tháng tr lên b m t vi c làm thì ngư i s công vi c ho c m t s ngh m t cách lâu dài, d ng lao ng có trách nhi m ào t o l i h n nh. Vì v y, doanh nghi p có k ho ch ti p t c s d ng vào nh ng ch làm vi c m r ng, tìm ki m ngh d phòng giúp lao m i”. Kho n 3 i u 57 Lu t d y ngh cũng ng n có vi c làm, n nh vi c làm khi h quy nh doanh nghi p có nghĩa v ào t o không th ti p t c làm công vi c ho c ngh t¹p chÝ luËt häc sè 7/2009 5
  4. nghiªn cøu - trao ®æi cũ. ây chính là s quan tâm c a các doanh Th c t này ã khi n các doanh nghi p nghi p, Nhà nư c và xã h i i v i nh ng r t t n kém th i gian, ti n b c. B i theo quy lao ng c thù này. Căn c vào lĩnh v c nh hi n hành, m i chi phí v ào t o ngh , ho t ng, doanh nghi p th o lu n v i t b i dư ng ngh , ào t o l i ngh cho ngư i ch c công oàn cơ s xác nh lo i ngh , lao ng làm vi c t i doanh nghi p do doanh công vi c c n ph i có thêm ngh d phòng nghi p chi tr ,(7) n u ào t o xong doanh nghi p cho lao ng n và quy nh trong tho ư c không có nhu c u s d ng thì cũng không có lao ng t p th (n u có). Tuỳ theo i u ki n quy n ư c b i thư ng chi phí ã b ra.(8) c th , doanh nghi p có th t t ch c ào Theo ánh giá c a các chuyên gia nư c ngoài, t o ngh d phòng cho lao ng n ho c kí các doanh nghi p r t ít có kh năng thu h i h p ng ào t o v i các cơ s ào t o ngh . ư c m i l i ích t vi c u tư cho ào t o Lao ng n có quy n ngh vi c h c liên ho c ào t o l i, ào t o nâng cao do ó các t c ho c v a làm v a h c trong gi làm vi c. doanh nghi p không bao gi u tư m c t i Trong th i gian h c ngh d phòng, lao ưu. Vì th , trách nhi m ào t o l i ngh cho ng n v n ư c hư ng nh ng quy n l i cơ ngư i lao ng không ch c a các doanh b n như khi làm vi c. N u lao ng n h c nghi p mà còn là trách nhi m c a Nhà nư c.(9) ngh d phòng mà không ngh vi c thì còn góp ph n nâng cao hi u qu c a ư c hư ng kho n ti n b ng s ti n lương doanh nghi p trong ho t ng ào t o, b i c p b c c a th i gian l ra ph i ngh vi c dư ng nâng cao kĩ năng ngh và ào t o l i hoàn thành khoá h c. ngh cho ngư i lao ng, tác gi bài vi t ưa Tuy nhiên, trong th c t , do yêu c u lao ra m t s ki n ngh như sau: ng ph i làm úng ngành ngh ã ư c ào M t là c n thi t quy nh trách nhi m t o và kh năng áp ng ư c yêu c u công c a Nhà nư c trong ho t ng ào t o, b i vi c nên h u h t các doanh nghi p ngay t dư ng nâng cao kĩ năng ngh và ào t o l i khi tuy n d ng lao ng m i ã ph i ào t o ngh cho ngư i lao ng. Hi n nay, các chi l i ngư i lao ng(6) theo hình th c doanh phí cho ho t ng ào t o này, như ã phân nghi p tr c ti p ào t o l i ho c doanh tích ph n trên, u do doanh nghi p ch u nghi p sau khi tuy n d ng ph i g i lao ng trách nhi m. Trong khi ó, ph n l n các t i các trư ng ào t o ngh trong ho c ngoài doanh nghi p nư c ta có quy mô v a và nư c. Nhi u trư ng h p, doanh nghi p ào nh , ti m l c v tài chính cho ào t o ngh t o xong v n không s d ng ư c vì không còn h n ch , hơn n a v n ào t o ngh r t b trí ư c công vi c phù h p ho c ào t o t n kém nên không ph i doanh nghi p nào xong ngư i lao ng b i làm vi c cho cũng có kh năng này. Vì th , hi u qu th c doanh nghi p khác, th m chí làm vi c cho t c a ho t ng ào t o, b i dư ng nâng chính i th c a doanh nghi p ã ào t o h cao kĩ năng ngh và ào t o l i ngh cho ho c các doanh nghi p nư c ngoài, nơi có ngư i lao ng trong các doanh nghi p m c lương cao hơn. không cao. t ư c m c tiêu mà ng, 6 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2009
  5. nghiªn cøu - trao ®æi Nhà nư c t ra, trư c m t và lâu dài, Nhà Ba là c n có hư ng d n th ng nh t quy nư c c n h tr kinh phí u tư cho ho t nh b i thư ng chi phí ào t o ngh cho ng này trong doanh nghi p. Gi i pháp h u doanh nghi p. Theo quy nh t i kho n 3 hi u là thành l p qu h tr ào t o ngh cho (Xem ti p trang 46) các doanh nghi p. Qu này do Nhà nư c qu n lí và b o tr v tài chính, trong ó quy (1).Xem. Chương III (kho n 2 i u 20, i u 21, 23, 24, 25) B lu t lao ng (s a i, b sung năm 2002, nh các doanh nghi p có nghĩa v óng phí năm 2006, năm 2007); i u 36 Lu t giáo d c năm dư i hình th c h tr kinh phí cho ho t ng 2005; Chương V (t i u 55 n i u 57) Lu t d y ào t o ngh . Các ho t ng ào t o, b i ngh năm 2006; Ngh nh c a Chính ph s dư ng nâng cao kĩ năng ngh và ào t o l i 139/2006/N -CP ngày 20/11/2006 quy nh chi ti t và hư ng d n thi hành m t s i u c a Lu t giáo d c ngh cho ngư i lao ng c a doanh nghi p và B lu t lao ng v d y ngh . s ư c Nhà nư c thanh toán t qu này.(10) (2). Chi phí d y ngh g m các kho n chi phí h p lí Hai là c n quy nh linh ho t v nghĩa cho ngư i d y, tài li u, v t li u th c hành, chi phí v c a doanh nghi p trong vi c ào t o l i kh u hao nhà xư ng, máy móc thi t b và các chi phí khác ã chi cho ngư i h c ngh . Xem kho n 3 i u ngh cho ngư i lao ng khi doanh nghi p 37 Lu t d y ngh năm 2006. thay i cơ c u ho c công ngh theo i u 17 (3).Xem: Kho n 2 i u 23 B lu t lao ng, i u 17 B lu t lao ng. Theo quy nh, doanh Ngh nh c a Chính ph s 114/2002/N -CP ngày nghi p ph i có trách nhi m ào t o l i 31/12/2002 quy nh chi ti t và hư ng d n thi hành m t s i u c a B lu t lao ng v ti n lương. ngư i lao ng ti p t c s d ng h vào (4).Xem: Kho n 1 i u 17 B lu t lao ng; kho n 3 nh ng ch làm vi c m i, n u không th gi i i u 57 Lu t d y ngh ; kho n 4 i u 14 Ngh nh quy t ư c vi c làm m i thì ph i cho ngư i c a Chính ph s 139/2006/N -CP ngày 20/11/2006. lao ng thôi vi c. i u ó ã khi n cho (5).Xem: i u 4 Ngh nh c a Chính ph s 23/CP ngày 18/4/1996 quy nh chi ti t và hư ng d n thi doanh nghi p t n kém không ít th i gian, hành m t s i u c a B lu t lao ng v nh ng quy ti n b c ào t o l i ngư i lao ng mà nh riêng i v i lao ng n . không còn nhu c u s d ng, trong khi ó (6). Theo th ng kê c a B giáo d c và ào t o, ch có ngư i lao ng cũng m t th i gian vô ích. Vì 37% s sinh viên t t nghi p ra trư ng có vi c làm nhưng không áp ng ư c yêu c u công vi c. H u th , trong trư ng h p này, pháp lu t nên quy h t các công ti ph i m t 1 - 2 năm ào t o l i. Xem: nh trách nhi m c a doanh nghi p ch ph i Nói không v i ào t o không t chu n, Báo lao ng ào t o l i nh ng lao ng mà h s s s 229 ngày 3/10/2007. (7).Xem: i u 23 Ngh nh c a Chính ph s d ng, còn nh ng lao ng không có kh 139/2006/N -CP ngày 20/11/2006. năng s d ng thì theo ngh c a ngư i lao (8).Xem: i u 37 Lu t d y ngh . ng, doanh nghi p tr kinh phí h t tìm (9).Xem: Báo cáo “Top 200 doanh nghi p hàng u ngh cũng như các cơ s ào t o theo nhu Vi t Nam” do cơ quan phát tri n Liên h p qu c UNDP công b tháng 9/2007, theo Vietnamnet ngày c u cá nhân phù h p v i yêu c u c a xã h i. 22/10/2007. Như th s m b o hơn quy n và l i ích c a (10).Xem: ThS. Th Dung, “Quy nh c a pháp các bên và cũng s giúp các doanh nghi p lu t i v i doanh nghi p trong ho t ng phát tri n th c hi n vi c ào t o l i có hi u qu hơn. d y ngh ”, T p chí lu t h c, s 5/2009, tr. 3. t¹p chÝ luËt häc sè 7/2009 7
nguon tai.lieu . vn