Xem mẫu
- Töíng quan
B
aùo caùo naøy ñeà caäp tôùi vaán ñeà phaùt thaùch thöùc chuû yeáu maø Vieät Nam ñang vaø Quan àiïím phaát triïín con
trieån con ngöôøi taïi Vieät Nam, ñaëc seõ ñoái maët trong vieäc thöïc hieän caùc muïc
ngûúâi - möåt quan àiïím
tieâu phaùt trieån con ngöôøi trong möôøi naêm
bieät trong thôøi kyø ñoåi môùi. Trong
mang tñnh nhên vùn coi
suoát quaù trình ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân tôùi döôùi taùc ñoäng cuûa toaøn caàu hoaù kinh teá
con ngûúâi laâ trung têm, laâ
vaø böôùc chuyeån sang kinh teá tri thöùc ñang
toäc vaø xaây döïng ñaát nöôùc, Ñaûng vaø Nhaø
muåc àñch töëi thûúång cuãa
nöôùc Vieät Nam luoân kieân trì con ñöôøng dieãn ra maïnh meõ treân phaïm vi toaøn theá
giôùi. Moät trong nhöõng thaùch thöùc ñoù laø laøm sûå phaát triïín. Phaát triïín
phaùt trieån mang laïi haïnh phuùc cho toaøn
theá naøo tieáp tuïc cuûng coá vaø naâng cao
theå nhaân daân. Ñieàu ñoù giaûi thích taïi sao con ngûúâi laâ sûå múã röång
nhöõng thaønh quaû cuûa ñoåi môùi ñoàng thôøi
ñoái vôùi nhieàu ngöôøi daân Vieät Nam, quan
cú höåi cho viïåc ngûúâi dên
haïn cheá cheânh leäch giaøu ngheøo hieän ñang
nieäm veà phaùt trieån con ngöôøi (PTCN) nhö
nhùçm hûúáng túái möåt cuöåc
coù chieàu höôùng gia taêng. Vieäc chæ ra caùc
moät quaù trình môû roäng cô hoäi löïa choïn vaø
söëng àêëy àuã vïì vêåt chêët
thaùch thöùc ñoù cuõng haøm yù veà nhöõng muïc
taêng cöôøng naêng löïc cho ngöôøi daân maø
tieâu phaùt trieån con ngöôøi caàn ñöôïc Vieät phong phuá vïì tri thûác....
Chöông trình Phaùt trieån Lieân Hôïp Quoác
Nam öu tieân giaûi quyeát trong giai ñoaïn tôùi.
(UNDP) ñöa ra, khoâng phaûi hoaøn toaøn
Baùo caùo khaúng ñònh ñeå vöôït qua caùc thaùch
môùi laï. Tuy nhieân, ñoâi khi giöõa chuû tröông
thöùc lôùn ñang ñaët ra treân con ñöôøng phaùt
chính saùch vaø thöïc tieãn trieån khai laïi coù söï
trieån, ñeå caùc muïc tieâu phaùt trieån con ngöôøi
thieáu ñoàng boä, aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc
cuûa giai ñoaïn tôùi ñöôïc thöïc hieän moät caùch
hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån nhaèm naâng
coù hieäu quaû, Vieät Nam khoâng coù caùch naøo
cao ñôøi soáng nhaân daân.
khaùc hôn laø phaùt huy söùc maïnh toaøn daân
Coâng cuoäc ñoåi môùi, baét ñaàu ñöôïc khôûi
toäc, tieáp tuïc ñoåi môùi, chuû ñoäng hoäi nhaäp
xöôùng vaø trieån khai töø giöõa nhöõng naêm
kinh teá quoác teá vaø ñaåy maïnh quaù trình
1980, ñaõ taïo döïng moät khuoân khoå môùi ñeå
coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc.
thöïc hieän moät caùch toát hôn caùc muïc tieâu
Caùc noäi dung chính cuûa Baùo caùo seõ
phaùt trieån con ngöôøi. Thoâng qua vieäc môû
ñöôïc trình baøy khaùi quaùt döôùi ñaây.
roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân, ñoåi
môùi ñaõ mang laïi nhöõng thay ñoåi lôùn lao veà
cô hoäi ñöôïc laøm vieäc, hoïc taäp vaø höôûng
Quan nieäm phaùt trieån con ngöôøi
thuï moät cuoäc soáng coù yù nghóa cho ngöôøi
daân trong hôn moät thaäp nieân qua. Baùo caùo Chöông I ñeà caäp nhöõng noäi dung cô baûn
naøy coá gaéng laøm roõ moái quan heä giöõa ñoåi cuûa quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi, taïo
môùi vaø vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu phaùt thaønh cô sôû lyù luaän cho Baùo caùo. Luaän
trieån con ngöôøi ôû Vieät Nam trong 15 naêm ñieåm xuaát phaùt, cuõng laø yù töôûng trung
qua. Baùo caùo chöùng minh raèng ñoåi môùi laø taâm cuûa Baùo caùo laø: Phaùt trieån con ngöôøi
söï tieáp tuïc con ñöôøng phaùt trieån maø daân (tieáng Anh: human development) chính
toäc Vieät Nam ñaõ theo ñuoåi trong suoát lòch laø, vaø phaûi laø söï phaùt trieån mang tính
söû cuûa mình; raèng ñoåi môùi laø caùch thöùc nhaân vaên. Ñoù laø söï phaùt trieån vì con
phuø hôïp ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt ngöôøi, cuûa con ngöôøi vaø do con ngöôøi.
trieån cuûa Vieät Nam trong caùc ñieàu kieän Quan ñieåm naøy coi vieäc môû roäng nguoàn
hieän nay. Baùo caùo cuõng neâu ra nhöõng thu nhaäp laø moät phöông tieän quan troïng
TÖÍNG QUAN 1
- ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån con maø coøn laø muïc tieâu cuûa phaùt trieån. Vì vaäy,
ngöôøi; song xeùt veà baûn chaát saâu xa, môû quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi gaén lieàn
roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân, haøm vôùi nhöõng lyù thuyeát veà nguoàn voán con
caû nghóa taïo ra caùc ñieàu kieän ñeå hoï thöïc ngöôøi hay nguoàn nhaân löïc. Ñaëc tröng thöù
hieän ñöôïc söï löïa choïn ñoù, môùi laø muïc ba laø vieäc naâng cao vò theá cuûa ngöôøi daân.
tieâu toái thöôïng cuûa moïi noã löïc phaùt trieån. Ngöôøi daân khoâng chæ ñôn thuaàn laø ñoái
Nhöõng söï löïa choïn quan troïng nhaát töôïng thuï höôûng moät caùch thuï ñoäng thaønh
trong soá raát nhieàu cô hoäi löïa choïn theo quaû cuûa söï phaùt trieån, maø coøn laø nhöõng
quan ñieåm cuûa ngöôøi daân laø ñöôïc soáng thaønh vieân tham gia tích cöïc, chuû ñoäng
laâu vaø khoeû maïnh, ñöôïc hoïc haønh vaø ñöôïc vaøo caùc hoaït ñoäng vaø quaù trình phaùt trieån
tieáp caän vôùi caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå coù yù nghóa quyeát ñònh tôùi cuoäc soáng cuûa
ñaûm baûo moät cuoäc soáng aám no. Phaùt trieån hoï. Thöù tö, quan ñieåm phaùt trieån con
con ngöôøi cuõng coù theå ñöôïc coi laø söï taêng ngöôøi chuù troïng ñeán vieäc taïo laäp söï bình
cöôøng naêng löïc cho ngöôøi daân, töùc laø khaû ñaúng veà cô hoäi cho moïi ngöôøi daân, khoâng
naêng thöïc hieän nhöõng coâng vieäc vaø yù phaân bieät chuûng toäc, taàng lôùp, toân giaùo,
töôûng maø hoï cho laø coù giaù trò. Cuõng gioáng giôùi tính, quoác tòch; ñoàng thôøi nhaán maïnh
nhö khaùi nieäm veà cô hoäi löïa choïn, khaùi taàm quan troïng cuûa söï coâng baèng giöõa caùc
nieäm veà naêng löïc roõ raøng haøm chöùa yù theá heä vaø tính beàn vöõng veà moâi tröôøng.
töôûng cuûa ngöôøi daân veà quyeàn töï do quyeát Cuoái cuøng, quan ñieåm phaùt trieån con
ñònh cuoäc soáng treân moïi maët cuûa mình. ngöôøi mang tính toaøn dieän vì ñoù laø moät
Ngoaøi ra, phaùt trieån con ngöôøi khoâng chæ quaù trình môû roäng cô hoäi löïa choïn cuûa
laø vieäc xaây döïng naêng löïc cho con ngöôøi, ngöôøi daân veà taát caû caùc maët cuûa cuoäc
nhö naâng cao söùc khoeû, tri thöùc vaø kyõ soáng, nhö kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, vaên
naêng, maø coøn laø vieäc söû duïng nhöõng naêng hoaù vaømoâi tröôøng.
löïc ñoù thoâng qua caùc hoaït ñoäng saûn xuaát
kinh doanh, vaên hoaù - xaõ hoäi vaø chính trò.
Ñoåi môùi vaø Phaùt trieån con ngöôøi ôû Vieät
Chæ khi naøo phaùt trieån con ngöôøi ñaûm baûo
Nam.
moái quan heä caân baèng giöõa hai quaù trình
xaây döïng vaø söû duïng naêng löïc cuûa con
Caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi maø Vieät
ngöôøi, thì luùc ñoù tieàm naêng cuûa con ngöôøi
Nam thöïc hieän trong thôøi gian qua, ñaëc
môùi ñöôïc khai thaùc ñaày ñuû. Caùc neàn kinh
bieät trong quaù trình ñoåi môùi, veà caên baûn
teá Ñoâng AÙ coù theå coi laø nhöõng thí duï
laø thöïc hieän phöông thöùc tieáp caän höôùng
thaønh coâng trong vieäc taïo laäp vaø phaùt tôù i vieä c phaù t trieå n theo quan ñieå m phaù t
trieån moät moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå môû roäng trieån con ngöôøi. Tröôùc ñoåi môùi, Vieät
vaø thöïc hieän caùc cô hoäi löïa choïn cuûa Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu töông
ngöôøi daân. Nhöõng nöôùc naøy khoâng chæ tích ñoái toát veà phaùt trieån con ngöôøi, ñaëc bieät
cöïc ñaàu tö xaây döïng nhöõng naêng löïc cô trong caùc lónh vöïc phaùt trieån nguoàn
baûn, maø ngöôøi daân coøn ñöôïc hoã trôï ñeå söû nhaân löïc, y teá, giaùo duïc. Tuy nhieân, quaù
duïng nhöõng naêng löïc naøy thoâng qua caùc trình môû roä n g cô hoä i löï a choï n vaø taê n g
chính saùch thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá cöôøng naêng löïc cuûa ngöôøi daân trong lónh
nhanh choùng cuõng nhö taêng cöôøng caùc cô vöïc kinh teá bò haïn cheá bôûi vieäc duy trì
hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân. quaù laâu cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung.
Quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi coù Trong nhöõng naêm 1980, nhöõng yeáu keùm
naêm ñaëc tröng cô baûn. Thöù nhaát, con cuûa cô cheá naøy baét ñaàu ñöôïc boäc loä,
ngöôøi ñöôïc coi nhö laø trung taâm cuûa söï cuøng vôùi haäu quaû naëng neà cuûa chieán
phaùt trieån. Nhöõng vaán ñeà phaùt trieån caàn tranh ñaõ ñaåy neàn kinh teá rôi vaøo tình
ñöôïc nhaän thöùc treân cô sôû lôïi ích vaø söï traïng khuûng hoaûng, nhieàu ngöôøi daân bò
tham gia ñoùng goùp cuûa ngöôøi daân. Thöù ngheøo ñoùi. Tröôùc tình hình ñoù, Ñaïi hoäi
hai, ngöôøi daân khoâng chæ laø phöông tieän Ñaû n g toaø n quoá c laà n thöù 6 naê m 1986 ñaõ
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
2
- chuû tröông tieán haønh coâng cuoäc ñoåi cho thaáy raèng tieán kòp caùc neàn kinh teá
môù i . Ñoå i môù i khoâ n g thay ñoå i caù c muï c phaùt trieån trong voøng 40 - 50 naêm laø hieän
tieâ u phaù t trieå n vì ñònh höôù n g xaõ hoä i chuû thöïc, vaø phaàn nhieàu caùc nöôùc naøy ñaõ thöïc
nghóa tieá p tuï c ñöôï c khaú n g ñònh laø hieän ñieàu naøy thoâng qua quaù trình hoäi
phöông höôùng cô baûn ñeå ñaùp öùng nhu nhaäp nhanh choùng vaøo neàn kinh teá theá
caàu cuûa ngöôøi daân. Ñònh höôùng naøy Toaân cêìu hoaá àaä àoáng
giôùi. Nhöõng yeáu toá caên baûn quan troïng
ñöôïc phaûn aùnh roõ qua muïc tieâu "daân ñaûm baûo cho caùc nöôùc naøy thaønh coâng laø vai troâ quan troång trong
giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chính saùch kinh teá vó moâ coù hieäu quaû, tích
viïåc tùng cûúâng sûå phöìn
chuû vaø vaên minh". Ñoåi môùi ôû Vieät Nam cöïc döïa vaøo nguoàn voán trong nöôùc, phaùt
thõnh vaâ àêíy luâi àoái ngheâo
ñöôï c baé t ñaà u töø ñoå i môù i tö duy phaù t trieån theo höôùng xuaát khaåu döïa treân lôïi
úã nhiïìu nûúác. Möåt quaá
trieån. Treân cô sôû giöõ vöõng ñònh höôùng theá caïnh tranh, môû cöûa neàn kinh teá ñeå tieáp
xaõ hoäi chuû nghóa, caùc chính saùch môùi trònh höåi nhêåp thûåc sûå
nhaän thöông maïi vaø ñaàu tö quoác teá, tích
ñöôïc ñeà ra nhaèm thieát laäp neàn kinh teá
thaânh cöng àoâi hoãi phaãi
cöïc hoã trôï taïo laäp moâi tröôøng thuaän lôïi
thò tröôøng, ñoàng thôøi môû cöûa, tích cöïc, cho söï phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá tö xêy dûång kõp thúâi nhûäng
chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá nhaân, chuù troïng ñaàu tö taêng cöôøng naêng
chñnh saách mang tñnh
giôùi. Ñoåi môùi thöïc söï ñaõ mang laïi
löïc cuûa ngöôøi daân, ñoàng thôøi haïn cheá söï
chuã àöång nhùçm tranh thuã
nhöõng keát quaû phaùt trieån con ngöôøi ñaày
cheânh leäch veà thu nhaäp ôû möùc khieâm toán.
aá n töôï n g, ñaë c bieä t trong lónh vöï c kinh teá töëi àa lúåi ñch vaâ giaãm
Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä
- xaõ hoäi, qua ñoù taïo ñaø phaùt trieån môùi,
thiïíu ruãi ro cuãa quaá trònh
chaâu AÙ naêm 1997 khoâng heà laøm mai moät
ñaûm baûo naêng löïc ñeå giaûi quyeát nhöõng
ñi giaù trò cuûa nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm toaân cêìu hoáa.
thaùch thöùc môùi trong giai ñoaïn phaùt
treân. Baûn thaân cuoäc khuûng hoaûng naøy laø
trieån tieáp theo.
moät ví duï raát roõ raøng veà tieàm naêng gaây
maát oån ñònh cuûa quaù trình toaøn caàu hoaù.
Ñieàu ñoù cho thaáy heä thoáng taøi chính toaøn
Toaøn caàu hoaù vaø phaùt trieån con ngöôøi
caàu ngaøy nay chöùa ñöïng nhöõng yeáu toá baát
Phaàn cuoái cuûa chöông naøy xem xeùt nhuõng oån ñònh vaø deã bò toån thöông. Kinh nghieäm
vaán ñeà phaùt trieån con ngöôøi noùi chung vaø cuõng chæ ra raèng tính linh hoaït, chuû ñoäng
cuûa Vieät Nam noùi rieâng trong boái caûnh laø nhöõng yeáu toá heát söùc quan troïng ñeå
toaøn caàu hoaù. Tröôùc taùc ñoäng cuûa quaù vöôït qua khuûng hoaûng. Nhöõng neàn kinh teá
trình töï do hoaù thöông maïi vaø nhöõng tieán chaâu AÙ thoaùt khoûi cuoäc khuûng hoaûng moät
boä mang tính ñoät phaù cuûa khoa hoïc kyõ caùch töông ñoái an toaøn laø nhöõng neàn kinh
thuaät vaø coâng ngheä, toaøn caàu hoaù ñaõ vaø
teá coù tính linh hoaït cao vaø hoäi nhaäp toát
ñang laøm thu heïp khoâng gian vaø thôøi
hoaëc coù möùc ñoä hoäi nhaäp taøi chính yeáu
gian, môû ra nhöõng thò tröôøng môùi, coâng cuï
nhö Vieät Nam. Thöù hai, cuoäc khuûng hoaûng
môùi, theå cheá môùi, quy taéc môùi vaø giaù trò
cho thaáy raèng vieäc môû roäng thoâng thöông
môùi. Toaøn caàu hoaù ñaõ ñoùng vai troø xuùc
veà taøi chính vôùi theá giôùi, ñaëc bieät laø caùc
taùc quan troïng trong vieäc taêng cöôøng söï
doøng luaân chuyeån voán ngaén haïn, caàn phaûi
phoàn thònh vaø ñaåy luøi ñoùi ngheøo ôû nhieàu
ñöôïc tieán haønh moät caùch thaän troïng trong
nöôùc. Song neáu chæ tích cöïc tham gia vaøo
ñieàu kieän khi caùc theå cheá taøi chính vaø cô
quaù trình hoäi nhaäp khoâng thoâi thì chöa ñuû.
cheá giaùm saùt mang tính phoøng ngöøa ñoái
Moät quaù trình hoäi nhaäp thöïc söï thaønh
vôùi khu vöïc taøi chính coøn yeáu keùm, ñaëc
coâng ñoøi hoûi phaûi xaây döïng ñöôïc nhöõng
bieät khi hoaït ñoäng cho vay coøn chòu aûnh
chính saùch mang tính chuû ñoäng nhaèm
höôûng nhieàu cuûa Nhaø nöôùc. Thöù ba, caàn
tranh thuû toái ña maët tích cöïc, lôïi ích vaø
giaûm thieåu maët tieâu cöïc, ruûi ro cuûa quaù löu yù moät thöïc teá laø nhieàu raéc roái maø caùc
trình toaøn caàu hoùa. nöôùc chaâu AÙ phaûi ñöông ñaàu trong thôøi
Caùc chính saùch "môû cöûa" vaø theo gian vöøa qua naûy sinh ra khoâng phaûi do
höôùng töï do hoaù thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa chính phuû laøm quaù nhieàu maø laïi laø vì hoï
nhieàu nöôùc chaâu AÙ coù theå laø moät ví duï toát. laøm quaù ít. Nhaø nöôùc ñaùng ra caàn theå hieän
Nhöõng neàn kinh teá "thaàn kyø" cuûa chaâu AÙ maïnh meõ vai troø quan troïng cuûa mình
TÖÍNG QUAN 3
- trong vaán ñeà ngaên chaën vaø giaûi quyeát söï nhö thöïc hieän caùc bieän phaùp theå cheá. Moät
thaát baïi veà thoâng tin, töùc laø ñaûm baûo vieäc ñieàu roõ raøng laø baûo hoä ít khi giuùp ích cho
cung caáp nhöõng thoâng tin cô baûn töø thò ngöôøi ngheøo, ñaëc bieät laø veà laâu daøi. Caùc
tröôøng, giaùm saùt thöïc thi nhöõng yeâu caàu chính saùch vó moâ phuø hôïp cuøng vôùi caùc
phaùp lyù lieân quan tôùi tính coâng khai minh bieän phaùp chính saùch mang tính muïc tieâu,
baïch, traùch nhieäm giaûi trình vaø cheá ñoä baùo coù ñoái töôïng roõ raøng ñöôïc coi laø coù hieäu
caùo cuûa caùc coâng ty. quaû hôn.
Toaøn caàu hoaù ñoøi hoûi phaûi hoäi nhaäp
Maëc duø cuoäc khuûng hoaûng chaâu AÙ coù
vaên hoaù ôû möùc ñoä cao hôn. Maëc duø ñieàu
aûnh höôûng ñaùng keå tôùi Vieät Nam, ñaëc bieät
naøy coù theå aûnh höôûng tôùi tính ña daïng vaên
laø laøm suy giaûm toác ñoä xuaát khaåu vaø caùc
hoaù ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh, song hy voïng
doøng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, song
raèng yù thöùc vaên hoaù ñaõ aên saâu vaøo tieàm
nhìn chung Vieät Nam ñaõ choáng choïi khaù
thöùc cuûa ngöôøi daân vaø yù thöùc daân toäc seõ
toát cuoäc khuûng hoaûng naøy, thoâng qua moät
khoâng bò "cuoán troâi" ñi, ngöôïc laïi vieäc
loaït caùc bieän phaùp caàn thieát nhö kieåm soaùt
taêng cöôøng giao löu vaên hoaù mang laïi
chaët cheõ caùc hoaït ñoäng giao dòch ngoaïi hoái
nhöõng lôïi ích to lôùn. Coù ngöôøi e ngaïi raèng
vaø söû duïng nguoàn voán nöôùc ngoaøi chuû yeáu
toaøn caàu hoaù seõ laøm phöông haïi ñeán chuû
laø caùc khoaûn ñaàu tö tröïc tieáp thay vì caùc
quyeàn quoác gia cuûa moãi nöôùc. Taát nhieân,
khoaûn ñaàu tö giaùn tieáp. Trong töông lai,
ñieàu khoâng theå phuû nhaän laø moät khi ñaõ
vieäc tieáp tuïc môû cöûa caàn ñöôïc quaûn lyù moät
tham gia vaøo quaù trình hoäi nhaäp quoác teá
caùch thaän troïng. Caàn nhaán maïnh laø vieäc
moãi nöôùc ñeàu caàn tieán haønh moät soá bieän
khoâng môû cöûa hay duy trì caùc raøo caûn
phaùp caûi caùch nhaát ñònh, vaø ñieàu ñoù vì theá
thöông maïi chaët cheõ coù theå daãn ñeán nhöõng
coù theå haïn cheá phaàn naøo phaïm vi cuûa caùc
haäu quaû coøn nghieâm troïng hôn. chính saùch quoác gia. Ñeå hoäi nhaäp thaønh
Tình traïng cheânh leäch ngaøy caøng gia coâng ñoøi hoûi nhieàu yeáu toá, trong ñoù coù
taêng cuõng laø moät vaán ñeà thöôøng ñi ñoâi vôùi yeâu caàu veà moät neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû
quaù trình toaøn caàu hoaù. Hieän chöa coù theå linh hoaït coù khaû naêng öùng phoù moät caùch
khaúng ñònh chaéc chaén veà moät moái lieân heä nhanh choùng vaø coù hieäu quaû vôùi moïi bieán
mang tính heä thoáng giöõa (nhöõng thay ñoåi ñoäng naûy sinh trong quaù trình toaøn caàu
veà) thöông maïi vaø (nhöõng thay ñoåi veà) hoaù. Chuû ñoäng tích cöïc tham gia hoäi nhaäp
phaân phoái thu nhaäp. Nhöõng soá lieäu hieän khoâng phaûi laø söï hy sinh chuû quyeàn quoác
coù cho thaáy caùc neàn kinh teá ñang troãi daäy gia maø phaûi laø moät bieän phaùp thöïc hieän
coù möùc ñoä toaøn caàu hoaù cao thöôøng, chuû quyeàn quoác gia thoâng qua vieäc taêng
nhöng khoâng phaûi luoân luoân, coù ñöôïc moät cöôøng naêng löïc ñaát nöôùc ñeå coù theå quyeát
ñònh töông lai cuûa chính mình. Ñieàu ñoù
söï phaân phoái thu nhaäp töông ñoái ñoàng ñeàu
ñoøi hoûi caû Chính phuû vaø ngöôøi daân phaûi coù
hôn so vôùi caùc neàn kinh teá ñang troãi daäy
naêng löïc môùi vaø tö duy môùi. Thaønh coâng
coù möùc ñoä toaøn caàu hoaù thaáp hôn. Möùc ñoä
cuûa hoäi nhaäp tuøy thuoäc vaøo khaû naêng
cheânh leäch veà thu nhaäp ôû moät neàn kinh teá
thích öùng vaø xaây döïng caùc naêng löïc ñoù.
coù theå lieân quan tôùi lòch söû, taêng tröôûng
Hoäi nhaäp toaøn caàu coù theå môû ra con
kinh teá, caùc bieän phaùp kieåm soaùt giaù caû vaø
ñöôøng daãn tôùi phaùt trieån beàn vöõng vaø cô
tieàn löông, caùc chöông trình phuùc lôïi vaø
hoäi tieán kòp, nhöng toác ñoä cuûa cuoäc haønh
caùc chính saùch giaùo duïc nhieàu hôn laø lieân
trình coøn phuï thuoäc vaøo söùc maïnh, baûn
quan tôùi chæ rieâng toaøn caàu hoaù hay töï do
lónh vaø yù chí cuûa nhöõng con ngöôøi ñi treân
hoaù thöông maïi. (Xu höôùng cheânh leäch
con ñöôøng thieân lyù ñoù.
giaøu ngheøo ôû Vieät Nam trong thôøi gian
gaàn ñaây seõ ñöôïc trình baøy ôû chöông 3).
Tuy nhieân, ñeå tranh thuû ñöôïc lôïi ích cuûa Caûi caùch theå cheá vaø phaùt trieån con
thöông maïi, ngöôøi ngheøo caàn ñöôïc tieáp ngöôøi
caän, öùng phoù vôùi thò tröôøng, maø ñieàu ñoù
ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö veà cô sôû haï taàng cuõng Chöông 2 trình baøy chi tieát hôn nhöõng
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
4
- thaønh töïu ñaày aán töôïng trong thôøi kyø ñoåi naêng cuûa nhaân daân Vieät Nam. Maëc duø Höåi nhêåp kinh tïë toaân cêìu
môùi suoát gaàn hai thaäp kyû qua. Ñoåi môùi ñaõ coøn coù nhöõng baát caäp trong moâi tröôøng coá thïí múã ra con àûúâng
thöïc söï taïo laäp moâi tröôøng thuaän lôïi vaø kinh doanh, khu vöïc kinh teá daân doanh ñaõ
dêîn túái phaát triïín bïìn
môû roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân. toû ra raát coù taùc duïng trong vieäc taïo ra
vûäng vaâ cú höåi tiïën kõp,
Quaù trình caûi caùch theå cheá naøy coù theå noùi nhöõng vieäc laøm môùi. Vì vaäy, vieäc thuùc
nhûng töëc àöå cuãa cuöåc
ñaõ baét ñaàu töø noâng nghieäp baèng vieäc giao ñaåy söï phaùt trieån cuûa khu vöïc naøy laø noäi
ñaát cuûa caùc hôïp taùc xaõ cho caùc hoä noâng haânh trònh coân phuå thuöåc
dung heát söùc quan troïng. Thöù hai, caàn
daân. Ñieàu ñoù ñaõ môû roäng raát nhieàu phaïm
vaâo sûác maånh, baãn lônh vaâ
phaûi thaáy raèng giôø ñaây Nhaø nöôùc khoâng
vi löïa choïn cho ngöôøi daân noâng thoân ñeå
yá chñ cuãa nhûäng con
coøn laø nguoàn cung caáp vieäc laøm duy nhaát
hoï coù theå söû duïng vaø quaûn lyù ñaát noâng
hay toát nhaát nöõa. Thay vaøo ñoù, Nhaø nöôùc ngûúâi ài trïn con àûúâng
nghieäp moät caùch hieäu quaû nhaát. Cuøng vôùi
caàn taäp trung thöïc hieän vai troø giaùn tieáp
caùc bieän phaùp caûi caùch kinh teá vó moâ nhö thiïn lyá àoá
nhieàu hôn treân cô sôû thieát laäp vaø giaùm saùt
töï do hoaù giaù caû vaø thoáng nhaát tyû giaù hoái
ñoaùi, ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng noâng caùc theå cheá nhaèm taïo thuaän lôïi cho thò
thoân vaø phaùt trieån vuøng laõnh thoå, coâng tröôøng lao ñoäng vaän haønh toát. Nhaø nöôùc
cuoäc caûi caùch theå cheá nhö vaäy ñaõ thuùc coù traùch nhieäm ñaûm baûo cung caáp caùc
ñaåy thöông maïi caû trong nöôùc vaø quoác teá. dòch vuï xaõ hoäi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp
Saûn löôïng löông thöïc taêng voït ñaõ ñöa caän vaø chi traû cuûa ngöôøi daân, ví duï nhö
Vieät Nam töø moät nöôùc nhaäp khaåu gaïo thoâng qua vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû
trong nhöõng naêm 1980 trôû thaønh nöôùc Chöông trình quoác gia Xoaù ñoùi Giaûm
xuaát khaåu gaïo lôùn thöù hai hoaëc thöù ba treân
ngheøo vaø Vieäc laøm.
theá giôùi. Caùc hoä noâng daân baét ñaàu ña
daïng hoaù saûn phaåm theo höôùng chuyeån
Xoaù ñoùi giaûm ngheøo trong nhöõng naêm
sang troàng caùc loaïi caây coù giaù trò kinh teá
1990
cao hôn nhö caø pheâ, cheø vaø cao su. Maëc
duø thöông maïi quoác teá ñaõ mang laïi nhöõng
Tröôùc "ñoåi môùi", tình traïng ngheøo ñoùi raát
lôïi ích to lôùn, song söï bieán ñoäng veà giaù caû
phoå bieán vôùi tyû leä ngöôøi ngheøo leân tôùi
treân thò tröôøng quoác teá ñaëc bieät laø ñoái vôùi
hôn 70%. Tình traïng ngheøo ñoùi phoå bieán
caùc maët haøng noâng saûn caø pheâ vaø gaïo
naøy coù nhieàu nguyeân nhaân. Tröôùc heát laø
cuõng ñaët ngöôøi noâng daân tröôùc nhöõng ruûi
ro, khoù khaên to lôùn. Ngöôøi noâng daân coøn do ngöôøi daân roõ raøng khoâng coù nhieàu cô
gaëp raát nhieàu khoù khaên trong vieäc ñöông hoäi ñeå taïo ra vaø gia taêng thu nhaäp, ñaëc
ñaàu vôùi nhöõng ruûi ro ñoù. Caùc noã löïc nhö bieät trong ñieàu kieän cô cheá keá hoaïch hoaù
ña daïng hoaù saûn xuaát ôû möùc cao hôn, ña taäp trung. Thöù hai laø do ñaõ chuù troïng quaù
daïng hoaù thu nhaäp hay taän duïng vaø phaùt nhieàu vaøo vieäc ñaûm baûo vieäc laøm vaø möùc
huy caùc bieän phaùp hoã trôï, xuùc tieán thöông soáng bình ñaúng neân khoâng taïo ra ñöôïc vaø
maïi khaùc caàn ñöôïc ñaåy maïnh hôn. phaùt huy taùc duïng cuûa caùc bieän phaùp
Nhöõng thaønh tích ñaùng khích leä cuõng khuyeán khích lao ñoäng. Thöù ba, ngöôøi
ñaõ ñaït ñöôïc trong vieäc môû roäng cô hoäi daân khoâng coù ñuû naêng löïc ñeå öùng phoù vôùi
vieäc laøm. Trong nhöõng naêm 1990, soá lao ruûi ro. Phaàn lôùn daân cö Vieät Nam soáng ôû
noâng thoân vaø cuoäc soáng cuûa hoï phuï thuoäc
ñoäng môùi coù vieäc laøm ôû Vieät Nam moãi
vaøo noâng nghieäp. Nhöõng ngöôøi daân noâng
naêm taêng theâm hôn moät trieäu ngöôøi töùc laø
thoân naøy khoâng coù cô cheá ñaûm baûo an
ôû möùc hôn 3%/naêm, cao hôn ñaùng keå so
toaøn trong nhöõng tình huoáng khaån caáp
vôùi nhöõng thaäp kyû tröôùc ñoù. Coù hai baøi
nhö haïn haùn, baõo luõ vaø nhöõng ruûi ro,
hoïc ñöôïc ruùt ra töø thaønh coâng to lôùn naøy.
thieân tai khaùc do trình ñoä kyõ thuaät laïc
Thöù nhaát, quaù trình chuyeån ñoåi sang neàn
haäu, möùc ñoä ña daïng hoaù coøn thaáp vaø
kinh teá thò tröôøng vaø moät neàn kinh teá
naêng löïc taøi chính haïn cheá.
thoâng thoaùng hôn ñaõ mang laïi hieäu quaû to
Ñoåi môùi khoâng chæ ñôn thuaàn laø nhöõng
lôùn trong vieäc giaûi phoùng nhieàu tieàm
TÖÍNG QUAN 5
- bieän phaùp kinh teá nhaèm ñoái phoù vôùi tình ñöôïc heát söùc quan taâm. Caùc phöông phaùp
giaûng daïy truyeàn thoáng vaãn chuû yeáu döïa
hình khuûng hoaûng vaøo giöõa nhöõng naêm
treân vieäc daïy chay, hoïc gaïo. Caùc tröôøng
1980. Ñoåi môùi chính laø caû moät chöông
tieåu hoïc vaø trung hoïc vaãn chuù troïng nhieàu
trình caûi caùch toaøn dieän nhaèm khaéc phuïc
tôùi vieäc hoïc thuoäc loøng, vaø hoïc sinh
tình traïng ngheøo ñoùi vaø tieáp tuïc phaùt trieån
thöôøng coù ít cô hoäi ñeå theå hieän söï saùng taïo
ñaát nöôùc, treân cô sôû nhaän thöùc ñöôïc raèng
vaø baøy toû nhöõng taâm tö tình caûm vaø yù
cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung khoâng coøn
töôûng cuûa mình. Caàn thieát phaûi hieän ñaïi
phuø hôïp vôùi vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu
hoaù heä thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñeå Vieät
cao caû phaùt trieån con ngöôøi trong khung
Nam vöõng tin ñi vaøo kinh teá tri thöùc nhö
caûnh hoaø bình vaø ñaát nöôùc taäp trung vaøo
chuùng ta haèng mong muoán.
giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuûa phaùt trieån. Trong thôøi kyø ñoåi môùi, chính saùch daân
Ñoåi môùi ñaõ ñem laïi nhöõng thaønh töïu ñaày soá vaø caùc chöông trình keá hoaïch hoaù gia
aán töôïng trong coâng cuoäc xoaù ñoùi giaûm ñình ñaõ ñöôïc taêng cöôøng vaø thöïc hieän treân
ngheøo, xeùt theo moïi tieâu chuaån. Caên cöù quy moâ lôùn. Cuøng vieäc möùc soáng noùi
Àöíi múái khöng chó àún vaøo chuaån ngheøo cuûa quoác teá, tyû leä ngheøo chung ñöôïc naâng cao, caùc noã löïc trong
thuêìn laâ nhûäng biïån phaáp ñaõ giaûm töø khoaûng 75% vaøo giöõa thaäp kyû vieäc thöïc hieän chính saùch daân soã vaø keá
kinh tïë nhùçm àöëi phoá vúái 80 xuoáng coøn 58% naêm 1993 vaø tieáp tuïc hoaïch hoaù ñaõ laøm cho toác ñoä taêng daân soá
tònh hònh khuãng hoaãng giaûm ñaùng keå. Giôø ñaây, Chính phuû coù döï
giaûm coøn khoaûng 37% naêm 1998. ôû caùc
ñònh chuyeån daàn töø vieäc kieåm soaùt tyû leä
vuøng thaønh thò, tyû leä ngheøo giaûm töø 25%
vaâo giûäa nhûäng nùm
sinh vaø keá hoaïch hoaù gia ñình sang vieäc
naêm 1993 xuoáng coøn 9% naêm 1998, trong
1980. Àöíi múái chñnh laâ
thöïc hieän chính saùch taäp trung taïo ñieàu
khi ñoù ôû caùc vuøng noâng thoân tyû leä ngheøo
caã möåt chûúng trònh caãi kieän ñeå ngöôøi daân töï do löïa choïn treân cô
giaûm töø 66% xuoáng coøn 45%.
caách toaân diïån nhùçm sôû cung caáp ñaày ñuû thoâng tin thoâng qua
Xeùt veà caùc khía caïnh khaùc cuûa phaùt
khùæc phuåc tònh traång vieäc giuùp ngöôøi daân tieáp caän vôùi caùc dòch
trieån con ngöôøi, ñaëc bieät laø trong caùc lónh
vuï chaêm soùc söùc khoeû chaát löôïng cao vaø
ngheâo àoái vaâ tiïëp tuåc vöïc y teá vaø giaùo duïc, Vieät Nam ñaït keát
cung caáp thoâng tin phuø hôïp. Böôùc ñi ñoù
quaû cao hôn ñaùng keå so vôùi caùc nöôùc thu
phaát triïín àêët nûúác thöng
cho thaáy chính saùch daân soá laø phuø hôïp vôùi
nhaäp thaáp khaùc, coù theå laø do möùc cheânh
qua viïåc múã röång cú höåi quan ñieåm veà phaùt trieån con ngöôøi.
leäch veà thu nhaäp coøn töông ñoái thaáp vaø
lûåa choån cho ngûúâi dên Trong lónh vöïc y teá, ñoåi môùi tieáp tuïc
Chính phuû daønh öu tieân cao cho vieäc ñaàu
môû roäng vaø caûi thieän heä thoáng y teá ba caáp
tö vaøo caùc lónh vöïc xaõ hoäi. Tyû leä bieát chöõ
hieän haønh. Ñaëc bieät, caùc chöông trình
ôû ngöôøi lôùn ñaõ ñaït möùc 94%. Tyû leä nhaäp
tieâm chuûng ñaõ ñöôïc thöïc hieän raát thaønh
hoïc trong ñoä tuoåi ôû caáp tieåu hoïc leân tôùi
coâng. Chính saùch y teá chính thöùc hieän nay
92% vaø ôû caáp trung hoïc cô sôû laø 74%. Treû
bao goàm ba noäi dung chính: (a) thöïc hieän
em caùc daân toäc thieåu soá ñaõ tieán kòp veà tyû
phöông chaâm "phoøng beänh hôn chöõa
leä nhaäp hoïc, ñoàng thôøi baát bình ñaúng giöõa
beänh"; (b) keát hôïp y hoïc coå truyeàn vaø y
nam vaø nöõ ñaõ ñöôïc thu heïp. Ñöôïc khuyeán
hoïc hieän ñaïi vaø thöïc hieän phöông chaâm
khích bôûi möùc löông cao hôn ñoái vôùi
xaõ hoäi hoaù, "nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng
nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù tay ngheà, giaùo
laøm". Trong thôøi kyø ñoåi môùi, baûo hieåm y
duïc ñaïi hoïc ñaõ trôû neân phoå bieán vaø soá sinh
teá ñaõ ñöôïc môû roäng vaø giôø ñaây ñaõ phuïc vuï
vieân du hoïc ôû nöôùc ngoaøi ñang taêng leân,
cho gaàn 12% daân soá. Söï tham gia cuûa khu
ñoàng thôøi nhöõng hình thöùc giaùo duïc môùi
vöïc tö nhaân vaøo trong caùc hoaït ñoäng chaêm
nhö caùc tröôøng tö thuïc vaø baùn coâng ñaõ
soùc söùc khoûe ñang ngaøy caøng gia taêng,
xuaát hieän. Trong khi ñoù, tyû leä nhaäp hoïc, ñi
ñaëc bieät laø söï phaùt trieån cuûa maïng löôùi
hoïc thöôøng xuyeân vaø toát nghieäp vaãn chöa
caùc hieäu thuoác tö nhaân. Maëc duø söï gia
ñaït yeâu caàu, moät phaàn coù theå do chi phí
taêng caùc nguoàn cung caáp caùc dòch vuï
cuûa caùc gia ñình cho con em ñi hoïc ngaøy
chaêm soùc söù khoûe veà nguyeân taéc ñaõ môû
caøng taêng leân. Chaát löôïng giaùo duïc vaø ñoäi
roäng söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân, song ñieàu
nguõ giaùo vieân cuõng laø moät vaán ñeà caàn
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
6
- ñoù cuõng daãn ñeán tình traïng söû duïng thuoác khoâng theå xem thöôøng tôùi moâi tröôøng
baát hôïp lyù, gia taêng hieän töôïng khaùng sinh thaùi. Tình traïng suy giaûm ña daïng
thuoác vaø caùc khoaûn chi cuûa ngöôøi daân cho sinh hoïc, oâ nhieãm khoâng khí, chaát thaûi
vieäc ñieàu trò. raén vaø tình traïng xuoáng caáp cuûa caùc taøi
Cuoái cuøng, ñoåi môùi ñaõ taïo ra böôùc nguyeân röøng, nöôùc vaø bieån ñang vaø seõ laø
ngoaët trong lónh vöïc vaên hoaù vaø thoâng tin. nhöõng vaán ñeà raát caàn ñöôïc quan taâm. Quaù
Vieäc cung caáp vaø khaû naêng tieáp ñeán caùc trình coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù caàn
loaïi thoâng tin khaùc nhau ñaït ñöôïc böôùc ñaûm baûo tính beàn vöõng veà moâi tröôøng sao
cho caùc theá heä mai sau seõ coù nhöõng cô hoäi
caûi thieän ñaùng keå; coâng ngheä thoâng tin vaø
phaùt trieån.
truyeàn thoâng (ICT) hieän ñaïi vaø Internet ñaõ
trôû neân phoå bieán. Tuy nhieân, trong lónh
vöïc naøy vaãn coøn khoaûng caùch khaù xa giöõa
Nhöõng thaùch thöùc veà phaùt trieån con
nhöõng gì ñaõ ñaït ñöôïc vôùi tieàm naêng vaø kyø
ngöôøi
voïng cuûa Vieät Nam cuõng nhö so vôùi trình
ñoä cuûa nhieàu nöôùc laùng gieàng trong khu Taêng gaáp ñoâi GDP, caûi thieän ñaùng keå HDI,
vöïc. Thöïc söï caàn phaûi coù nhöõng böôõc ñoät xoaù ñoùi, giaûm nhanh tyû leä ngheøo, taêng
phaù maïnh meõ hôn trong lónh vöïc naøy. tuoåi thoï vaø phoå caäp giaùo duïc trung hoïc cô
Nhìn chung, ñoåi môùi ñaõ môû roäng ñaùng sôû laø nhöõng muïc tieâu chính cuûa Chieán
keå söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân ñoàng thôøi löôïc Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi 10 naêm
tieáp tuïc keá thöøa vaø taêng cöôøng nhöõng 2001 - 2010 ñöôïc thoâng qua taïi Ñaïi hoäi
naêng löïc ñaõ ñöôïc taïo döïng tröôùc thôøi kyø Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX. Theo quan
ñoåi môùi. Ñieàu naøy ñöôïc phaûn aùnh qua Thúâi kyâ xoaá àoái giaãm
ñieåm phaùt trieån con ngöôøi, Chieán löôïc naøy
möùc taêng cao veà Chæ soá Phaùt trieån con nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc xaây ngheâo möåt caách dïî daâng
ngöôøi (HDI) vaø nhöõng tieán boä trong vieäc döïng vaø naâng cao naêng löïc cuûa ngöôøi daân
coá leä àaä qua, vaâ viïåc thûåc
caûi thieän Chæ soá Ngheøo ñoùi cuûa con ngöôøi cuõng nhö taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi daân coù
hiïån muåc tiïu xoaá àoái
(HPI). Veà HDI, moät chæ soá toång hôïp theå theå söû duïng nhöõng naêng löïc cuûa mình
giaãm ngheâo trong thêåp kyã
hieän tieán boä ñaït ñöôïc veà thu nhaäp, y teá vaø nhaèm xaây döïng cô sôû cho vieäc thöïc hieân
túái seä khöng dïî daâng, kïí
giaùo duïc, Vieät Nam ñöùng ôû vò trí 101 trong muïc tieâu "daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi
caã khi coá thïí duy trò töëc
toång soá 162 nöôùc ñöôïc xeáp haïng, ñöùng coâng baèng, daân chuû vaø vaên minh". Tuy
sau Trung Quoác vaø Philipin nhöng ñöùng nhieân, thôøi kyø xoaù ñoùi giaûm ngheøo moät àöå tùng trûúãng kinh tïë úã
caùch deã daøng coù leõ ñaõ ñi qua, vaø vieäc thöïc
tröôùc Inñoâneâxia vaø AÁn Ñoä. Do caùc hoaït
mûác tûúng àöëi cao
hieän muïc tieâu xoaù ñoùi giaûm ngheøo trong
ñoäng cuûa Vieät Nam trong lónh vöïc cung
thaäp kyû tôùi seõ khoâng deã daøng, keå caû khi coù
caáp nöôùc saïch vaø giaûi quyeát tình traïng suy
theå duy trì toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ôû
dinh döôõng ôû treû em coøn yeáu keùm neân vò
möùc töông ñoái cao (ít nhaát 7%/naêm). Vaán
trí xeáp haïng cuûa Vieät Nam veà HPI coøn
ñeà cheânh leäch veà phaùt trieån giöõa caùc
chöa cao maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc tieán boä
vuøng laõnh thoå, tình traïng ngheøo khoå cuûa
trong nhöõng naêm gaàn ñaây.
nhieàu nhoùm daân cö ôû caùc vuøng saâu vuøng
Tuy nhieân, coøn coù nhieàu vaán ñeà caàn
xa, nhöõng nôi vaø nhöõng ñoái töôïng ñaëc bieät
ñöôïc giaûi quyeát. Tröôùc heát, nhöõng thaùch
khoù khaên ñang caàn ñöôïc quan taâm nhieàu
thöùc veà phaùt trieån con ngöôøi laø to lôùn vì
hôn nöõa.
Vieät Nam vaãn laø moät nöôùc ngheøo theo
Chöông 3 ñaõ chæ ra raèng taêng tröôûng
tieâu chuaån quoác teá vaø coøn ñang trong quaù
kinh teá trong nhöõng naêm 1990 ñaõ mang
trình chuyeån ñoåi. Thöù hai, vaãn toàn taïi
laïi lôïi ích cho ngöôøi ngheøo Vieät Nam,
cheânh leäch ñaùng keå veà phaùt trieån kinh teá-
song coù theå toát hôn nöõa neáu nhöõng thaønh
xaõ hoäi giöõa caùc vuøng laõnh thoå, caùc daân toäc
quaû taêng tröôûng ñöôïc chia seû moät caùch
cuõng nhö giöõa phuïnöõ vaø nam giôùi. Thöù
ba, quaù trình phaùt trieån kinh teá trong thôøi ñoàng ñeàu hôn. Maëc duø vaãn coøn ôû möùc
gian qua ñaõ keøm theo nhöõng aûnh höôûng khaù thaáp caên cöù vaøo tieâu chuaån quoác teá,
TÖÍNG QUAN 7
- song söï cheânh leäch veà thu nhaäp döôøng hôn so vôùi caùc khu vöïc khaùc, ñaëc bieät laø
nhö ñang gia taêng moät caùch ñaùng keå treân vuøng Ñoâng Baéc, Taây Baéc vaø Taây Nguyeân.
phaïm vi caû nöôùc trong thôøi gian gaàn ñaây. Xeùt veà chæ soá HDI, caùc khu vöïc treân coù
Keát quaû öôùc tính veà chæ soá Gini, moät chæ theå saùnh vôùi caùc nöôùc nhö Hungary vaø Es-
soá phaûn aùnh möùc ñoä baát bình ñaúng giöõa toâ-nia. Nhöõng tænh coù chæ soá HDI thaáp
caùc taàng lôùp daân cö veà thu nhaäp cho toaøn cuõng gaàn nhö caùc nöôùc Laøo, Neâ-pan vaø
boä 61 tænh thaønh vaø 8 vuøng trong caùc naêm Bu-tan. Thöù hai, keát quaû phaân tích rieâng
1995, 1996 vaø 1999 döïa treân soá lieäu Ñieàu veà söï cheânh leäch thu nhaäp coù theå daãn ñeán
tra cuûa Toång cuïc Thoáng keâ trong Khaûo nhöõng keát luaän chính saùch khaùc so vôùi
saùt Möùc soáng Daân cö caùc naêm cho thaáy tröôøng hôïp döïa treân keát quaû phaân tích
chæ soá Gini veà thu nhaäp treân phaïm vi caû cheânh leäch veà möùc ñoä phaùt trieån con
nöôùc tính cho naêm 1999 laø 40.7 coù nghóa ngöôøi. Coù theå ruùt ra keát luaän töông töï töø
laø möùc cheânh leäch veà thu nhaäp cuûa nöôùc tình hình cheânh leäch hieän nay giöõa nam vaø
ta ñaõ raát gaàn vôùi möùc cheânh leäch cuûa nöõ trong toaøn quoác. Nhö vaäy, khi xaây
Trung Quoác, (ôû möùc 40.3 naêm 1997) döïng chính saùch môùi ñeå caûi thieän cuoäc
trong khi thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi soáng cuûa ngöôøi daân, caàn phaûi nghieân cöùu
roäng hôn (khoâng chæ xem xeùt khía caïnh
theo söùc mua töông ñöông cuûa ta (1867
thu nhaäp) cuõng nhö sa âu hôn (khoâng chæ
USD) môùi chæ baèng khoaûng moät nöûa cuûa
Trung quoác (3617 USD). Möùc cheânh leäch döïa treân nhöõng soá lieäu trung bình quoác
veà thu nhaäp naøy cuõng cao hôn so vôùi gia). Vì vaäy, raát coù theå caùc chæ soá HDI vaø
ñaùnh giaù möùc cheânh leäch döïa treân soá lieäu HPI cuûa caùc tænh caàn ñöôïc tham khaûo khi
Chïnh lïåch vïì phaát triïín veà tieâu duøng do Ngaân haøng Theá giôùi vaø hoaïch ñònh caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi
giûäa caác vuâng laänh thöí, TCTK ñöa ra tröôùc ñaây. Tình traïng gia vaø phaân boå nguoàn löïc trong toaøn quoác.
tònh traång ngheâo khöí taêng möùc cheânh leäch giaøu ngheøo noùi treân Chöông 3 tieáp tuïc trình baøy nhöõng
laø khaù phoå bieán. Neáu tính veà möùc phaàn
cuãa nhiïìu nhoám dên cû thaùch thöùc chuû yeáu trong vieäc thöïc hieän
traêm thay ñoåi cuûa heä soá Gini thì coù treân caùc muïc tieâu phaùt trieån to lôùn trong thôøi
úã caác vuâng sêu vuâng xa,
moät nöûa (31/61) tænh thaønh coù heä soá Gini kyø môùi. Thöù nhaát laø nhöõng thaùch thöùc
nhûäng núi vaâ nhûäng àöëi
ñaõ taêng leân ít nhaát 10% trong thôøi gian trong vieäc chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá
tûúång àùåc biïåt khoá khùn 1995-1999. Chæ coù 9 trong soá 61 tænh quoác teá, thöïc hieän caùc cam keát trong caùc
àang cêìn àûúåc quan têm thaønh coù heä soá naøy giaûm, nhöng ngay caû hieäp ñònh thöông maïi song phöông vaø ña
nhiïìu hún nûäa. Tùng tröôøng hôïp nhö vaäy thì nhieàu tænh trong soá phöông, chuaån bò ñieàu kieän gia nhaäp Toå
trûúãng laâ töët cho ngûúâi ñoù ñaõ coù möùc ñoä baát bình ñaúng cao hôn chöùc Thöông maïi Theá giôùi ( WTO). Möùc
möùc trung bình cuûa caû nöôùc.
ngheâo nhûng seä töët hún taêng tröôûng cao trong thôøi gian qua khoù coù
Möùc ñoä cheânh leäch khoâng chæ phaûn
nïëu tùng trûúãng mang theå duy trì ñöôïc neáu nhö caùc moái quan heä
aùnh qua soá lieäu veà thu nhaäp maø coøn theå
thöông maïi vaø ñaàu tö khoâng ñöôïc ñaåy
àêåm tñnh nhên vùn hieän trong caùc khía caïnh khaùc cuûa quaù
maïnh vaø laøm saâu saéc theâm. Vieäc ban haønh
trình phaùt trieån con ngöôøi giöõa caùc ñòa
Luaät Doanh nghieäp môùi, söûa ñoåi Luaät
phöông. Laàn ñaàu tieân, baùo caùo naøy cho
Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø thöïc hieän Chöông
bieát caùc chæ soá HDI vaø HPI cuûa 61
trình Haønh ñoäng hoã trôï caùc doanh nghieäp
tænh/thaønh ôû Vieät Nam vaø tình traïng phaùt
vöøa vaø nhoû gaàn ñaây ñaõ caûi thieän moâi
trieån khoâng ñoàng ñeàu cuõng ñöôïc theå hieän
tröôøng ñaàu tö vaø kinh doanh, song vaãn caàn
trong caùc chæ soá ñoù. Coù theå ruùt ra hai baøi
phaûi coù nhöõng noã löïc lôùn hôn nöõa. Söùc
hoïc chung töø vieäc phaân tích naøy. Thöù nhaát,
caïnh tranh cuûa neàn kinh teá vaãn coøn yeáu,
caùc chæ soá toång hôïp döôøng nhö che laáp
khaû naêng tieáp thu coâng ngheä hieän ñaïi vaãn
nhöõng söï cheânh leäch ñaùng keå veà möùc ñoä
coøn haïn cheá. Trong quaù trình hoäi nhaäp
phaùt trieån con ngöôøi trong phaïm vi quoác
kinh teá quoác teá, vieäc baûo hoä vaø bao caáp ôû
gia. Vuøng Ñoâng Nam boä vaø vuøng Ñoàng
möùc ñoä cao cho caùc doanh nghieäp Nhaø
baèng soâng Hoàng coù kinh teá töông ñoái khaù
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
8
- nöôùc nhö tröôùc ñaây seõ khoâng theå thöïc tröôøng lôùp vaø cung caáp trang thieát bò hieän
ñaïi caàn ñöôïc ñaàu tö phuø hôïp. nhaát laø ôû caùc
hieän ñöôïc vaø khoâng coøn beàn vöõng nöõa.
Taïo vieäc laøm vaãn laø moät trong nhöõng vuøng noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa, do tình
thaùch thöùc lôùn nhaát trong thaäp kyû tôùi. Moãi traïng cheânh leäch ñaùng keå veà giaùo duïc
naêm, coù theâm 1,4 trieäu ngöôøi tham gia vaøo giöõa caùc vuøng trong caû nöôùc. Khoa hoïc,
thò tröôøng lao ñoäng. Seõ coù theâm nhöõng lao coâng ngheä coù böôùc tieán boä, song chaát
ñoäng doâi dö trong quaù trình caûi caùch löôïng vaãn thaáp caû veà ñoäi nguõ caùn boä vaø
doanh nghieäp. Tyû leä thieáu vieäc laøm vaãn trang thieát bò vaø haàu nhö chöa gaén vôùi caùc
coøn cao, ñaëc bieät laø ôû caùc vuøng noâng thoân. hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Chính
Trong boái caûnh nhö vaäy, vieäc taïo ñieàu phuû ñaõ coù nhöõng noã löïc ñaàu tieân nhaèm
kieän tröïc tieáp hay giaùn tieáp cho söï phaùt ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån coâng ngheä
trieån cuûa nhöõng ngaønh coâng nghieäp söû thoâng qua vieäc thieát laäp moät soá trung taâm
duïng nhieàu voán thay vì cho nhöõng ngaønh coâng ngheä cao. Tuy nhieân khaû naêng tieáp
coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng seõ laø caän vôùi dòch vuï Internet vaãn coøn töông ñoái
moät ñieàu ñaùng lo ngaïi moät phaàn vì ñieàu haïn cheá do chi phí, leä phí cao vaø caùc quy
ñoù caûn trôû nghieâm troïng cho quaù trình ñònh kieåm soaùt chaët cheõ.
taêng tröôûng taïo ra nhieàu vieäc laøm. Kinh Nhaø nöôùc cuõng coù theå tröïc tieáp goùp
nghieäm trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho phaàn vaøo coâng cuoäc xoaù ñoùi giaûm ngheøo
thaáy khu vöïc daân doanh coù nhöõng ñoùng thoâng qua vieäc phaân boå chi tieâu coâng
coäng, taøi trôï cho caùc coâng trình haï taàng
goùp quan troïng trong vieäc taïo ra nhöõng
coâng coäng, cung caáp caùc dòch vuï coâng vaø
vieäc laøm môùi, keå caû ôû caùc vuøng noâng
thöïc hieän caùc chöông trình xoaù ñoùi giaûm
thoân. Luaät Doanh nghieäp môùi, baét ñaàu
Phaát huy sûác maånh toaân
ngheøo. Cuoái cuøng, Nhaø nöôùc coù moät traùch
trieån khai thöïc hieän thaùng 1 naêm 2000, ñaõ
dên töåc, tiïëp tuåc àöíi múái,
nhieäm ñaëc bieät trong lónh vöïc baûo veä moâi
thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa khu
chuã àöång höåi nhêåp, àêíy
tröôøng. Nhaän thöùc cuûa daân chuùng veà caùc
vöïc daân doanh. Boä luaät môùi naøy ñaõ giaûm
vaán ñeà moâi tröôøng caàn ñöôïc naâng cao, caùc maånh cöng nghiïåp hoaá,
khaù nhieàu chi phí vaø gaùnh naëng veà haønh
moái quan taâm veà moâi tröôøng caàn ñöôïc
hiïån àaåi hoaá vò muåc tiïu
chính khi thaønh laäp moät doanh nghieäp tö
loàng gheùp trong quaù trình ra quyeát ñònh
nhaân do vieäc ñôn giaûn hoaù caùc thuû tuïc vaø phaát triïín con ngûúâi, coá
phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Ngoaøi ra, cuõng
xoaù boû hôn 100 loaïi giaáy pheùp vaø leä phí.
àêìy àuã cú höåi vaâ àiïìu
caàn phaûi thöïc hieän nghieâm chænh Luaät
Trong naêm 2000, coù 14.400 doanh nghieäp
kiïån tiïëp tuåc baão àaãm
Moâi tröôøng cuõng nhö taêng cöôøng naêng löïc
quy moâ vöøa vaø nhoû môùi vaø 140.000 doanh
quaûn lyù moâi tröôøng beàn vöõng cho caùn boä thaânh cöng trong viïåc
nghieäp hoä gia ñình ñaõ ñaêng kyù hoaït ñoäng, Chính phuû. Caàn taêng cöôøng phaân boå ngaân
thuác àêíy sûå nghiïåp phaát
taïo ra 500.000 vieäc laøm môùi. Ngoaøi yeáu saùch Nhaø nöôùc cho caùc hoaït ñoäng veà moâi
triïín con ngûúâi úã Viïåt
toá soá löôïng doanh nghieäp, moät yeâu caàu tröôøng, coù theå keát hôïp vôùi vieäc thu phí
Nam
caáp baùch ñaët ra laø taêng cöôøng tri thöùc, kyõ dòch vuï, ñoàng thôøi Chính phuû cuøng vôùi caùc
naêng vaø naêng suaát cuûa nhöõng ngöôøi lao toå chöùc quoác teá caàn noã löïc hôn nöõa ñeå
ñoäng caû cuõ vaø môùi thoâng qua vieäc daïy tranh thuû ñöôïc caùc nguoàn taøi trôï quoác teá
ngheà vaø ñaøo taïo taïi choã qua coâng vieäc. veà moâi tröôøng, nhö Quyõ Moâi tröôøng toaøn
Trong tình hình nhö vaäy, heä thoáng giaùo caàu vaø Nghò ñònh thö Moânreâan.
duïc ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc caàn
phaûi coù söï ñoåi môùi ñaùng keå. Chöông trình
Cuûng coá thaønh töïu vaø tieáp tuïc laøm saâu
giaûng daïy caàn ñöôïc hieän ñaïi hoùa nhaèm
saéc theâm thaønh quaû cuûa ñoåi môùi
ñaûm baûo hoïc ñi ñoâi vôùi haønh. Ngoaøi vieäc
taêng soá löôïng, cuõng caàn phaûi naâng cao Döïa treân keát quaû phaân tích ñöôïc trình baøy
chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân, vaø cô ôû caùc chöông ñaàu, Chöông 4 ñeà caäp tôùi
cheá khuyeán khích trong ngaønh giaùo duïc naêm noäi dung chính cuûa chieán löôïc toaøn
caàn phaûi ñöôïc xem xeùt laïi. Vieäc xaây döïng dieän nhaèm taêng cöôøng phaùt trieån con
TÖÍNG QUAN 9
- Möåt möi trûúâng kinh ngöôøi ôû Vieät Nam, cuï theå laø: (i) caûi caùch ñaåy nhanh toác ñoä caûi caùch haønh chính vaø
theå cheá; (ii) tieáp tuïc chuyeån ñoåi cô caáu
doanh töët hún hay möåt thöïc hieän quy cheá daân chuû ôû cô sôû. Ñieàu
kinh teá; (iii) taêng cöôøng phaùt trieån noâng naøy goùp phaàn thöïc hieän nguyeân taéc "daân
sên chúi bònh àùèng trïn
thoân; (iv) caûi caùch giaùo duïc vaø ñaøo taïo, bieát, daân baøn, daân laøm, daân kieåm tra".
thûåc tïë àoâi hoãi hïå thöëng khoa hoïc vaø coâng ngheä; vaø (v) môû roäng vaø Vieäc naâng cao nhaän thöùc vaø tuyeân truyeàn,
phaáp luêåt phaãi àûúåc thûåc caûi thieän caùc dòch vuï coâng. giaùo duïc cho coâng chuùng laø yeáu toá heát
thi möåt caách coá hiïåu lûåc Caûi caùch theå cheá ñoøi hoûi phaûi tieáp tuïc
söùc quan troïng ñeå ñaûm baûo cho ngöôøi daân
caûi thieän khuoân khoå phaùp lyù, laøm roõ "luaät hieåu bieát hôn veà caùc quyeàn, quyeàn lôïi vaø
chôi" trong moät neàn kinh teá thò tröôøng,
nghóa vuï cuûa mình. Ñieàu ñoù cuõng giuùp
xaây döïng ñoàng boä caùc thò tröôøng nhö thò cho ngöôøi daân ñaáu tranh vôùi teä quan
tröôøng lao ñoäng vaø thò tröôøng baát ñoäng
lieâu, tham nhuõng, nhöõng haønh vi thieáu
saûn. Moät yeâu caàu roõ raøng laø phaûi thieát laäp
daân chuû vaø gaây phieàn haø cuûa caùc caùn boä
moät saân chôi thöïc söï bình ñaúng cho moïi
coâng chöùc.
thaønh phaàn kinh teá. Thay vì söûa ñoåi nhöõng
Veà caûi caùch kinh teá, ñoåi môùi doanh
boä luaät ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng kinh
nghieäp Nhaø nöôùc vaø xaây döïng moät saân
doanh cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, moät boä
chôi bình ñaúng vôùi caùc hình thöùc kinh
luaät thoáng nhaát cho taát caû caùc doanh
doanh khaùc caàn ñöôïc tieáp tuïc, keát hôïp vôùi
nghieäp caàn ñöôïc xaây döïng. Vieäc raø soaùt
vieäc ñoåi môùi heä thoáng taøi chính, ngaân
laïi caùc boä luaät nhö Luaät Ñaát ñai, Luaät Lao haøng . Nhöõng bieän phaùp caûi caùch naøy giôø
ñoäng, Luaät Phaù saûn vaø Luaät veà caùc theå
ñaây trôû neân caáp baùch hôn, ñaëc bieät trong
cheá ngaân haøng vaø taøi chính caàn ñöôïc tieán boái caûnh thöïc hieän nhöõng cam keát trong
haønh, ñoàng thôøi nhöõng boä luaät môùi nhö caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông, ña
Luaät Caïnh tranh vaø kieåm soaùt ñoäc quyeàn, phöông vaø khu vöïc. Treân tinh thaàn ñoù, moät
Luaät Quyeàn sôû höõu trí tueä vaø Luaät Thöông Chöông trình Haønh ñoäng veà chuû ñoäng hoäi
maïi ñieän töû caàn ñöôïc xaây döïng. Nhöõng boä nhaäp kinh teá toaøn dieän nhaèm ñaûm baûo hoäi
luaät môùi naøy caàn phaûi phuø hôïp vôùi caùc boä nhaäp quoác teá thaønh coâng caàn ñöôïc xaây
luaät môùi ñöôïc ban haønh, caùc tieâu chuaån vaø döïng vaø thöïc hieän. Caùc vaán ñeà chính saùch,
thoâng leä quoác teá cuõng nhö caùc cam keát luaät phaùp vaø theå cheá cuõng nhö nhöõng taùc
song phöông vaø ña phöông. Toùm laïi, ñieàu ñoäng saâu saéc, nhieàu maët veà maët taøi chính
ñoù ñoøi hoûi phaûi raø soaùt kyõ löôõng taát caû caùc vaø xaõ hoäi caàn ñöôïc ñeà caäp. Trình töï vaø toác
quy ñònh lieân quan tôùi ñaàu tö vaø thöông ñoä cuûa caùc bieän phaùp caûi caùch thöông
maïi quoác teá. maïi vaø ñaàu tö caàn ñöôïc xem xeùt moät caùch
Moät moâi tröôøng kinh doanh toát hôn thaän troïng nhaèm ñaûm baûo ñöôïc quyeàn lôïi
hay moät saân chôi bình ñaúng treân thöïc teá vaø hoã trôï cho ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ñoái
ñoøi hoûi heä thoáng luaät phaùp caàn phaûi ñöôïc töôïng deã bò toån thöông. Ví duï, vieäc môû
thöïc thi moät caùch coù hieäu löïc. Moät cöûa thò tröôøng cho caùc nguoàn vaät tö noâng
chöông trình toång theå veà caûi caùch haønh nghieäp nhö phaân boùn, gioáng, thuoác tröø
Vai troâ cuãa Nhaâ nûúác
chính cuûa chính phuû laø caàn thieát ñeå thöïc saâu coù theå thöïc hieän trong giai ñoaïn ñaàu
trong viïåc cung cêëp caác
hieän ñieàu ñoù. Ñoàng thôøi, söï tham gia nhaèm giuùp noâng daân coù khaû naêng choáng
haâng hoaá vaâ dõch vuå roäng raõi hôn cuûa ngöôøi daân vaøo ñôøi soáng ñôõ ñöôïc vôùi taùc ñoäng tieâu cöïc coù theå naûy
cöng cöång, àùåc biïåt liïn kinh teá, xaõ hoäi vaø chính trò caàn ñöôïc taêng sinh töø quaù trình töï do hoaù tieáp theo trong
quan túái giaáo duåc, y tïë, cöôøng vaø chuù troïng. Muïc tieâu naøy caàn nhöõng lónh vöïc khaùc maø hoï phaûi ñoái maët.
caác hïå thöëng an sinh xaä phaûi theo ñuoåi vì lôïi ích naâng cao vò theá Veà lónh vöïc phaùt trieån noâng thoân, ñieàu
höåi vaâ möi trûúâng sinh cuûa ngöôøi daân, ñoàng thôøi taïo ra ñoäng cô quan troïng laø ñaûm baûo thöïc thi coù hieäu löïc
vaø aùp löïc cho vieäc caûi thieän chaát löôïng
thaái laâ cûåc kyâ quan troång caùc quyeàn theo Luaät Ñaát ñai, ñaëc bieät laø
hoaït ñoäng cuûa boä maùy Nhaø nöôùc. Vì vaäy, quyeàn söû duïng ñaát, quyeàn chuyeån nhöôïng
moät nhieäm vuï quan troïng haøng ñaàu laø vaø theá chaáp ñaát ñai. Vieäc môû roäng caùc thò
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
10
- tröôøng quoác teá cho caùc loaïi noâng saûn seõ vöïc kinh teá daân doanh.
laøm cho thò tröôøng coù tính caïnh tranh cao Trong caû hai lónh vöïc giaùo duïc vaø y teá,
caàn tieán haønh raø soaùt laïi chính saùch xaõ hoäi
hôn cuõng nhö taêng cöôøng khaû naêng tieâu
hoaù hieän nay - moät chính saùch coù aûnh
thuï saûn phaåm cho noâng daân. Caùc bieän
höôûng lôùn tôùi ngöôøi ngheøo - nhaèm ñaàu tö
phaùp hoã trôï cho noâng daân thoâng qua vieäc
taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vôùi caùc dòch
cung caáp thoâng tin, taêng cöôøng caùc dòch
vuï cuõng nhö naâng cao chaát löôïng cuûa caùc
vuï khuyeán noâng, khuyeán khích aùp duïng
dòch vuï ñoù baèng caùch ñeà ra caùc tieâu chuaån Khu vûåc dên doanh seä coá
coâng ngheä môùi, caûi thieän cô sôû haï taàng vaø
toái thieåu, taêng cöôøng tinh thaàn thaùi ñoä
heä thoáng giao thoâng noái lieàn noâng thoân - vai troâ lúán trong viïåc thûåc
phuïc vuï vaø coâng taùc theo doõi chaët cheõ.
thaønh thò vaø naâng cao chaát löôïng cuûa caùc hiïån caác muåc tiïu phaát
Trong lónh vöïc söùc khoeû sinh saûn, ñaëc bieät
dòch vuï hoã trôï thay theá, ñaëc bieät laø ôû caùc
triïín àûúåc àïì ra
lieân quan tôùi nguy cô lan truyeàn
vuøng saâu vuøng xa caàn ñöôïc taêng cöôøng vaø
HIV/AIDS, Chính phuû caàn trieån khai theo
ñaûm baûo ñeán ñöôïc vôùi noâng daân.. Kinh teá
höôùng taêng cöôøng caùc bieän phaùp phoøng
trang traïi caàn ñöôïc tieáp tuïc khuyeán khích
ngöøa nhö thöïc hieän caùc dòch vuï tö vaán vaø
vaø hoã trôï phuø hôïp.
thoâng tin, caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn
Maëc duø vai troø cuûa Nhaø nöôùc caàn
giaùo duïc, môû roäng caùc bieän phaùp phoøng
ñöôïc ñieàu chænh trong ñieàu kieän môùi
traùnh thai vaø naâng cao naêng löïc caùn boä.
song traùch nhieäm cuûa Nhaø nöôùc trongvieäc
Caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi caàn ñeà caäp
cung caáp caùc haøng hoaù vaø dòch vuï coâng
tôùi quaù trình ñoâ thò hoaù dieãn ra nhanh
coäng, ñaëc bieät lieân quan tôùi giaùo duïc, y
choùng vaø hieän töôïng di cö ñang gia taêng
teá, caùc heä thoáng an sinh xaõ hoäi vaø moâi
hieän nay, keå caû taùc ñoäng cuûa chuùng tôùi söùc
tröôøng sinh thaùi laø cöïc kyø quan troïng. Tuy
khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng.
nhieân, cuõng caàn phaûi xaùc ñònh roõ hôn vai
Ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng maët tieâu cöïc cuûa
troø vaø traùch nhieäm rieâng cuûa kinh teá nhaø
quaù trình töï do hoaù thöông maïi vaø chuyeån
nöôùc vaø kinh teá daân doanh trong nhöõng
ñoåi cô caáu kinh teá cuõng nhö ñeå ngaên ngöøa
lónh vöïc naøy. Ví duï, trong lónh vöïc giaùo
ruûi ro vaø phoøng choáng caùc teä naïn xaõ hoäi,
duïc, Chính phuû coù traùch nhieäm ñaûm baûo
caàn taêng cöôøng heä thoáng an sinh xaõ hoäi
phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc vaø trung hoïc cô
cho nhöõng nhoùm daân cö deã bò toån thöông
sôû, trong khi ñoù khu vöïc tö nhaân coù theå
nhaát. Vieäc ñoù ñoøi hoûi phaûi môû roäng phaïm
giöõ vai troø tích cöïc trong vieäc thöïc hieän
vi hoã trôï, caûi thieän coâng taùc xaùc ñònh muïc
vaø taøi trôï cho caùc baäc giaùo duïc cao hôn vaø
tieâu ñoái töôïng hoã trôï, giuùp ngöôøi daân ñoái
daïy ngheà. Cuõng caàn thöïc hieän caùc bieän
phoù toát hôn vôùi nhöõng tình huoáng ruûi ro vaø
phaùp maïnh meõ ñeå xuùc tieán xaây döïng kinh
baát traéc do thieân tai gaây ra, cuõng nhö thieát
teá tri thöùc taïi Vieät Nam.
laäp moät heä thoáng khaéc phuïc haäu quaû thieân
Khu vöïc daân doanh coù vai troø lôùn trong
tai ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu.
vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån
Nhöõng khuyeán nghò chính saùch neâu
ñöôïc ñeà ra. Maëc duø Luaät Doanh nghieäp
treân coù quan heä maät thieát vôùi nhau neân
môùi ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc caûi
ñoøi hoûi phaûi coù moät chieán löôïc toaøn dieän
thieän moâi tröôøng cho khu vöïc kinh teá naøy,
ñeå taêng cöôøng xaây döïng naêng löïc cho
nhöng vaãn caàn coù nhöõng noã löïc lôùn ñeå
ngöôøi daân vaø caûi thieän moâi tröôøng thuaän
ñaûm baûo cho boä luaät naøy ñöôïc thöïc hieän
lôïi ñeå ngöôøi daân coù theå söû duïng coù hieäu
toát ôû caáp ñòa phöông trong caû nöôùc, song
quaû nhöõng naêng löïc cuûa mình. Ví duï, ñieàu
song vôùi vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp
kieän thuaän lôïi ñeå caùc coâng ty tö nhaân coù
chính saùch khaùc. Vai troø quan troïng cuûa
theå taïo ra vieäc laøm môùi vaø naâng cao trình
chính quyeàn ñòa phöông ñöôïc theå hieän
qua nhöõng saùng kieán maø moät soá ñòa ñoä hoïc vaán vaø söùc khoeû cho ngöôøi ngheøo
phöông naêng ñoäng ñaõ tieán haønh, coù taùc laø yeáu toá quan troïng quyeát ñònh ñeå ñaûm
duïng nhaân roäng caùc hoaït ñoäng cuûa khu baûo caùc bieän phaùp caûi caùch thöông maïi
TÖÍNG QUAN 11
- mang laïi vieäc laøm vaø thu nhaäp cao hôn thôøi gian qua seõ coù nguy cô bò aûnh höôûng,
cho caùc hoä gia ñình ngheøo. Vieäc phaùt trieån vaø nhöõng muïc tieâu phaùt trieån ñeà ra khoù coù
khu vöïc tö nhaân laïi phuï thuoäc raát nhieàu theå thöïc hieän ñöôïc. Phaùt huy söùc maïnh
vaøo caûi caùch haønh chính, vaø coâng cuoäc caûi toaøn daân toäc, tieáp tuïc ñoåi môùi, chuû ñoäng
caùch naøy ñoøi hoûi phaûi taêng cöôøng hôn nöõa hoäi nhaäp, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù,
vai troø cuûa baûn thaân ngöôøi daân trong quaù hieän ñaïi hoaù vì muïc tieâu phaùt trieån con
trình hoaïch ñònh, thöïc hieän vaø theo doõi ngöôøi, Vieät Nam coù ñaày ñuû cô hoäi vaø ñieàu
caùc chính saùch vaø dòch vuï coâng, ñaëc bieät kieän tieáp tuïc ñaûm baûo thaønh coâng trong
laø ôû caáp cô sôû. Neáu khoâng tieáp tuïc ñaåy vieäc thuùc ñaåy söï nghieäp phaùt trieån con
maïnh tieán trình ñoåi môùi thì nhöõng thaønh ngöôøi ôû Vieät Nam.
töïu veà phaùt trieån con ngöôøi ñaït ñöôïc trong
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
12
nguon tai.lieu . vn
